جلد 34، شماره 131 - ( شهریور 1400 )
جلد 34 شماره 131 صفحات 6-1 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Darvishpour A. “Letter to Editor”
Challenges and Opportunities of Research during the COVID-19 Pandemic. IJN 2021; 34 (131) :1-6
URL: http://ijn.iums.ac.ir/article-1-3454-fa.html
URL: http://ijn.iums.ac.ir/article-1-3454-fa.html
درویش پور آذر. «نامه به سردبیر»
فرصت‌ها و چالش‌های پژوهش در دوران پاندمی کووید-19. نشریه پرستاری ایران. 1400; 34 (131) :1-6
گروه پرستاری، مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت، دانشکده پرستاری و مامایی زینب (س)، دانشگاه علوم پزشکی گیلان، رشت، ایران (نویسنده مسئول) شماره تماس: 981342536262
چکیده: (3496 مشاهده)
سردبیر محترم
بیماری کووید-۱۹ (COVID-19) پدیده‌ی نوظهوری است که با سرعت بسیار زیادی در سراسر جهان در حال گسترش است و نگرانی‌های زیادی برای مردم جهان به همراه داشته است(1). این همه‌گیری چالش‌هایی را برای خدمات بهداشتی نیز ایجاد کرده است(2). حاصل این همه‌گیری بزرگ، پرشدن تخت‌های بیمارستانی، خستگی مفرط تیم‌های درمانی، کمبود شدید وسایل حفاظت فردی، ابتلا کارکنان بیمارستان، کمبود نیروی انسانی و گسترش بیماری و نگرانی در کشورهای مختلف جهان بود(3). یکی از چالش‌های ایجاد شده در دوران پاندمی کووید-19، کاهش مراجعه بیماران مبتلا به بیماری‌های خطرناک غیرکرونایی از جمله بیماران مبتلا به بیماری‌های قلبی، سرطان، تنفسی، کلیوی و دیگر بیماری‌ها به بیمارستان‌ها و مراکز درمانی است و مبتلایان به این بیماری‌ها از ترس ابتلا به کووید-19 حاضر به مراجعه و ادامه درمان در بیمارستان‌ها نیستند. این موضوع نه تنها یکی از نگرانی‌های جدی مسئولان بهداشت و درمان در رابطه با وضعیت سلامت مردم است(4،5) بلکه از سوی دیگر سایر حوزه‌های نظام سلامت و از جمله حوزه پژوهش را نیز تحت تأثیر قرار داده است.
در رابطه با اهمیت و جایگاه پژوهش شکی نیست که پژوهش امری مهم و حیاتی برای جامعه محسوب می‌گردد(6). توسعه پایدار و همه جانبه در هر کشوری به نحو قابل توجهی در گرو گسترش کمی و کیفی فعالیت‌های پژوهشی آن کشور است(7). بر اساس شواهد تا قبل از شیوع بیماری کووید-19، برخی از مسایل مانند کمبود بودجه‌ی پژوهشی، کمبود حمایت مادی از طرح‌های پژوهشی، مقررات دست و پاگیر اداری (بوروکراسی)، نقصان قوانین مشخص برای ارزیابی فعالیت‌های پژوهشی، بهره‌گیری محدود از نتایج تحقیق از جمله موانع پژوهشی در کشور بوده است(8-6). شیوع بیماری کووید-19 باعث شده است که چالش‌هایی در زمینه پژوهش نیز بوجود آید. از جمله این چالش‌ها محدود شدن دسترسی آسان به نمونه‌های پژوهشی است. در واقع کاهش بستری بیماران در مراکز درمانی سبب شد نمونه‌گیری جهت انجام بسیاری از پژوهش‌هایی که در محیط بالینی انجام می‌شود با مشکل و محدودیت مواجه شود. همچنین بخش‌های تخصصی بیمارستان‌ها که مهم‌ترین مرکز نمونه‌گیری بیشتر پژوهش‌های بالینی محسوب می‌شدند، به بخش‌های کووید تغییر یافت(9) و این امر نیز مانعی برای دسترسی به نمونه‌های پژوهشی غیر از کووید شد. از سوی دیگر شیوع بیماری کووید-19 و محدودیت رفت و آمد و بسته بودن خوابگاه‌ها(10) باعث چالش نمونه‌گیری در پایان نامه‌های دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی شد.
