نشریه پرستاری ایران

مقدمه
پرستاران به‌عنوان بزرگترین گروه ارائه‌دهنده خدمات مراقبت درمانی دارای نیروی بالقوه‌ای در ارائه مراقبت بهداشتی با کیفیت بالا هستند که این نیرو بر کیفیت مراقبت ارائه‌شده آنان تأثیر می‌گذارد [1]. مراقبت جوهره پرستاری است و برای معنی‌دار بودن باید براساس توافق متقابل بین پرستاران و بیماران باشد. درنتیجه متخصصان مراقبت بهداشتی می‌توانند با ارائه رفتار مراقبتی مناسب رضایت بیماران را از مراقبت افزایش دهند [2]. مراقبت ازجمله مفاهیمی است که در چهارچوب نظری نظریه‌پردازان پرستاری مانند اورلاندو، پاترسون، جرارد، واتسون و لنینگر مطرح شده است؛ لینینگر عمل مراقبت را روندی حمایتی برای اصلاح یا بهبود شرایط انسانی یا نحوه زندگی بیماران با نیازهای پنهان یا آشکار تعریف کرده است [3]. واتسون معتقد است مراقبت پرستاریِ کل‌نگر در عملکرد پرستاری نقش اساسی دارد و پرستاری را به‌عنوان علم انسانی افراد و تجربیات بهداشتی-بیماری انسانی که توسط معاملات انسانی و اخلاقی واسطه می‌شود تعریف می‌کند و بیمار را در چهارچوب خانواده، جامعه و فرهنگ قرار می‌دهد و تمرکز پرستاری بر بیمار است تا فناوری [4]. 
رفتار مراقبتی عملی است که در راستای رفاه بیماران انجام می‌شود. رفتارهای مراقبتی پرستاران برگرفته از دانش، نگرش و مهارت آنان است و کیفیت مراقبت پرستاری را می‌توان با سنجش دانش، نگرش و مهارت پرستاران قضاوت کرد، درحالی‌که کیفیت خدمات مراقبتی منعکس‌کننده خدمات بهداشت عمومی است و مراقبت مسئولیت اصلی پرستاران قبل از هر شخص دیگر است، بنابراین پرستاران برای ارائه خدمات با کیفیت نیاز به دانش و مهارت لازم دارند و باید نسبت به جنبه‌های انسانی و اخلاقی مراقبت حساس باشند [5]. بنابراین توجه به عوامل دخیل در ایجاد فضای کاری مثبت و افزایش سلامت روان پرستاران همانند سلامت سایر مددجویان حائز اهمیت است. برای تحقق این موضوع، راهبردهای مختلفی ازسوی صاحب‌نظران ارائه شده است که یکی از موضوعات جدیدی که در این باره مطرح شده است سرمایه روانشناختی است [1]. 
سرمایه روانشناختی جنبه مثبت زندگی انسان‌هاست و مبتنی بر درک شخصی از خود، داشتن هدف برای رسیدن به موفقیت و پایداری در برابر مشکلات تعریف می‌شود. تاکنون 4 مؤلفه اصلی یعنی خودکارآمدی با تأکید بر تعهد و تلاش و موفقیت در کارها و وظایف چالش‌برانگیز، خوش‌بینی یا مثبت‌نگری مبتنی بر اسناد خوش‌بینانه درباره موقعیت‌های حال و آینده، امیدواری یا امید مقاومت در مسیر اهداف و در صورت لزوم تغییر مسیر رسیدن به هدف برای دستیابی به موفقیت و تاب‌آوری انعطاف‌پذیری و موفقیت در زمان مواجهه با سختی‌ها و مشکلات برای این پدیده معرفی شده است [6]. خوش‌بینی در نتایج مثبت مختلفی مانند روحیه خوب، حل مؤثر مشکلات، موفقیت تحصیلی، سیاسی و شغلی، شادی، سلامتی و حتی عمر طولانی مؤثر است [7]. افراد خوش‌بین احتمالاً ایده‌های جدید ایجاد می‌کنند، زیرا آن‌ها انتظارات مثبتی در موفقیت ایده‌های خود دارند [8]. فرد تاب‌آور ارتباط اجتماعی بیشتری با دیگران دارد و زمانی که از دیگران حمایت دریافت می‌کند به سازگاری بیشتری دست می‌یابد [9].
محققین و سازمان‌ها باید به سرمایه روانشناختی مثبت توجه داشته باشند، چون می‌تواند برای سازمان مفید باشد و باعث شادی کارمندان شود. براین‌اساس کارکنان باید مهارت عالی و دانش غنی داشته باشند، بلکه همچنین باید در حالت مثبت روانی سرکار بیایند [10]. برخوردار بودن از سرمایه روانشناختی افراد را قادر می‌سازد‌ تا علاوه‌بر مقابله بهتر در برابر موقعیت‌های استرس‌زا کمتر دچار تنش شوند، در برابر مشکلات از توانایی بالایی برخوردار باشند و به دیدگاه روشنی در مورد خود برسند و کمتر تحت تأثیر وقایع روزانه قرار بگیرند، این‌گونه افراد دارای سلامت روان بالاتری بودند. بعضی از پرستاران توانایی روانشناختی و مهارت‌های لازم برای مقابله با موقعیت‌های تنش‌زای شغل پرستاری را ندارند و ممکن است نتوانند وظایف حرفه‌ای و اخلاقی را در حد مطلوب انجام دهند. هرچند شیوه مقابله افراد تحت تأثیر سرمایه روانشاختی آنان است، اما به نظر می‌رسد افراد دارای سرمایه روانشناختی بالا در موقعیت‌های تنش‌زا، شرایط را می‌پذیرند و از مکانیسم‌های دفاعی کارآمد استفاده می‌کنند و این فرآیند به کاهش اضطراب آن‌ها کمک می‌کند، درصورتی‌که استفاده از مکانیسم‌های دفاعی رشدنیافته و روان‌آزرده، فرآیند یادگیری را کاهش می‌دهد و احساسات متعارض را تحریک می‌کند [11].
سرمایه‌های روانشناختی مثبت، به‌طور مثبت بر افراد و سازمان‌ها تأثیر می‌گذارد و یک اثر مثبت دارد که پرستارانی که ازنظر جسمی و روانی ضعیف هستند در مراقبت بالینی فرسودگی جسمی و استرس را تجربه می‌کنند و پرستارانی که در حین مشاهده عود بیماران و تجربه مزمن شدن مکرر آن‌ها غمگین و ناراحت می‌شوند، مؤلفه‌های روانشناختی معنای مثبتی به آن‌ها می‌دهند [12]. مطالعه سرمایه‌های روانشناختی به این دلیل حائز اهمیت است که سرمایه‌گذاری علمی و عملی بر سرمایه روانشناختی کارمندان به معنای سرمایه‌گذاری درازمدت در بخش‌های انسانی، اجتماعی و سازمانی می‌باشد [11].
سامر و همکاران در سال 2018 نشان دادند سرمایه روانشناختی، رفتارهای کارآمدی را پیش‌بینی می‌کند [8]. ماشه و همکاران در سال 2014 نیز یک مطالعه مقطعی برای بررسی روابط بین منافع شخصی و تعهد کاری انجام دادند، نتایج نشان‌دهنده این بود که تاب‌آوری تأثیر مثبتی بر مشارکت کاری دارد [13]. در مطالعه‌ای که پارک و همکاران در سال 2017 انجام دادند، نتایج نشان‌دهنده این بودند که سرمایه روانشناختی با توانایی‌های حرفه‌ای پرستاران همبستگی مثبتی دارد و ویژگی‌های امیدواری و خوش‌بینی، کیفیت عملکرد شغلی پرستاران را از لحاظ ارزش‌گذاری شغلی و رعایت اخلاق حرفه‌ای افزایش می‌دهد. سامه و همکاران در مطالعه خود در سال 2019 نشان دادند سرمایه روانشناختی مقدمه رفتار شهروندی سازمانی است [14]. همچنین ارتباط مثبت سرمایه روانشناختی و رفتار شهروندی سازمانی در مطالعات شوکلا و همکاران در سال 2013 حمایت شده است [15]. در پژوهشی که شاینگیرای و همکاران در بیمارستان‌های عمومی در آفریقا در سال 2019 انجام دادند، نتایج نشان داد ارتباط معنی‌داری بین سرمایه روانشناختی با رفتار شهروندی سازمانی وجود دارد و سرمایه روانشناختی رفتار شهروندی سازمانی را پیش‌بینی می‌کند [16].
مطالعات نشان داده‌اند سرمایه روانشناختی بر عملکرد کارکنان تأثیر مثبت دارد [17]. ازاین‌رو برای شناخت ارتباط بین سرمایه روانشناختی و مؤلفه‌های آن با رفتار مراقبتی پرستاران و زیرمقیاس‌های به‌عنوان یکی از عملکردهای پرستاری مطالعه‌ای با هدف تعیین ارتباط سرمایه روانشناختی با رفتار مراقبتی در پرستاران مراکز آموزشی و درمانی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی‌درمانی لرستان شهر خرم آباد سال 1401 انجام شد.

