جلد 36، شماره 146 - ( اسفند 1402 )
جلد 36 شماره 146 صفحات 617-604 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Khalili Bagheri F, Bozorgnejad M, Najafi Ghezeljeh T, Haghani H. Effect of Online Pressure Ulcer Prevention Training on the Knowledge, Attitude and Practice of Nurses in the Intensive Care Units. IJN 2024; 36 (146) :604-617
URL: http://ijn.iums.ac.ir/article-1-3767-fa.html
URL: http://ijn.iums.ac.ir/article-1-3767-fa.html
خلیلی باقری فضه، بزرگ نژاد مهری، نجفی قزلجه طاهره، حقانی حمید. اثر آموزش پیشگیری از زخم فشاری مبتنی بر شبکه اجتماعی مجازی بر دانش، نگرش و عملکرد پرستاران بخش‌های مراقبت ویژه. نشریه پرستاری ایران. 1402; 36 (146) :604-617
1- گروه پرستاری، کمیته تحقیقات دانشجویی، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران، تهران، ایران
2- گروه پرستاری داخلی-جراحی، مرکز تحقیقات مراقبتهای پرستاری و مامایی، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران. ،mbozorgnejad@yahoo.com
3- گروه پرستاری، مرکز تحقیقات مراقبتهای پرستاری و مامایی، پژوهشکده مدیریت سلامت، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران.
4- گروه آمار زیستی، مرکز تحقیقات مراقبتهای پرستاری و مامایی ، پژوهشکده مدیریت سلامت، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران.
2- گروه پرستاری داخلی-جراحی، مرکز تحقیقات مراقبتهای پرستاری و مامایی، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران. ،
3- گروه پرستاری، مرکز تحقیقات مراقبتهای پرستاری و مامایی، پژوهشکده مدیریت سلامت، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران.
4- گروه آمار زیستی، مرکز تحقیقات مراقبتهای پرستاری و مامایی ، پژوهشکده مدیریت سلامت، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران.
متن کامل [PDF 6214 kb]
(28 دریافت)
| چکیده (HTML) (715 مشاهده)
متن کامل: (138 مشاهده)
مقدمه
یک مشکل بهداشتی عمومی در بین بیماران بی‌حرکت زخم فشاری است که دوره بستری آن‌ها را طولانی می‌کند. در مطالعات متعدد ثابت شده است زخم‌های فشاری عاملی برای عوارض، مرگ‌ومیر، درد و کاهش کیفیت زندگی مرتبط با سلامت هستند [1, 2].
زخم فشاری، آسیب موضعی پوست و یا بافت‌های زیرین است که معمولاً در محل برجستگی‌های استخوانی و درنتیجه فشار و یا ترکیبی از فشار و نیروهای کششی ایجاد می‌شود [3]. 95 درصد از زخم‌های فشاری اجتناب‌پذیر هستند. شیوع زخم‌های فشاری در بزرگسالان از صفر تا 12 درصد در مراقبتهای حاد، 24/3 تا 53/4 درصد در مراقبتهای ویژه و 1/9 تا 59 درصد در مراقبتهای سالمندان متفاوت است [4].
عوامل خطر زخم فشاری شامل سن بالا، ایمنی ضعیف، تنگی نفس، تغذیه نامناسب، کم‌آبی و اختلالات عصبی‌حسی، امراض مختلف و جریان خون غیرطبیعی می‌باشد. پیشگیری از زخم فشاری، همچنان یک چالش مهم برای پرستاران بخش مراقبتهای ویژه می‌باشد. مراقبت از ناحیه تحت فشار، حفظ یکپارچگی پوست بیماران و پیشگیری از عوارض آن از وظایف پرستاران می‌باشد [4]. باتوجه‌به اهمیت بالینی زخم فشاری، پیشگیری و مدیریت آن، باید اصل مهمی برای تمام متخصصان بهداشت باشد، درحالی‌که برخی از مطالعات سطح خوبی از دانش (70-80 درصد) را در بین پرستاران نشان داده است، برخی دیگر، دانش پرستاران را در حدود 50 درصد بیان کرده‌اند [5].
دانش پایه اساسی برای کسب آگاهی بیشتر و توسعه مهارت‌های جدیدتر است. ازطرفی کمبود دانش پرستاران درزمینه پیشگیری از زخم فشاری، می‌تواند به برنامه‌های آموزش ضمن خدمت و بازآموزی پرستاران در مراکز آموزشی‌درمانی مرتبط باشد. همچنین این نتیجه می‌تواند به مشغله کاری زیاد پرستاران و امکان نداشتن شرکت در برنامه‌های آموزشی حضوری ارتباط داشته باشد، بنابراین تدوین برنامه‌های آموزشی جهت پیشگیری از زخم فشاری و مدیریت مراقبتی از افراد در معرض خطر ابتلا به زخم فشاری ضروری است [6].
بررسی تحقیقات انجام‌شده دررابطه‌با دانش پرستاران در پیشگیری از زخم فشاری نشان داد دانش پرستاران در پایین تر از حد انتظار است. دانش محدود پرستاران درمورد پیشگیری از زخم فشاری، می‌تواند کیفیت مراقبتهای پرستاری را کاهش دهد و خطر ابتلا به زخم فشاری را در بیماران افزایش دهد. دوره‌های آموزشی منظم و مرور دستورالعمل‌های پیشگیری از زخم فشاری، می‌تواند در بهبود دانش پرستاران و عملکرد بالینی مفید باشد و درنهایت میزان بروز زخم فشاری را کاهش می‌دهد [7].
فناوری اطلاعات و ارتباطات به‌عنوان ابزاری برای تسهیل ارتباطات، پردازش و انتقال اطلاعات از طریق وسایل الکترونیکی تعریف می‌شود. این تعریف برای‌مثال شامل استفاده از رادیو، تلفن (ثابت و سیار)، رایانه و اینترنت است. بنابراین توسعه و استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات جدید در آموزش در سازمان‌ها برای تسهیل کسب و به‌روزرسانی دانش افراد ضروری است [8].
انتخاب روش تدریس برای آموزش پرستاران به وضوح مربوط به توسعه فنّاوری، جمعیت بیش از حد، مشکلات اقتصادی، توزیع جغرافیایی، تقاضای آموزش بیشتر و بهتر و تمایل افراد به خودانگیزشی و خودآموزی است. آموزش براساس ارزیابی نیازها می‌تواند نتایج یادگیری را بهبود بخشد. بنابراین به‌دلیل عوامل مختلفی ازجمله درگیری خانواده، فرسودگی شغلی، کمبود نیروی کار جایگزین و تداخل برنامه‌های آموزش مداوم با نوبت کاری پرستاران، یادگیری الکترونیکی راه حل ارزان و مؤثر محسوب می‌شود. مطالعات نشان می‌دهد تدریس مبتنی بر وب به همان اندازه آموزش سنتی در ادامه آموزش پرستاران مؤثر است. یادگیری الکترونیکی یک روش برای غلبه بر برخی از موانع آموزش سنتی است. این روش دسترسی آسان، مقرون‌به‌صرفه و یادگیری انعطاف‌پذیر را فراهم می‌کند [9].
از مزایای به‌کارگیری آموزش شبکه اجتماعی و استفاده از روش یادگیری الکترونیکی می‌توان به دردسترس بودن، یادگیری خودانگیزشی، ارتقاء نگرش و دانش پرستاران، امکان استفاده مکرر از آموزش ارائه‌شده، توانایی استفاده از اساتید متخصص، کاهش هزینه‌های آموزشی، کمک به توسعه استانداردها اشاره کرد [10].
با وجود ویژگی‌های مثبت آموزش الکترونیکی، روش آموزشی مناسبی برای ارائه مفاهیم و مهارت‌های پرستاری مختلف نمی‌باشد. با تلفیق آموزش الکترونیکی با سایر روش‌های آموزشی می‌توان اثربخشی یادگیری را افزایش داد [11]. علاوه‌براین، برنامه‌ریزی و بررسی اثربخشی برنامه‌های آموزشی، با جدیت بیشتری از سوی مدیران مراکز مراقبت سلامت باید صورت گیرد [3].
براساس مطالعات مرورشده نیاز به بهبود دانش و نگرش و عملکرد پرستاران مراقبت های ویژه درزمینه زخم فشاری می‌باشد. در این راستا ضروری است آموزش‌های متمرکز بر روش‌های پیشگیری از زخم فشاری به پرستاران مراقبت ویژه داده شود. از طرفی باتوجه‌به مشغله کاری و نیز باتوجه‌به همه‌گیری‌هایی همچون کووید‌ـ19 لازم است از روش‌های مجازی و غیرحضوری همانند روش‌های آموزش الکترونیکی ازجمله آموزش با شبکه اجتماعی استفاده شود. براساس مطالعات مرورشده این روش آموزشی می‌تواند در افزایش دانش، بهبود نگرش و ارتقاء عملکرد پرستاران در زمینه‌های مختلف مؤثر باشد. بنابرین این مطالعه با هدف ارزشیابی آموزش مبتی بر شبکه‌های اجتماعی مجازی برای پیشگیری از زخم فشاری در پرستاران بخش‌های مراقبتهای ویژه طراحی شد تا در جهت افزایش دانش و بهبود نگرش و ارتقاء عملکرد پرستاران بخش مراقبت ویژه درزمینه زخم‌های فشاری در مراکز منتخب تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران گامی برداشته شود. درنهایت نتایج این مطالعه می‌تواند موجب بهبود کیفیت ارائه خدمات در مراکز آموزشی درمانی مربوطه شود.
