جلد 36، شماره 144 - ( آبان 1402 )
جلد 36 شماره 144 صفحات 361-348 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Naeemi A, Mardani-Hamooleh M, Esmaeeli N, Haghani S. Suicidal Ideation Among High School Students From the West of Tehran, Iran: A Cros-sectional Study. IJN 2023; 36 (144) :348-361
URL: http://ijn.iums.ac.ir/article-1-3742-fa.html
URL: http://ijn.iums.ac.ir/article-1-3742-fa.html
نعیمی آرمان، مردانی حموله مرجان، اسماعیلی نازنین، حقانی شیما. افکار خودکشی در نوجوانان شاغل به تحصیل در مدارس غرب تهران: یک مطالعه مقطعی. نشریه پرستاری ایران. 1402; 36 (144) :348-361
1- گروه روانپرستاری، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران، تهران، ایران.
2- گروه روانپرستاری، مرکز تحقیقات مراقبتهای پرستاری و مامایی، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران، تهران، ایران. ،mardanihamoole.m@iums.ac.ir
3- گروه روانشناسی، مرکز روانپزشکی ایران، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران، تهران، ایران.
4- مرکز تحقیقات مراقبتهای پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پرشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران، تهران، ایران
2- گروه روانپرستاری، مرکز تحقیقات مراقبتهای پرستاری و مامایی، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران، تهران، ایران. ،
3- گروه روانشناسی، مرکز روانپزشکی ایران، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران، تهران، ایران.
4- مرکز تحقیقات مراقبتهای پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پرشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران، تهران، ایران
متن کامل [PDF 5165 kb]
(196 دریافت)
| چکیده (HTML) (871 مشاهده)
متن کامل: (174 مشاهده)
مقدمه
نوجوانی مرحله‌ای از زندگی بین کودکی و بزرگسالی است که از سن 10 سالگی شروع می‌شود و تا 19 سالگی ادامه می‌یابد [1] در حال حاضر 1/3 میلیارد نوجوان در سراسر جهان وجود دارد که 16 درصد از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند [2]. در ایران جمعیت گروه سنی نوجوانان طبق آخرین سرشماری رسمی عمومی نفوس و مسکن مرکز آمار ایران که در سال 1395 انجام شده است، درمجموع 5458997 نوجوان بین 15 تا 19 ساله بوده است که از این بین 1965110 دانش‌آموز مقطع دوره دوم متوسطه می‌باشند [3]. البته آنچه که آشکار است تغییر جمعیت نسبت به آخرین آمارهای رسمی می‌باشد، اما به‌علت انجام سرشماری کشوری که هر 10 سال 1 بارانجام می‌شود، در این مطالعه به آخرین آمار رسمی کشور استناد شده است.
باتوجه‌به اینکه نوجوانان یکی از آسیب‌پذیرترین اقشار جامعه در برابر خودکشی هستند، بدیهی است که سلامت روانی این گروه سنی در جامعه حائز اهمیت است [4]. سالانه بیش از 700 هزار نفر بر اثر خودکشی جان خود را از دست می‌دهند. به‌عبارت‌دیگر، بیش از 77 درصد از خودکشی‌های جهانی در کشورهای با درآمد کم و متوسط رخ می‌دهد. خودکشی چهارمین عامل مرگ‌ومیر در بین جوانان 15 تا 29 ساله در جهان است که گفته می‌شود تفکرات خودکشی مهم‌ترین عامل خطر برای خودکشی در این گروه سنی است [1]. افکار خودکشی که به‌عنوان فکر کردن یا برنامه‌ریزی برای خودکشی تعریف می‌شود، به‌عنوان یک عامل خطر مهم برای خودکشی در نظر گرفته می‌شود [5].
درواقع افکار خودکشی برنامه‌ها، تلاش‌ها و رفتارهای خودکشی بعدی را پیش‌بینی می‌کند، به‌طوری‌که احتمال اقدام به خودکشی و موارد موفقیت‌آمیز آن به‌خصوص در دوره نوجوانی باتوجه‌به آسیب‌پذیر بودن این دوره وجود دارد. همچنین عوامل فردی، خانوادگی، افسردگی، بیماری‌های مزمن و همچنین استرس‌های روزانه هر کدام از این موارد خطر می‌توانند به‌عنوان عاملی برای افزایش افکار خودکشی و خودکشی موفقیت‌آمیز به شمار روند [6]. روند موارد خودکشی در برخی از استان‌های ایران نشان می‌دهد از سال 1990 به بعد آمار خودکشی در میان نوجوانان در حال افزایش بوده است، به‌طوری‌که در طی سال‌های اخیر، نگرانی نسبت به افزایش تعداد موارد خودکشی در بین نوجوانان ایرانی افزایش یافته است. پژوهش‌های انجام‌شده در جهت شناسایی عوامل پیش‌بینی‌کننده پدیده خودکشی در کشور ایران، نشان داده است که نوجوان بودن ازجمله متغیرهایی است که به‌صورت مستقل می‌تواند پیش‌بینی‌کننده اقدام به خودکشی باشد [7].
باتوجه‌به شیوع فزاینده و پیامدهای منفی افکار خودکشی و همچنین تمایل به بروز افکار خودکشی در سنین پایین‌تر، شناسایی زودهنگام آن برای کاهش افکار خودکشی نوجوانان و عوامل خطر آن ضروری است [8]. در این میان، نتایج مقایسه 49 کشور درحال‌توسعه، متوسط شیوع کلی افکار خودکشی را در نوجوانان به میزان 15/3 درصد گزارش کرده‌اند که بالاترین شیوع مربوط به منطقه آفریقا حدود 19/8 درصد بود [3]. در ایران، بیشترین فراوانی آمار خودکشی گزارش شده است و کمتر به شیوع افکار خودکشی در نوجوانان پرداخته شده است. چنانکه براساس نتایج یک مطالعه مروری نظام‌مند که در سال 1401 در ایران منتشر شد، مشخص شد آمار دقیقی از شیوع افکار خودکشی در بین دانش‌آموزان نوجوان در دست نیست بلکه در مطالعات، ارتباط افکار خودکشی در نوجوانان با سایر عوامل مورد بررسی قرار گرفته است [2].
ازآنجاکه پدیده خودکشی در نوجوانان برای نظام سلامت کشور پرهزینه بوده و از طرفی با معیارهای ارزشی و فرهنگی کشور سازگار نیست، بررسی دقیق افکار خودکشی در این گروه سنی ضروری به نظر می‌رسد و گام اساسی در این خصوص، نشان دادن وسعت مشکل در نوجوانان است. بااینحال باید در نظر داشت که خودکشی در نوجوانان با مداخلات به‌موقع و مبتنی بر شواهد و اغلب کم هزینه قابل‌پیشگیری است [1]. در این میان پرستار از ارکان این فرایند می‌باشد، به‌طوری‌که به‌عنوان اصلی‌ترین عضو تیم درمانی می‌تواند در اجرای اقدامات پیشگیرانه در راستای اهداف سازمان بهداشت جهانی قدم بردارد [9]. هدف مطالعه حاضر ارزیابی افکار خودکشی در نوجوانان مدارس غرب تهران بود.
روش بررسی
پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی‌مقطعی بود که در سال 1401 انجام شد. محیط پژوهش این مطالعه، مدارس متوسطه دوره دوم در غرب تهران شامل 2 مدرسه دخترانه و 2 مدرسه پسرانه (در کل 4 مدرسه) بود. جامعه پژوهش در مطالعه حاضر تمام نوجوانان 15 تا 18 ساله مشغول به تحصیل در مدارس دوره دوم متوسطه غرب تهران بودند. نمونه پژوهش نیز 265 نفر از این نوجوانان بودند که معیار ورود به مطالعه را داشتند. از معیارهای ورود به مطالعه شامل نداشتن سابقه اختلالات روانی از جمله اختلال افسردگی یا اختلال دو قطبی که با احتمال خطر اقدام به خودکشی همراه می‌باشد، اعتیاد، مشکلات جسمی مزمن، نداشتن تجربه حوادث استرس‌زای عمده در 1 سال اخیر مانند مرگ والدین یا طلاق آن‌ها به گفته خود نوجوان بود. حجم نمونه طبق فرمول در سطح اطمینان 95 درصد و توان آزمون 90 درصد و براساس مطالعه نیک‌فلاح و برکت [4]، معادل 265 نفر به دست آمد.