با وجود چالش‌های ذکر شده، اگر چه پاندمی کووید-19، مشکلات زیادی بر تمام شاخص‌های جامعه از جمله سلامت مردم تحمیل کرد، اما فرصتی بود که منجر به شکوفایی برخی قابلیت‌ها در کشور شد که از جمله آن می‌توان به فراگیر شدن و رونق یافتن آموزش مجازی در سراسر کشور اشاره کرد. در دوران پاندمی کووید-19 مسئولین امر نیز بیش از پیش بر اهمیت آموزش از راه دور و آموزش‌های مبتنی بر یادگیری الکترونیکی واقف شده‌اند و به نظر می‌رسد که آموزش مجازی در کشور ما وارد یک فاز جدیدی شده است(11). فرصت به وجود آمده ناشی از مجازی شدن فعالیتها به خاطر شیوع ویروس کووید-19 موجب آسان شدن برخی فعالیتها در مراکز دانشگاهی شده است(12). استفاده از بستر آموزش مجازی علاوه بر ارتقای خدمت رسانی به بیماران مبتلا به کووید-19 می‌تواند بستر مناسبی برای انجام پژوهش‌ها باشد. رشد قابل توجه تعداد طرح‌های تحقیقاتی تصویب شده و مقالات علمی پژوهشی چاپ شده توسط اعضای هیأت علمی(13) نشان‌دهنده توجه بیشتر به امر پژوهش در دوران کووید-19 است. امکان همه نوع فعالیت پژوهشی توصیفی کمی، کیفی و حتی مداخله‌ای در فضای مجازی وجود دارد. استفاده از پرسشنامه‌های مجازی می‌تواند موجب کاهش مشکلات نمونه‌گیری در برخی پژوهش‌ها گردد(14). پژوهش در فضای مجازی به لحاظ مالی ارزان است و با کمی خلاقیت می‌توان یک پیمایش ملی را با هزینه و حمایت‌های مالی مناسب به انجام رساند(15). از پلتفرم‌های مختلف مانند آموزش تحت اپلیکیشن(16) می‌توان جهت مداخلات متفاوت همچون آموزش مجازی بیماران و کارکنان سلامت استفاده کرد. داده‌های حاصل از پژوهش مجازی نیاز به ورود مجدد به نرم افزارهای تحلیل ندارند و مستقیماّ از پلتفرم پیمایشی به نرم افزارهای تحلیلی مثل SPSS (بسته آماری برای علوم اجتماعی)، AMOS (تحلیل ساختار‌های لحظه‌ای)، LISREL (ارتباطات خطی ساختاری) و غیره وارد می‌شوند. به این ترتیب پژوهش آنلاین موجب کاهش حجم کار و دسترسی سریع و بهتر به منابع و اطلاعات می‌شود. به دلیل گمنامی مفروض در فضای مجازی، احتمال صداقت پاسخگویان در پژوهش‌هایی که مسائل حساس و شخصی را بررسی می‌کنند، بالاتر می‌رود(15) و موجب بوجود آمدن یک فضای تقریباّ عاری از هرگونه سوگیری می‌شود.
از سوی دیگر با گسترش این بیماری همه گیر در سراسر جهان، فن آوری‌های نوین مانند سلامت الکترونیکی علاوه بر کمک به بیماران و کارکنان مراقبتهای سلامت می‌توانند منجر به توسعه پژوهش‌ها نیز شوند. سلامت الکترونیکی(E-Health) ترکیبی از ارتباطات الکترونیکی و فناوری اطلاعات پزشکی است. این اصطلاح می‌تواند طیف گسترده‌ای از خدمات یا سیستم‌ها را در حوزه پزشکی/بهداشت و درمان و اطلاعات فناوری، مانند پرونده الکترونیکی بهداشت، نسخه‌های الکترونیکی، پزشکی از راه دور یا داروی تلفنی، سلامت همراه و موارد دیگر را شامل گردد(17). داده‌های حاصل از این فناوری‌های مذکور می‌تواند به توسعه پژوهش‌ها کمک نماید. بنابراین با توسعه زیرساخت‌‌های لازم از قبیل توسعه شبکه سراسری اینترنت و افزایش سرعت آن، تولید نرم افزارهای آموزشی تعامل محور و استفاده از فن آوری‌ها نوین مانند سلامت الکترونیکی می‌توان شاهد رونق روزافزون پژوهش مجازی در کشور باشیم و حتی بعد از پایان یافتن شیوع کووید-19، این نوع پژوهش در کنار پژوهش‌های رایج تداوم داشته باشد.
علاوه بر بستر مجازی با توسعه خدمات مراقبت در منزل نیز می‌توان به توسعه پژوهش کمک نمود. خدمات مراقبت در منزل می‌تواند به عنوان یک بخش پشتیبان در خدمات سلامت عمل کرده و بار زیادی را از دوش نظام سلامت بکاهد(18). اگر چه شیوع بیماری کووید- 19 مشکلات و چالش‌های بسیاری را برای ارائه خدمت در این حوزه نیز ایجاد کرده است(19)، ولی با توسعه خدمات مراقبت در منزل در زمان شیوع کووید-19 می‌توان به انجام پژوهش‌ها در محیط‌های واقعی همانند دوران قبل از کرونا پرداخت و پژوهشگرانی که به دلایل مختلف در اجرای پژوهشی‌های مجازی دچار چالش می‌باشند، می‌توانند از این بستر نهایت استفاده را ببرند.
