جلد 31، شماره 114 - ( آبان 1397 )
جلد 31 شماره 114 صفحات 16-6 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Rajabi M, Bastami M, Shahvaroughi Farahani N, Tavanaie A H, Ghanbari B, Alasti H. Religious Coping as a Predictor of the Burden of Care in the Caregivers of End-stage Cancer Patients. IJN 2018; 31 (114) :6-16
URL: http://ijn.iums.ac.ir/article-1-2751-fa.html
URL: http://ijn.iums.ac.ir/article-1-2751-fa.html
رجبی محدثه، بسطامی مالک، شاهواروقی فراهانی ندا، توانایی امیر حسین، قنبری بهروز، الستی هانیه. پیش‌بینی فشار مراقبتی بر اساس مقابله‌ی مذهبی در مراقبین بیماران مبتلا به سرطان مراحل انتهایی. نشریه پرستاری ایران. 1397; 31 (114) :6-16
محدثه رجبی1 
، مالک بسطامی2 ، ندا شاهواروقی فراهانی3 ، امیر حسین توانایی4 ، بهروز قنبری 5، هانیه الستی6
، مالک بسطامی2 ، ندا شاهواروقی فراهانی3 ، امیر حسین توانایی4 ، بهروز قنبری 5، هانیه الستی6
1- کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی، مرکز توسعه تحقیقات بالینی بیمارستان فیروزگر، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران.
2- دانشجوی دکتری روانشناسی سلامت، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
3- دانشجوی دکتری روانشناسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.
4- کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی، مرکز کنترل و پیشگری سرطان آلا (مکسا)، بیمارستان فیروزگر، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران
5- استادیار، مرکز تحقیقات گوارش و کبد، بیمارستان فیروزگر، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران. (نویسنده مسئول) شماره تماس: 09123480128 Email: ghanbari.b@iums.ac.ir
6- دانشجوی دکتری روانشناسی سلامت، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.
2- دانشجوی دکتری روانشناسی سلامت، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
3- دانشجوی دکتری روانشناسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.
4- کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی، مرکز کنترل و پیشگری سرطان آلا (مکسا)، بیمارستان فیروزگر، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران
5- استادیار، مرکز تحقیقات گوارش و کبد، بیمارستان فیروزگر، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران. (نویسنده مسئول) شماره تماس: 09123480128 Email: ghanbari.b@iums.ac.ir
6- دانشجوی دکتری روانشناسی سلامت، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.
چکیده: (5734 مشاهده)
زمینه و هدف: سرطان پیشرفته برای فرد بیمار با مشکلات جسمی، روانی و اجتماعی همراه است که در زمان تشخیص و در طول فرآیند درمان آن، بیمار تنها یک دوره‌ی کوتاه توسط مراقبان رسمی در بیمارستان تحت مراقبت قرار می‌گیرد؛ در سایر موارد این کار توسط مراقبان غیررسمی انجام می‌شود. مراقبان غیررسمی افراد آموزش ندیدهای هستند که جهت ارائه‌ی خدمات، وجهی دریافت نمی‌کنند و مراقبتهای خود را به اعضای خانواده و نزدیکان ارائه می‌دهند که در چنین شرایطی اگر مراقبت‌کننده نتواند زمان مراقبت از بیمار و زمان‌های مختص خود را مدیریت نماید، به سمت فشار مراقبتی پیش خواهد رفت. فشار مراقبتی ماهیت پنهان و کاملاً فردی داشته و شامل مؤلفه‌هایی همچون فشار مراقبتی وابسته به زمان، تکاملی، جسمی، اجتماعی و احساسی می‌شود. این مفهوم دارای دو بعد درونی و بیرونی است. بعد بیرونی فشار مراقبتی شامل مواردی است که به شخص بیمار بستگی دارد مانند تلاش بسیار در جهت توجه