ابزارهای گردآوری اطلاعات در این مطالعه، فرم اطلاعات فردی و افکار خودکشی بک بود. فرم مشخصات فردی شامل سن، جنسیت، مقطع تحصیلی، رشته تحصیلی، معدل، وضعیت اقتصادی خانواده، نوع اقامت در منزل و رتبه فرزند در خانواده بود. ابزار افکار خودکشی در سال 1988 توسط بک به منظور آشکارسازی و اندازه‌گیری شدت نگرش‌ها، رفتارها و طرح‌ریزی برای ارتکاب به خودکشی تهیه شده است [10]. این ابزار 19 سؤالی می‌باشد که دارای 3 مؤلفه تمایل به مرگ (5 سؤال)، آمادگی برای خودکشی (7 سؤال) و تمایل به خودکشی واقعی (4 سؤال) می‌باشد که براساس طیف لیکرت 3 درجه‌ای از (0) تا (2) تنظیم شده است. نمره کلی فرد براساس جمع نمرات محاسبه می‌شود که از (0) تا (38) قرار دارد. سؤالات، مواردی از قبیل آرزوی مرگ، تمایل به خودکشی به‌صورت فعال و غیرفعال، مدت و فراوانی افکار خودکشی، احساس کنترل بر خود، عوامل بازدارنده خودکشی و آمادگی فرد جهت اقدام به خودکشی را مورد سنجش قرار می‌دهد. اگر پاسخ‌ها نشان‌دهنده تمایل به خودکشی فعال یا غیرفعال باشد، فرد باید 14 سؤال بعدی را نیز ادامه دهد. در صورتی که جمع نمرات بین (0) تا (5) باشد، افکار خودکشی با خطر پایین وجود دارد. در صورتی که جمع نمرات بین (6) تا (19) باشد، خطر بالای افکار خودکشی وجود دارد و در صورتی که جمع نمرات بین (20) تا (38) باشد، خطر بسیار زیاد افکار خودکشی و قصد اقدام به خودکشی وجود دارد. طراحان ابزار با استفاده از ضریب آلفای گرونباخ پایایی آن را 0/87 به دست آورده‌اند [10].
در پژوهش حاضر جهت تعیین روایی محتوا، نسخه‌های فارسی و انگلیسی ابزار به 5 نفر از اساتید گروه پرستاری دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران داده شد و گویه‌ها باتوجه‌به توصیه‌ها و نظرات این گروه ویرایش شدند. به منظور تعیین پایایی ابزار، ابزار یادشده توســط 15 نفــر از دانش‌آموزانی که به‌عنوان نمونه پژوهش نبودند، پاسخ داده شد و ضریب آلفای کرونباخ برای این ابزار برابر با 0/86 بود.
پژوهشگر در ابتدا از کمیته اخلاق در پژوهش دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران مجوز دریافت و سپس به اداره آموزش و پرورش تهران مراجعه کرد. دانش‌آموزان حاضر در پژوهش از 4 مدرسه متوسطه دوره دوم واقع در منطقه غرب تهران بودند که از هرکدام از مدارس یادشده براساس تعداد کل دانش‌آموزان آن مدارس براساس معیارهای ورود به مطالعه، به‌ترتیب تعداد 86-62-50-67 نفر در پژوهش شرکت کردند. نمونه‌گیری به شیوه دردسترس انجام شد. پس از ملاقات حضوری پژوهشگر با والدین دانش‌آموزان موردمطالعه، ابتدا واجد شرایط بودن آنان جهت شرکت در مطالعه مورد بررسی قرار گرفت و پس از توضیح هدف و روش پژوهش، اقدام به دریافت رضایت‌نامه از والدین دانش‌آموزان شد. فرم رضایت‌نامه توسط والدین مطالعه و تکمیل شد و پس از دریافت رضایت‌نامه از والدین و دانش‌آموز جهت شرکت در پژوهش، پرسش‌نامه‌ها به دانش‌آموزان تحویل داده شد.
زمان پاسخ به ابزارها 15 دقیقه بود و کل زمان فرایند گردآوری داده‌ها 5 ماه بود. تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 16 در دو بخش آمار توصیفی و آمار استنباطی صورت گرفت. در بخش آمار توصیفی از جداول توزیع فراوانی برای متغیرهای کیفی پژوهش و شاخص‌های عددی کمینه، بیشینه، میانگین و انحراف‌معیار برای متغیرهای کمی پژوهش استفاده شد. در بخش آمار استنباطی از آزمون تی مستقل و تحلیل واریانس برای بررسی ارتباط بین متغیرهای جمعیت‌شناختی با افکار خودکشی استفاده شد. در آزمون‌های استنباطی با سطح 95 درصد اطمینان، سطح معناداری 0/05>P در نظر گرفته شد.
یافته‌ها
میانگین سنی نمونه های پژوهش برابر با 17/33±0/67سال و نوجوانان 18 سال (45/7 درصد) نسبت به سایر افراد دارای فراوانی بیشتری بودند. فراوانی سایر مشخصات فردی نوجوانان در جدول شماره 1 مشاهده می‌شود.
میانگین افکار خودکشی نوجوانان برابر با 5/66±3/19 بود (جدول شماره 2).
افکار خودکشی بیشتر نوجوانان با خطر پایین (87/2 درصد) بود (جدول شماره 3).
براساس جدول شماره 4، بیشترین میانگین افکار خودکشی در بعد تمایل به مرگ در نوجوانان در گویه نداشتن علاقه به زندگی با میانگین 0/62±0/61 و کمترین در گویه تمایل به خودکشی با میانگین 0/36±0/14 بود.
بیشترین میانگین افکار خودکشی در بعد آمادگی برای خودکشی در نوجوانان در گویه قبول کردن فکر درباره خودکشی با میانگین 1/38±0/49 و کمترین در گویه نداشتن کنترل قصد به خودکشی با میانگین 0/50±0/50 بود. همچنین، بیشترین میانگین افکار خودکشی در بعد تمایل به مرگ در نوجوانان در گویه جرأت یا توانایی اقدام به خودکشی با میانگین 1/21±0/53 و کمترین در گویه آماده کردن وسیله‌ای برای اقدام به خودکشی با میانگین 0/50±0/41 بود. نتایج تحلیل واریانس نشان داد افکار خودکشی تنها با معدل نوجوانان ارتباط معنی‌دار آماری داشت (0/004=P). نتایج آزمون دو به دو شفه نشان داد افکار خودکشی نوجوانان دارای معدل بین 15 تا 17 به‌صورت معنی‌داری بیشتر از نوجوانان دارای معدل بیشتر از 19 بود (0/011=P). بین سایر سطوح معدل تفاوت معنی‌داری وجود نداشت (0/05<P) (جدول شماره 5).
بحث
ارزیابی افکار خودکشی نوجوانان مدارس غرب تهران در سال 1401 نشان داد که میانگین نمره افکار خودکشی نوجوانان در سطح متوسط بود. بیشترین میانگین افکار خودکشی در بعد آمادگی برای خودکشی بود که بیشترین گویه انتخاب‌شده توسط دانش‌آموزان « قبول کردن فکر درباره خودکشی» و کمترین مورد انتخاب‌شده « نداشتن کنترل قصد به خودکشی» بود. در این رابطه می‌توان گفت که دانش‌آموزان به خودکشی فکر کرده‌اند و حتی آن را نیز پذیرفته‌اند، اما بر قصد و انجام خودکشی کنترل و مدیریت دارند. همچنین باتوجه‌به نتایج مطالعه حاضر کمترین میانگین افکار خودکشی در بعد تمایل به مرگ بود که بیشترین گویه انتخابی «نداشتن علاقه به زندگی» و کمترین گویه انتخابی « تمایل به خودکشی» بود. بنابراین دانش‌آموزان موردمطالعه باوجود علاقه نداشتن به زندگی، تمایل پایینی به مرگ ناشی از خودکشی داشتند و تمایل آنان برای انجام خودکشی نیز در سطح پایین بود. در رابطه‌با گویه تمایل به خودکشی واقعی نیز بیشترین گویه انتخاب‌شده «جرأت یا توانایی اقدام به خودکشی» و کمترین گویه انتخابی «آماده کردن وسیله‌ای برای اقدام به خودکشی» بود.
براین‌اساس می‌توان چنین استدلال کرد که دانش‌آموزان جرأت و و توانایی انجام خودکشی را در خود می‌بینند، اما باتوجه‌به گزارش آن‌ها تمایلی به استفاده از ابزار و وسایل برای اقدام به خودکشی ندارند. در همین رابطه، نتایج مطالعه کانگ و همکاران در چین نشان داد که 38/2 درصد از نوجوانان سطح بالایی از افکار خودکشی را گزارش کردند که با نتایج مطالعه حاضر غیرهمسو می‌باشد. در مطالعه حاضر بیشتر نمونه‌ها سطح متوسطی از افکار خودکشی را گزارش کردند [11]، اما در این مطالعه علل نوجوانان در رابطه چرایی دارا بودن افکار خودکشی، وضعیت اجتماعی‌اقتصادی پایین، حمایت اجتماعی پایین، خشونت علیه آنان، سوء‌استفاده فیزیکی و جنسی، اختلالات روانی و علائم افسردگی عنوان شد. در مطالعه حاضر که غیرهمسو با نتایج مطالعه کانگ و همکاران[1] در چین است، رضایت نداشتن از زندگی به‌عنوان کمترین علت اصلی افکار خودکشی عنوان شده بود که نشان می‌دهد دانش‌آموزان موردمطالعه در پژوهش حاضر از وضعیت اجتماعی‌اقتصادی و حمایت اجتماعی مناسبی برخوردار بودند.
نتایج مطالعه چاهین و همکاران در لبنان نیز نشان‌دهنده سطح افکار خودکشی بالای در نوجوانان با سابقه کودک‌آزاری روانی و جسمی بود [12] که با نتایج مطالعه حاضر همسو نمی‌باشد. علت اصلی همسو نبودن این نتایج با نتایج مطالعه حاضر می‌تواند فقدان سابقه آزار و اذیت روانی و جسمی نوجوانان موردمطالعه در پژوهش حاضر باشد. این یافته هنگامی قوت می‌گیرد که نتایج مطالعه چاهین و همکاران [12] غیرهمسو با نتایج مطالعه حاضر نشان داد که سابقه کودک‌آزاری در نوجوانان علاوه‌بر افزایش سطح افکار خودکشی سبب افزایش احتمال رفتارهای خودکشی و تلاش برای خودکشی در بین نوجوانان نیز می‌شود، درحالی‌که در مطالعه حاضر دانش‌آموزان علاوه‌بر نداشتن تمایل به خودکشی، توانایی قصد به خودکشی را نیز گزارش کردند. بنابراین می‌توان گفت سابقه کودک‌آزاری علاوه‌بر اینکه عامل خطر افکار خودکشی بوده بر افزایش احتمال قصد رفتاری و انجام آن نیز تأثیرگذار است که این مسئله اهمیت پیشگیری از کودک‌آزاری و شناخت آن را به‌عنوان عاملی مرتبط با خودکشی نشان می‌دهد.