در پایان و به عنوان جمع بندی، به نظر می‌رسد در حال حاضر با توجه به ادامه دار بودن شیوع گسترده‌ی بیماری کووید- 19 باید در زمینه‌ی رفع موانع و چالش‌های اجرای پژوهش در حوزه سلامت گام‌های بزرگی برداشته شود. بنابراین پیشنهاد می‌گردد سیاستمداران، مسئولین و برنامه ریزان سلامت، چالش‌ها را مد نظر داشته باشند و با استفاده از فرصت‌های ایجاد شده، زمینه لازم جهت توسعه پژوهش در کشور را فراهم نمایند.سردبیر محترم
بیماری کووید-۱۹ (COVID-19) پدیده‌ی نوظهوری است که با سرعت بسیار زیادی در سراسر جهان در حال گسترش است و نگرانی‌های زیادی برای مردم جهان به همراه داشته است(1). این همه‌گیری چالش‌هایی را برای خدمات بهداشتی نیز ایجاد کرده است(2). حاصل این همه‌گیری بزرگ، پرشدن تخت‌های بیمارستانی، خستگی مفرط تیم‌های درمانی، کمبود شدید وسایل حفاظت فردی، ابتلا کارکنان بیمارستان، کمبود نیروی انسانی و گسترش بیماری و نگرانی در کشورهای مختلف جهان بود(3). یکی از چالش‌های ایجاد شده در دوران پاندمی کووید-19، کاهش مراجعه بیماران مبتلا به بیماری‌های خطرناک غیرکرونایی از جمله بیماران مبتلا به بیماری‌های قلبی، سرطان، تنفسی، کلیوی و دیگر بیماری‌ها به بیمارستان‌ها و مراکز درمانی است و مبتلایان به این بیماری‌ها از ترس ابتلا به کووید-19 حاضر به مراجعه و ادامه درمان در بیمارستان‌ها نیستند. این موضوع نه تنها یکی از نگرانی‌های جدی مسئولان بهداشت و درمان در رابطه با وضعیت سلامت مردم است(4،5) بلکه از سوی دیگر سایر حوزه‌های نظام سلامت و از جمله حوزه پژوهش را نیز تحت تأثیر قرار داده است.
در رابطه با اهمیت و جایگاه پژوهش شکی نیست که پژوهش امری مهم و حیاتی برای جامعه محسوب می‌گردد(6). توسعه پایدار و همه جانبه در هر کشوری به نحو قابل توجهی در گرو گسترش کمی و کیفی فعالیت‌های پژوهشی آن کشور است(7). بر اساس شواهد تا قبل از شیوع بیماری کووید-19، برخی از مسایل مانند کمبود بودجه‌ی پژوهشی، کمبود حمایت مادی از طرح‌های پژوهشی، مقررات دست و پاگیر اداری (بوروکراسی)، نقصان قوانین مشخص برای ارزیابی فعالیت‌های پژوهشی، بهره‌گیری محدود از نتایج تحقیق از جمله موانع پژوهشی در کشور بوده است(8-6). شیوع بیماری کووید-19 باعث شده است که چالش‌هایی در زمینه پژوهش نیز بوجود آید. از جمله این چالش‌ها محدود شدن دسترسی آسان به نمونه‌های پژوهشی است. در واقع کاهش بستری بیماران در مراکز درمانی سبب شد نمونه‌گیری جهت انجام بسیاری از پژوهش‌هایی که در محیط بالینی انجام می‌شود با مشکل و محدودیت مواجه شود. همچنین بخش‌های تخصصی بیمارستان‌ها که مهم‌ترین مرکز نمونه‌گیری بیشتر پژوهش‌های بالینی محسوب می‌شدند، به بخش‌های کووید تغییر یافت(9) و این امر نیز مانعی برای دسترسی به نمونه‌های پژوهشی غیر از کووید شد. از سوی دیگر شیوع بیماری کووید-19 و محدودیت رفت و آمد و بسته بودن خوابگاه‌ها(10) باعث چالش نمونه‌گیری در پایان نامه‌های دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی شد.
با وجود چالش‌های ذکر شده، اگر چه پاندمی کووید-19، مشکلات زیادی بر تمام شاخص‌های جامعه از جمله سلامت مردم تحمیل کرد، اما فرصتی بود که منجر به شکوفایی برخی قابلیت‌ها در کشور شد که از جمله آن می‌توان به فراگیر شدن و رونق یافتن آموزش مجازی در سراسر کشور اشاره کرد. در دوران پاندمی کووید-19 مسئولین امر نیز بیش از پیش بر اهمیت آموزش از راه دور و آموزش‌های مبتنی بر یادگیری الکترونیکی واقف شده‌اند و به نظر می‌رسد که آموزش مجازی در کشور ما وارد یک فاز جدیدی شده است(11). فرصت به وجود آمده ناشی از مجازی شدن فعالیتها به خاطر شیوع ویروس کووید-19 موجب آسان شدن برخی فعالیتها در مراکز دانشگاهی شده است(12). استفاده از بستر آموزش مجازی علاوه بر ارتقای خدمت رسانی به بیماران مبتلا به کووید-19 می‌تواند بستر مناسبی برای انجام پژوهش‌ها باشد. رشد قابل توجه تعداد طرح‌های تحقیقاتی تصویب شده و مقالات علمی پژوهشی چاپ شده توسط اعضای هیأت علمی(13) نشان‌دهنده توجه بیشتر به امر پژوهش در دوران کووید-19 است. امکان همه نوع فعالیت پژوهشی توصیفی کمی، کیفی و حتی مداخله‌ای در فضای مجازی وجود دارد. استفاده از پرسشنامه‌های مجازی می‌تواند موجب کاهش مشکلات نمونه‌گیری در برخی پژوهش‌ها گردد(14). پژوهش در فضای مجازی به لحاظ مالی ارزان است و با کمی خلاقیت می‌توان یک پیمایش ملی را با هزینه و حمایت‌های مالی مناسب به انجام رساند(15). از پلتفرم‌های مختلف مانند آموزش تحت اپلیکیشن(16) می‌توان جهت مداخلات متفاوت همچون آموزش مجازی بیماران و کارکنان سلامت استفاده کرد. داده‌های حاصل از پژوهش مجازی نیاز به ورود مجدد به نرم افزارهای تحلیل ندارند و مستقیماّ از پلتفرم پیمایشی به نرم افزارهای تحلیلی مثل SPSS (بسته آماری برای علوم اجتماعی)، AMOS (تحلیل ساختار‌های لحظه‌ای)، LISREL (ارتباطات خطی ساختاری) و غیره وارد می‌شوند. به این ترتیب پژوهش آنلاین موجب کاهش حجم کار و دسترسی سریع و بهتر به منابع و اطلاعات می‌شود. به دلیل گمنامی مفروض در فضای مجازی، احتمال صداقت پاسخگویان در پژوهش‌هایی که مسائل حساس و شخصی را بررسی می‌کنند، بالاتر می‌رود(15) و موجب بوجود آمدن یک فضای تقریباّ عاری از هرگونه سوگیری می‌شود.