به نیازهای بیمار، اختصاص زمان برای او و خدماتی که در جهت بهبود وی داده می‌شود؛ و فشار مراقبتی درونی شامل اعتقادات شخصی، خشم‌ها، احساسات درونی و اهمیت فرد به نقش مراقب است. در این میان راهبردهای مقابله‌ای به عنوان عاملی درونی، فرآیندهایی هستند که مراقبین در مواجهه با تنش‌های زندگی از آن‌ها استفاده می‌کنند. در این راستا، نقش مذهب به عنوان شیوه‌ای برای مقابله با استرس، توسط برخی به عنوان شکلی از مقابله یا مکانیزمی دفاعی به دو صورت مثبت (شامل بازنگری خیرخواهانه مذهبی، ارزیابی مجدد قدرت خدا، جستجوی حمایت معنوی، مقابله مذهبی مشارکتی، پالایش مذهبی، آمرزش مذهبی، کمک‌رسانی مذهبی، تمرکز مذهبی، ارتباط معنوی و جستجوی حمایت از روحانیون) و منفی (شامل ارزیابی مجدد خدای تنبیه کننده، تسلیم فعالانه و منفعلانه، مقابله مذهبی خودمدارانه، ارزیابی مجدد شیطانی، ناخوشنودی معنوی و ناخشنودی مذهبی بین فردی) نگریسته شده است. با توجه به اهمیت راهکارهای مقابله‌ای و نقش مذهب به عنوان شاخص‌هایی که همواره در رویارویی با دشواری‌ها و ناملایمات مورد تأکید قرار گرفته‌اند، این مسئله در ادبیات و پیشینه‌ی پژوهش مشخص نیست که آیا مقابله‌ی مذهبی قادر به پیش بینی فشار مراقبتی همراهان بیماران مبتلا به سرطان خواهد بود. همچنین، با وجود پژوهش‌های فراوان در این حوزه، به نظر می‌رسد نیاز به مطالعاتی است که به بررسی بیماران مبتلا به سرطان مرحله‌ی انتهایی و مراقبین آن‌ها بپردازد. در نتیجه، پژوهش حاضر با هدف پیش‌بینی تحمل فشار در مراقبین بیماران مبتلا به سرطان در مرحله‌ی انتهایی بر اساس سبک‌های مقابله‌ای مذهبی صورت گرفت.
روش بررسی: پژوهش حاضر از نوع مقطعی- همبستگی می‌باشد. جامعه‌ی آماری این مطالعه را تمامی مراقبین بیماران مبتلا به سرطان در مرحله‌ی انتهایی که از فروردین تا شهریور 1396 به بخش طب تسکینی بیمارستان فیروزگر مراجعه کرده‌اند، تشکیل دادند که از میان آن‌ها 154 نفر بر اساس روش برآورد حجم نمونه تاباچنیک و فیدل به صورت در دسترس انتخاب شدند. ملاک‌های ورودی که برای انتخاب افراد نمونه مورد توجه قرار گرفت شامل زمان مراقبت از بیمار (حداقل یک ماه از زمان مراقبت گذشته باشد)، سیر بیماری و درمان (بیمار مرحله‌ی آخر در وضعیتی که نیاز به یک مراقب اصلی برای مراقبت شبانه روزی داشته باشد)، سطح سواد (حداقل سواد خواندن و نوشتن)، سن (بین 15 تا 75)، ملیت ایرانی و تمایل به شرکت در پژوهش بود و معیارهای خروج بیماران از این پژوهش، ابتلای مراقب به اختلال‌های روان‌پریشی بود که انجام مصاحبه و درستی پاسخ‌‌های وی را تحت تأثیر قرار می‌داد. برای گردآوری اطلاعات از سیاهه‌ی فشار مراقبتی Novak و Guest و پرسشنامه‌ی مقابله‌ی مذهبی Pargament دارای 14 گویه استفاده شد. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 16 و روش‌های آماری همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه به روش همزمان مورد بررسی و آزمون قرار گرفتند.
یافته‌ها: در این پژوهش 71 نفر (6/48 درصد) از 146 نفر را مردان و 75 نفر (4/51 درصد) را زنان تشکیل دادند که از نظر سنی شرکت‌کنندگان در دامنه‌ی سنی 15 تا 72 سال قرار داشتند. یافته‌ها نشان داد که میان سبک مقابله‌ی مذهبی مثبت با فشار مراقبتی رابطه‌ی معنی‌داری وجود ندارد اما سبک مقابله‌ی مذهبی منفی با فشار مراقبتی دارای رابطه مستقیم و معنی‌دار می‌باشد و میزان همبستگی آن برابر با 34 درصد است. همچنین، سبک مقابله‌ی مذهبی منفی (444/4t=)، (352/0β=) به طور معنی‌داری، فشار مراقبتی را پیش‌بینی می‌کند ولی سبک مقابله‌ی مذهبی مثبت (438/0t=)، (035/0β=) تبیین معنی‌داری از فشار مراقبتی ندارد.