در همین راستا، نتایج مطالعه پن و همکاران در تایوان نشان داد که بیشتر نوجوانان موردمطالعه سطح بالای افکار خودکشی را دارا بودند. نوجوانان با افکار خودکشی بالا با گزارش اختلالات روانپزشکی مانند اختلالات افسردگی و اضطرابی، بیشتر از همتایان خود به دنبال خدمات روانپزشکی بودند [13]. اگرچه در مطالعه حاضر غیرهمسو با نتایج مطالعه پن و همکاران در تایوان سطح افکار خودکشی در بین بیشتر نوجوانان موردمطالعه متوسط بود، اما وجود اختلالاتی نظیر اختلالات افسردگی و اضطراب در نوجوانان را می‌تواند در آمادگی آنان برای انجام خودکشی به‌عنوان علت برشمرد.
نتایج مطالعه هاتکویچ و همکاران در هیوستون آمریکا [14] و مطالعه دالسگارد و همکاران در دانمارک [15] نشان داد که وقوع بالای خودکشی در نوجوانان با اختلالات خلقی آنان مرتبط بوده و همچنین در این نوجوانان توانایی اقدام به خودکشی از طریق استفاده از روش ابزاری برای اقدام به آن بیشتر بوده که با نتایج مطالعه حاضر مطابقت ندارد. در مطالعه حاضر تمایل به خودکشی واقعی در بین دانش‌آموزان موردمطالعه در سطح بالایی گزارش نشده است که این مسئله می‌تواند نشان‌دهنده سلامت روانی بیشتر آن‌ها در مقایسه یا نمونه‌های نوجوان مطالعه دالسگارد و همکاران در دانمارک [15] باشد.
همچنین در مطالعه حاضر غیرهمسو با نتایج مطالعه یادشده کمترین گویه انتخابی «آماده کردن وسیله‌ای برای اقدام به خودکشی» بود. طبق نتایج مطالعه اوپاکانله و همکاران در نیجریه، ایده و افکار خودکشی و همچنین میزان تمایل به خودکشی در نوجوانان، همسو با نتایج مطالعه حاضر در سطح متوسط بود [16]. در هر دو مطالعه اوپاکانله و همکاران که در نیجریه انجام شد [16] و مطالعه حاضر، بیشترین میانگین افکار خودکشی در بعد آمادگی برای خودکشی بود. نتایج مطالعه پیش‌گفت نشان داد که نوجوانان با سطح افسردگی و اضطراب بالاتر و عزت نفس پایین‌تر میانگین نمرات بالاتری در افکار خودکشی داشتند؛ بنابراین شاید بتوان گفت که دانش‌آموزان موردمطالعه در پژوهش حاضر نیز از سطح اضطراب و افسردگی بالا و عزت نفس پایینی برخوردار بودند که لازم است با بررسی و ارزیابی‌های لازم وضعیت این اختلالات روانی در بین نوجوانان مورد بررسی قرار بگیرد. طبق نتایج مطالعه هیل و همکاران در ایالات متحده آمریکا، ارتباط معنی‌داری بین افزایش پرخاشگری نسبت به نوجوانان و گزارش افکار خودکشی در بین آنان وجود داشت [17].
در نوجوانان با افکار خودکشی در سطح متوسط و بالا علاوه‌بر نداشتن علاقه به زندگی، از جرأت یا توانایی اقدام به خودکشی بالایی برخوردار بودند که تاحدودی با نتایج مطالعه حاضر مطابقت داشت. در این مطالعه بیشتر نوجوانان جهت غلبه بر پرخاشگری تجربه‌شده خود به استفاده از موادمخدر می‌پرداختند که همین مسئله سبب افزایش افکار خودکشی در بین نوجوانان نیز می‌باشد. یکی از مواردی که سبب افزایش افکار خودکشی و حتی اقدام به آن در بین نوجوانان می‌شود، باور فرهنگی جامعه است. چنانکه خودکشی در بین مکالمه افراد تابو بوده و بنابراین افراد ممکن است از صحبت کردن در مورد آن خودداری کنند، به‌طوری‌که در برخی جوامع حتی درمانگران نیز در هنگام برخورد با افراد با فکر خودکشی در مراقبت از این افراد با مسامحه برخورد می‌کنند. این مسئله نشان‌دهنده اهمیت فرهنگ درمورد بیان افکار خودکشی است.
سایر نتایج مطالعه حاضر نشان داد که افکار خودکشی تنها با معدل نوجوانان ارتباط معنی‌دار آماری داشت، به‌طوری‌که افکار خودکشی در بین نوجوانان با معدل 15 تا 17 به‌صورت معنی‌داری بیشتر از نوجوانان دارای معدل بیشتر از 19 بود. در تبیین چنین نتایجی می‌توان گفت که معدل متوسط در دانش‌آموزان سبب استرس در آنان شده و در این شرایط بحرانی یک احساس آگاهانه یا ناخودآگاه فشار روانی است که می‌توانند درونی یا بیرونی بوده و باعث ایجاد استرس در فرد شوند [18]. بااینحال به‌کارگیری راهبردهای مقابله‌ای مؤثر می‌تواند به افراد کمک کند تا با مسئله استرس ناشی از هر بحرانی تطابق یابند [19]. به‌عبارتی درک استرس و توانایی مدیریت آن تا حد زیادی توسط سبک‌های مقابله‌ای مورداستفاده توسط افراد تعیین می‌شود [20]. باتوجه‌به نتایج مطالعه حاضر می‌توان گفت که دانش‌آموزان با معدل پایین، راهبرد مقابله‌ای خود را در برابر نداشتن توانایی کسب نمرات بالا در دروس خود به‌صورت افکار خودکشی نمایان می‌کنند.
نتایج مطالعه جیونگ و همکاران در کره‌جنوبی همسو با نتایج مطالعه حاضر نشان داد که دانش‌آموزان با پیشرفت تحصیلی کمتر سطح افکار خودکشی بالاتری را گزارش می‌کنند [21]. توجه روزافزون به آموزش در سراسر جهان که در آن والدین بیشتر برای آموزش فرزندان خود سرمایه‌گذاری می‌کنند، سطح توقع مدارس و والدین برای موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان را با افزایش روبه‌رو می‌کند که فشار یادگیری را بر آنان افزایش می‌دهد. نوجوانان اگر توانایی لازم برای مقاومت در برابر فشار به‌طور هم‌زمان را دارا نباشند ممکن است عقده حقارت، فرار و حتی رفتار افراطی در آن‌ها به وجود آید. این فشار در نوجوانان سبب ایجاد علائم افسردگی می‌شود که با افزایش سطح فشار یادگیری بیش از حد می‌تواند افکار خودکشی در بین دانش‌آموزان را فراهم کند.
نتایج مطالعات دیگر نیز تأثیر استرس تحصیلی را در ایجاد افکار خودکشی دانش‌آموزان و حتی اقدام به خودکشی نیز گزارش کردند [22-24]. بنابراین جهت کاهش افکار خودکشی در بین دانش‌آموزان مقطع متوسطه لازم است توجه بیشتری به وضعیت تحصیلی دانش‌آموزان شود و از طریق راهکارهای کاربردی در جهت کاهش فشار روانی بر آنان در جهت پیشرفت تحصیلی گام مؤثر برداشته شود. از طرفی، غیرهمسو با نتایج این مطالعه درخصوص فقدان ارتباط بین جنسیت با افکار خودکشی، سایر مطالعات در همین زمینه نشان‌دهنده سطح بالاتر افکار خودکشی در بین نوجوانان دختر به نسبت نوجوانان پسر بوده‌اند [25, 26]. توجه به تفاوت‌های جنسیتی درزمینه افکار خودکشی در مطالعات آینده ضروری است تا بتوان به مقایسه نتایج اقدام کرد.
نتیجه‌گیری
نتایج مطالعه حاضر طراحی و اجرای برنامه‌هایی در جهت آموزش و ارائه خدمات مشاوره‌ای به نوجوانان مقطع متوسطه در جهت کاهش افکار خودکشی با در نظر گرفتن عوامل فردی- اجتماعی مرتبط با آنان را توسط مشاورین شاغل در مدارس، پیشنهاد می‌کند. روان‌پرستاران می‌توانند از طریق آموزش‌های روانی در سطح جامعه و مشاوره در جهت کاهش افکار خودکشی در نوجوانان گام مؤثر بردارند. نتایج این پژوهش از طرق مختلف می‌تواند در اختیار ذی‌نفعان قرار گیرد تا در راستای مراقبتهای مبتنی بر شواهد علمی از آن بهره جویند. از طرفی، نتایج این مطالعه می‌تواند مبنایی برای تحقیقات وسیع‌تر و جامع‌تر بعدی درزمینه ارتقا سطح دانش و عملکرد بالینی روان‌پرستاران در زمینه کاستن از افکار خودکشی در نوجوانان مقطع متوسطه باشد. ضروری است که روان‌پرستاران آموزش‌های لازم در زمینه پیشگیری از افکار خودکشی در نوجوانان را از طریق آموزش‌های ضمن خدمت، برگزاری کارگاه و تهیه برنامه‌های آموزشی و در اختیار گذاشتن آن‌ها برای سایر پرستاران مهیا کنند و از طریق در اختیار گذاشتن امکانات لازم جهت اجرایی شدن آن‌ها در مراکز درمان و مشاوره‌ای عمل کنند تا بتوانند در جهت ارتقای سلامت روانی و جسمانی نوجوانان گام مؤثر و مفید بردارند.