از سوی دیگر با گسترش این بیماری همه گیر در سراسر جهان، فن آوری‌های نوین مانند سلامت الکترونیکی علاوه بر کمک به بیماران و کارکنان مراقبتهای سلامت می‌توانند منجر به توسعه پژوهش‌ها نیز شوند. سلامت الکترونیکی(E-Health) ترکیبی از ارتباطات الکترونیکی و فناوری اطلاعات پزشکی است. این اصطلاح می‌تواند طیف گسترده‌ای از خدمات یا سیستم‌ها را در حوزه پزشکی/بهداشت و درمان و اطلاعات فناوری، مانند پرونده الکترونیکی بهداشت، نسخه‌های الکترونیکی، پزشکی از راه دور یا داروی تلفنی، سلامت همراه و موارد دیگر را شامل گردد(17). داده‌های حاصل از این فناوری‌های مذکور می‌تواند به توسعه پژوهش‌ها کمک نماید. بنابراین با توسعه زیرساخت‌‌های لازم از قبیل توسعه شبکه سراسری اینترنت و افزایش سرعت آن، تولید نرم افزارهای آموزشی تعامل محور و استفاده از فن آوری‌ها نوین مانند سلامت الکترونیکی می‌توان شاهد رونق روزافزون پژوهش مجازی در کشور باشیم و حتی بعد از پایان یافتن شیوع کووید-19، این نوع پژوهش در کنار پژوهش‌های رایج تداوم داشته باشد.
علاوه بر بستر مجازی با توسعه خدمات مراقبت در منزل نیز می‌توان به توسعه پژوهش کمک نمود. خدمات مراقبت در منزل می‌تواند به عنوان یک بخش پشتیبان در خدمات سلامت عمل کرده و بار زیادی را از دوش نظام سلامت بکاهد(18). اگر چه شیوع بیماری کووید- 19 مشکلات و چالش‌های بسیاری را برای ارائه خدمت در این حوزه نیز ایجاد کرده است(19)، ولی با توسعه خدمات مراقبت در منزل در زمان شیوع کووید-19 می‌توان به انجام پژوهش‌ها در محیط‌های واقعی همانند دوران قبل از کرونا پرداخت و پژوهشگرانی که به دلایل مختلف در اجرای پژوهشی‌های مجازی دچار چالش می‌باشند، می‌توانند از این بستر نهایت استفاده را ببرند.
در پایان و به عنوان جمع بندی، به نظر می‌رسد در حال حاضر با توجه به ادامه دار بودن شیوع گسترده‌ی بیماری کووید- 19 باید در زمینه‌ی رفع موانع و چالش‌های اجرای پژوهش در حوزه سلامت گام‌های بزرگی برداشته شود. بنابراین پیشنهاد می‌گردد سیاستمداران، مسئولین و برنامه ریزان سلامت، چالش‌ها را مد نظر داشته باشند و با استفاده از فرصت‌های ایجاد شده، زمینه لازم جهت توسعه پژوهش در کشور را فراهم نمایند.
بیماری کووید-۱۹ (COVID-19) پدیده‌ی نوظهوری است که با سرعت بسیار زیادی در سراسر جهان در حال گسترش است و نگرانی‌های زیادی برای مردم جهان به همراه داشته است(1). این همه‌گیری چالش‌هایی را برای خدمات بهداشتی نیز ایجاد کرده است(2). حاصل این همه‌گیری بزرگ، پرشدن تخت‌های بیمارستانی، خستگی مفرط تیم‌های درمانی، کمبود شدید وسایل حفاظت فردی، ابتلا کارکنان بیمارستان، کمبود نیروی انسانی و گسترش بیماری و نگرانی در کشورهای مختلف جهان بود(3). یکی از چالش‌های ایجاد شده در دوران پاندمی کووید-19، کاهش مراجعه بیماران مبتلا به بیماری‌های خطرناک غیرکرونایی از جمله بیماران مبتلا به بیماری‌های قلبی، سرطان، تنفسی، کلیوی و دیگر بیماری‌ها به بیمارستان‌ها و مراکز درمانی است و مبتلایان به این بیماری‌ها از ترس ابتلا به کووید-19 حاضر به مراجعه و ادامه درمان در بیمارستان‌ها نیستند. این موضوع نه تنها یکی از نگرانی‌های جدی مسئولان بهداشت و درمان در رابطه با وضعیت سلامت مردم است(4،5) بلکه از سوی دیگر سایر حوزه‌های نظام سلامت و از جمله حوزه پژوهش را نیز تحت تأثیر قرار داده است.