مهم‌ترین مسئله ای که مطالعات انجام‌شده نشان می‌دهند این است که دانش پرستاران باید افزایش یابد و این بستگی به افزایش آموزش مداوم و بهبود روش آموزشی می‌باشد. باتوجه‌به عوامل و موانع یادشده در مطالعات گذشته مبنی بر شرکت نکردن منظم پرستاران در کلاس‌های حضوری، اجرای آموزش با شبکه‌های مجازی به‌طور مستمر ضرورت دارد. درنتیجه برای افزایش کیفیت دانش و نگرش و عملکرد پرستاران در پیشگیری از زخم فشاری، آموزش از طریق شبکه‌های اجتماعی باید گسترش یابد و درنهایت ضرورت انجام این مطالعه احساس شد.
روش‌کار
پژوهشگر پس از دریافت کد اخلاق از کمیته اخلاق و مجوز اجرای پژوهش از دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران، به محیط پژوهشی بیمارستان‌های آموزشی فیروزگر و حضرت رسول اکرم(ص) مراجعه کرد. سپس بعد از کسب اجازه از مسئولین بیمارستان‌های موردپژوهش به بخش‌های مراقبتهای ویژه بزرگسالان ( جراحی جنرال، جراحی اعصاب، مسمومیت، نورولوژی، داخلی، اورژانس ) مراجعه کرده و با کسب اجازه از سرپرستاران بخش‌ها و با دادن توضیحات کامل از روش اجرای پژوهش حاضر از پرستارانی که دارای معیارهای ورود به مطالعه بودند، فرم رضایت آگاهانه و آزادانه دریافت شد. به همه شرکت‌کننده‌ها این اطمینان داده شد که همه اطلاعات محرمانه نگهداری خواهد شد.
این مطالعه به روش پیش‌آزمون‌ـ‌پس‌آزمون تک گروهی به‌صورت مستمر نمونه‌گیری شد و در بخش‌های مراقبت ویژه جنرال، جراحی، داخلی، مسمومیت، اعصاب، نورولوژی، قلب باز و اورژانس 2 بیمارستان منتخب مراکز آموزشی-درمانی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران از فروردین تا دی ماه سال 1401 انجام شد. معیارهای ورود به مطالعه شامل پرستاران شاغل در بخش مراقبت ویژه با سابقه کار حداقل 6 ماه، حداقل مدرک کارشناسی پرستاری و فعالیت در شبکه‌های اجتماعی بود. معیارهای خروج از مطالعه همکاری نکردن در تکمیل پرسش‌نامه به‌طور کامل و نداشتن تمایل به ادامه همکاری و انصراف از شرکت در پژوهش بود. برای تعیین حجم نمونه لازم در سطح اطمینان 95 درصد و توان آزمون 80 درصد و با فرض اینکه تأثیر آموزش بر دانش و عملکرد پرستاران در پیشگیری و مهار زخم فشاری درمقایسه با بعد از آموزش نمره 1 باشد تا این تأثیر ازنظر آماری معنی‌دار تلقی گردد، حجم نمونه حداقل 73 نفر برآورد شد که با احتساب ریزش نمونه 80 نفر محاسبه گردید.
برای گردآوری داده‌ها از فرم مشخصات جمعیت‌شناختی و ابزار سنجش دانش، پرسش‌نامه نگرش و پرسش‌نامه عملکرد پرستاران در مورد پیشگیری از زخم فشاری استفاده شد. همه شرکت‌کننده‌گان در مطالعه باتوجه‌به معیارهای ورود، با یک حساب کاربری فعال واتساپ و دسترسی به اینترنت توسط پژوهشگر درگروه واتساپ عضو شدند. بدین صورت که پژوهشگر در نوبت‌های مختلف کاری به مراکز مراجعه کرده و با شرح روش کار به پرستاران به‌صورت حضوری از پرستاران درخواست شد که پرسش‌نامه ها را تکمیل کنند و اگر سؤالی درخصوص پرسش‌نامه‌ها داشتند توسط محقق پاسخ داده شد. سپس محتوای آموزشی در بازه زمانی 4 هفته از طریق شبکه اجتماعی واتساپ در گروه تشکیل‌شده برای پرستاران شرکت‌کننده در مطالعه به اشتراک گذاشته شد. بدین صورت که محتوای آموزشی در هفته اول مقدمه‌ای از زخم فشاری و آناتومی پوست، در هفته دوم تعریف زخم فشاری، طبقه‌بندی زخم فشاری و نواحی مستعد زخم فشاری در گروه مربوطه به اشتراک گذاشته شد. در هفته سوم و چهارم در مورد عوامل مستعدکننده و روش‌های پیشگیری از زخم فشاری با تمرکز بر بخش‌های مراقبت ویژه آموزش داده شد. محتواهای آموزشی به‌صورت نوشتاری کوتاه، صوتی، انیمیش و تصاویر و فیلم بود. در بازه زمانی آموزش، پرسش و پاسخ در گروه اجتماعی تشکیل‌شده دررابطه‌با موضوعات آموزشی انجام شد. باتوجه‌به مشغله پرستاران، در هر هفته، پیغام‌هایی جهت یادآوری مطالعه مطالب ارسالی به شرکت‌کننده‌ها ارسال شد. سپس 1 ماه بعد از اتمام آموزش، پرستاران شرکت‌کننده‌در مطالعه پرسش‌نامه‌های دانش، نگرش و عملکرد را تکمیل کردند. سپس تحلیل داده‌ها در جداول اولیه تنظیم و با استفاده از روش‌های آمار توصیفی و استنباطی با نرم افزار SPSS نسخه 22 بررسی و تحلیل شد و سطح معنی‌داری کمتر از 0/05 در نظر گرفته شد.
ابزار
ابزار گردآوری داده‌ها شامل چهار بخش بود.
پرسش‌نامه اطلاعات جمعیت شناختی
بخش اول پرسش‌نامه اطلاعات جمعیت شناختی پرستاران بود. این اطلاعات شامل نام و نام‌خانوادگی (اختیاری)، سن، جنسیت، تحصیلات، سابقه کار به‌عنوان پرستار، سابقه کار در بخش‌های ICU، نوع بخش ICU، ساعت کاری در هفته، سابقه آموزش ضمن خدمت (آموزش مداوم دررابطه‌با پیشگیری از زخم فشاری)، در صورت پاسخ بلی، چند وقت از برنامه آموزشی گذشته است؟
ابزار سنجش دانش (PPUKT)
بخش دوم ابزار سنجش دانش (PPUKT ) برای سنجش دانش درمورد زخم فشاری استفاده شد که براساس راهنمای پیش بینی و پیشگیری از زخم فشاری آمریکای شمالی طراحی شد. این پرسش‌نامه 47 سؤال دارد و هر سؤال با 3 گزینه «صحیح، غلط و نمی‌دانم» دانش پرستاران را در 3 حیطه پیشگیری، درجه‌بندی و توصیف زخم فشاری بررسی می‌کند. در مطالعه خجسته‌فر و همکاران در سال 2020 با عنوان عوامل مرتبط با آگاهی، نگرش و عملکرد پرستاران در بخش مراقبتهای ویژه در زمینه پیشگیری از زخم فشاری، نمرات در مقیاس 100 محاسبه شده است. در مطالعه خجسته‌فر و همکاران در سال 2020، روایی محتوایی این پرسش‌نامه محقق‌ساخته توسط هیئت متخصص متشکل از سه عضو هیئت علمی گروه پرستاری و مامایی در دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران بررسی و تأیید شده است. ثبات درونی پرسش‌نامه دانش در مطالعه خجسته با ضریب کودریچاردسون 21 به میزان 97 درصد تأیید شد [12]. در ایران پایایی این ابزار در مطالعه سیف‌اللهی و همکاران در سال 2016 با عنوان بررسی همبستگی بین دانش پرستاران و کیفیت مراقبتهای پرستاری در پیشگیری از زخم فشاری در بخش‌های مراقبت ویژه ضریب کوارد-ریچاردسون 0/7 تأیید شد [13].