نتیجه‌گیری کلی: با توجه به نتایج مطالعه، میان سبک مقابله‌ی مذهبی مثبت با فشار مراقبتی رابطه‌ی معنی‌داری وجود ندارد؛ اما سبک مقابله‌ی مذهبی منفی با فشار مراقبتی دارای رابطه‌ی مستقیم و معنی‌دار است. بنابراین، به کارگیری سبک مقابله‌ی مذهبی منفی منجر به کاهش سلامت روان و افزایش فشار مراقبتی می‌گردد. در واقع، مذهب به عنوان یکی از ابعاد معنویت و به عنوان راهکاری مقابله‌ای می‌تواند منجر به کاهش تنش‌ها شود. از همین رو، سازمان بهداشت جهانی نیز معنویت را به عنوان یک اصل برای ارتقای سلامت افراد پذیرفته است. از سویی دیگر، در پژوهش حاضر سبک مقابله‌ی مذهبی مثبت قادر به پیش‌بینی فشار مراقبتی مراقبین نبود. مراقبتهای طولانی و گسترده‌ای که مراقبین افراد مبتلا به سرطان مرحله‌ی انتهایی به علت طولانی شدن فرآیند درمان و دوره‌ی بیماری به آن‌ها عرضه داشته‌اند، می‌تواند اثربخشی و کارایی راهبردهای مقابله‌ای، از جمله راهبردهای مقابله‌ای مثبت را در جهت کاهش فشار مراقبتی کاهش دهد. بر اساس یافته‌های این مطالعه، سبک مقابله‌ی مذهبی منفی، تأثیر منفی بر تحمل فشار مراقبین بیماران مبتلا به سرطان مرحله‌ی انتهایی داشته و این افراد را در معرض احساس فشار بالاتر و در نتیجه کاهش کیفیت زندگی قرار می‌دهد. بنابراین، آموزش مهارت‌های مقابله‌ای با تمرکز بر بهبود راهبردهای مقابله‌ای مذهبی مثبت به مراقبین بیماران مبتلا به سرطان از همان مراحل ابتدایی، می‌تواند گامی مؤثر در جهت کاهش فشار مراقبتی که این مراقبین طی فرایند درمان متحمل می‌شوند، باشد. بنابراین، پیشنهاد می‌شود از نتایج بررسی حاضر در خدمات روان شناختی ارائه شده به مراقبین بیماران مراحل انتهایی جهت کاهش فشار مراقبتی آن‌ها استفاده شود.
|
یافته‌ها: در این پژوهش 71 نفر (6/48 درصد) از 146 نفر را مردان و 75 نفر (4/51 درصد) را زنان تشکیل دادند که از نظر سنی شرکت‌کنندگان در دامنه‌ی سنی 15 تا 72 سال قرار داشتند. یافته‌ها نشان داد که میان سبک مقابله‌ی مذهبی مثبت با فشار مراقبتی رابطه‌ی معنی‌داری وجود ندارد اما سبک مقابله‌ی مذهبی منفی با فشار مراقبتی دارای رابطه مستقیم و معنی‌دار می‌باشد و میزان همبستگی آن برابر با 34 درصد است. همچنین، سبک مقابله‌ی مذهبی منفی (444/4t=)، (352/0β=) به طور معنی‌داری، فشار مراقبتی را پیش‌بینی می‌کند ولی سبک مقابله‌ی مذهبی مثبت (438/0t=)، (035/0β=) تبیین معنی‌داری از فشار مراقبتی ندارد.