این مطالعه محدودیت‌هایی نیز داشت. نمونه‌های موردمطالعه در پژوهش حاضر با تعداد محدود از نوجوانان بین سنین 15 تا 18 سال از مدارس مقطع متوسطه از یک منطقه تهران صورت گرفته است که هنگام ارزیابی و تفسیر نتایج در یک زمینه معین، مسائل زمینه‌ای (فرهنگی، اجتماعی و فرهنگی) نیز باید در نظر گرفته شود وتعمیم نتایج آن به تمام جامعه نوجوانان بین 15 تا 18 سال امکان‌پذیر نیست. به جهت تعمیم دقیق‌تر نتایج حاصل از پژوهش، انجام مطالعه در نمونه‌های بزرگ‌تر و محیط‌های پژوهش بیشتر در سطح ملی پیشنهاد می‌شود. همچنین، اطلاعات به‌دست‌آمده از نوجوانان موردپژوهش به‌طور خودگزارش‌دهی بوده که به‌طور بالقوه می‌تواند به سوگیری توسط پاسخ‌دهندگان منجر شود که باید در هنگام تفسیر نتایج در نظر گرفته شود. ازآنجاکه اطلاعات به‌دست‌آمده از نوجوانان موردپژوهش به‌طور خودگزارش‌دهی بود، پیشنهاد می‌شود جهت واکاوی افکار خودکشی توسط نوجوانان از روش تحقیق کیفی استفاده شود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
مجوز اخلاقی این مطالعه در کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران با کد (IR.IUMS.REC.1401.728)تأیید شده است.
حامی مالی
این مطالعه برگرفته از پایان‌نامه کارشناسی ارشد آرمان نعیمی روانپرستاری، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران است.
مشارکت نویسندگان
مفهوم‌سازی: آرمان نعیمی و مرجان مردانی حموله؛ تحقیق و بررسی: مرجان مردانی حموله و نازنین اسماعیلی؛ تحلیل داده‌ها: شیما حقانی.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
از تمام شرکت‌کنندگان در پژوهش قدردانی می‌شود.
نوجوانی مرحله‌ای از زندگی بین کودکی و بزرگسالی است که از سن 10 سالگی شروع می‌شود و تا 19 سالگی ادامه می‌یابد [1] در حال حاضر 1/3 میلیارد نوجوان در سراسر جهان وجود دارد که 16 درصد از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند [2]. در ایران جمعیت گروه سنی نوجوانان طبق آخرین سرشماری رسمی عمومی نفوس و مسکن مرکز آمار ایران که در سال 1395 انجام شده است، درمجموع 5458997 نوجوان بین 15 تا 19 ساله بوده است که از این بین 1965110 دانش‌آموز مقطع دوره دوم متوسطه می‌باشند [3]. البته آنچه که آشکار است تغییر جمعیت نسبت به آخرین آمارهای رسمی می‌باشد، اما به‌علت انجام سرشماری کشوری که هر 10 سال 1 بارانجام می‌شود، در این مطالعه به آخرین آمار رسمی کشور استناد شده است.
باتوجه‌به اینکه نوجوانان یکی از آسیب‌پذیرترین اقشار جامعه در برابر خودکشی هستند، بدیهی است که سلامت روانی این گروه سنی در جامعه حائز اهمیت است [4]. سالانه بیش از 700 هزار نفر بر اثر خودکشی جان خود را از دست می‌دهند. به‌عبارت‌دیگر، بیش از 77 درصد از خودکشی‌های جهانی در کشورهای با درآمد کم و متوسط رخ می‌دهد. خودکشی چهارمین عامل مرگ‌ومیر در بین جوانان 15 تا 29 ساله در جهان است که گفته می‌شود تفکرات خودکشی مهم‌ترین عامل خطر برای خودکشی در این گروه سنی است [1]. افکار خودکشی که به‌عنوان فکر کردن یا برنامه‌ریزی برای خودکشی تعریف می‌شود، به‌عنوان یک عامل خطر مهم برای خودکشی در نظر گرفته می‌شود [5].
درواقع افکار خودکشی برنامه‌ها، تلاش‌ها و رفتارهای خودکشی بعدی را پیش‌بینی می‌کند، به‌طوری‌که احتمال اقدام به خودکشی و موارد موفقیت‌آمیز آن به‌خصوص در دوره نوجوانی باتوجه‌به آسیب‌پذیر بودن این دوره وجود دارد. همچنین عوامل فردی، خانوادگی، افسردگی، بیماری‌های مزمن و همچنین استرس‌های روزانه هر کدام از این موارد خطر می‌توانند به‌عنوان عاملی برای افزایش افکار خودکشی و خودکشی موفقیت‌آمیز به شمار روند [6]. روند موارد خودکشی در برخی از استان‌های ایران نشان می‌دهد از سال 1990 به بعد آمار خودکشی در میان نوجوانان در حال افزایش بوده است، به‌طوری‌که در طی سال‌های اخیر، نگرانی نسبت به افزایش تعداد موارد خودکشی در بین نوجوانان ایرانی افزایش یافته است. پژوهش‌های انجام‌شده در جهت شناسایی عوامل پیش‌بینی‌کننده پدیده خودکشی در کشور ایران، نشان داده است که نوجوان بودن ازجمله متغیرهایی است که به‌صورت مستقل می‌تواند پیش‌بینی‌کننده اقدام به خودکشی باشد [7].
باتوجه‌به شیوع فزاینده و پیامدهای منفی افکار خودکشی و همچنین تمایل به بروز افکار خودکشی در سنین پایین‌تر، شناسایی زودهنگام آن برای کاهش افکار خودکشی نوجوانان و عوامل خطر آن ضروری است [8]. در این میان، نتایج مقایسه 49 کشور درحال‌توسعه، متوسط شیوع کلی افکار خودکشی را در نوجوانان به میزان 15/3 درصد گزارش کرده‌اند که بالاترین شیوع مربوط به منطقه آفریقا حدود 19/8 درصد بود [3]. در ایران، بیشترین فراوانی آمار خودکشی گزارش شده است و کمتر به شیوع افکار خودکشی در نوجوانان پرداخته شده است. چنانکه براساس نتایج یک مطالعه مروری نظام‌مند که در سال 1401 در ایران منتشر شد، مشخص شد آمار دقیقی از شیوع افکار خودکشی در بین دانش‌آموزان نوجوان در دست نیست بلکه در مطالعات، ارتباط افکار خودکشی در نوجوانان با سایر عوامل مورد بررسی قرار گرفته است [2].
ازآنجاکه پدیده خودکشی در نوجوانان برای نظام سلامت کشور پرهزینه بوده و از طرفی با معیارهای ارزشی و فرهنگی کشور سازگار نیست، بررسی دقیق افکار خودکشی در این گروه سنی ضروری به نظر می‌رسد و گام اساسی در این خصوص، نشان دادن وسعت مشکل در نوجوانان است. بااینحال باید در نظر داشت که خودکشی در نوجوانان با مداخلات به‌موقع و مبتنی بر شواهد و اغلب کم هزینه قابل‌پیشگیری است [1]. در این میان پرستار از ارکان این فرایند می‌باشد، به‌طوری‌که به‌عنوان اصلی‌ترین عضو تیم درمانی می‌تواند در اجرای اقدامات پیشگیرانه در راستای اهداف سازمان بهداشت جهانی قدم بردارد [9]. هدف مطالعه حاضر ارزیابی افکار خودکشی در نوجوانان مدارس غرب تهران بود.
روش بررسی
پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی‌مقطعی بود که در سال 1401 انجام شد. محیط پژوهش این مطالعه، مدارس متوسطه دوره دوم در غرب تهران شامل 2 مدرسه دخترانه و 2 مدرسه پسرانه (در کل 4 مدرسه) بود. جامعه پژوهش در مطالعه حاضر تمام نوجوانان 15 تا 18 ساله مشغول به تحصیل در مدارس دوره دوم متوسطه غرب تهران بودند. نمونه پژوهش نیز 265 نفر از این نوجوانان بودند که معیار ورود به مطالعه را داشتند. از معیارهای ورود به مطالعه شامل نداشتن سابقه اختلالات روانی از جمله اختلال افسردگی یا اختلال دو قطبی که با احتمال خطر اقدام به خودکشی همراه می‌باشد، اعتیاد، مشکلات جسمی مزمن، نداشتن تجربه حوادث استرس‌زای عمده در 1 سال اخیر مانند مرگ والدین یا طلاق آن‌ها به گفته خود نوجوان بود. حجم نمونه طبق فرمول در سطح اطمینان 95 درصد و توان آزمون 90 درصد و براساس مطالعه نیک‌فلاح و برکت [4]، معادل 265 نفر به دست آمد.