پرسش‌نامه نگرش
بخش سوم پرسش‌نامه نگرش دارای 13 سؤال می‌باشد که نگرش ذهنی افراد را نسبت به پیشگیری از زخم فشاری اندازه‌گیری می‌کند. پرسش‌نامه 5 خرده‌مقیاس دارد: صلاحیت فردی برای پیشگیری از زخم فشاری، اولویت‌های پیشگیری از زخم فشاری، تأثیر زخم فشاری، مسئولیت پیشگیری از زخم فشاری، اعتماد به اثربخشی پیشگیری زخم فشاری. سپس نمره کل این گویه‌ها با استفاده از مقیاس لیکرت 5 حالتی (موافقم – کاملاً موافقم -تا حدودی-مخالفم-کاملاً مخالفم) محاسبه شد [14]. در مطالعه سیمونتی و همکاران در سال 2015 روایی محتوای این ابزار تأیید شد. ضریب آلفای کرونباخ آن 0/743 گزارش شد که حاکی از مناسب بودن ثبات درونی ابزار می‌باشد [15]. خجسته‌فر و همکاران در سال 2020 این پرسش‌نامه را به فارسی ترجمه کرده‌اند. روایی محتوای این پرسش‌نامه توسط کارگروه متخصصان متشکل از 3 نفر از اعضای هیئت علمی دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران بررسی و تأیید شده است. ضریب آلفای کرونباخ این پرسش‌نامه 0/743 برای نمونه‌های موردمطالعه به دست آمده و ثبات درونی ابزار تأیید شده است [12].
پرسش‌نامه عملکرد زخم فشاری
بخش چهارم پرسش‌نامه عملکرد زخم فشاری بود. این پرسش‌نامه خودگزارش‌دهی دارای 20 گویه بر روی مقیاس لیکرت 3 قسمتی از همیشه (2) تا هرگز (0) می‌باشد که عملکرد افراد را نسبت به پیشگیری از زخم فشاری اندازه‌گیری می‌کند. حداقل و حداکثر نمره آن (0) تا (40) بوده و نمره (40) گویای عملکرد مطلوب پرستاران در پیشگیری از زخم فشاری می‌باشد [16]. در مطالعه نوری و همکاران در سال 2015 بر روی پرستاران ضریب آلفای کرونباخ این ابزار 0/91 گزارش شده است که حاکی از مناسب بودن ثبات درونی ابزار است [17]. در مطالعه خجسته‌فر و همکاران در سال 2020 پرسش‌نامه عملکرد درمورد زخم فشاری به فارسی ترجمه شده است. روایی محتوای این پرسش‌نامه توسط کارگروه متخصصان متشکل از 3 نفر از اعضای هیئت علمی دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران بررسی و تأیید شد. ضریب آلفای کرونباخ 0/91 جهت تعیین ثبات درونی ابزار گزارش شده است. [12].
یافته‌ها
همان‌طورنتایج مطالعه نشان داد میانگین سنی پرستاران مورد پژوهش 5/85±32/97 سال بود و بیشتر آن‌ها یعنی 75/3 درصد زن بودند و تحصیلات 91/8 درصد در سطح کارشناسی بود. میانگین سابقه کاری پرستاران موردپژوهش 5/07±8/54 سال بود و میانگین سابقه کار در بخش ICU 3/68±5/04 سال بود. بخش جراحی و جنرال هرکدام با 31/5 درصد بیشترین فراوانی را داشتند و میانگین ساعت کاری در هفته 12/82±52/44 ساعت بود. همچنین بیش از نیمی یعنی 57/5 درصد سابقه آموزشی در خصوص پیشگیری از زخم فشاری را نداشتند (جدول شماره 1).
میانگین نمره دانش پرستاران موردپژوهش قبل از مداخله 10/61±64/47 و بعد از مداخله 10/48±70/47 به دست آمد و براساس نتیجه آزمون تی زوجی این اختلاف معنی‌دار بود. به‌عبارتی، میانگین نمره دانش بعد از مداخله افزایش معنی‌دار آماری داشته است (0/001>P). همه واحدهای موردپژوهش قبل و بعد از آموزش نمره دانش کمتر از 90 درصد را کسب کرده بودند (جدول شماره 2).
براساس جدول شماره 3، قبل از مداخله نگرش در 61/6 درصد از واحدهای موردپژوهش مثبت بود؛ بعد از مداخله 56/2 درصد پرستاران نگرش مثبت داشتند.
نتیجه آزمون تی زوجی نشان‌دهنده آن بود که نگرش قبل و بعد از مداخله در پرستاران موردپژوهش تفاوت معنی‌دارآماری نداشته است (0/526=P). نگرش در هیچ‌کدام از ابعاد آن، قبل و بعد از مداخله تفاوت معنی‌دار آماری نداشته است (جدول شماره 4).
جدول شماره 5 نشان داد عملکرد قبل از مداخله در 78/1 درصد از پرستاران موردپژوهش ضعیف بود و بعد از مداخله 65/8 درصد عملکرد در سطح ضعیف و 34/2 درصد عملکرد خوب داشتند و نتیجه آژمون تی زوجی نشان‌دهنده آن بود که قبل و بعد از آموزش تفاوت معنی‌دار آماری نداشته است (0/493=P).
بحث
مطالعه حاضر نشان داد میانگین دانش کسب‌شده در پرستاران موردپژوهش بعد از مداخله به‌طور معنی‌داری بالاتر از قبل از مداخله بوده است. همه واحدهای موردپژوهش قبل و بعد از آموزش نمره دانش کمتر از 90 درصد را کسب کرده بودند. به‌عبارتی، مداخله توانسته در افزایش نمره دانش مؤثر باشد.
در همین راستا مطالعه شو‌ـ‌تینگ چوانگ و همکاران به بررسی اثربخشی یک اپلیکیشن کتاب الکترونیکی بر دانش، نگرش و عملکرد پرستاران به منظور پیشگیری و مراقبت از زخم فشاری پرداخته است. پرستاران از یک بیمارستان آموزشی در تایوان به‌طور تصادفی در گروه آزمایش یا گروه کنترل با تخصیص رایانه‌ای قرار گرفتند. برنامه آموزشی، کتاب الکترونیکی زخم فشاری با موفقیت، دانش پرستاران را از مراقبت زخم فشاری افزایش داد [18]. نتایج این مطالعه همسو با مطالعه حاضر می‌باشد.
در مطالعه‌ای دیگر توسط ابثام سعد سلیمان و همکاران بررسی تأثیر یک برنامه آموزشی بر عملکرد پرستاران در کاهش زخم فشاری و ایمنی بیماران بی‌حرکت در بخش ارتوپدی بیمارستان دانشگاه بنها مصر انجام شد. نتایج نشان داد میانگین سطح دانش پرستاران بلافاصله پس از 1 ماه پیگیری اجرای برنامه نسبت به پیش برنامه افزایش یافت [1] که با مطالعه حاضر همسو می‌باشد.
در مطالعه جوسیلین باروس دا کوستا آرولدی و همکاران با هدف ارزیابی درک تأثیر در محل کار از یک آموزش آنلاین در موردپیشگیری از زخم فشاری، با مطالعه حاضر همسو می‌باشد. پژوهش با طراحی توصیفی اکتشافی در شهر سائوپائولو، در بیمارستان دانشگاهی دانشگاه سائوپائولو انجام شد، آموزش آنلاین در محیط یادگیری مجازی در وب‌سایت دوره‌های آموزشی دانشگاه سائوپائولو انجام شد. این آموزش 12 ساعته و 4 هفته‌ای شامل 4 جلسه بود. جامعه پژوهش متشکل از 97 پرستار بود که در بخش‌هایی با بیمارانی که در معرض خطر بیشتر توسعه زخم فشاری بودند، کار می‌کردند. تأثیر آموزش آنلاین، دانش و آگاهی را در پرستاران افزایش داد که این نشان‌دهنده سهم آموزش آنلاین در تغییر گسترده‌تر دانش، مهارت و نگرش پرستاران در پیشگیری از زخم فشاری است. نتایج ارزیابی‌ها نشان می‌دهد آموزش آنلاین دانشی را در اختیار پرستاران قرار می‌دهد که به پیاده‌سازی فناوری‌های آموزشی نوین در اقدامات دائمی آموزش و توسعه متخصصان پرستاری کمک می‌کند [20].
در مطالعه مطالعه زینب محمود اولی و همکاران با تأثیر اجرای پروتکل آموزشی پیشگیری از زخم فشاری بر آگاهی، نگرش و عملکرد پرستاران، نشان داد سطح آگاهی پرستاران در طول دوره مطالعه نسبت به پیش‌آزمون بهبود یافته است و پایدار بود [21] که با مطالعه حاضر تا حدودی همسو می‌باشد.
یافته‌های مطالعه درزمینه تعیین اثر آموزش پیشگیری از زخم فشاری بر نگرش پرستاران نشان داد، قبل و بعد از مداخله نگرش واحدهای موردپژوهش مثبت بود اما درمقایسه بعد از مداخله میزان درصد نگرش کاهش یافته است. نتیجه آزمون تی زوجی نشان‌دهنده آن بود که نگرش قبل و بعد از مداخله در پرستاران موردپژوهش تفاوت معنی‌دار آماری نداشته است .
برخلاف نتایج مطالعه حاضر در مطالعه عتفا و همکاران با هدف نگرش پرستاران و موانع درک‌شده برای پیشگیری از زخم فشاری، پرستاران نگرش منفی درمورد پیشگیری از زخم فشاری داشتند [22] که همسو با پژوهش حاضر می‌باشد.