روش پژوهش
پژوهش حاضر یک مطالعه مقطعی از نوع توصیفی‌همبستگی است. محیط پژوهش این مطالعه، شامل 4 مرکز آموزشی درمانی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی‌درمانی لرستان شهر خرم آباد (مرکز آموزشی درمانی شهدای عشایر، مرکز آموزشی درمانی شهید مدنی، مرکز آموزشی درمانی شهید فخرالدین رحیمی و مرکز آموزشی درمانی امام رضا(ع)) بود.
جامعه پژوهش تمام پرستاران شاغل در چهار مرکز آموزشی درمانی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی‌درمانی لرستان شهر خرم آباد در سال 1401 بودند که 300 نفر از این گروه که شرایط و معیارهای ورود و تمایل به شرکت در مطالعه را داشتند، به روش تخصیص نسبتی متناسب انتخاب شدند. برای تعیین حجم نمونه در سطح اطمینان 95 درصد و توان آزمون 80 درصد و با فرض اینکه ضریب همبستگی بین سرمایه روان‌شناختی با رفتار مراقبتی پرستاران حداقل 0/2 باشد تا ارتباط بین دو متغیر ازنظر آماری معنی‌دار تلقی گردد، پس از مقدارگذاری در فرمول حداقل حجم نمونه 200 به دست آمد که با در نظر گرفتن 50 درصد ضریب خطا روش نمونه‌گیری، 300 پرستار وارد مطالعه شد (جدول شماره 1).