در رابطه با اهمیت و جایگاه پژوهش شکی نیست که پژوهش امری مهم و حیاتی برای جامعه محسوب می‌گردد(6). توسعه پایدار و همه جانبه در هر کشوری به نحو قابل توجهی در گرو گسترش کمی و کیفی فعالیت‌های پژوهشی آن کشور است(7). بر اساس شواهد تا قبل از شیوع بیماری کووید-19، برخی از مسایل مانند کمبود بودجه‌ی پژوهشی، کمبود حمایت مادی از طرح‌های پژوهشی، مقررات دست و پاگیر اداری (بوروکراسی)، نقصان قوانین مشخص برای ارزیابی فعالیت‌های پژوهشی، بهره‌گیری محدود از نتایج تحقیق از جمله موانع پژوهشی در کشور بوده است(8-6). شیوع بیماری کووید-19 باعث شده است که چالش‌هایی در زمینه پژوهش نیز بوجود آید. از جمله این چالش‌ها محدود شدن دسترسی آسان به نمونه‌های پژوهشی است. در واقع کاهش بستری بیماران در مراکز درمانی سبب شد نمونه‌گیری جهت انجام بسیاری از پژوهش‌هایی که در محیط بالینی انجام می‌شود با مشکل و محدودیت مواجه شود. همچنین بخش‌های تخصصی بیمارستان‌ها که مهم‌ترین مرکز نمونه‌گیری بیشتر پژوهش‌های بالینی محسوب می‌شدند، به بخش‌های کووید تغییر یافت(9) و این امر نیز مانعی برای دسترسی به نمونه‌های پژوهشی غیر از کووید شد. از سوی دیگر شیوع بیماری کووید-19 و محدودیت رفت و آمد و بسته بودن خوابگاه‌ها(10) باعث چالش نمونه‌گیری در پایان نامه‌های دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی شد. با وجود چالش‌های ذکر شده، اگر چه پاندمی کووید-19، مشکلات زیادی بر تمام شاخص‌های جامعه از جمله سلامت مردم تحمیل کرد، اما فرصتی بود که منجر به شکوفایی برخی قابلیت‌ها در کشور شد که از جمله آن می‌توان به فراگیر شدن و رونق یافتن آموزش مجازی در سراسر کشور اشاره کرد. در دوران پاندمی کووید-19 مسئولین امر نیز بیش از پیش بر اهمیت آموزش از راه دور و آموزش‌های مبتنی بر یادگیری الکترونیکی واقف شده‌اند و به نظر می‌رسد که آموزش مجازی در کشور ما وارد یک فاز جدیدی شده است(11). فرصت به وجود آمده ناشی از مجازی شدن فعالیتها به خاطر شیوع ویروس کووید-19 موجب آسان شدن برخی فعالیتها در مراکز دانشگاهی شده است(12). استفاده از بستر آموزش مجازی علاوه بر ارتقای خدمت رسانی به بیماران مبتلا به کووید-19 می‌تواند بستر مناسبی برای انجام پژوهش‌ها باشد. رشد قابل توجه تعداد طرح‌های تحقیقاتی تصویب شده و مقالات علمی پژوهشی چاپ شده توسط اعضای هیأت علمی(13) نشان‌دهنده توجه بیشتر به امر پژوهش در دوران کووید-19 است. امکان همه نوع فعالیت پژوهشی توصیفی کمی، کیفی و حتی مداخله‌ای در فضای مجازی وجود دارد. استفاده از پرسشنامه‌های مجازی می‌تواند موجب کاهش مشکلات نمونه‌گیری در برخی پژوهش‌ها گردد(14). پژوهش در فضای مجازی به لحاظ مالی ارزان است و با کمی خلاقیت می‌توان یک پیمایش ملی را با هزینه و حمایت‌های مالی مناسب به انجام رساند(15). از پلتفرم‌های مختلف مانند آموزش تحت اپلیکیشن(16) می‌توان جهت مداخلات متفاوت همچون آموزش مجازی بیماران و کارکنان سلامت استفاده کرد. داده‌های حاصل از پژوهش مجازی نیاز به ورود مجدد به نرم افزارهای تحلیل ندارند و مستقیماّ از پلتفرم پیمایشی به نرم افزارهای تحلیلی مثل SPSS (بسته آماری برای علوم اجتماعی)، AMOS (تحلیل ساختار‌های لحظه‌ای)، LISREL (ارتباطات خطی ساختاری) و غیره وارد می‌شوند. به این ترتیب پژوهش آنلاین موجب کاهش حجم کار و دسترسی سریع و بهتر به منابع و اطلاعات می‌شود. به دلیل گمنامی مفروض در فضای مجازی، احتمال صداقت پاسخگویان در پژوهش‌هایی که مسائل حساس و شخصی را بررسی می‌کنند، بالاتر می‌رود(15) و موجب بوجود آمدن یک فضای تقریباّ عاری از هرگونه سوگیری می‌شود.