مطالعه‌ای با هدف تعیین تأثیر مداخله آموزشی بر آگاهی و نگرش پرستاران در پیشگیری از زخم فشاری توسط محمد کریمیان و همکاران انجام شد. در این مطالعه 67 نفر از پرستاران بخش‌های ICU دانشگاه علوم پزشکی ایلام به‌صورت تصادفی در دو گروه آزمایش یا کنترل قرار گرفتند. در گروه آزمایش، پرستاران به گروه‌های 4 تا 5 نفره تقسیم شدند و برای هر گروه 4 جلسه آموزش حضوری و 2 جلسه آموزش مجازی با استفاده از فیلم‌های آموزشی زخم بستر انجام شد. مداخله آموزشی باعث ارتقاء نگرش پرستاران در پیشگیری از زخم فشاری شد [23] که با نتایج مطالعه حاضر همسو نمی‌باشد. باتوجه‌به نبود گروه کنترل در مطالعه حاضر نمی‌توان با قطعیت اثربخشی آموزش بر نگرش پرستاران را بیان کرد.
در مطالعه‌ای که یوکیونگ سئوو همکاران باهدف تأثیر آموزش پیشگیری از زخم فشاری در پرستاران بیمارستان‌های مراقبت طولانی‌مدت انجام دادند، شرکت‌کنندگان به‌راحتی در گروه‌های یادگیری مبتنی بر تیم (در 30 نفر) یا یادگیری مبتنی بر سخنرانی (30 نفر) قرار گرفتند. یافنه‌ها نشان داد نگرش پرستاران در پس‌آزمون در مقایسه با پیش‌آزمون در هر دو گروه، نمرات به‌طور قابل‌توجهی بالاتر بود [24] که با مطالعه حاضر همسو نمی‌باشد. در توضیح این تفاوت می‌توان به این نکته اشاره کرد که ممکن است شرکت‌کننده‌ها بدون توجه به محتوای سؤالات، به پرسش‌ها جواب داده باشند و این در نتیجه داده‌ها، تأثیرگذار باشد.
در اسکندریه مصر، وفا حسنعلی و همکاران مطالعه‌ای با تأثیر مداخلات پرستاری پیشگیرانه از زخم فشاری بر آگاهی، نگرش و عملکرد پرستاران در بیماران سالمند بستری انجام دادند که نتیجه مداخلات آموزشی پیشگیرانه از زخم فشاری نشان داد نگرش پرستاران موردمطالعه در بیماران سالمند بستری تأثیر مثبت و معناداری داشته است [25] که با مطالعه حاضر همسو نمی‌باشد.
نتایج پژوهش نشان‌دهنده آن است که عملکرد قبل از مداخله در 78/1 درصد از پرستاران موردپژوهش ضعیف بود و بعد از مداخله 65/8 درصد عملکرد در سطح ضعیف و 34/2 درصد عملکرد خوب داشتند و نتیجه آزمون تی زوجی نشان‌دهنده آن بود که قبل و بعد از آموزش تفاوت معنی‌دار آماری نداشته است.
برخلاف نتایج مطالعه حاضر، مطالعه صدیقه صادق رمضان و همکاران که با هدف ارزیابی تأثیر بسته مراقبت از زخم فشاری بر عملکرد پرستاران در بخش مراقبتهای ویژه انجام شد نشان می‌دهد عملکرد پرستاران پس از اجرای بسته مراقبت از زخم فشاری نسبت به قبل افزایش یافته است [26] که با مطالعه حاضر همسو نمی‌باشد. در توضیح این تفاوت می‌توان گفت احتمال این است که شرکت‌کننده‌ها باتوجه‌به بار کاری زیاد به آموزش‌های داده‌شده توجه کافی نداشته‌اند و یا با بی‌حوصلگی به سؤالات جواب داده باشندکه درتحلیل نتایج تأثیرگذار می‌باشد.
نتایج در مطالعه سرداری و همکاران با هدف تأثیر برنامه آموزشی زخم فشاری بر عملکرد پرستاران در گروه کنترل و گروه آزمایش، عملکرد پرستاران بعد از آموزش در گروه آزمایش تفاوت معنی‌داری مشاهده شد [27]. مطالعه حاضر با مطالعه سرداری همسو نمی‌باشد؛ در توضیح این تفاوت می‌توان گفت باتوجه‌به عدم وجود گروه کنترل در مطالعه حاضر نمی‌توان میزان عملکرد را به‌طور دقیق با مطالعه سرداری و همکاران مقایسه کرد.
در مطالعه شئولی سن باهدف بررسی میزان آگاهی و عملکرد پرستاران درزمینه پیشگیری از زخم فشاری، نشان داد عملکرد کلی پرستاران درمورد پیشگیری از زخم فشاری، ضعیف بود [28] که با مطالعه حاضر همسو می‌باشد.
یافته‌های مطالعه دانش و عملکرد پرستاران برای پیشگیری از زخم فشاری در بیمارستان عمومی لاهور که ساجده نسرین و همکاران انجام دادند نشان می‌دهد عملکرد پرستاران برای آموزش پیشگیری از زخم فشاری، به بیمار و مراقبین ضعیف بود [16] که با مطالعه حاضر همسو می‌باشد.
در توضیح تفاوت مطالعه حاضر با مطالعات یادشده می‌توان گفت باتوجه‌به نبود گروه کنترل در مطالعه حاضر نمی‌توان با قطعیت اثربخشی آموزش بر روی دانش و نگرش و عملکرد را بیان کرد. شرکت‌کننده‌ها ممکن است بدون توجه به محتوای سؤالات، به پرسش‌ها جواب داده باشند و درنتیجه داده‌ها، تأثیر منفی داشته است. تفاوت مطالعه حاضر با مطالعات پیش‌گفت که نتایج مثبتی بر روی نگرش یا عملکرد گزارش کردند، می‌تواند مستمر نبودن آموزش‌ها و عدم استفاده از چک‌لیست مشاهده برای برای ارزیابی دقیق نگرش و عملکرد پرستاران باشد.
مطالعه حاضر نشان داد استفاده از روش‌های نوین آموزش مانند اینترنت و شبکه‌های اجتماعی باتوجه‌به در دسترس بودن و سهولت استفاده و همچنین امکان داشتن تعامل با پرستار می‌تواند زمینه آموزش به پرستار را تسهیل کند. ازطرفی باتوجه‌به اینکه پژوهش حاضر در زمان کرونا انجام شد و به‌علت مشغله کاری بالا، خستگی بعد از نوبت کاری و نیاز پرستاران به‌روزرسانی و یادآوری آموخته‌های خود، زمان کافی برای شرکت در کلاس‌های ضمن خدمت به‌صورت حضوری نداشتند، استفاده از شبکه‌های مجازی جهت آموزش به پرستاران تا حدودی کمک‌کننده بود.
نتیجه‌گیری
نتایج مطالعه نشان‌دهنده تأثیر مثبت آموزش بر دانش پرستاران در پیشگیری از زخم فشاری در بخش‌های مختلف مراکزآموزشی درمانی بود. همچنین نتایج پژوهش حاضر نشان داد نگرش و عملکرد پرستاران بعد از آموزش تغییر معنی‌داری نیافت. جهت دستیابی به هدف نهایی تیم سلامت که ارائه خدمات ایمن و باکیفیت به بیماران است، باید برنامه‌ریزی و نظارت بیشتری از سوی مدیران مراکزمراقبت سلامت صورت گیرد. رابطین آموزشی می‌توانند با افزایش آموزش مداوم و مستمر با شبکه اجتماعی مجازی نگرش و عملکرد پرستاران را بهبود بخشند و پرستاران باید فعالیت‌های پیشگیرانه مربوط به زخم فشاری را در عمل به کار گیرند. و درنهایت با ارزیابی عملکرد بالینی پرستاران طبق چک‌لیست‌های عملکرد، شایستگی پرستاران را در امر مراقبت و ایمنی بیماران مورد پایش قرار دهند.
از محدودیت‌های مطالعه می‌توان به همکاری نکردن پرستاران در تکمیل پرسش‌نامه‌ها به‌علت نوبت‌های سنگین کاری و خستگی اشاره کرد، بنابراین جهت تکمیل پرسش‌نامه‌ها زمان بیشتری اختصاص داده شد. به‌موقع گوش نکردن به مطالب باتوجه‌به مشکلات موجود در دسترسی به شبکه اجتماعی واتساپ از محدودیت دیگر طرح بود که قابل کنترل نبود.
به‌علت نبود گروه کنترل در پژوهش حاضر، جهت مقایسه دقیق‌تر نتایج و ارزشیابی تأثیر آموزش از طریق شبکه‌های اجتماعی بر دانش، نگرش و عملکرد پرستاران در پیشگیری از زخم فشاری، پیشنهاد می‌شود از گروه کنترل در پژوهش‌های آینده استفاده شود.
این پژوهش با تمرکز بر بخش مراقبتهای ویژه انجام شده است، می‌توان در پژوهش‌های آینده به بررسی این متغیرها در بخش‌های دیگر هم پرداخت. باتوجه‌به اینکه مطالعه حاضر در دو مرکز وابسنه به یک دانشگاه بود، تعمیم‌پذیری نتایج را محدود می‌کند. پیشنهاد می‌شود مطالعات آینده چند مرکزی انجام شود.