معیارهای ورود شامل مدرک تحصیلی کارشناسی پرستاری یا بالاتر، مبتلا نبودن به بیماری روانی براساس خوداظهاری و مواجهه نداشتن با بحران‌های شدید یا مرگ عزیزان طی 6 ماه گذشته براساس خوداظهاری بود.
محقق پس از دریافت مجوز و کد اخلاق از کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران، پس از مراجعه به مراکز آموزشی درمانی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی‌درمانی لرستان شهر خرم آباد، نمونه‌گیری با تخصیص نسبتی متناسب بین مراکز را شروع کرد. به این ترتیب که کل نمونه (300 نفر) بر کل جامعه تقسیم شد و ضرب در تعداد پرستاران هر بیمارستان شد و سهم هر بیمارستان از کل نمونه مشخص شد که به تفکیک در جدول شماره 1 آورده شد. جمع‌آوری پرسش‌نامه‌ها از اسفند ماه سال 1401 تا فروردین سال 1402 طول کشید. از 300 پرسش‌نامه که بین پرستاران توزیع شد 279 پرسش‌نامه را تکمیل کردند.

ابزار پژوهش
فرم مشخصات جمعیت‌شناختی شامل اطلاعات مربوط به سن، جنس، وضعیت تأهل، میزان تحصیلات، وضعیت اقتصادی و سابقه بیماری زمینه‌ای و مزمن و مشخصات کاری شامل اطلاعات سابقه کار، سابقه کار در بخش فعلی، نوع نوبت کاری، نسبت پرستار به بیمار در نوبت‌های صبح عصر و شب، وضعیت استخدام و بخش محل خدمت بود. 

پرسش‌نامه سرمایه روانشناختی McGee
این پرسش‌نامه را مگ گی و همکاران در سال 2011 ساخته‌اند. پرسش‌نامه شامل 26 سؤال با 4 مؤلفه خودکارآمدی شامل امیدواری، تاب‌آوری و خوش‌بینی بود. مؤلفه امیدواری، مؤلفه تاب‌آوری شامل سؤالات شماره 15 تا 20 و مؤلفه خوش‌بینی شامل سؤالات شماره 21 تا 26 بودند. برای به‌دست آوردن نمره سرمایه روانشناختی، ابتدا نمره هر مؤلفه به‌صورت جداگانه به دست آمد و سپس مجموع آن‌ها به‌عنوان نمره کل سرمایه روانشناختی محسوب شد. به این ترتیب در مؤلفه خودکارآمدی نمره بین 7 تا 42 به دست آمد که نمرات بالاتر نشان‌دهنده خودکارآمدی بالاتر بود. در مؤلفه خوش‌بینی نمره بین 7 تا 42 به دست آمد که نمرات بالاتر نشان‌دهنده امیدواری بالاتر بود. در مؤلفه تاب‌آوری نمره بین6 تا 36 به دست آمد که نمرات بالاتر نشان‌دهنده تاب‌آوری بالاتر بود و در زیرمقیاس خوش‌بینی نمره بین 6 تا 36 به دست آمد که نمرات بالاتر نشان‌دهنده خوش‌بینی بالاتر بود. در کل دامنه نمرات این پرسش‌نامه بین 26 تا 156 در نوسان بود که نمرات بالاتر نشان‌دهنده سرمایه روانشناختی بالاتر بود [18]. 
مگ گی و همکاران با روش تحلیل عاملی اکتشافی با چرخش واریماکس بر روی 26 سؤال این پرسش‌نامه، روایی آن را تعیین کردند و براین‌اساس آلفای کرونباخ به‌ترتیب برای خودکارآمدی، امیدواری، تاب‌آوری و خوش‌بینی برابر با 0/88، 0/86، 0/83، 0/83 به دست آمد [18]. این پرسش‌نامه را گل‌پرور در ایران ترجمه و روایی صوری و محتوایی و پایایی این پرسش‌نامه را بررسی و تأیید کرد. براساس این پژوهش ضریب آلفای کرونباخ به‌ترتیب برای خودکارآمدی، امیدواری، تاب‌آوری و خوش‌بینی برابر با 0/91 ،0/89 ،0/83 و 0/70 به دست آمد [19]. برای تخمین پایایی پرسش‌نامه در اختیار 20 نفر از پرستاران که معیار ورورد به مطالعه را داشتند قرار گرفت. پرستاران در نمونه‌گیری اصلی حضور نداشتند و میزان ضریب آلفای کرونباخ به‌ترتیب برای خودکارآمدی، امیدواری، تاب‌آوری و خوش‌بینی برابر با 0/85، 0/78، 0/83، 0/79 بود و ضریب آلفای کلی پرسش‌نامه برابر با 0/91 بود. برای تأیید روایـی پرسش‌نامه از روایـی محتوی و صوری استفاده شد که به این منظور پرسش‌نامه در اختیار داوران دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی‌درمانی ایران قـرار گرفت و تأیید شد.