ابزارهای گردآوری اطلاعات در این مطالعه، فرم اطلاعات فردی و افکار خودکشی بک بود. فرم مشخصات فردی شامل سن، جنسیت، مقطع تحصیلی، رشته تحصیلی، معدل، وضعیت اقتصادی خانواده، نوع اقامت در منزل و رتبه فرزند در خانواده بود. ابزار افکار خودکشی در سال 1988 توسط بک به منظور آشکارسازی و اندازه‌گیری شدت نگرش‌ها، رفتارها و طرح‌ریزی برای ارتکاب به خودکشی تهیه شده است [10]. این ابزار 19 سؤالی می‌باشد که دارای 3 مؤلفه تمایل به مرگ (5 سؤال)، آمادگی برای خودکشی (7 سؤال) و تمایل به خودکشی واقعی (4 سؤال) می‌باشد که براساس طیف لیکرت 3 درجه‌ای از (0) تا (2) تنظیم شده است. نمره کلی فرد براساس جمع نمرات محاسبه می‌شود که از (0) تا (38) قرار دارد. سؤالات، مواردی از قبیل آرزوی مرگ، تمایل به خودکشی به‌صورت فعال و غیرفعال، مدت و فراوانی افکار خودکشی، احساس کنترل بر خود، عوامل بازدارنده خودکشی و آمادگی فرد جهت اقدام به خودکشی را مورد سنجش قرار می‌دهد. اگر پاسخ‌ها نشان‌دهنده تمایل به خودکشی فعال یا غیرفعال باشد، فرد باید 14 سؤال بعدی را نیز ادامه دهد. در صورتی که جمع نمرات بین (0) تا (5) باشد، افکار خودکشی با خطر پایین وجود دارد. در صورتی که جمع نمرات بین (6) تا (19) باشد، خطر بالای افکار خودکشی وجود دارد و در صورتی که جمع نمرات بین (20) تا (38) باشد، خطر بسیار زیاد افکار خودکشی و قصد اقدام به خودکشی وجود دارد. طراحان ابزار با استفاده از ضریب آلفای گرونباخ پایایی آن را 0/87 به دست آورده‌اند [10].
در پژوهش حاضر جهت تعیین روایی محتوا، نسخه‌های فارسی و انگلیسی ابزار به 5 نفر از اساتید گروه پرستاری دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران داده شد و گویه‌ها باتوجه‌به توصیه‌ها و نظرات این گروه ویرایش شدند. به منظور تعیین پایایی ابزار، ابزار یادشده توســط 15 نفــر از دانش‌آموزانی که به‌عنوان نمونه پژوهش نبودند، پاسخ داده شد و ضریب آلفای کرونباخ برای این ابزار برابر با 0/86 بود.
پژوهشگر در ابتدا از کمیته اخلاق در پژوهش دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران مجوز دریافت و سپس به اداره آموزش و پرورش تهران مراجعه کرد. دانش‌آموزان حاضر در پژوهش از 4 مدرسه متوسطه دوره دوم واقع در منطقه غرب تهران بودند که از هرکدام از مدارس یادشده براساس تعداد کل دانش‌آموزان آن مدارس براساس معیارهای ورود به مطالعه، به‌ترتیب تعداد 86-62-50-67 نفر در پژوهش شرکت کردند. نمونه‌گیری به شیوه دردسترس انجام شد. پس از ملاقات حضوری پژوهشگر با والدین دانش‌آموزان موردمطالعه، ابتدا واجد شرایط بودن آنان جهت شرکت در مطالعه مورد بررسی قرار گرفت و پس از توضیح هدف و روش پژوهش، اقدام به دریافت رضایت‌نامه از والدین دانش‌آموزان شد. فرم رضایت‌نامه توسط والدین مطالعه و تکمیل شد و پس از دریافت رضایت‌نامه از والدین و دانش‌آموز جهت شرکت در پژوهش، پرسش‌نامه‌ها به دانش‌آموزان تحویل داده شد.
زمان پاسخ به ابزارها 15 دقیقه بود و کل زمان فرایند گردآوری داده‌ها 5 ماه بود. تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 16 در دو بخش آمار توصیفی و آمار استنباطی صورت گرفت. در بخش آمار توصیفی از جداول توزیع فراوانی برای متغیرهای کیفی پژوهش و شاخص‌های عددی کمینه، بیشینه، میانگین و انحراف‌معیار برای متغیرهای کمی پژوهش استفاده شد. در بخش آمار استنباطی از آزمون تی مستقل و تحلیل واریانس برای بررسی ارتباط بین متغیرهای جمعیت‌شناختی با افکار خودکشی استفاده شد. در آزمون‌های استنباطی با سطح 95 درصد اطمینان، سطح معناداری 0/05>P در نظر گرفته شد.
یافته‌ها
میانگین سنی نمونه های پژوهش برابر با 17/33±0/67سال و نوجوانان 18 سال (45/7 درصد) نسبت به سایر افراد دارای فراوانی بیشتری بودند. فراوانی سایر مشخصات فردی نوجوانان در جدول شماره 1 مشاهده می‌شود.
میانگین افکار خودکشی نوجوانان برابر با 5/66±3/19 بود (جدول شماره 2).
افکار خودکشی بیشتر نوجوانان با خطر پایین (87/2 درصد) بود (جدول شماره 3).
براساس جدول شماره 4، بیشترین میانگین افکار خودکشی در بعد تمایل به مرگ در نوجوانان در گویه نداشتن علاقه به زندگی با میانگین 0/62±0/61 و کمترین در گویه تمایل به خودکشی با میانگین 0/36±0/14 بود.
بیشترین میانگین افکار خودکشی در بعد آمادگی برای خودکشی در نوجوانان در گویه قبول کردن فکر درباره خودکشی با میانگین 1/38±0/49 و کمترین در گویه نداشتن کنترل قصد به خودکشی با میانگین 0/50±0/50 بود. همچنین، بیشترین میانگین افکار خودکشی در بعد تمایل به مرگ در نوجوانان در گویه جرأت یا توانایی اقدام به خودکشی با میانگین 1/21±0/53 و کمترین در گویه آماده کردن وسیله‌ای برای اقدام به خودکشی با میانگین 0/50±0/41 بود. نتایج تحلیل واریانس نشان داد افکار خودکشی تنها با معدل نوجوانان ارتباط معنی‌دار آماری داشت (0/004=P). نتایج آزمون دو به دو شفه نشان داد افکار خودکشی نوجوانان دارای معدل بین 15 تا 17 به‌صورت معنی‌داری بیشتر از نوجوانان دارای معدل بیشتر از 19 بود (0/011=P). بین سایر سطوح معدل تفاوت معنی‌داری وجود نداشت (0/05<P) (
بحث
ارزیابی افکار خودکشی نوجوانان مدارس غرب تهران در سال 1401 نشان داد که میانگین نمره افکار خودکشی نوجوانان در سطح متوسط بود. بیشترین میانگین افکار خودکشی در بعد آمادگی برای خودکشی بود که بیشترین گویه انتخاب‌شده توسط دانش‌آموزان « قبول کردن فکر درباره خودکشی» و کمترین مورد انتخاب‌شده « نداشتن کنترل قصد به خودکشی» بود. در این رابطه می‌توان گفت که دانش‌آموزان به خودکشی فکر کرده‌اند و حتی آن را نیز پذیرفته‌اند، اما بر قصد و انجام خودکشی کنترل و مدیریت دارند. همچنین باتوجه‌به نتایج مطالعه حاضر کمترین میانگین افکار خودکشی در بعد تمایل به مرگ بود که بیشترین گویه انتخابی «نداشتن علاقه به زندگی» و کمترین گویه انتخابی « تمایل به خودکشی» بود. بنابراین دانش‌آموزان موردمطالعه باوجود علاقه نداشتن به زندگی، تمایل پایینی به مرگ ناشی از خودکشی داشتند و تمایل آنان برای انجام خودکشی نیز در سطح پایین بود. در رابطه‌با گویه تمایل به خودکشی واقعی نیز بیشترین گویه انتخاب‌شده «جرأت یا توانایی اقدام به خودکشی» و کمترین گویه انتخابی «آماده کردن وسیله‌ای برای اقدام به خودکشی» بود.
براین‌اساس می‌توان چنین استدلال کرد که دانش‌آموزان جرأت و و توانایی انجام خودکشی را در خود می‌بینند، اما باتوجه‌به گزارش آن‌ها تمایلی به استفاده از ابزار و وسایل برای اقدام به خودکشی ندارند. در همین رابطه، نتایج مطالعه کانگ و همکاران در چین نشان داد که 38/2 درصد از نوجوانان سطح بالایی از افکار خودکشی را گزارش کردند که با نتایج مطالعه حاضر غیرهمسو می‌باشد. در مطالعه حاضر بیشتر نمونه‌ها سطح متوسطی از افکار خودکشی را گزارش کردند [11]، اما در این مطالعه علل نوجوانان در رابطه چرایی دارا بودن افکار خودکشی، وضعیت اجتماعی‌اقتصادی پایین، حمایت اجتماعی پایین، خشونت علیه آنان، سوء‌استفاده فیزیکی و جنسی، اختلالات روانی و علائم افسردگی عنوان شد. در مطالعه حاضر که غیرهمسو با نتایج مطالعه کانگ و همکاران[1] در چین است، رضایت نداشتن از زندگی به‌عنوان کمترین علت اصلی افکار خودکشی عنوان شده بود که نشان می‌دهد دانش‌آموزان موردمطالعه در پژوهش حاضر از وضعیت اجتماعی‌اقتصادی و حمایت اجتماعی مناسبی برخوردار بودند.