از سوی دیگر با گسترش این بیماری همه گیر در سراسر جهان، فن آوری‌های نوین مانند سلامت الکترونیکی علاوه بر کمک به بیماران و کارکنان مراقبتهای سلامت می‌توانند منجر به توسعه پژوهش‌ها نیز شوند. سلامت الکترونیکی(E-Health) ترکیبی از ارتباطات الکترونیکی و فناوری اطلاعات پزشکی است. این اصطلاح می‌تواند طیف گسترده‌ای از خدمات یا سیستم‌ها را در حوزه پزشکی/بهداشت و درمان و اطلاعات فناوری، مانند پرونده الکترونیکی بهداشت، نسخه‌های الکترونیکی، پزشکی از راه دور یا داروی تلفنی، سلامت همراه و موارد دیگر را شامل گردد(17). داده‌های حاصل از این فناوری‌های مذکور می‌تواند به توسعه پژوهش‌ها کمک نماید. بنابراین با توسعه زیرساخت‌‌های لازم از قبیل توسعه شبکه سراسری اینترنت و افزایش سرعت آن، تولید نرم افزارهای آموزشی تعامل محور و استفاده از فن آوری‌ها نوین مانند سلامت الکترونیکی می‌توان شاهد رونق روزافزون پژوهش مجازی در کشور باشیم و حتی بعد از پایان یافتن شیوع کووید-19، این نوع پژوهش در کنار پژوهش‌های رایج تداوم داشته باشد.
علاوه بر بستر مجازی با توسعه خدمات مراقبت در منزل نیز می‌توان به توسعه پژوهش کمک نمود. خدمات مراقبت در منزل می‌تواند به عنوان یک بخش پشتیبان در خدمات سلامت عمل کرده و بار زیادی را از دوش نظام سلامت بکاهد(18). اگر چه شیوع بیماری کووید- 19 مشکلات و چالش‌های بسیاری را برای ارائه خدمت در این حوزه نیز ایجاد کرده است(19)، ولی با توسعه خدمات مراقبت در منزل در زمان شیوع کووید-19 می‌توان به انجام پژوهش‌ها در محیط‌های واقعی همانند دوران قبل از کرونا پرداخت و پژوهشگرانی که به دلایل مختلف در اجرای پژوهشی‌های مجازی دچار چالش می‌باشند، می‌توانند از این بستر نهایت استفاده را ببرند. در پایان و به عنوان جمع بندی، به نظر می‌رسد در حال حاضر با توجه به ادامه دار بودن شیوع گسترده‌ی بیماری کووید- 19 باید در زمینه‌ی رفع موانع و چالش‌های اجرای پژوهش در حوزه سلامت گام‌های بزرگی برداشته شود. بنابراین پیشنهاد می‌گردد سیاستمداران، مسئولین و برنامه ریزان سلامت، چالش‌ها را مد نظر داشته باشند و با استفاده از فرصت‌های ایجاد شده، زمینه لازم جهت توسعه پژوهش در کشور را فراهم نمایند.سردبیر محترم
بیماری کووید-۱۹ (COVID-19) پدیده‌ی نوظهوری است که با سرعت بسیار زیادی در سراسر جهان در حال گسترش است و نگرانی‌های زیادی برای مردم جهان به همراه داشته است(1). این همه‌گیری چالش‌هایی را برای خدمات بهداشتی نیز ایجاد کرده است(2). حاصل این همه‌گیری بزرگ، پرشدن تخت‌های بیمارستانی، خستگی مفرط تیم‌های درمانی، کمبود شدید وسایل حفاظت فردی، ابتلا کارکنان بیمارستان، کمبود نیروی انسانی و گسترش بیماری و نگرانی در کشورهای مختلف جهان بود(3). یکی از چالش‌های ایجاد شده در دوران پاندمی کووید-19، کاهش مراجعه بیماران مبتلا به بیماری‌های خطرناک غیرکرونایی از جمله بیماران مبتلا به بیماری‌های قلبی، سرطان، تنفسی، کلیوی و دیگر بیماری‌ها به بیمارستان‌ها و مراکز درمانی است و مبتلایان به این بیماری‌ها از ترس ابتلا به کووید-19 حاضر به مراجعه و ادامه درمان در بیمارستان‌ها نیستند. این موضوع نه تنها یکی از نگرانی‌های جدی مسئولان بهداشت و درمان در رابطه با وضعیت سلامت مردم است(4،5) بلکه از سوی دیگر سایر حوزه‌های نظام سلامت و از جمله حوزه پژوهش را نیز تحت تأثیر قرار داده است.