پرسش‌نامه رفتار مراقبتی 
از پرسش‌نامه شاخص رفتارهای مراقبتی ولف و همکاران برای سنجش رفتارهای مراقبتی پرستاران استفاده شد. این پرسش‌نامه دارای 5 زیرمقیاس و 42 گویه است که تفکیک گویه‌های هر زیرمقیاس عبارت است از قائل شدن احترام برای دیگران (گویه‌های 1 ال 12)، اطمینان از حضور انسانی (گویه‌های 13 الی 24)، ارتباط و گرایش مثبت (گویه‌های 25 الی 33)، دانش و مهارت حرفه‌ای (گویه‌های 34 الی 38)، توجه به تجارب دیگری (گویه‌های 39 الی 42). برای اندازه‌گیری میانگین هر زیرمقیاس نمرات گویه‌های مربوط به هریک جمع زده و مجموع نمرات بر تعداد گویه‌ها تقسیم می‌شود. حداقل نمره 42 و حداکثر نمره 252 است. حداقل و حداکثر نمرات زیرمقیاس‌ها به تفکیک شامل زیرمقیاس قائل شدن احترام برای دیگران حداقل 12 و حداکثر 72 نمره، اطمینان از حضور انسانی حداقل 12 و حداکثر 72 نمره، ارتباط و گرایش مثبت حداقل 9 و حداکثر 54 نمره، دانش و مهارت حرفه‌ای بین 5 تا 30 نمره و توجه به تجارب دیگری بین 4 تا 24 نمره می‌باشد. هر گویه براساس طیف لیکرت 6 بخش بوده و «هرگز» نمره 1 و «همیشه» نمره 6 را کسب خواهد کرد. در ابزار یادشده نمره بالا نشان‌دهنده رفتار مراقبتی بهتر است [20].

1-CBI-42
این ابزار را حاجی‌نژاد و همکاران در سال 2012 به فارسی ترجمه کرده‌اند و برای ارزیابی روایی ابزار، ابزار ترجمه شد و در اختیار 10 نفر از اعضایی هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی‌درمانی تهران قرار داده شد و پس از تأیید اعتبار مجاز به استفاده از آن شد. برای تعیین پایای ابزار و تعیین ضریب آلفای کرونباخ ابزار در اختیار 10 بیمار بخش جراحی و 10 پرستار بخش داخلی قرار داده شد که ضریب آلفا برای بیماران 0/98 و برای پرستاران 0/93 بود [21]. برای تخمین پایایی پرسش‌نامه در اختیار 20 نفر از پرستاران که معیار ورورد به مطالعه را داشتند قرار گرفت. پرستاران در نمونه‌گیری اصلی حضور نداشتند. میزان ضریب آلفای کرونباخ به‌ترتیب برای قائل شدن احترام برای دیگران، اطمینان از حضور انسانی، ارتباط و گرایش مثبت، دانش و مهارت حرفه‌ای و توجه به تجارب دیگری برابر با 0/78، 0/86، 0/84، 0/77، 0/81 بود و ضریب آلفای کلی پرسش‌نامه برابر با 0/92 بود. در این مطالعه جهت تأیید روایی پرسش‌نامه در اختیار داوران دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی‌درمانی ایران گذاشته و تأیید شد.
تجزیه‌و‌تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 20 در دو بخش آمار توصیفی و استنباطی صورت گرفت. در بخش آمار توصیفی از جداول توزیع فراوانی برای متغیرهای کیفی مطالعه و شاخص‌های عددی کمینه، بیشینه و میانگین و انحراف‌معیار برای متغیرهای کمی پژوهش استفاده شد. در بخش آمار استنباطی از آزمون ضریب همبستگی پیرسون، تی مستقل و آنالیز واریانس استفاده شد.

یافته‌ها
در این مطالعه تعداد 300 نمونه از پرستاران شرکت و 279 نفر پرسش‌نامه‌ها را تکمیل کردند. میانگین سنی افراد موردپژوهش برابر با 5/64±32/14 سال بود. بیشتر پرستاران زن (75/3 درصد)، متأهل (58/4 درصد) و دارای مدرک لیسانس (92/8 درصد) بودند. وضعیت اقتصادی بیشتر پرستاران در حد متوسط بود (69/3 درصد) و بیشتر آن‌ها دارای سابقه بیماری زمینه‌ای و مزمن نبودند (88/5 درصد) و میانگین سابقه کار و مدت‌زمان کار در بخش فعلی پرستاران به‌ترتیب برابر با 5/30±8/06 و 3/58±4/35 سال بود. نوع نوبت کاری بیشتر پرستاران گردشی (88/2 درصد) بود. میانگین نسبت صبح، عصر و شب یک پرستار به بیمار به‌ترتیب برابر با 2/39±5/03، 2/91±5/45 و 3/06±5/63 بود. پرستاران رسمی (58/4 درصد) و شاغل در بخش ویژه (34/4 درصد) نسبت به سایر پرستاران دارای فراوانی بیشتری بودند (جداول شماره 2، 3).