نتیجه‌گیری کلی: با توجه به نتایج مطالعه، میان سبک مقابله‌ی مذهبی مثبت با فشار مراقبتی رابطه‌ی معنی‌داری وجود ندارد؛ اما سبک مقابله‌ی مذهبی منفی با فشار مراقبتی دارای رابطه‌ی مستقیم و معنی‌دار است. بنابراین، به کارگیری سبک مقابله‌ی مذهبی منفی منجر به کاهش سلامت روان و افزایش فشار مراقبتی می‌گردد. در واقع، مذهب به عنوان یکی از ابعاد معنویت و به عنوان راهکاری مقابله‌ای می‌تواند منجر به کاهش تنش‌ها شود. از همین رو، سازمان بهداشت جهانی نیز معنویت را به عنوان یک اصل برای ارتقای سلامت افراد پذیرفته است. از سویی دیگر، در پژوهش حاضر سبک مقابله‌ی مذهبی مثبت قادر به پیش‌بینی فشار مراقبتی مراقبین نبود. مراقبتهای طولانی و گسترده‌ای که مراقبین افراد مبتلا به سرطان مرحله‌ی انتهایی به علت طولانی شدن فرآیند درمان و دوره‌ی بیماری به آن‌ها عرضه داشته‌اند، می‌تواند اثربخشی و کارایی راهبردهای مقابله‌ای، از جمله راهبردهای مقابله‌ای مثبت را در جهت کاهش فشار مراقبتی کاهش دهد. بر اساس یافته‌های این مطالعه، سبک مقابله‌ی مذهبی منفی، تأثیر منفی بر تحمل فشار مراقبین بیماران مبتلا به سرطان مرحله‌ی انتهایی داشته و این افراد را در معرض احساس فشار بالاتر و در نتیجه کاهش کیفیت زندگی قرار می‌دهد. بنابراین، آموزش مهارت‌های مقابله‌ای با تمرکز بر بهبود راهبردهای مقابله‌ای مذهبی مثبت به مراقبین بیماران مبتلا به سرطان از همان مراحل ابتدایی، می‌تواند گامی مؤثر در جهت کاهش فشار مراقبتی که این مراقبین طی فرایند درمان متحمل می‌شوند، باشد. بنابراین، پیشنهاد می‌شود از نتایج بررسی حاضر در خدمات روان شناختی ارائه شده به مراقبین بیماران مراحل انتهایی جهت کاهش فشار مراقبتی آن‌ها استفاده شود.
فهرست منابع
1. Siegel R, Naishadham D, Jemal A. Cancer statistics for hispanics/latinos, 2012. CA Cancer J Clin. 2012;62(5):283-98. [DOI:10.3322/caac.21153] [PMID]
2. Micheli A, Coebergh JW, Mugno E, Massimiliani E, Sant M, Oberaigner W, et al. European health systems and cancer care. Ann Oncol. 2003;14(suppl_5):v41-v60.
3. Moore MA, Eser S, Igisinov N, Igisinov S, Mohagheghi MA, Mousavi-Jarrahi A, et al. Cancer epidemiology and control in North-Western and Central Asia-past, present and future. Pancreas. 2010;4(4.2):0.7-1.9.
4. Zendehdel K, SEDIGHI Z, Hasanlou Z, Nahvijou A. Improving quality of cancer registration in Iran. Part1: evaluation and comparison of cancer registration results in the country. Hakim Res J. 2010;12: 42-48.
5. Govina O, Kotronoulas G, Mystakidou K, Katsaragakis S, Vlachou E, Patiraki E. Effects of patient and personal demographic, clinical and psychosocial characteristics on the burden of family members caring for patients with advanced cancer in Greece. Eur J Oncol Nurs. 2015;19(1):81-8. [DOI:10.1016/j.ejon.2014.06.009] [PMID]
6. Chindaprasirt J, Limpawattana P, Pakkaratho P, Wirasorn K, Sookprasert A, Kongbunkiat K, et al. Burdens among caregivers of older adults with advanced cancer and risk factors. Asian Pac J Cancer Prev. 2014;15(4):1643-8. [DOI:10.7314/APJCP.2014.15.4.1643] [PMID]
7. Khatti Dizabadi F, Yazdani J, Eftekhar Ardebili H, Batebi A, Shojaezadeh D. The status of caregiving among informal caregivers of community-dwelling elderly. Journal of Mazandaran University of Medical Sciences. 2013;23(100):31-41.