نتایج مطالعه چاهین و همکاران در لبنان نیز نشان‌دهنده سطح افکار خودکشی بالای در نوجوانان با سابقه کودک‌آزاری روانی و جسمی بود [12] که با نتایج مطالعه حاضر همسو نمی‌باشد. علت اصلی همسو نبودن این نتایج با نتایج مطالعه حاضر می‌تواند فقدان سابقه آزار و اذیت روانی و جسمی نوجوانان موردمطالعه در پژوهش حاضر باشد. این یافته هنگامی قوت می‌گیرد که نتایج مطالعه چاهین و همکاران [12] غیرهمسو با نتایج مطالعه حاضر نشان داد که سابقه کودک‌آزاری در نوجوانان علاوه‌بر افزایش سطح افکار خودکشی سبب افزایش احتمال رفتارهای خودکشی و تلاش برای خودکشی در بین نوجوانان نیز می‌شود، درحالی‌که در مطالعه حاضر دانش‌آموزان علاوه‌بر نداشتن تمایل به خودکشی، توانایی قصد به خودکشی را نیز گزارش کردند. بنابراین می‌توان گفت سابقه کودک‌آزاری علاوه‌بر اینکه عامل خطر افکار خودکشی بوده بر افزایش احتمال قصد رفتاری و انجام آن نیز تأثیرگذار است که این مسئله اهمیت پیشگیری از کودک‌آزاری و شناخت آن را به‌عنوان عاملی مرتبط با خودکشی نشان می‌دهد.
در همین راستا، نتایج مطالعه پن و همکاران در تایوان نشان داد که بیشتر نوجوانان موردمطالعه سطح بالای افکار خودکشی را دارا بودند. نوجوانان با افکار خودکشی بالا با گزارش اختلالات روانپزشکی مانند اختلالات افسردگی و اضطرابی، بیشتر از همتایان خود به دنبال خدمات روانپزشکی بودند [13]. اگرچه در مطالعه حاضر غیرهمسو با نتایج مطالعه پن و همکاران در تایوان سطح افکار خودکشی در بین بیشتر نوجوانان موردمطالعه متوسط بود، اما وجود اختلالاتی نظیر اختلالات افسردگی و اضطراب در نوجوانان را می‌تواند در آمادگی آنان برای انجام خودکشی به‌عنوان علت برشمرد.
نتایج مطالعه هاتکویچ و همکاران در هیوستون آمریکا [14] و مطالعه دالسگارد و همکاران در دانمارک [15] نشان داد که وقوع بالای خودکشی در نوجوانان با اختلالات خلقی آنان مرتبط بوده و همچنین در این نوجوانان توانایی اقدام به خودکشی از طریق استفاده از روش ابزاری برای اقدام به آن بیشتر بوده که با نتایج مطالعه حاضر مطابقت ندارد. در مطالعه حاضر تمایل به خودکشی واقعی در بین دانش‌آموزان موردمطالعه در سطح بالایی گزارش نشده است که این مسئله می‌تواند نشان‌دهنده سلامت روانی بیشتر آن‌ها در مقایسه یا نمونه‌های نوجوان مطالعه دالسگارد و همکاران در دانمارک [15] باشد.
همچنین در مطالعه حاضر غیرهمسو با نتایج مطالعه یادشده کمترین گویه انتخابی «آماده کردن وسیله‌ای برای اقدام به خودکشی» بود. طبق نتایج مطالعه اوپاکانله و همکاران در نیجریه، ایده و افکار خودکشی و همچنین میزان تمایل به خودکشی در نوجوانان، همسو با نتایج مطالعه حاضر در سطح متوسط بود [16]. در هر دو مطالعه اوپاکانله و همکاران که در نیجریه انجام شد [16] و مطالعه حاضر، بیشترین میانگین افکار خودکشی در بعد آمادگی برای خودکشی بود. نتایج مطالعه پیش‌گفت نشان داد که نوجوانان با سطح افسردگی و اضطراب بالاتر و عزت نفس پایین‌تر میانگین نمرات بالاتری در افکار خودکشی داشتند؛ بنابراین شاید بتوان گفت که دانش‌آموزان موردمطالعه در پژوهش حاضر نیز از سطح اضطراب و افسردگی بالا و عزت نفس پایینی برخوردار بودند که لازم است با بررسی و ارزیابی‌های لازم وضعیت این اختلالات روانی در بین نوجوانان مورد بررسی قرار بگیرد. طبق نتایج مطالعه هیل و همکاران در ایالات متحده آمریکا، ارتباط معنی‌داری بین افزایش پرخاشگری نسبت به نوجوانان و گزارش افکار خودکشی در بین آنان وجود داشت [17].
در نوجوانان با افکار خودکشی در سطح متوسط و بالا علاوه‌بر نداشتن علاقه به زندگی، از جرأت یا توانایی اقدام به خودکشی بالایی برخوردار بودند که تاحدودی با نتایج مطالعه حاضر مطابقت داشت. در این مطالعه بیشتر نوجوانان جهت غلبه بر پرخاشگری تجربه‌شده خود به استفاده از موادمخدر می‌پرداختند که همین مسئله سبب افزایش افکار خودکشی در بین نوجوانان نیز می‌باشد. یکی از مواردی که سبب افزایش افکار خودکشی و حتی اقدام به آن در بین نوجوانان می‌شود، باور فرهنگی جامعه است. چنانکه خودکشی در بین مکالمه افراد تابو بوده و بنابراین افراد ممکن است از صحبت کردن در مورد آن خودداری کنند، به‌طوری‌که در برخی جوامع حتی درمانگران نیز در هنگام برخورد با افراد با فکر خودکشی در مراقبت از این افراد با مسامحه برخورد می‌کنند. این مسئله نشان‌دهنده اهمیت فرهنگ درمورد بیان افکار خودکشی است.
سایر نتایج مطالعه حاضر نشان داد که افکار خودکشی تنها با معدل نوجوانان ارتباط معنی‌دار آماری داشت، به‌طوری‌که افکار خودکشی در بین نوجوانان با معدل 15 تا 17 به‌صورت معنی‌داری بیشتر از نوجوانان دارای معدل بیشتر از 19 بود. در تبیین چنین نتایجی می‌توان گفت که معدل متوسط در دانش‌آموزان سبب استرس در آنان شده و در این شرایط بحرانی یک احساس آگاهانه یا ناخودآگاه فشار روانی است که می‌توانند درونی یا بیرونی بوده و باعث ایجاد استرس در فرد شوند [18]. بااینحال به‌کارگیری راهبردهای مقابله‌ای مؤثر می‌تواند به افراد کمک کند تا با مسئله استرس ناشی از هر بحرانی تطابق یابند [19]. به‌عبارتی درک استرس و توانایی مدیریت آن تا حد زیادی توسط سبک‌های مقابله‌ای مورداستفاده توسط افراد تعیین می‌شود [20]. باتوجه‌به نتایج مطالعه حاضر می‌توان گفت که دانش‌آموزان با معدل پایین، راهبرد مقابله‌ای خود را در برابر نداشتن توانایی کسب نمرات بالا در دروس خود به‌صورت افکار خودکشی نمایان می‌کنند.
نتایج مطالعه جیونگ و همکاران در کره‌جنوبی همسو با نتایج مطالعه حاضر نشان داد که دانش‌آموزان با پیشرفت تحصیلی کمتر سطح افکار خودکشی بالاتری را گزارش می‌کنند [21]. توجه روزافزون به آموزش در سراسر جهان که در آن والدین بیشتر برای آموزش فرزندان خود سرمایه‌گذاری می‌کنند، سطح توقع مدارس و والدین برای موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان را با افزایش روبه‌رو می‌کند که فشار یادگیری را بر آنان افزایش می‌دهد. نوجوانان اگر توانایی لازم برای مقاومت در برابر فشار به‌طور هم‌زمان را دارا نباشند ممکن است عقده حقارت، فرار و حتی رفتار افراطی در آن‌ها به وجود آید. این فشار در نوجوانان سبب ایجاد علائم افسردگی می‌شود که با افزایش سطح فشار یادگیری بیش از حد می‌تواند افکار خودکشی در بین دانش‌آموزان را فراهم کند.
نتایج مطالعات دیگر نیز تأثیر استرس تحصیلی را در ایجاد افکار خودکشی دانش‌آموزان و حتی اقدام به خودکشی نیز گزارش کردند [22-24]. بنابراین جهت کاهش افکار خودکشی در بین دانش‌آموزان مقطع متوسطه لازم است توجه بیشتری به وضعیت تحصیلی دانش‌آموزان شود و از طریق راهکارهای کاربردی در جهت کاهش فشار روانی بر آنان در جهت پیشرفت تحصیلی گام مؤثر برداشته شود. از طرفی، غیرهمسو با نتایج این مطالعه درخصوص فقدان ارتباط بین جنسیت با افکار خودکشی، سایر مطالعات در همین زمینه نشان‌دهنده سطح بالاتر افکار خودکشی در بین نوجوانان دختر به نسبت نوجوانان پسر بوده‌اند [25, 26]. توجه به تفاوت‌های جنسیتی درزمینه افکار خودکشی در مطالعات آینده ضروری است تا بتوان به مقایسه نتایج اقدام کرد.