میانگین سرمایه روانشناختی پرستاران برابر با 18/80±112/55 و بیشترین میانگین براساس طیف لیکرت در بعد خودکارآمدی با میانگین 0/78±4/38 و کمترین در بعد خوش‌بینی با میانگین 0/96±4/22 بود. میانگین رفتار مراقبتی پرستاران برابر با 32/05±201/23 که بیشترین میانگین براساس طیف لیکرت در بعد دانش و مهارت حرفه‌ای با میانگین 0/88±5/07 و کمترین در بعد قائل شدن احترام برای دیگران با میانگین 0/83±4/52 مشاهده شد (جدول شماره 4).


نتایج ضریب همبستگی پیرسون نشان داد بین رفتار مراقبتی با سرمایه روانشناختی (0/001>P) و همه ابعاد آن (0/001>P)  همبستگی معنی‌داری وجود داشت، بیشترین همبستگی با سرمایه روانشناختی در بعد امیدواری (0/398=r) و کمترین در بعد خودکارآمدی (0/281=r) بود. همچنین بین سرمایه روانشناختی با همه ابعاد رفتار مراقبتی همبستگی معنی‌داری وجود دارد (0/001>P)، بیشترین همبستگی با رفتار مراقبتی در بعد ارتباط و گرایش مثبت (0/409=r) و کمترین در بعد دانش و مهارت حرفه‌ای (0/294=r) بود. نتایج نشان داد بین همه ابعاد سرمایه روانشناختی با همه ابعاد رفتار مراقبتی همبستگی مستقیم و معنی‌داری وجود دارد (0/001>P). بیشترین همبستگی رفتار مراقبتی در بعد اطمینانی از حضور انسانی با سرمایه روانشناختی در بعد امیدواری (0/398=r) و کمترین در رفتار مراقبتی بعد خودکارآمدی با سرمایه روانشناختی در بعد دانش و مهارت حرفه‌ای (0/219=r) مشاهده شد (جدول شماره 5). 


نتایج نشان داد بین مدرک تحصیلی با سرمایه روانشناختی پرستاران ارتباط معنی‌دار آماری وجود دارد (0/007=P)،  به‌صورتی‌که سرمایه روانشناختی در پرستاران دارای مدرک فوق لیسانس به‌صورت معنی‌داری از پرستاران دارای مدرک لیسانس بیشتر بود. همچنین بین وضعیت اقتصادی با سرمایه روانشناختی نیز ارتباط معنی‌داری مشاهده شد (0/001=P)، نتایج آزمون دوبه‌دو شفه نشان داد سرمایه روانشناختی پرستاران دارای وضعیت اقتصادی خوب به‌صورت معنی‌داری از پرستاران دارای وضعیت اقتصادی متوسط (0/002=P) و ضعیف (0/001=P) بیشتر بود. یافته‌ها نشان داد بین جنس (0/004=P)، وضعیت تأهل (0/025=P) و مدرک تحصیلی (0/044=P) با رفتارهای مراقبتی پرستاران ارتباط معنی‌دار آماری وجود دارد، به‌صورتی‌که رفتارهای مراقبتی در پرستاران زن، مجرد و دارای مدرک فوق لیسانس به‌صورت معنی‌داری از سایر پرستاران بیشتر بود (جدول شماره 6). 