باتوجه‌به اینکه در این مطالعه دانش در سطح مطلوب بود اما عملکرد و نگرش در سطح نامطلوب بوده است، جهت ارتقاء نگرش و عملکرد پرستاران پیشنهاد می‌شود مطالعه‌ای مشابه با در نظر گرفتن ایجاد انگیزه جهت یادگیری بهتر در پرستاران انجام شود.
باتوجه‌به وسعت حوزه مراقبت از بیماران در معرض خطر زخم فشاری و یا مبتلابه آن، پیشنهاد می‌شود ابتدا نیازهای آموزشی به‌روز پرستاران مشخص شود و مطالعات بیشتر برای بهبود نگرش و عملکرد انجام شود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
پژوهشگر در این مطالعه بعد ار دریافت معرفینامه از دانشکده پرستاری دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران و مجوز اخلاق از دانشگاه با شناسه اختصاصی IR.IUMS.REC.1399.1421 و ارائه آن به مسئولین بیمارستان حضرت رسول اکرم(ص) و بیمارستان فیروزگر، موافقت مسئولین را جهت انجام پژوهش جلب کرده و سپس مطالعات مربوط به نوع و اهداف پژوهش به‌طور کامل برای پرستاران شرح داده شد. رضایت‌نامه اگاهانه از پرستاران دریافت شد. به پرستاران اطلاع داده شد که اطلاعات به‌دست‌آمده کاملآ محرمانه بوده و برای اهداف پژوهشی استفاده خواهند شد.
حامی مالی
این مقاله از پایان‌نامه فضه خلیلی باقری مقاله در مقطع کارشناس ارشد رشته پرستاری، دانشکده مامایی و پرستاری دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران استخراج شده است و هیچ‌گونه کمک مالی از سازمانی‌های دولتی، خصوصی و غیرانتفاعی دریافت نکرده است.
مشارکت نویسندگان
مفهوم‌پردازی و نظارت: مهری بزرگ‌نژاد؛ روش‌شناسی مهری بزرگ‌نژاد و طاهره نجفی؛ تجزیه‌وتحلیل داده‌ها: حمید حقانی و فضه خلیلی باقری؛ گردآوری داده‌ها: فضه خلیلی باقری؛ تحلیل داده‌ها: حمید حقانی؛ بررسی، نوشتن-پیش‌نویس اصلی، نوشتن - بررسی و ویرایش: همه نویسندگان.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
پژوهشگر از مراکز آموزشی درمانی بیمارستان حضرت رسول اکرم(ص) و بیمارستان فیروزگر تشکر و قدردانی می‌کند.
یک مشکل بهداشتی عمومی در بین بیماران بی‌حرکت زخم فشاری است که دوره بستری آن‌ها را طولانی می‌کند. در مطالعات متعدد ثابت شده است زخم‌های فشاری عاملی برای عوارض، مرگ‌ومیر، درد و کاهش کیفیت زندگی مرتبط با سلامت هستند [1, 2].
زخم فشاری، آسیب موضعی پوست و یا بافت‌های زیرین است که معمولاً در محل برجستگی‌های استخوانی و درنتیجه فشار و یا ترکیبی از فشار و نیروهای کششی ایجاد می‌شود [3]. 95 درصد از زخم‌های فشاری اجتناب‌پذیر هستند. شیوع زخم‌های فشاری در بزرگسالان از صفر تا 12 درصد در مراقبتهای حاد، 24/3 تا 53/4 درصد در مراقبتهای ویژه و 1/9 تا 59 درصد در مراقبتهای سالمندان متفاوت است [4].
عوامل خطر زخم فشاری شامل سن بالا، ایمنی ضعیف، تنگی نفس، تغذیه نامناسب، کم‌آبی و اختلالات عصبی‌حسی، امراض مختلف و جریان خون غیرطبیعی می‌باشد. پیشگیری از زخم فشاری، همچنان یک چالش مهم برای پرستاران بخش مراقبتهای ویژه می‌باشد. مراقبت از ناحیه تحت فشار، حفظ یکپارچگی پوست بیماران و پیشگیری از عوارض آن از وظایف پرستاران می‌باشد [4]. باتوجه‌به اهمیت بالینی زخم فشاری، پیشگیری و مدیریت آن، باید اصل مهمی برای تمام متخصصان بهداشت باشد، درحالی‌که برخی از مطالعات سطح خوبی از دانش (70-80 درصد) را در بین پرستاران نشان داده است، برخی دیگر، دانش پرستاران را در حدود 50 درصد بیان کرده‌اند [5].
دانش پایه اساسی برای کسب آگاهی بیشتر و توسعه مهارت‌های جدیدتر است. ازطرفی کمبود دانش پرستاران درزمینه پیشگیری از زخم فشاری، می‌تواند به برنامه‌های آموزش ضمن خدمت و بازآموزی پرستاران در مراکز آموزشی‌درمانی مرتبط باشد. همچنین این نتیجه می‌تواند به مشغله کاری زیاد پرستاران و امکان نداشتن شرکت در برنامه‌های آموزشی حضوری ارتباط داشته باشد، بنابراین تدوین برنامه‌های آموزشی جهت پیشگیری از زخم فشاری و مدیریت مراقبتی از افراد در معرض خطر ابتلا به زخم فشاری ضروری است [6].
بررسی تحقیقات انجام‌شده دررابطه‌با دانش پرستاران در پیشگیری از زخم فشاری نشان داد دانش پرستاران در پایین تر از حد انتظار است. دانش محدود پرستاران درمورد پیشگیری از زخم فشاری، می‌تواند کیفیت مراقبتهای پرستاری را کاهش دهد و خطر ابتلا به زخم فشاری را در بیماران افزایش دهد. دوره‌های آموزشی منظم و مرور دستورالعمل‌های پیشگیری از زخم فشاری، می‌تواند در بهبود دانش پرستاران و عملکرد بالینی مفید باشد و درنهایت میزان بروز زخم فشاری را کاهش می‌دهد [7].
فناوری اطلاعات و ارتباطات به‌عنوان ابزاری برای تسهیل ارتباطات، پردازش و انتقال اطلاعات از طریق وسایل الکترونیکی تعریف می‌شود. این تعریف برای‌مثال شامل استفاده از رادیو، تلفن (ثابت و سیار)، رایانه و اینترنت است. بنابراین توسعه و استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات جدید در آموزش در سازمان‌ها برای تسهیل کسب و به‌روزرسانی دانش افراد ضروری است [8].
انتخاب روش تدریس برای آموزش پرستاران به وضوح مربوط به توسعه فنّاوری، جمعیت بیش از حد، مشکلات اقتصادی، توزیع جغرافیایی، تقاضای آموزش بیشتر و بهتر و تمایل افراد به خودانگیزشی و خودآموزی است. آموزش براساس ارزیابی نیازها می‌تواند نتایج یادگیری را بهبود بخشد. بنابراین به‌دلیل عوامل مختلفی ازجمله درگیری خانواده، فرسودگی شغلی، کمبود نیروی کار جایگزین و تداخل برنامه‌های آموزش مداوم با نوبت کاری پرستاران، یادگیری الکترونیکی راه حل ارزان و مؤثر محسوب می‌شود. مطالعات نشان می‌دهد تدریس مبتنی بر وب به همان اندازه آموزش سنتی در ادامه آموزش پرستاران مؤثر است. یادگیری الکترونیکی یک روش برای غلبه بر برخی از موانع آموزش سنتی است. این روش دسترسی آسان، مقرون‌به‌صرفه و یادگیری انعطاف‌پذیر را فراهم می‌کند [9].
از مزایای به‌کارگیری آموزش شبکه اجتماعی و استفاده از روش یادگیری الکترونیکی می‌توان به دردسترس بودن، یادگیری خودانگیزشی، ارتقاء نگرش و دانش پرستاران، امکان استفاده مکرر از آموزش ارائه‌شده، توانایی استفاده از اساتید متخصص، کاهش هزینه‌های آموزشی، کمک به توسعه استانداردها اشاره کرد [10].
با وجود ویژگی‌های مثبت آموزش الکترونیکی، روش آموزشی مناسبی برای ارائه مفاهیم و مهارت‌های پرستاری مختلف نمی‌باشد. با تلفیق آموزش الکترونیکی با سایر روش‌های آموزشی می‌توان اثربخشی یادگیری را افزایش داد [11]. علاوه‌براین، برنامه‌ریزی و بررسی اثربخشی برنامه‌های آموزشی، با جدیت بیشتری از سوی مدیران مراکز مراقبت سلامت باید صورت گیرد [3].