در رابطه با اهمیت و جایگاه پژوهش شکی نیست که پژوهش امری مهم و حیاتی برای جامعه محسوب می‌گردد(6). توسعه پایدار و همه جانبه در هر کشوری به نحو قابل توجهی در گرو گسترش کمی و کیفی فعالیت‌های پژوهشی آن کشور است(7). بر اساس شواهد تا قبل از شیوع بیماری کووید-19، برخی از مسایل مانند کمبود بودجه‌ی پژوهشی، کمبود حمایت مادی از طرح‌های پژوهشی، مقررات دست و پاگیر اداری (بوروکراسی)، نقصان قوانین مشخص برای ارزیابی فعالیت‌های پژوهشی، بهره‌گیری محدود از نتایج تحقیق از جمله موانع پژوهشی در کشور بوده است(8-6). شیوع بیماری کووید-19 باعث شده است که چالش‌هایی در زمینه پژوهش نیز بوجود آید. از جمله این چالش‌ها محدود شدن دسترسی آسان به نمونه‌های پژوهشی است. در واقع کاهش بستری بیماران در مراکز درمانی سبب شد نمونه‌گیری جهت انجام بسیاری از پژوهش‌هایی که در محیط بالینی انجام می‌شود با مشکل و محدودیت مواجه شود. همچنین بخش‌های تخصصی بیمارستان‌ها که مهم‌ترین مرکز نمونه‌گیری بیشتر پژوهش‌های بالینی محسوب می‌شدند، به بخش‌های کووید تغییر یافت(9) و این امر نیز مانعی برای دسترسی به نمونه‌های پژوهشی غیر از کووید شد. از سوی دیگر شیوع بیماری کووید-19 و محدودیت رفت و آمد و بسته بودن خوابگاه‌ها(10) باعث چالش نمونه‌گیری در پایان نامه‌های دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی شد. با وجود چالش‌های ذکر شده، اگر چه پاندمی کووید-19، مشکلات زیادی بر تمام شاخص‌های جامعه از جمله سلامت مردم تحمیل کرد، اما فرصتی بود که منجر به شکوفایی برخی قابلیت‌ها در کشور شد که از جمله آن می‌توان به فراگیر شدن و رونق یافتن آموزش مجازی در سراسر کشور اشاره کرد. در دوران پاندمی کووید-19 مسئولین امر نیز بیش از پیش بر اهمیت آموزش از راه دور و آموزش‌های مبتنی بر یادگیری الکترونیکی واقف شده‌اند و به نظر می‌رسد که آموزش مجازی در کشور ما وارد یک فاز جدیدی شده است(11). فرصت به وجود آمده ناشی از مجازی شدن فعالیتها به خاطر شیوع ویروس کووید-19 موجب آسان شدن برخی فعالیتها در مراکز دانشگاهی شده است(12). استفاده از بستر آموزش مجازی علاوه بر ارتقای خدمت رسانی به بیماران مبتلا به کووید-19 می‌تواند بستر مناسبی برای انجام پژوهش‌ها باشد. رشد قابل توجه تعداد طرح‌های تحقیقاتی تصویب شده و مقالات علمی پژوهشی چاپ شده توسط اعضای هیأت علمی(13) نشان‌دهنده توجه بیشتر به امر پژوهش در دوران کووید-19 است. امکان همه نوع فعالیت پژوهشی توصیفی کمی، کیفی و حتی مداخله‌ای در فضای مجازی وجود دارد. استفاده از پرسشنامه‌های مجازی می‌تواند موجب کاهش مشکلات نمونه‌گیری در برخی پژوهش‌ها گردد(14). پژوهش در فضای مجازی به لحاظ مالی ارزان است و با کمی خلاقیت می‌توان یک پیمایش ملی را با هزینه و حمایت‌های مالی مناسب به انجام رساند(15). از پلتفرم‌های مختلف مانند آموزش تحت اپلیکیشن(16) می‌توان جهت مداخلات متفاوت همچون آموزش مجازی بیماران و کارکنان سلامت استفاده کرد. داده‌های حاصل از پژوهش مجازی نیاز به ورود مجدد به نرم افزارهای تحلیل ندارند و مستقیماّ از پلتفرم پیمایشی به نرم افزارهای تحلیلی مثل SPSS (بسته آماری برای علوم اجتماعی)، AMOS (تحلیل ساختار‌های لحظه‌ای)، LISREL (ارتباطات خطی ساختاری) و غیره وارد می‌شوند. به این ترتیب پژوهش آنلاین موجب کاهش حجم کار و دسترسی سریع و بهتر به منابع و اطلاعات می‌شود. به دلیل گمنامی مفروض در فضای مجازی، احتمال صداقت پاسخگویان در پژوهش‌هایی که مسائل حساس و شخصی را بررسی می‌کنند، بالاتر می‌رود(15) و موجب بوجود آمدن یک فضای تقریباّ عاری از هرگونه سوگیری می‌شود.
از سوی دیگر با گسترش این بیماری همه گیر در سراسر جهان، فن آوری‌های نوین مانند سلامت الکترونیکی علاوه بر کمک به بیماران و کارکنان مراقبتهای سلامت می‌توانند منجر به توسعه پژوهش‌ها نیز شوند. سلامت الکترونیکی(E-Health) ترکیبی از ارتباطات الکترونیکی و فناوری اطلاعات پزشکی است. این اصطلاح می‌تواند طیف گسترده‌ای از خدمات یا سیستم‌ها را در حوزه پزشکی/بهداشت و درمان و اطلاعات فناوری، مانند پرونده الکترونیکی بهداشت، نسخه‌های الکترونیکی، پزشکی از راه دور یا داروی تلفنی، سلامت همراه و موارد دیگر را شامل گردد(17). داده‌های حاصل از این فناوری‌های مذکور می‌تواند به توسعه پژوهش‌ها کمک نماید. بنابراین با توسعه زیرساخت‌‌های لازم از قبیل توسعه شبکه سراسری اینترنت و افزایش سرعت آن، تولید نرم افزارهای آموزشی تعامل محور و استفاده از فن آوری‌ها نوین مانند سلامت الکترونیکی می‌توان شاهد رونق روزافزون پژوهش مجازی در کشور باشیم و حتی بعد از پایان یافتن شیوع کووید-19، این نوع پژوهش در کنار پژوهش‌های رایج تداوم داشته باشد.