بحث
مطالعه حاضر با هدف تعیین ارتباط سرمایه روانشناختی با رفتار مراقبتی پرستاران مراکز آموزشی و درمانی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی‌درمانی لرستان شهر خرم آباد در سال 1401 انجام شد. یافته‌ها نشان داد سرمایه روانشناختی با تمام ابعاد رفتار مراقبتی پرستاران ارتباط دارد. در مطالعه کیم و همکاران سرمایه روانشناختی تأثیر مثبتی بر عملکرد پرستاران سرطان شناسی دارد [22]. سرمایه روانی بالای پرستاران در انگیزه آنان در کار مؤثر است و به‌طور قابل‌توجهی فرسودگی شغلی پرستاران را کاهش می‌دهد و آن‌ها را تشویق می‌کند اشتیاق و پایداری در کار را حفظ کنند [23]. پرستاران با سرمایه روانشناختی بالا دارای رضایت شغلی قوی‌تر و هویت حرفه‌ای بالاتری هستند. این می‌تواند به‌طور مؤثر شایستگی پرستاران را بهبود بخشد که به ارائه خدمات پرستاری با کیفیت بالا دست یابند و درنهایت رضایت بیماران را از خدمات پرستاری بهبود بخشند [24]. مطالعات عادیل و همکاران نشان داد سرمایه روانشناختی تأثیر مثبتی بر نگرش‌های کاری، وضعیت روانی و عملکرد کارکنان دارد [25]. 
لئو و همکاران در مطالعه‌ خود با عنوان سرمایه روانشناختی با توانایی مراقبت انسانی پرستاران همبستگی نشان دادند که هریک از ابعاد فرعی و کل نمرات سرمایه روانشناختی با توانایی مراقبت انسانی پرستاران همبستگی مثبت دارد و مشارکت فعال آنان را در کار افزایش می‌دهد. طباطبایی و همکاران در مطالعه خود نشان دادند سرمایه روانشناختی بالا باعث افزایش عملکرد بالینی مبتنی بر شواهد پرستاران می‌شود. در مطالعه لئو و همکاران سرمایه روانشناختی بر توانایی مراقبت انسانی تأثیر مثبت دارد و خوکارآمدی پیش‌بینی‌کننده اصلی توانایی مراقبت انسان‌گرا بود [17]. 
در مطالعه حاضر مؤلفه امید بیشترین ارتباط را با زیرمقیاس اطمینان از حضور انسانی رفتار مراقبتی پرستاران داشت که با تقویت مؤلفه امید در پرستاران می‌توان جنبه ارتباطی مراقبتی پرستاران را تقویت کرد. در تبین این نتایجمی توان گفت سطح بالایی از سرمایه روانشناختی، مشارکت فعال افراد را در کار افزایش می‏دهد. افراد دارای سرمایه روانشناختی بالاتر با این باور که می‌توانند عملکرد بهتری داشته باشند (خودکارآمدی)، راه‌های متعددی را برای حل مشکلات با اراده قوی (امید) به دست می‌آورند، انتظار مثبت بر اساس اسناد درونی (خوش‌بینی) دارند و برای پاسخ مثبت به موقعیت‌های دشوار تلاش بیشتری (تاب‌آوری) می‎کنند [26]. سرمایه روانشناختی تأثیر قابل‌توجهی بر فرسودگی شغلی کمتر و ترک شغل دارد. پرستاران با سرمایه روانشناختی بالا، میل و اشتیاق بیشتری به مراقبت از بیماران دارند، خودکارآمدی و خوش‌بینی مستقیماً بر توانایی مراقبت انسان‌گرایانه تأثیر می‌گذارند. خودکارآمدی به‌طور قابل‌توجهی با استرس مرتبط با کار و مشکلات سلامت روان مرتبط است [27].
در تبیین این یافته‌ها می‌توان گفت پرستارانی که سرمایه روانشناختی بالاتری دارند، آشنایی بیشتری از ظرفیت‌های روانشناختی خود دارند که اثرات مثبت این فرایند به این امر منجر می‌شود که در موقعیت‌های چالش برانگیز و بحرانی نقش فعال‌تری از خود نشان دهند و موفقیت‌های بیشتری به دست آورند [26]. 
خودکارآمدی سبب می‌شود کارکنان در مسیر رشد و توسعه مسئولیت‌های اجتماعی قرار گیرند و صادقانه اطلاعات مثبت و منفی خود را با دیگر افراد به اشتراک بگذارند. این عمل به کارکنان اجازه می‌دهد مهارت‌ها و توانایی‌های خود را آزادانه و بدون ترس از اشتباه، خطا و تنبیه نمایش دهند و بدین شکل احساس شایستگی کنند. نکته مهم دیگر اینکه وقتی کارکنان در درون خود احساس امید کنند، تلاش می‌کنند اهداف سازمان خود را محقق سازند و این همان نیرویی است که فرد را به کمک قدرت برنامه‌ریزی و اراده به سوی اهداف مسئولیت اجتماعی سوق می‌دهد [28]. 
خودکارآمدی میزان اعتماد فرد به توانایی‌هایش برای به نتیجه رساندن یک سری از اعمال است [29]؛ ازآنجایی‌که در پرستاری به سرانجام رسیدن اهداف درمانی بستگی به مشارکت بیماران، هماهنگی در همکاری‌های بین حرفه‌ای و چگونگی دستورات پزشک دارد و در بخش‌های درمانی مشارکت بیماران، همکاری‌های بین حرفه‌ای و دستورات پزشکان در جهت رفع مشکل اصلی بیماری است، شاید به آن دلیل خودکارآمدی پرستاران نمره بالاتری را به خود اختصاص داده باشد [2]. 
در مطالعه حاضر، پرستاران برای زیرمقیاس دانش و مهارت حرفه‌ای مراقبت، اهمیت بیشتری قائل بوده‌اند و رفتارهایی مثل با بیمار برخورد انسانی دارم، امور دارویی و درمانی و انحام تزریقات بیشترین میانگین را به خود اختصاص داده‌اند که با مطالعه حسین‌زاده و همکاران همسو می‌باشد. در زیرمقیاس «احترام قائل شدن برای دیگر پرستاران» اهمیت کمتری قائل بوده‌اند و رفتارهای نظیر «بیمار را با نام موردعلاقه وی صدا می‌زنم» و «بیمار را لمس می‌کنم»، کمترین میانگین را به خود اختصاص داده‌اند که با مطالعه حسن‌زاده و همکاران همسو بوده است [3]. 
در تبین این نتایج احتمالاً به دلایلی چون تأکید بیشتر بر مراقبت‌های جسمانی در زمان دانشجویی، مورد بازخواست قرار گرفتن پرستار در صورت عدم انجام مراقبت‌های جسمانی از سوی مدیران پرستاری و همچنین تأکید بیشتر مدیران پرستاری بر انجام اقدامات تکراری پرستاری نظیر دارو دادن و کنترل علائم حیاتی نام برد. همچنین فرهنگ نیز بر نحوه صدا زدن بیمار و لمس بیمار تأثیر دارد و مانع از انجام این‌گونه رفتارها می‌شود.