نتیجه‌گیری
نتایج مطالعه حاضر طراحی و اجرای برنامه‌هایی در جهت آموزش و ارائه خدمات مشاوره‌ای به نوجوانان مقطع متوسطه در جهت کاهش افکار خودکشی با در نظر گرفتن عوامل فردی- اجتماعی مرتبط با آنان را توسط مشاورین شاغل در مدارس، پیشنهاد می‌کند. روان‌پرستاران می‌توانند از طریق آموزش‌های روانی در سطح جامعه و مشاوره در جهت کاهش افکار خودکشی در نوجوانان گام مؤثر بردارند. نتایج این پژوهش از طرق مختلف می‌تواند در اختیار ذی‌نفعان قرار گیرد تا در راستای مراقبتهای مبتنی بر شواهد علمی از آن بهره جویند. از طرفی، نتایج این مطالعه می‌تواند مبنایی برای تحقیقات وسیع‌تر و جامع‌تر بعدی درزمینه ارتقا سطح دانش و عملکرد بالینی روان‌پرستاران در زمینه کاستن از افکار خودکشی در نوجوانان مقطع متوسطه باشد. ضروری است که روان‌پرستاران آموزش‌های لازم در زمینه پیشگیری از افکار خودکشی در نوجوانان را از طریق آموزش‌های ضمن خدمت، برگزاری کارگاه و تهیه برنامه‌های آموزشی و در اختیار گذاشتن آن‌ها برای سایر پرستاران مهیا کنند و از طریق در اختیار گذاشتن امکانات لازم جهت اجرایی شدن آن‌ها در مراکز درمان و مشاوره‌ای عمل کنند تا بتوانند در جهت ارتقای سلامت روانی و جسمانی نوجوانان گام مؤثر و مفید بردارند.
این مطالعه محدودیت‌هایی نیز داشت. نمونه‌های موردمطالعه در پژوهش حاضر با تعداد محدود از نوجوانان بین سنین 15 تا 18 سال از مدارس مقطع متوسطه از یک منطقه تهران صورت گرفته است که هنگام ارزیابی و تفسیر نتایج در یک زمینه معین، مسائل زمینه‌ای (فرهنگی، اجتماعی و فرهنگی) نیز باید در نظر گرفته شود وتعمیم نتایج آن به تمام جامعه نوجوانان بین 15 تا 18 سال امکان‌پذیر نیست. به جهت تعمیم دقیق‌تر نتایج حاصل از پژوهش، انجام مطالعه در نمونه‌های بزرگ‌تر و محیط‌های پژوهش بیشتر در سطح ملی پیشنهاد می‌شود. همچنین، اطلاعات به‌دست‌آمده از نوجوانان موردپژوهش به‌طور خودگزارش‌دهی بوده که به‌طور بالقوه می‌تواند به سوگیری توسط پاسخ‌دهندگان منجر شود که باید در هنگام تفسیر نتایج در نظر گرفته شود. ازآنجاکه اطلاعات به‌دست‌آمده از نوجوانان موردپژوهش به‌طور خودگزارش‌دهی بود، پیشنهاد می‌شود جهت واکاوی افکار خودکشی توسط نوجوانان از روش تحقیق کیفی استفاده شود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
مجوز اخلاقی این مطالعه در کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران با کد (IR.IUMS.REC.1401.728)تأیید شده است.
حامی مالی
این مطالعه برگرفته از پایان‌نامه کارشناسی ارشد آرمان نعیمی روانپرستاری، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران است.
مشارکت نویسندگان
مفهوم‌سازی: آرمان نعیمی و مرجان مردانی حموله؛ تحقیق و بررسی: مرجان مردانی حموله و نازنین اسماعیلی؛ تحلیل داده‌ها: شیما حقانی.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
از تمام شرکت‌کنندگان در پژوهش قدردانی می‌شود.
References
1.Shayo FK, Lawala PS. Does bullying predict suicidal behaviors among in-school adolescents? A crosssectional finding from Tanzania as an example of a low-income country. BMC Psychiatry. 2019; 19(1):400. [DOI:10.1186/s12888-019-2402-2] [PMID]
2.Miri M, Rezaeian M, Ghasemi SA. [A systematic review on the prevalence and causes of suicide (thoughts and actions) in Iranian school and university students (Persian)]. J Rafsanjan Univ Med Sci. 2022; 21(05):551-74. [Link]
3.Simbar M, Golezar S, Alizadeh SH, Hajifoghaha M. [Suicide risk factors in adolescents worldwide: A narrative review (Persian)]. J Rafsanjan Univ Med Sci. 2018; 16(12):1153-68. [Link]
4.Nikfallah R, Barekat A. [The mediating role of emotion regulation difficulties and experiential avoidance in the relationship between defense mechanisms and suicidal ideation in adolescents (Persian)]. Appl Psychol. 2022; 16(1):183-202. [DOI:10.52547/apsy.2021.223949.1166]
5.Erevik EK, Landrø H, Mattson AL, Kristensen JH, Kaur P, Pallesen S. Problem gaming and suicidality: A systematic literature review. Addict Behav Rep. 2022; 15:100419. [DOI:10.1016/j.abrep.2022.100419] [PMID]
6.Large M, Corderoy A, McHugh C. Is suicidal behaviour a stronger predictor of later suicide than suicidal ideation? A systematic review and meta-analysis. Aust N Z J Psychiatry. 2021; 55(3):254-67. [DOI:10.1177/0004867420931161] [PMID]
7.Delam H, Bazrafshan M. [Attempting suicide by Adolescents: A qualitative study (Persian)]. Payesh. 2020; 19(2):159-66. [DOI:10.29252/payesh.19.2.159]
8.Burstein B, Agostino H, Greenfield B. Suicidal attempts and ideation among children and adolescents in US emergency departments, 2007-2015. JAMA Pediatr. 2019; 173(6):598-600. [DOI:10.1001/jamapediatrics.2019.0464] [PMID]
9.Ghanbari B, Malakouti S, Nojomi M, Alavi K, Khaleghparast S, Sohrabzadeh A. [Effectiveness of nursing preventive interventions in suicide re-attempts (Persian)]. Iran J Nurs. 2016; 29(99): 34-44. [DOI:10.29252/ijn.29.99.100.34]
10.Beck AT, Kovacs M, Weissman A. Assessment of suicidal intention: The Scale for Suicide Ideation.J Consult Clin Psychol. 1979; 47(2):343-52. [DOI:10.1037/0022-006X.47.2.343] [PMID]
11.Kang C, Zheng Y, Yang L, Wang X, Zhao N, Guan TF, et al. Prevalence, risk factors and clinical correlates of suicidal ideation in adolescent patients with depression in a large sample of Chinese. J Affect Disord. 2021; 290:272-8. [DOI:10.1016/j.jad.2021.04.073] [PMID]
12.Chahine M, Salameh P, Haddad C, Sacre H, Soufia M, Akel M, et al. Suicidal ideation among Lebanese adolescents: Scale validation, prevalence and correlates. BMC Psychiatry. 2020; 20(1):304. [DOI:10.1186/s12888-020-02726-6] [PMID]
13.Pan CH, Lee MB, Wu CY, Liao SC, Chan CT, Chen CY. Suicidal ideation, psychopathology, and help-seeking in 15 to 19-year-old adolescents in Taiwan: A population-based study 2015-2019. J Affect Disord. 2021; 282:846-51. [DOI:10.1016/j.jad.2020.12.139] [PMID]
14.Hatkevich C, Penner F, Sharp C. Difficulties in emotion regulation and suicide ideation and attempt in adolescent inpatients. Psychiatry Res. 2019; 271:230-8. [DOI:10.1016/j.psychres.2018.11.038] [PMID]
15.Dalsgaard S, Thorsteinsson E, Trabjerg BB, Schullehner J, Plana-Ripoll O, Brikell I, et al. Incidence rates and cumulative incidences of the full spectrum of diagnosed mental disorders in childhood and adolescence. JAMA Psychiatry. 2020; 77(2):155-64. [DOI:10.1001/jamapsychiatry.2019.3523] [PMID]
16.Opakunle T, Opakunle O, Toki D, Aloba O, Nwozo C. Drug abuse among Nigerian high-school adolescents: Exploring the Relationship with problematic internet use, suicidality, anxiety, depression, and self-esteem. Int J Med Health Dev. 2022; 27(3):277-84. [Link]
17.Hill SY, Jones BL, Haas GL. Suicidal ideation and aggression in childhood, genetic variation and young adult depression. J Affect Disord. 2020; 276:954-62. [DOI:10.1016/j.jad.2020.07.049] [PMID]
18.Begam B, Devi K. A study to assess the perceived stress among nursing students during COVID-19 lockdown. Int J Sci Healthc Res. 2020; 5(4):388-93. [Link]
19.Wang W, Xu H, Wang B, Zhu E. The mediating effects of learning motivation on the association between perceived stress and positive-deactivating academic emotions in nursing students undergoing skills training. J Korean Acad Nurs. 2019; 49(4):495-504. [DOI:10.4040/jkan.2019.49.4.495] [PMID]
20.Nebhinani M, Kumar A, Parihar A, Rani R. Stress and coping strategies among undergraduate nursing students: A descriptive assessment from Western Rajasthan. Indian J Community Med. 2020; 45(2):172-5. [DOI:10.4103/ijcm.IJCM_231_19] [PMID]
21.Jeong SC, Kim JY, Choi MH, Lee JS, Lee JH, Kim CW, et al. Identification of influencing factors for suicidal ideation and suicide attempts among adolescents: 11-year national data analysis for 788,411 participants. Psychiatry Res. 2020; 291:113228.[DOI:10.1016/j.psychres.2020.113228] [PMID]
