1- استادیار، مرکز تحقیقات مراقبتهای پرستاری، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران
2- استادیار، مرکز تحقیقات مراقبتهای پرستاری، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران. (نویسنده مسئول) شماره تماس: 88671613- 021 Email: ranjbar.f@iums.ac.ir
چکیده: (6417 مشاهده)
ابتلا به HIV/AIDS یک معضل جهانی است که سه دهه از ظهور آن میگذرد(1) اما هنوز در بین دانشمندان علوم ذیربط مسألهای پیچیده و منحصربه فرد محسوب میشود. در حالی که HIV/AIDS از نظر پزشکی یک بیماری مزمن و کشنده تعریف میشود، از لحاظ اجتماعی به عنوان یک انگ اجتماعی تلقی شده که شأن افراد مبتلا را مورد آماج خود قرار میدهد. به این معنی که فرد مبتلا به HIV در کنار تحمل بار درد و استرس ناشی از بیماری و ترس از مرگ ناچار است احساسات منفی دیگری نظیر طرد، پیش داوری، تحقیر و انواع تبعیضها را از سوی جامعه تحمل نماید. به طوری که به نظر میرسد پیامدها و مشکلات ناشی از انگ اجتماعی مرتبط با HIV از خود بیماری دردناکتر باشد(2). از آنجا که بیماری HIV با رفتارهای قابل اجتنابی همچون رابطه جنسی غیرایمن و سوء مصرف مواد مخدر در ارتباط است، افراد مبتلا غالباً مسئول بیماری خود شناخته میشوند(3) و خصوصاً عدم اطلاع رسانی صحیح رسانهها موجب شده که این افراد به عنوان مجرم در جامعه شناخته شوند(4).
ترس از قضاوت یا تبعیض از سوی دیگران میتواند روش نگریستن افراد مبتلا به خود و نحوه تطابق با وضعیت بیماری را عمیقاً تحت تأثیر قرار دهد. این تجربه ممکن است موجب شود افراد خود را مورد سرزنش قرار داده و سزاوار بدرفتاری بدانند(5) و حتی از حق درمان و استفاده از سایر مزایای اجتماعی دست بکشند. این امر با آثار مخربی بر پیشگیری، مراقبت و درمان HIV همراه است. انگ مرتبط با HIV با تعصبات فرهنگی و مسایل جنسیتی نیز در تعامل است. در سراسر جهان، وقتی زنی به HIV مبتلا میشود با برخوردهای تبعیض گرایانهتری نسبت به مردان مواجه میشود. از این رو بسیاری از زنانی که با HIV زندگی میکنند به دلیل ترس از طرد شدن، خشونت و حتی مرگ، وضعیت بیماری خود را از همسرانشان مخفی میکنند. این امر منجر به از دست رفتن فرصت پیشگیری از عفونت همسر میشود و همچنین امکان دسترسی به خدمات مراقبتی و درمانی مورد نیاز را از زنان سلب میکند(6).
در واقع یک ارتباط چرخشی بین انگ اجتماعی و HIV وجود دارد؛ افرادی که انگ و تبعیض را تجربه میکنند به حاشیه رانده شده و نسبت به ابتلای HIV آسیب پذیرتر میشوند. از سوی دیگر، افرادی که به HIV مبتلا هستند بیش از دیگران مستعد تجربه انگ و تبعیض میباشند(7). سازمان جهانی بهداشت، ترس از انگ و تبعیض را به عنوان مهمترین مانع برای انجام آزمایش HIV، آشکار کردن وضعیت HIV و دریافت دارو معرفی کرده است. گزارش شده است که در 35 درصد کشورها، بیش از 50 درصد مردم دارای نگرشهای منفی و تبعیض آمیز نسبت به مبتلایان به HIV هستند(8) و تقریبا از هر هشت نفری که به HIV مبتلا هستند، یک نفر به دلیل ترس از انگ و تبعیض از خدمات بهداشتی استفاده نمیکند. در سال 2016، 60 درصد کشورها گزارش کردند که نگرشهای تبعیض آمیز کارکنان بهداشتی به معتادین تزریقی مانع از ارایه کافی خدمات پیشگیرانه HIV به این افراد میگردد(9). انگ و تبعیض نسبت به افرادی که با HIV زندگی میکنند در میان کارکنان خدمات بهداشتی در تمام سطوح شایع بوده و به اشکال مختلفی دیده میشود. کارکنان بهداشتی ممکن است تماس خود با مبتلایان به HIV و مراقبت از این بیماران را کاهش دهند، درمان آنها را به تعویق اندازند یا افراد مبتلا به HIV را از سایر بیماران ایزوله کنند. این در حالی است که عدم تمایل افراد به انجام آزمایش HIV موجب تأخیر در تشخیص بیماری، پیشرفت بیماری به مرحله AIDS و درمان نامؤثر آن شده و احتمال انتقال عفونت به دیگران و مرگ زودهنگام را افزایش میدهد(7).