 نتیجه‌گیری
سرمایه روانشناختی با تمام ابعاد رفتار مراقبتی ارتباط داشته است. بدین معنی که پرستاران دارای سرمایه روانشناختی بالا رفتار مراقبتی مناسب‌تری ارائه دادند. این نتایج نشان‌دهنده اهمیت توجه به سرمایه روانشناختی و ابعاد و تأثیر آن بر جنبه‌های انسانی مراقبت است که لازم است مدیران به آن توجه کنند. رفتار مراقبتی پرستاران در جنبه فنی و مراقبت جسمانی از مراقبت روانی و بیانی از نظر پرستاران مهم‌تر بوده است که این دیدگاه پرستاران نمی‌تواند جوابگوی تمام نیازهای بیماران باشد و موجب نارضایتی از مراقبت پرستاری می‌شود. بنابراین باتوجه‌به اهمیت مراقبت بیانی نیاز به توجه خاصی به این زمینه از مراقبت توسط مدیران پرستاری، مربیان آموزشی، پژوهشگران و سایر سیاست‌گذاران در زمینه بهداشت و سلامت می‌باشد.
از محدودیت‌ها می‌توان به حجم کاری بالای پرستاران در محیط کار و استرس شغلی بالای پرستاران اشاره کرد که بر نحوه پاسخگویی آنان به پرسش‌نامه‌ها تأثیر می‌گذارد که جهت برطرف کردن این موضوع پرسش‌نامه‌ها در ابتدای نوبت کاری در اختیار پرستاران قرار داده شد تا در ساعاتی که زمان کافی داشته باشند اقدام به تکمیل پرسش‌نامه‌ها کنند.

ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
پیروی از اصول اخلاقی پژوهش توسط محقق و همچنین مجوز اخلاقی برای این پژوهش از کمیته اخلاق در پژوهش دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی، ‌درمانی ایران  با کد (IR.IUMS.REC.1401.692) دریافت شده است.

حامی مالی
این مقاله بخشی از یافته‌های پایان‌نامه دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت پرستاری فرود امرائی در دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی، ‌درمانی ایران می‌باشد. حامی مالی این طرح معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی ایران می‌باشد.

مشارکت نویسندگان
نظارت و تجزیه‌و‌تحلیل داده‌ها: عزت جعفرجلال و نعیمه سیدفاطمی؛ نگارش پیش‌نویس و نهایی‌سازی: فرود امرائی؛ تدوین محتوا: مسعود فیض بابایی؛ تجزیه‌وتحلیل آماری: حمید حقانی.

تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد 

تشکر و قدردانی
از معاونت پژوهشی و دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی، ‌درمانی ایران که حمایت مالی از این طرح را بر عهده داشدند، سپاسگزاری می‌شود. همچنین از مسئولین بیمارستان‌های منتخب و تمام پرستارانی که با صبر و حوصله و صداقت وقت خود را در اختیار پژوهشگر قرار دادند، صمیمانه تقدیر و تشکر می‌شود.