8. Girgis A, Lambert S, Johnson C, Waller A, Currow D. Physical, psychosocial, relationship, and economic burden of caring for people with cancer: a review. J Oncol Pract. 2012;9(4):197-202. [DOI:10.1200/JOP.2012.000690] [PMID] [PMCID]
9. Salmani A, Ashketorab T, Hasanvand S. The Burden of Caregiverand Related Factorsof Oncology Patients of Shah Vali Hospital. Advances in Nursing & Midwifery. 2015;24(2):11-7.
10. Gage-Bouchard EA, Devine KA, Heckler CE. The relationship between socio-demographic characteristics, family environment, and caregiver coping in families of children with cancer. J Clin Psychol Med Settings. 2013;20(4):478-87. [DOI:10.1007/s10880-013-9362-3] [PMID] [PMCID]
11. Gaston-Johansson F, Lachica EM, Fall-Dickson JM, Kennedy MJ, editors. Psychological distress, fatigue, burden of care, and quality of life in primary caregivers of patients with breast cancer undergoing autologous bone marrow transplantation. Oncol Nurs Forum; 2004; 16;31(6):1161-9.
12. Park B, Kim SY, Shin J-Y, Sanson-Fisher RW, Shin DW, Cho J, et al. Prevalence and predictors of anxiety and depression among family caregivers of cancer patients: a nationwide survey of patient–family caregiver dyads in Korea. Support Care Cancer. 2013;21(10):2799-807. [DOI:10.1007/s00520-013-1852-1] [PMID]
13. Yakar HK, Pinar R. Reliability and validity of Turkish version of the caregiver quality of life index cancer scale. Asian Pac J Cancer Prev. 2013;14(7):4415-9. [DOI:10.7314/APJCP.2013.14.7.4415]
14. Goldzweig G, Merims S, Ganon R, Peretz T, Altman A, Baider L. Informal caregiving to older cancer patients: preliminary research outcomes and implications. Ann Oncol. 2013;24(10):2635-40. [DOI:10.1093/annonc/mdt250] [PMID]
15. Ahmadi M, Rassouli M, Karami M, Abasszadeh A, Poormansouri S. Care burden and its Related Factors in Parents of Children with Cancer. Iran Journal of Nursing. 2018;31(111):40-51. [DOI:10.29252/ijn.31.111.40]
16. Kahriman F, Zaybak A. Caregiver burden and perceived social support among caregivers of patients with cancer. Asian Pac J Cancer Prev. 2015;16(8):3313-7. [DOI:10.7314/APJCP.2015.16.8.3313] [PMID]
17. Wang J, Shen N, Zhang X, Shen M, Xie A, Howell D, et al. Care burden and its predictive factors in parents of newly diagnosed children with acute lymphoblastic leukemia in academic hospitals in China. Support Care Cancer. 2017;25(12):3703-13. [DOI:10.1007/s00520-017-3796-3] [PMID]
18. Wang LJ, Zhong WX, Ji XD, Chen J. Depression, caregiver burden and social support among caregivers of retinoblastoma patients in China. Int J Nurs Pract. 2016;22(5):478-85. [DOI:10.1111/ijn.12458] [PMID]
19. Choi YS, Hwang SW, Hwang IC, Lee YJ, Kim YS, Kim HM, et al. Factors associated with quality of life among family caregivers of terminally ill cancer patients. Psycho‐Oncology. 2016;25(2):217-24. [DOI:10.1002/pon.3904] [PMID]
20. Taheri-Kharameh Z, Saeid Y, Ebadi A. The relationship between religious coping styles and quality of life in patients with coronary artery disease. Iranian Journal of Cardiovascular Nursing. 2013;2(1):24-32.
21. Pargament KI, Smith BW, Koenig HG, Perez L. Patterns of positive and negative religious coping with major life stressors. J Sci Study Relig. 1998:710-24. [DOI:10.2307/1388152]
22. Pargament K. The Psychology of Religion and Coping, New York. Guilford Press Prati, G, & Pietrantoni, L(2009) Optimism, social support, and coping strategies as factors contributing to posttraumatic growth: A meta-analysis Journal of Loss and Trauma. 1997;14:364-88.