با وجود پیشرفتهای زیادی که در زمینه شناخت HIV و روشهای انتقال آن صورت گرفته اما تلاش در زمینه کاهش انگ و برچسب زدن بر این افراد کافی نبوده است(10،11). این در حالی است که برخورد مؤثر با انگ و تبعیض مرتبط با HIV که مانعی عمده در مسیر اقدام هماهنگ در سطوح جهانی، منطقهای، ملی و اجتماعی است، یک الزام حقوق بشری میباشد. بنابراین به کارگیری برنامههای اختصاصی که بر حقوق بیماران مبتلا به HIV تأکید دارند راهی شناخته شده برای ریشه کنی انگ میباشد(12). از آنجا که انگ پدیدهای است که به طور اجتماعی ساخته میشود(2)، ضروری است که رویکردی همه جانبه برای مقابله با آن اتخاذ گردد. از این رو مقابله با انگ باید در سطوح مختلف فردی، اجتماعی، سازمانی، و سیاست گذاری مورد توجه قرار گیرد. در سطح فردی، بالا بردن آگاهی افراد در خصوص انتقال، مراقبت و پیشگیری از HIV و دسترسی به خدمات و حقوق قانونی ضروری است. همچنین اهمیت حمایتهای اجتماعی از مبتلایان به HIV نباید نادیده گرفته شود. در برنامههای آموزشی کارکنان خدمات بهداشتی باید محرکهای فرهنگی ایجاد انگ و تبعیض از قبیل ترسهای شخصی از عفونت، تعصب نسبت به گروههای مستعد و آسیب پذیر و سوء برداشت یا عدم آگاهی در مورد انتقال HIV، درمان و پیشگیری از آن مورد توجه دقیق قرار گیرند. رسانهها باید آگاهی مردم در مورد HIV و آثار آن بر زندگی افراد را افزایش دهند و با برجسته کردن این موضوع که افراد مبتلا به HIV نیز همچون سایر انسانها از حقوق انسانی برخوردارند، با تغییر نگرش مردم با انگ و تبعیض مرتبط با HIV مقابله نمایند. همچنین در سطح سیاستگذاری لازم است تبعیضها در استخدام، آموزش، خدمات بهداشتی و سایر حیطهها برای افراد مبتلا به HIV رفع گردد. در واقع، ریشه کنی انگ و تبعیض که مانع بزرگی در راه دستیابی به خدمات درمانی و پیشگیرانه است، کلید پایان دادن به همه گیری HIV است.
واژههای کلیدی: انگ،
HIV،
ایدز،
پرستار
نوع مطالعه:
پژوهشي |
موضوع مقاله:
مامایی دریافت: 1397/4/12 | پذیرش: 1397/7/11 | انتشار: 1397/7/11
فهرست منابع
1. World Health Organization. HIV/AIDS. 19 July 2018. Available from:
2. Ghazi TM, Pawluch D, Vedadhir A. Constructing a Socio-Demographic Problem: Toward the Social-Critical Demography of Hiv/Aids in Iran. JPAI. 2007; 1(2): 136-70.
3. Rahmati F, Niknami S, Amin F, Ravari A. HIV/AIDS Patients' Experiences about Stigma: a Qualitative Study. Journal of Qualitative Research in Health Sciences. 2012;1(2):71-80.