References
1.Jafar Jalal E, Seyedfatemi N, Haghani S, Feyzbabaie M. [Psychological capital of nurses working in Academic Medical Centers of Iran University of Medical Sciences (Persian)]. Iran J Nurs. 2021; 34(129):27-38. [DOI:10.52547/ijn.34.129.27]
2.Zamanzadeh V, Azimzadeh R, Rahmani A, Valizadeh L. Oncology patients’ and professional nurses’ perceptions of important nurse caring behaviors. BMC Nurs. 2010; 9(1):1-9. [DOI:10.1186/1472-6955-9-10]
3.Hosseinzadeh H, Mohammadi M, Shamshiri M. [The study of caring behaviors and its determinant factors from the perspective of nurses in educational hospitals of Ardabil (Persian)]. J Health Care. 2019; 21(3):203-11. [DOI:10.29252/jhc.21.3.203]
4.Vujanić J, Prlić N, Lovrić R. Nurses’ self-assessment of caring behaviors in nurse-patient interactions: A cross-sectional study. Int J Environ Res Public Health. 2020; 17(14):5255. [DOI:10.3390/ijerph17145255]
5.Erol F, Turk G. Assessing the caring behaviours and occupational professional attitudes of nurses. J Pak Med Assoc. 2019; 69(6):783-787. [PMID]
6.Luthans F, Norman SM, Avolio BJ, Avey JB. The mediating role of psychological capital in the supportive organizational climate-employee performance relationship. J Organ Behav. 2008; 29(2):219-38. [DOI:10.1002/job.507]
7.Seligman ME. Coaching and positive psychology. Aust Psychol. 2007; 42(4):266-7. [DOI:10.1080/00050060701648233]
8.Sameer YM. Innovative behavior and psychological capital: Does positivity make any difference? J Econ Manage. 2018; 32(2):75-101. [DOI:10.22367/jem.2018.32.06]
9.Rahimi H, Baghsheykhi F, Azizi E, Haji Jafari S. [Association of psychological capital and job adaptability in the nurses of Kashan University of Medical Sciences Hospital, Iran (Persian)]. Iran J Nurs. 2019; 32(118):31-42. [DOI:10.29252/ijn.32.118.29]
10.Sheng X, Wang Y, Hong W, Zhu Z, Zhang X. The curvilinear relationship between daily time pressure and work engagement: The role of psychological capital and sleep. Int J Stress Manage. 2019; 26(1):25. [DOI:10.1037/str0000085]
11.Jafari A, Hanifi A. [The relation between psychological capital and professional ethics among nurses: Mediating role of defense mechanisms (Persian)]. J Career Organ. 2021; 13(47):113-28. [Link]
12.Kim S, Kweon Y. Psychological capital mediates the association between job stress and burnout of among Korean psychiatric nurses. Healthcare. 2020; 8(3):199. [DOI:10.3390/healthcare8030199]
13.Mache S, Vitzthum K, Wanke E, David A, Klapp BF, Danzer G. Exploring the impact of resilience, self-efficacy, optimism and organizational resources on work engagement. Work. 2014; 47(4):491-500. [DOI:10.3233/WOR-131617]
14.Bogler R, Somech A. Psychological capital, team resources and organizational citizenship behavior. J Psychol. 2019; 153(8):784-802. [DOI:10.1080/00223980.2019.1614515]
15.Shukla A, Singh S. Psychological capital & citizenship behavior: Evidence from telecom sector in India. India J Indust Relat. 2013; 49(1):97-110. [Link]
16.Chamisa SF, Mjoli TQ, Mhlanga TS. Psychological capital and organisational citizenship behaviour in selected public hospitals in the Eastern Cape Province of South Africa. SA J Hum Resour Manage. 2020; 18:a1247. [DOI:10.4102/sajhrm.v18i0.1247]
17.Liu X, Li C, Yan X, Shi B. Psychological capital has a positive correlation with humanistic care ability among nurses. Front Psychol. 2022; 13:955627. [DOI:10.3389/fpsyg.2022.955627]
18.McGee EA. An examination of the stability of positive psychological capital using frequency-based measurement [doctoral dissertations]. Knoxville: University of Tennessee; 2011. [Link]
19.Golparvar M, Jafari M, javadian Z. [Prediction of psychological capital through components of spirituality among nurses (Persian)]. Iran J Psychiatr Nurs. 2013; 1(3):35-44. [Link]
20.Wolf ZR, Colahan M, Costello A, Warwick F. Relationship between nurse caring and patient satisfaction. Medsurg Nurs. 1998; 7(2):99. [Link]
21.Hajinezhad ME, Azodi P, Rafii F, Ramezanian N, Tarighat M. Perspectives of patients and nurses on caring behaviors of nurses (Persian)]. Hayat 2012; 17(4):36-45. [Link]
22.Jung SY, Kim JH. Influence of positive psychological capital and death awareness on terminal care performance of hematooncology unit nurses. J Hosp Palliat Care. 2019; 22(2):77-86. [DOI:10.14475/kjhpc.2019.22.2.77]
23.Ren Z, Zhang X, Li X, He M, Shi H, Zhao H, et al. Relationships of organisational justice, psychological capital and professional identity with job burnout among Chinese nurses: A cross-sectional study. J Clin Nurs. 2021; 30(19-20):2912-23. [DOI:10.1111/jocn.15797]
24.He H, Zhu N, Lyu B, Zhai S. Relationship between nurses’ psychological capital and satisfaction of elderly cancer patients during the COVID-19 pandemic. Front Psychol. 2023; 14:1121636. [DOI:10.3389/fpsyg.2023.1121636]
25.Adil A, Kamal A. Impact of psychological capital and authentic leadership on work engagement and job related affective well-being. Pak J Psychol Res. 2016; 31(1):1-21. [Link]
26.Jackson D, Bradbury-Jones C, Baptiste D, Gelling L, Morin K, Neville S, et al. Life in the pandemic: Some reflections on nursing in the context of COVID-19. J Clin Nurs. 2020; 29(13-14):2041. [DOI:10.1111/jocn.15257]
27.Jang E. Authentic leadership and task performance via psychological capital: The moderated mediation role of performance pressure. Front Psychol. 2022; 13:722214. [DOI:10.3389/fpsyg.2022.722214]
28.Rezaee N, Babakhani N, Bagheri N. The relationship between psychological capital and burnout with mediated the social responsibility perception in nurses. J Consult Excell Psychother. 2021; 10:50-61. [Link]
29.Sadoughi M, Mehrzad V, Mohammad Salehi Z. The relationship between psychological capital and quality of life among patients with breast cancer. Razi J Med Sci. 2017;24(156):111-9. [Link]