براساس مطالعات مرورشده نیاز به بهبود دانش و نگرش و عملکرد پرستاران مراقبت های ویژه درزمینه زخم فشاری می‌باشد. در این راستا ضروری است آموزش‌های متمرکز بر روش‌های پیشگیری از زخم فشاری به پرستاران مراقبت ویژه داده شود. از طرفی باتوجه‌به مشغله کاری و نیز باتوجه‌به همه‌گیری‌هایی همچون کووید‌ـ19 لازم است از روش‌های مجازی و غیرحضوری همانند روش‌های آموزش الکترونیکی ازجمله آموزش با شبکه اجتماعی استفاده شود. براساس مطالعات مرورشده این روش آموزشی می‌تواند در افزایش دانش، بهبود نگرش و ارتقاء عملکرد پرستاران در زمینه‌های مختلف مؤثر باشد. بنابرین این مطالعه با هدف ارزشیابی آموزش مبتی بر شبکه‌های اجتماعی مجازی برای پیشگیری از زخم فشاری در پرستاران بخش‌های مراقبتهای ویژه طراحی شد تا در جهت افزایش دانش و بهبود نگرش و ارتقاء عملکرد پرستاران بخش مراقبت ویژه درزمینه زخم‌های فشاری در مراکز منتخب تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران گامی برداشته شود. درنهایت نتایج این مطالعه می‌تواند موجب بهبود کیفیت ارائه خدمات در مراکز آموزشی درمانی مربوطه شود.
مهم‌ترین مسئله ای که مطالعات انجام‌شده نشان می‌دهند این است که دانش پرستاران باید افزایش یابد و این بستگی به افزایش آموزش مداوم و بهبود روش آموزشی می‌باشد. باتوجه‌به عوامل و موانع یادشده در مطالعات گذشته مبنی بر شرکت نکردن منظم پرستاران در کلاس‌های حضوری، اجرای آموزش با شبکه‌های مجازی به‌طور مستمر ضرورت دارد. درنتیجه برای افزایش کیفیت دانش و نگرش و عملکرد پرستاران در پیشگیری از زخم فشاری، آموزش از طریق شبکه‌های اجتماعی باید گسترش یابد و درنهایت ضرورت انجام این مطالعه احساس شد.
روش‌کار
پژوهشگر پس از دریافت کد اخلاق از کمیته اخلاق و مجوز اجرای پژوهش از دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران، به محیط پژوهشی بیمارستان‌های آموزشی فیروزگر و حضرت رسول اکرم(ص) مراجعه کرد. سپس بعد از کسب اجازه از مسئولین بیمارستان‌های موردپژوهش به بخش‌های مراقبتهای ویژه بزرگسالان ( جراحی جنرال، جراحی اعصاب، مسمومیت، نورولوژی، داخلی، اورژانس ) مراجعه کرده و با کسب اجازه از سرپرستاران بخش‌ها و با دادن توضیحات کامل از روش اجرای پژوهش حاضر از پرستارانی که دارای معیارهای ورود به مطالعه بودند، فرم رضایت آگاهانه و آزادانه دریافت شد. به همه شرکت‌کننده‌ها این اطمینان داده شد که همه اطلاعات محرمانه نگهداری خواهد شد.
این مطالعه به روش پیش‌آزمون‌ـ‌پس‌آزمون تک گروهی به‌صورت مستمر نمونه‌گیری شد و در بخش‌های مراقبت ویژه جنرال، جراحی، داخلی، مسمومیت، اعصاب، نورولوژی، قلب باز و اورژانس 2 بیمارستان منتخب مراکز آموزشی-درمانی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران از فروردین تا دی ماه سال 1401 انجام شد. معیارهای ورود به مطالعه شامل پرستاران شاغل در بخش مراقبت ویژه با سابقه کار حداقل 6 ماه، حداقل مدرک کارشناسی پرستاری و فعالیت در شبکه‌های اجتماعی بود. معیارهای خروج از مطالعه همکاری نکردن در تکمیل پرسش‌نامه به‌طور کامل و نداشتن تمایل به ادامه همکاری و انصراف از شرکت در پژوهش بود. برای تعیین حجم نمونه لازم در سطح اطمینان 95 درصد و توان آزمون 80 درصد و با فرض اینکه تأثیر آموزش بر دانش و عملکرد پرستاران در پیشگیری و مهار زخم فشاری درمقایسه با بعد از آموزش نمره 1 باشد تا این تأثیر ازنظر آماری معنی‌دار تلقی گردد، حجم نمونه حداقل 73 نفر برآورد شد که با احتساب ریزش نمونه 80 نفر محاسبه گردید.
برای گردآوری داده‌ها از فرم مشخصات جمعیت‌شناختی و ابزار سنجش دانش، پرسش‌نامه نگرش و پرسش‌نامه عملکرد پرستاران در مورد پیشگیری از زخم فشاری استفاده شد. همه شرکت‌کننده‌گان در مطالعه باتوجه‌به معیارهای ورود، با یک حساب کاربری فعال واتساپ و دسترسی به اینترنت توسط پژوهشگر درگروه واتساپ عضو شدند. بدین صورت که پژوهشگر در نوبت‌های مختلف کاری به مراکز مراجعه کرده و با شرح روش کار به پرستاران به‌صورت حضوری از پرستاران درخواست شد که پرسش‌نامه ها را تکمیل کنند و اگر سؤالی درخصوص پرسش‌نامه‌ها داشتند توسط محقق پاسخ داده شد. سپس محتوای آموزشی در بازه زمانی 4 هفته از طریق شبکه اجتماعی واتساپ در گروه تشکیل‌شده برای پرستاران شرکت‌کننده در مطالعه به اشتراک گذاشته شد. بدین صورت که محتوای آموزشی در هفته اول مقدمه‌ای از زخم فشاری و آناتومی پوست، در هفته دوم تعریف زخم فشاری، طبقه‌بندی زخم فشاری و نواحی مستعد زخم فشاری در گروه مربوطه به اشتراک گذاشته شد. در هفته سوم و چهارم در مورد عوامل مستعدکننده و روش‌های پیشگیری از زخم فشاری با تمرکز بر بخش‌های مراقبت ویژه آموزش داده شد. محتواهای آموزشی به‌صورت نوشتاری کوتاه، صوتی، انیمیش و تصاویر و فیلم بود. در بازه زمانی آموزش، پرسش و پاسخ در گروه اجتماعی تشکیل‌شده دررابطه‌با موضوعات آموزشی انجام شد. باتوجه‌به مشغله پرستاران، در هر هفته، پیغام‌هایی جهت یادآوری مطالعه مطالب ارسالی به شرکت‌کننده‌ها ارسال شد. سپس 1 ماه بعد از اتمام آموزش، پرستاران شرکت‌کننده‌در مطالعه پرسش‌نامه‌های دانش، نگرش و عملکرد را تکمیل کردند. سپس تحلیل داده‌ها در جداول اولیه تنظیم و با استفاده از روش‌های آمار توصیفی و استنباطی با نرم افزار SPSS نسخه 22 بررسی و تحلیل شد و سطح معنی‌داری کمتر از 0/05 در نظر گرفته شد.
ابزار
ابزار گردآوری داده‌ها شامل چهار بخش بود.
پرسش‌نامه اطلاعات جمعیت شناختی
بخش اول پرسش‌نامه اطلاعات جمعیت شناختی پرستاران بود. این اطلاعات شامل نام و نام‌خانوادگی (اختیاری)، سن، جنسیت، تحصیلات، سابقه کار به‌عنوان پرستار، سابقه کار در بخش‌های ICU، نوع بخش ICU، ساعت کاری در هفته، سابقه آموزش ضمن خدمت (آموزش مداوم دررابطه‌با پیشگیری از زخم فشاری)، در صورت پاسخ بلی، چند وقت از برنامه آموزشی گذشته است؟
ابزار سنجش دانش (PPUKT)
بخش دوم ابزار سنجش دانش (PPUKT ) برای سنجش دانش درمورد زخم فشاری استفاده شد که براساس راهنمای پیش بینی و پیشگیری از زخم فشاری آمریکای شمالی طراحی شد. این پرسش‌نامه 47 سؤال دارد و هر سؤال با 3 گزینه «صحیح، غلط و نمی‌دانم» دانش پرستاران را در 3 حیطه پیشگیری، درجه‌بندی و توصیف زخم فشاری بررسی می‌کند. در مطالعه خجسته‌فر و همکاران در سال 2020 با عنوان عوامل مرتبط با آگاهی، نگرش و عملکرد پرستاران در بخش مراقبتهای ویژه در زمینه پیشگیری از زخم فشاری، نمرات در مقیاس 100 محاسبه شده است. در مطالعه خجسته‌فر و همکاران در سال 2020، روایی محتوایی این پرسش‌نامه محقق‌ساخته توسط هیئت متخصص متشکل از سه عضو هیئت علمی گروه پرستاری و مامایی در دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران بررسی و تأیید شده است. ثبات درونی پرسش‌نامه دانش در مطالعه خجسته با ضریب کودریچاردسون 21 به میزان 97 درصد تأیید شد [12]. در ایران پایایی این ابزار در مطالعه سیف‌اللهی و همکاران در سال 2016 با عنوان بررسی همبستگی بین دانش پرستاران و کیفیت مراقبتهای پرستاری در پیشگیری از زخم فشاری در بخش‌های مراقبت ویژه ضریب کوارد-ریچاردسون 0/7 تأیید شد [13].