علاوه بر بستر مجازی با توسعه خدمات مراقبت در منزل نیز می‌توان به توسعه پژوهش کمک نمود. خدمات مراقبت در منزل می‌تواند به عنوان یک بخش پشتیبان در خدمات سلامت عمل کرده و بار زیادی را از دوش نظام سلامت بکاهد(18). اگر چه شیوع بیماری کووید- 19 مشکلات و چالش‌های بسیاری را برای ارائه خدمت در این حوزه نیز ایجاد کرده است(19)، ولی با توسعه خدمات مراقبت در منزل در زمان شیوع کووید-19 می‌توان به انجام پژوهش‌ها در محیط‌های واقعی همانند دوران قبل از کرونا پرداخت و پژوهشگرانی که به دلایل مختلف در اجرای پژوهشی‌های مجازی دچار چالش می‌باشند، می‌توانند از این بستر نهایت استفاده را ببرند.
در پایان و به عنوان جمع بندی، به نظر می‌رسد در حال حاضر با توجه به ادامه دار بودن شیوع گسترده‌ی بیماری کووید- 19 باید در زمینه‌ی رفع موانع و چالش‌های اجرای پژوهش در حوزه سلامت گام‌های بزرگی برداشته شود. بنابراین پیشنهاد می‌گردد سیاستمداران، مسئولین و برنامه ریزان سلامت، چالش‌ها را مد نظر داشته باشند و با استفاده از فرصت‌های ایجاد شده، زمینه لازم جهت توسعه پژوهش در کشور را فراهم نمایند.
فهرست منابع
1. Chan EY, Gobat N, Kim JH, Newnham EA, Huang Z, Hung H, Dubois C, Hung KK, Wong EL, Wong SY. Informal home care providers: the forgotten health-care workers during the COVID-19 pandemic. The Lancet. 2020;395(10242):1957-9. [DOI:10.1016/S0140-6736(20)31254-X]
2. Sterling MR, Tseng E, Poon A, Cho J, Avgar AC, Kern LM, Ankuda CK, Dell N. Experiences of home health care workers in New York City during the coronavirus disease 2019 pandemic: a qualitative analysis. JAMA internal medicine. 2020;180(11):1453-9. [DOI:10.1001/jamainternmed.2020.3930] [PMID] [PMCID]
3. Ministry of Health and Medical Education. National Instructions of New Coronavirus (nCoV-2019). Version February 2020.
4. Maziar P, Razavi S, Ghavamabad LH. Letter to editor: Covid-19 and dealing with it-lessons learned in Iran. Medical Journal of the Islamic Republic of Iran. 2020;34:110. [DOI:10.47176/mjiri.34.110] [PMID] [PMCID]
5. IRNA. Corona and patients' fear of going to hospitals in Hormozgan. Retrieved 21 July, 2020, Available from: https://www.irna.ir/news/83862485/
6. Aboutalebi N. Investigating the obstacles and challenges of research in the education system and the role of research in improving and developing the country's education system. Afaq Humanities. 2020; 4(41): 67-84.
7. Ramezani SG, Mehni O, Azizi N. Investigate the Barriers and Factors Influencing Inefficiency of Research at Farhangian University: A Grounded Theory Approach. J Management and Planning In Educational System. 2018;11(2):27-50.
8. Asadi A, Savari M, Shokati Amghani M, Rezaie A, Ranjbar A, Zarie M. Challenges of Qualitative Researches in Agricultural Extension and Development Studies from the Viewpoint of Professors and Ph. D. Students of the Faculty of Economics and Agricultural Development of Tehran University. Journal of Agricultural Education Administration Research. 2018;10(45):98-115.
9. Jebelli B, Varahram M, Soltanifard Razlighi M, Palizdar M, Ghazanchaei E. Management Strategies to Control the COVID-19 Crisis in Masih Daneshvari Hospital, Tehran, Iran. Journal Mil Med. 2020;22(6):616-22.
10. Shahyad SH, Mohammadi MT. Psychological impacts of Covid-19 outbreak on mental health status of society individuals: a narrative review. Journal of Military Medicine. 2020;22(2):184-92.
11. Ghafourifard M. The promotion of Virtual Education in Iran: The Potential which Turned into reality by Coronavirus. Iranian Journal of Medical Education. 2020;20:33-4.
12. Bagheri M. Report on virtual education at Arak University during the Corona .Neda (Scientific and cultural journal of Arak University). 2021;6(12):1-20.
13. Mehr news report. Corona did not oppose Iran's scientific growth / Statistics of scientific documents in the days of Corona. 2020.
14. Jamali HR. Use of electronic questionnaires in survey research. Iran Pajouhan. 2020.
15. Iranian Association for World Studies. A meeting on "Research in Cyberspace" was held. Forum News 7.2017.
16. Shokrbaghani A S. Introducing educational platforms (platform) suitable for virtual education. Institute of Educational Studies, 2020.
17. Hoseini E, Zare F. Application of e-health in the Corona virus's (COVID-19) pandemic. Journal of Community Health Research. 2020;9(2):66-8. [DOI:10.18502/jchr.v9i2.3400]
18. Keyvanloo Shahrestanaki S. "Letter to Editor" Challenges of Home Care during the COVID-19 Outbreak. Iran Journal of Nursing. 2020;33(127):1-6.
19. Shang J, Chastain AM, Perera UG, Quigley DD, Fu CJ, Dick AW, Pogorzelska-Maziarz M, Stone PW. COVID-19 preparedness in US home health care agencies. J Am Med Dir Assoc. 2020;21(7):924-7. [DOI:10.1016/j.jamda.2020.06.002] [PMID] [PMCID]
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