23. Pargament KI, Koenig HG, Perez LM. The many methods of religious coping: Development and initial validation of the RCOPE. J Clin Psychol. 2000;56(4):519-43.
https://doi.org/10.1002/(SICI)1097-4679(200004)56:4<519::AID-JCLP6>3.0.CO;2-1 [DOI:10.1002/(SICI)1097-4679(200004)56:43.0.CO;2-1]
24. Kazemi MS. The relationship between religious coping strategies and mental health in MS patient. Procedia-Social and Behavioral Sciences. 2010;5:1387-9. [DOI:10.1016/j.sbspro.2010.07.293]
25. Koenig HG, Pargament KI, Nielsen J. Religious coping and health status in medically ill hospitalized older adults. The Journal of nervous and mental disease. 1998;186(9):513-21. [DOI:10.1097/00005053-199809000-00001] [PMID]
26. Pargament KI, Koenig HG, Tarakeshwar N, Hahn J. Religious coping methods as predictors of psychological, physical and spiritual outcomes among medically ill elderly patients: A two-year longitudinal study. J Health Psychol. 2004;9(6):713-30. [DOI:10.1177/1359105304045366] [PMID]
27. Fitchett G, Rybarczyk BD, DeMarco GA, Nicholas JJ. The role of religion in medical rehabilitation outcomes: A longitudinal study. Rehabil Psychol. 1999;44(4):333-53. [DOI:10.1037/0090-5550.44.4.333]
28. Sharifi M, Fatehizade M. Correlation between religious coping with deppression and caregiver burnout in family caregivers. Modern Care Journal. 2012;9(4):327-35.
29. Nemati S, Rassouli M, Ilkhani M, Baghestani AR. Perceptions of family caregivers of cancer patients about the challenges of caregiving: a qualitative study. Scand J Caring Sci. 2018;32(1):309-16. [DOI:10.1111/scs.12463] [PMID]
30. Tabchnick BG, Fidell LS. Using multivariate statistics. Boston: Allyin & Bacon. 5th ed. Boston: Pearson Education; 2006.
31. Novak M, Guest C. Application of a multidimensional caregiver burden inventory. The gerontologist. 1989;29(6):798-803. [DOI:10.1093/geront/29.6.798] [PMID]
32. Abbasi A, Shamsizadeh M, Asayesh H, Rahmani H, Hosseini S, Talebi M. The relationship between caregiver burden with coping strategies in Family caregivers of cancer patients. Iranian Nursing Scientific Association. 2013;1(3):62-71.
33. Pargament KI, Smith BW, Koenig HG, Perez L. Patterns of positive and negative religious coping with major life stressors. Journal for the scientific study of religion. 1998:710-24. [DOI:10.2307/1388152]
34. Shahabizadeh F, Mazaheri MA. Perceived Childhood Attachment, Family Functioning and Religious Coping. Development psychology: Iranian psychologists. 2011; 8: 221-34.
35. Morgan PD, Gaston-Johansson F, Mock V. Spiritual well-being, religious coping, and the quality of life of African American breast cancer treatment: a pilot study. ABNF J. 2006;17(2):73-7. [PMID]
36. Vallurupalli MM, Lauderdale MK, Balboni MJ, Phelps AC, Block SD, Ng AK, et al. The role of spirituality and religious coping in the quality of life of patients with advanced cancer receiving palliative radiation therapy. The journal of supportive oncology. 2012;10(2):81-7. [DOI:10.1016/j.suponc.2011.09.003] [PMID] [PMCID]
37. Khanjari S, Oskouie F, Langius-Eklöf A. Lower sense of coherence, negative religious coping, and disease severity as indicators of a decrease in quality of life in Iranian family caregivers of relatives with breast cancer during the first 6 months after diagnosis. Cancer Nurs. 2012;35(2):148-56. [DOI:10.1097/NCC.0b013e31821f1dda] [PMID]
38. Organization WH. International statistical classification of diseases and related health problems: World Health Organization; 2004.
39. Newberry AG, Choi C-WJ, Donovan HS, Schulz R, Bender C, Given B, et al., editors. Exploring spirituality in family caregivers of patients with primary malignant brain tumors across the disease trajectory. Oncol Nurs Forum; 2013; 40(3): 1-12. [DOI:10.1188/13.ONF.E119-E125] [PMID] [PMCID]
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