پرسش‌نامه نگرش
بخش سوم پرسش‌نامه نگرش دارای 13 سؤال می‌باشد که نگرش ذهنی افراد را نسبت به پیشگیری از زخم فشاری اندازه‌گیری می‌کند. پرسش‌نامه 5 خرده‌مقیاس دارد: صلاحیت فردی برای پیشگیری از زخم فشاری، اولویت‌های پیشگیری از زخم فشاری، تأثیر زخم فشاری، مسئولیت پیشگیری از زخم فشاری، اعتماد به اثربخشی پیشگیری زخم فشاری. سپس نمره کل این گویه‌ها با استفاده از مقیاس لیکرت 5 حالتی (موافقم – کاملاً موافقم -تا حدودی-مخالفم-کاملاً مخالفم) محاسبه شد [14]. در مطالعه سیمونتی و همکاران در سال 2015 روایی محتوای این ابزار تأیید شد. ضریب آلفای کرونباخ آن 0/743 گزارش شد که حاکی از مناسب بودن ثبات درونی ابزار می‌باشد [15]. خجسته‌فر و همکاران در سال 2020 این پرسش‌نامه را به فارسی ترجمه کرده‌اند. روایی محتوای این پرسش‌نامه توسط کارگروه متخصصان متشکل از 3 نفر از اعضای هیئت علمی دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران بررسی و تأیید شده است. ضریب آلفای کرونباخ این پرسش‌نامه 0/743 برای نمونه‌های موردمطالعه به دست آمده و ثبات درونی ابزار تأیید شده است [12].
پرسش‌نامه عملکرد زخم فشاری
بخش چهارم پرسش‌نامه عملکرد زخم فشاری بود. این پرسش‌نامه خودگزارش‌دهی دارای 20 گویه بر روی مقیاس لیکرت 3 قسمتی از همیشه (2) تا هرگز (0) می‌باشد که عملکرد افراد را نسبت به پیشگیری از زخم فشاری اندازه‌گیری می‌کند. حداقل و حداکثر نمره آن (0) تا (40) بوده و نمره (40) گویای عملکرد مطلوب پرستاران در پیشگیری از زخم فشاری می‌باشد [16]. در مطالعه نوری و همکاران در سال 2015 بر روی پرستاران ضریب آلفای کرونباخ این ابزار 0/91 گزارش شده است که حاکی از مناسب بودن ثبات درونی ابزار است [17]. در مطالعه خجسته‌فر و همکاران در سال 2020 پرسش‌نامه عملکرد درمورد زخم فشاری به فارسی ترجمه شده است. روایی محتوای این پرسش‌نامه توسط کارگروه متخصصان متشکل از 3 نفر از اعضای هیئت علمی دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران بررسی و تأیید شد. ضریب آلفای کرونباخ 0/91 جهت تعیین ثبات درونی ابزار گزارش شده است. [12].
یافته‌ها
همان‌طورنتایج مطالعه نشان داد میانگین سنی پرستاران مورد پژوهش 5/85±32/97 سال بود و بیشتر آن‌ها یعنی 75/3 درصد زن بودند و تحصیلات 91/8 درصد در سطح کارشناسی بود. میانگین سابقه کاری پرستاران موردپژوهش 5/07±8/54 سال بود و میانگین سابقه کار در بخش ICU 3/68±5/04 سال بود. بخش جراحی و جنرال هرکدام با 31/5 درصد بیشترین فراوانی را داشتند و میانگین ساعت کاری در هفته 12/82±52/44 ساعت بود. همچنین بیش از نیمی یعنی 57/5 درصد سابقه آموزشی در خصوص پیشگیری از زخم فشاری را نداشتند (جدول شماره 1).
میانگین نمره دانش پرستاران موردپژوهش قبل از مداخله 10/61±64/47 و بعد از مداخله 10/48±70/47 به دست آمد و براساس نتیجه آزمون تی زوجی این اختلاف معنی‌دار بود. به‌عبارتی، میانگین نمره دانش بعد از مداخله افزایش معنی‌دار آماری داشته است (0/001>P). همه واحدهای موردپژوهش قبل و بعد از آموزش نمره دانش کمتر از 90 درصد را کسب کرده بودند (جدول شماره 2).
براساس جدول شماره 3، قبل از مداخله نگرش در 61/6 درصد از واحدهای موردپژوهش مثبت بود؛ بعد از مداخله 56/2 درصد پرستاران نگرش مثبت داشتند.
نتیجه آزمون تی زوجی نشان‌دهنده آن بود که نگرش قبل و بعد از مداخله در پرستاران موردپژوهش تفاوت معنی‌دارآماری نداشته است (0/526=P). نگرش در هیچ‌کدام از ابعاد آن، قبل و بعد از مداخله تفاوت معنی‌دار آماری نداشته است (جدول شماره 4).
جدول شماره 5 نشان داد عملکرد قبل از مداخله در 78/1 درصد از پرستاران موردپژوهش ضعیف بود و بعد از مداخله 65/8 درصد عملکرد در سطح ضعیف و 34/2 درصد عملکرد خوب داشتند و نتیجه آژمون تی زوجی نشان‌دهنده آن بود که قبل و بعد از آموزش تفاوت معنی‌دار آماری نداشته است (0/493=P).
بحث
مطالعه حاضر نشان داد میانگین دانش کسب‌شده در پرستاران موردپژوهش بعد از مداخله به‌طور معنی‌داری بالاتر از قبل از مداخله بوده است. همه واحدهای موردپژوهش قبل و بعد از آموزش نمره دانش کمتر از 90 درصد را کسب کرده بودند. به‌عبارتی، مداخله توانسته در افزایش نمره دانش مؤثر باشد.
در همین راستا مطالعه شو‌ـ‌تینگ چوانگ و همکاران به بررسی اثربخشی یک اپلیکیشن کتاب الکترونیکی بر دانش، نگرش و عملکرد پرستاران به منظور پیشگیری و مراقبت از زخم فشاری پرداخته است. پرستاران از یک بیمارستان آموزشی در تایوان به‌طور تصادفی در گروه آزمایش یا گروه کنترل با تخصیص رایانه‌ای قرار گرفتند. برنامه آموزشی، کتاب الکترونیکی زخم فشاری با موفقیت، دانش پرستاران را از مراقبت زخم فشاری افزایش داد [18]. نتایج این مطالعه همسو با مطالعه حاضر می‌باشد.
در مطالعه‌ای دیگر توسط ابثام سعد سلیمان و همکاران بررسی تأثیر یک برنامه آموزشی بر عملکرد پرستاران در کاهش زخم فشاری و ایمنی بیماران بی‌حرکت در بخش ارتوپدی بیمارستان دانشگاه بنها مصر انجام شد. نتایج نشان داد میانگین سطح دانش پرستاران بلافاصله پس از 1 ماه پیگیری اجرای برنامه نسبت به پیش برنامه افزایش یافت [1] که با مطالعه حاضر همسو می‌باشد.
در مطالعه جوسیلین باروس دا کوستا آرولدی و همکاران با هدف ارزیابی درک تأثیر در محل کار از یک آموزش آنلاین در موردپیشگیری از زخم فشاری، با مطالعه حاضر همسو می‌باشد. پژوهش با طراحی توصیفی اکتشافی در شهر سائوپائولو، در بیمارستان دانشگاهی دانشگاه سائوپائولو انجام شد، آموزش آنلاین در محیط یادگیری مجازی در وب‌سایت دوره‌های آموزشی دانشگاه سائوپائولو انجام شد. این آموزش 12 ساعته و 4 هفته‌ای شامل 4 جلسه بود. جامعه پژوهش متشکل از 97 پرستار بود که در بخش‌هایی با بیمارانی که در معرض خطر بیشتر توسعه زخم فشاری بودند، کار می‌کردند. تأثیر آموزش آنلاین، دانش و آگاهی را در پرستاران افزایش داد که این نشان‌دهنده سهم آموزش آنلاین در تغییر گسترده‌تر دانش، مهارت و نگرش پرستاران در پیشگیری از زخم فشاری است. نتایج ارزیابی‌ها نشان می‌دهد آموزش آنلاین دانشی را در اختیار پرستاران قرار می‌دهد که به پیاده‌سازی فناوری‌های آموزشی نوین در اقدامات دائمی آموزش و توسعه متخصصان پرستاری کمک می‌کند [20].
در مطالعه مطالعه زینب محمود اولی و همکاران با تأثیر اجرای پروتکل آموزشی پیشگیری از زخم فشاری بر آگاهی، نگرش و عملکرد پرستاران، نشان داد سطح آگاهی پرستاران در طول دوره مطالعه نسبت به پیش‌آزمون بهبود یافته است و پایدار بود [21] که با مطالعه حاضر تا حدودی همسو می‌باشد.
یافته‌های مطالعه درزمینه تعیین اثر آموزش پیشگیری از زخم فشاری بر نگرش پرستاران نشان داد، قبل و بعد از مداخله نگرش واحدهای موردپژوهش مثبت بود اما درمقایسه بعد از مداخله میزان درصد نگرش کاهش یافته است. نتیجه آزمون تی زوجی نشان‌دهنده آن بود که نگرش قبل و بعد از مداخله در پرستاران موردپژوهش تفاوت معنی‌دار آماری نداشته است .