22.Kwak CW, Ickovics JR. Adolescent suicide in South Korea: Risk factors and proposed multi-dimensional solution. Asian J Psychiatr. 2019; 43:150-3. [DOI:10.1016/j.ajp.2019.05.027] [PMID]
23.Lew B, Huen J, Yu P, Yuan L, Wang DF, Ping F, et al. Associations between depression, anxiety, stress, hopelessness, subjective well-being, coping styles and suicide in Chinese university students. PloS One. 2019; 14(7):e0217372. [DOI:10.1371/journal.pone.0217372] [PMID]
24.Miranda-Mendizabal A, Castellví P, Parés-Badell O, Alayo I, Almenara J, Alonso I, et al. Gender differences in suicidal behavior in adolescents and young adults: Systematic review and meta-analysis of longitudinal studies. Int J Public Health. 2019; 64(2):265-83. [DOI:10.1007/s00038-018-1196-1] [PMID]
25.Ho TC, Gifuni AJ, Gotlib IH. Psychobiological risk factors for suicidal thoughts and behaviors in adolescence: A consideration of the role of puberty. Mol Psychiatry. 2022; 27(1):606-23. [DOI:10.1038/s41380-021-01171-5] [PMID]
26.Baroud E, Ghandour LA, Alrojolah L, Zeinoun P, Maalouf FT. Suicidality among Lebanese adolescents: Prevalence, predictors and service utilization. Psychiatry Res. 2019; 275:338-44. [DOI:10.1016/j.psychres.2019.03.033] [PMID]
1.Shayo FK, Lawala PS. Does bullying predict suicidal behaviors among in-school adolescents? A crosssectional finding from Tanzania as an example of a low-income country. BMC Psychiatry. 2019; 19(1):400. [DOI:10.1186/s12888-019-2402-2] [PMID]
2.Miri M, Rezaeian M, Ghasemi SA. [A systematic review on the prevalence and causes of suicide (thoughts and actions) in Iranian school and university students (Persian)]. J Rafsanjan Univ Med Sci. 2022; 21(05):551-74. [Link]
3.Simbar M, Golezar S, Alizadeh SH, Hajifoghaha M. [Suicide risk factors in adolescents worldwide: A narrative review (Persian)]. J Rafsanjan Univ Med Sci. 2018; 16(12):1153-68. [Link]
4.Nikfallah R, Barekat A. [The mediating role of emotion regulation difficulties and experiential avoidance in the relationship between defense mechanisms and suicidal ideation in adolescents (Persian)]. Appl Psychol. 2022; 16(1):183-202. [DOI:10.52547/apsy.2021.223949.1166]
5.Erevik EK, Landrø H, Mattson AL, Kristensen JH, Kaur P, Pallesen S. Problem gaming and suicidality: A systematic literature review. Addict Behav Rep. 2022; 15:100419. [DOI:10.1016/j.abrep.2022.100419] [PMID]
6.Large M, Corderoy A, McHugh C. Is suicidal behaviour a stronger predictor of later suicide than suicidal ideation? A systematic review and meta-analysis. Aust N Z J Psychiatry. 2021; 55(3):254-67. [DOI:10.1177/0004867420931161] [PMID]
7.Delam H, Bazrafshan M. [Attempting suicide by Adolescents: A qualitative study (Persian)]. Payesh. 2020; 19(2):159-66. [DOI:10.29252/payesh.19.2.159]
8.Burstein B, Agostino H, Greenfield B. Suicidal attempts and ideation among children and adolescents in US emergency departments, 2007-2015. JAMA Pediatr. 2019; 173(6):598-600. [DOI:10.1001/jamapediatrics.2019.0464] [PMID]
9.Ghanbari B, Malakouti S, Nojomi M, Alavi K, Khaleghparast S, Sohrabzadeh A. [Effectiveness of nursing preventive interventions in suicide re-attempts (Persian)]. Iran J Nurs. 2016; 29(99): 34-44. [DOI:10.29252/ijn.29.99.100.34]
10.Beck AT, Kovacs M, Weissman A. Assessment of suicidal intention: The Scale for Suicide Ideation.J Consult Clin Psychol. 1979; 47(2):343-52. [DOI:10.1037/0022-006X.47.2.343] [PMID]
11.Kang C, Zheng Y, Yang L, Wang X, Zhao N, Guan TF, et al. Prevalence, risk factors and clinical correlates of suicidal ideation in adolescent patients with depression in a large sample of Chinese. J Affect Disord. 2021; 290:272-8. [DOI:10.1016/j.jad.2021.04.073] [PMID]
12.Chahine M, Salameh P, Haddad C, Sacre H, Soufia M, Akel M, et al. Suicidal ideation among Lebanese adolescents: Scale validation, prevalence and correlates. BMC Psychiatry. 2020; 20(1):304. [DOI:10.1186/s12888-020-02726-6] [PMID]
13.Pan CH, Lee MB, Wu CY, Liao SC, Chan CT, Chen CY. Suicidal ideation, psychopathology, and help-seeking in 15 to 19-year-old adolescents in Taiwan: A population-based study 2015-2019. J Affect Disord. 2021; 282:846-51. [DOI:10.1016/j.jad.2020.12.139] [PMID]
14.Hatkevich C, Penner F, Sharp C. Difficulties in emotion regulation and suicide ideation and attempt in adolescent inpatients. Psychiatry Res. 2019; 271:230-8. [DOI:10.1016/j.psychres.2018.11.038] [PMID]
15.Dalsgaard S, Thorsteinsson E, Trabjerg BB, Schullehner J, Plana-Ripoll O, Brikell I, et al. Incidence rates and cumulative incidences of the full spectrum of diagnosed mental disorders in childhood and adolescence. JAMA Psychiatry. 2020; 77(2):155-64. [DOI:10.1001/jamapsychiatry.2019.3523] [PMID]
16.Opakunle T, Opakunle O, Toki D, Aloba O, Nwozo C. Drug abuse among Nigerian high-school adolescents: Exploring the Relationship with problematic internet use, suicidality, anxiety, depression, and self-esteem. Int J Med Health Dev. 2022; 27(3):277-84. [Link]
17.Hill SY, Jones BL, Haas GL. Suicidal ideation and aggression in childhood, genetic variation and young adult depression. J Affect Disord. 2020; 276:954-62. [DOI:10.1016/j.jad.2020.07.049] [PMID]
18.Begam B, Devi K. A study to assess the perceived stress among nursing students during COVID-19 lockdown. Int J Sci Healthc Res. 2020; 5(4):388-93. [Link]
19.Wang W, Xu H, Wang B, Zhu E. The mediating effects of learning motivation on the association between perceived stress and positive-deactivating academic emotions in nursing students undergoing skills training. J Korean Acad Nurs. 2019; 49(4):495-504. [DOI:10.4040/jkan.2019.49.4.495] [PMID]
20.Nebhinani M, Kumar A, Parihar A, Rani R. Stress and coping strategies among undergraduate nursing students: A descriptive assessment from Western Rajasthan. Indian J Community Med. 2020; 45(2):172-5. [DOI:10.4103/ijcm.IJCM_231_19] [PMID]
21.Jeong SC, Kim JY, Choi MH, Lee JS, Lee JH, Kim CW, et al. Identification of influencing factors for suicidal ideation and suicide attempts among adolescents: 11-year national data analysis for 788,411 participants. Psychiatry Res. 2020; 291:113228.[DOI:10.1016/j.psychres.2020.113228] [PMID]
22.Kwak CW, Ickovics JR. Adolescent suicide in South Korea: Risk factors and proposed multi-dimensional solution. Asian J Psychiatr. 2019; 43:150-3. [DOI:10.1016/j.ajp.2019.05.027] [PMID]
23.Lew B, Huen J, Yu P, Yuan L, Wang DF, Ping F, et al. Associations between depression, anxiety, stress, hopelessness, subjective well-being, coping styles and suicide in Chinese university students. PloS One. 2019; 14(7):e0217372. [DOI:10.1371/journal.pone.0217372] [PMID]
24.Miranda-Mendizabal A, Castellví P, Parés-Badell O, Alayo I, Almenara J, Alonso I, et al. Gender differences in suicidal behavior in adolescents and young adults: Systematic review and meta-analysis of longitudinal studies. Int J Public Health. 2019; 64(2):265-83. [DOI:10.1007/s00038-018-1196-1] [PMID]
25.Ho TC, Gifuni AJ, Gotlib IH. Psychobiological risk factors for suicidal thoughts and behaviors in adolescence: A consideration of the role of puberty. Mol Psychiatry. 2022; 27(1):606-23. [DOI:10.1038/s41380-021-01171-5] [PMID]
26.Baroud E, Ghandour LA, Alrojolah L, Zeinoun P, Maalouf FT. Suicidality among Lebanese adolescents: Prevalence, predictors and service utilization. Psychiatry Res. 2019; 275:338-44. [DOI:10.1016/j.psychres.2019.03.033] [PMID]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