برخلاف نتایج مطالعه حاضر در مطالعه عتفا و همکاران با هدف نگرش پرستاران و موانع درک‌شده برای پیشگیری از زخم فشاری، پرستاران نگرش منفی درمورد پیشگیری از زخم فشاری داشتند [22] که همسو با پژوهش حاضر می‌باشد.
مطالعه‌ای با هدف تعیین تأثیر مداخله آموزشی بر آگاهی و نگرش پرستاران در پیشگیری از زخم فشاری توسط محمد کریمیان و همکاران انجام شد. در این مطالعه 67 نفر از پرستاران بخش‌های ICU دانشگاه علوم پزشکی ایلام به‌صورت تصادفی در دو گروه آزمایش یا کنترل قرار گرفتند. در گروه آزمایش، پرستاران به گروه‌های 4 تا 5 نفره تقسیم شدند و برای هر گروه 4 جلسه آموزش حضوری و 2 جلسه آموزش مجازی با استفاده از فیلم‌های آموزشی زخم بستر انجام شد. مداخله آموزشی باعث ارتقاء نگرش پرستاران در پیشگیری از زخم فشاری شد [23] که با نتایج مطالعه حاضر همسو نمی‌باشد. باتوجه‌به نبود گروه کنترل در مطالعه حاضر نمی‌توان با قطعیت اثربخشی آموزش بر نگرش پرستاران را بیان کرد.
در مطالعه‌ای که یوکیونگ سئوو همکاران باهدف تأثیر آموزش پیشگیری از زخم فشاری در پرستاران بیمارستان‌های مراقبت طولانی‌مدت انجام دادند، شرکت‌کنندگان به‌راحتی در گروه‌های یادگیری مبتنی بر تیم (در 30 نفر) یا یادگیری مبتنی بر سخنرانی (30 نفر) قرار گرفتند. یافنه‌ها نشان داد نگرش پرستاران در پس‌آزمون در مقایسه با پیش‌آزمون در هر دو گروه، نمرات به‌طور قابل‌توجهی بالاتر بود [24] که با مطالعه حاضر همسو نمی‌باشد. در توضیح این تفاوت می‌توان به این نکته اشاره کرد که ممکن است شرکت‌کننده‌ها بدون توجه به محتوای سؤالات، به پرسش‌ها جواب داده باشند و این در نتیجه داده‌ها، تأثیرگذار باشد.
در اسکندریه مصر، وفا حسنعلی و همکاران مطالعه‌ای با تأثیر مداخلات پرستاری پیشگیرانه از زخم فشاری بر آگاهی، نگرش و عملکرد پرستاران در بیماران سالمند بستری انجام دادند که نتیجه مداخلات آموزشی پیشگیرانه از زخم فشاری نشان داد نگرش پرستاران موردمطالعه در بیماران سالمند بستری تأثیر مثبت و معناداری داشته است [25] که با مطالعه حاضر همسو نمی‌باشد.
نتایج پژوهش نشان‌دهنده آن است که عملکرد قبل از مداخله در 78/1 درصد از پرستاران موردپژوهش ضعیف بود و بعد از مداخله 65/8 درصد عملکرد در سطح ضعیف و 34/2 درصد عملکرد خوب داشتند و نتیجه آزمون تی زوجی نشان‌دهنده آن بود که قبل و بعد از آموزش تفاوت معنی‌دار آماری نداشته است.
برخلاف نتایج مطالعه حاضر، مطالعه صدیقه صادق رمضان و همکاران که با هدف ارزیابی تأثیر بسته مراقبت از زخم فشاری بر عملکرد پرستاران در بخش مراقبتهای ویژه انجام شد نشان می‌دهد عملکرد پرستاران پس از اجرای بسته مراقبت از زخم فشاری نسبت به قبل افزایش یافته است [26] که با مطالعه حاضر همسو نمی‌باشد. در توضیح این تفاوت می‌توان گفت احتمال این است که شرکت‌کننده‌ها باتوجه‌به بار کاری زیاد به آموزش‌های داده‌شده توجه کافی نداشته‌اند و یا با بی‌حوصلگی به سؤالات جواب داده باشندکه درتحلیل نتایج تأثیرگذار می‌باشد.
نتایج در مطالعه سرداری و همکاران با هدف تأثیر برنامه آموزشی زخم فشاری بر عملکرد پرستاران در گروه کنترل و گروه آزمایش، عملکرد پرستاران بعد از آموزش در گروه آزمایش تفاوت معنی‌داری مشاهده شد [27]. مطالعه حاضر با مطالعه سرداری همسو نمی‌باشد؛ در توضیح این تفاوت می‌توان گفت باتوجه‌به عدم وجود گروه کنترل در مطالعه حاضر نمی‌توان میزان عملکرد را به‌طور دقیق با مطالعه سرداری و همکاران مقایسه کرد.
در مطالعه شئولی سن باهدف بررسی میزان آگاهی و عملکرد پرستاران درزمینه پیشگیری از زخم فشاری، نشان داد عملکرد کلی پرستاران درمورد پیشگیری از زخم فشاری، ضعیف بود [28] که با مطالعه حاضر همسو می‌باشد.
یافته‌های مطالعه دانش و عملکرد پرستاران برای پیشگیری از زخم فشاری در بیمارستان عمومی لاهور که ساجده نسرین و همکاران انجام دادند نشان می‌دهد عملکرد پرستاران برای آموزش پیشگیری از زخم فشاری، به بیمار و مراقبین ضعیف بود [16] که با مطالعه حاضر همسو می‌باشد.
در توضیح تفاوت مطالعه حاضر با مطالعات یادشده می‌توان گفت باتوجه‌به نبود گروه کنترل در مطالعه حاضر نمی‌توان با قطعیت اثربخشی آموزش بر روی دانش و نگرش و عملکرد را بیان کرد. شرکت‌کننده‌ها ممکن است بدون توجه به محتوای سؤالات، به پرسش‌ها جواب داده باشند و درنتیجه داده‌ها، تأثیر منفی داشته است. تفاوت مطالعه حاضر با مطالعات پیش‌گفت که نتایج مثبتی بر روی نگرش یا عملکرد گزارش کردند، می‌تواند مستمر نبودن آموزش‌ها و عدم استفاده از چک‌لیست مشاهده برای برای ارزیابی دقیق نگرش و عملکرد پرستاران باشد.
مطالعه حاضر نشان داد استفاده از روش‌های نوین آموزش مانند اینترنت و شبکه‌های اجتماعی باتوجه‌به در دسترس بودن و سهولت استفاده و همچنین امکان داشتن تعامل با پرستار می‌تواند زمینه آموزش به پرستار را تسهیل کند. ازطرفی باتوجه‌به اینکه پژوهش حاضر در زمان کرونا انجام شد و به‌علت مشغله کاری بالا، خستگی بعد از نوبت کاری و نیاز پرستاران به‌روزرسانی و یادآوری آموخته‌های خود، زمان کافی برای شرکت در کلاس‌های ضمن خدمت به‌صورت حضوری نداشتند، استفاده از شبکه‌های مجازی جهت آموزش به پرستاران تا حدودی کمک‌کننده بود.
نتیجه‌گیری
نتایج مطالعه نشان‌دهنده تأثیر مثبت آموزش بر دانش پرستاران در پیشگیری از زخم فشاری در بخش‌های مختلف مراکزآموزشی درمانی بود. همچنین نتایج پژوهش حاضر نشان داد نگرش و عملکرد پرستاران بعد از آموزش تغییر معنی‌داری نیافت. جهت دستیابی به هدف نهایی تیم سلامت که ارائه خدمات ایمن و باکیفیت به بیماران است، باید برنامه‌ریزی و نظارت بیشتری از سوی مدیران مراکزمراقبت سلامت صورت گیرد. رابطین آموزشی می‌توانند با افزایش آموزش مداوم و مستمر با شبکه اجتماعی مجازی نگرش و عملکرد پرستاران را بهبود بخشند و پرستاران باید فعالیت‌های پیشگیرانه مربوط به زخم فشاری را در عمل به کار گیرند. و درنهایت با ارزیابی عملکرد بالینی پرستاران طبق چک‌لیست‌های عملکرد، شایستگی پرستاران را در امر مراقبت و ایمنی بیماران مورد پایش قرار دهند.
از محدودیت‌های مطالعه می‌توان به همکاری نکردن پرستاران در تکمیل پرسش‌نامه‌ها به‌علت نوبت‌های سنگین کاری و خستگی اشاره کرد، بنابراین جهت تکمیل پرسش‌نامه‌ها زمان بیشتری اختصاص داده شد. به‌موقع گوش نکردن به مطالب باتوجه‌به مشکلات موجود در دسترسی به شبکه اجتماعی واتساپ از محدودیت دیگر طرح بود که قابل کنترل نبود.
به‌علت نبود گروه کنترل در پژوهش حاضر، جهت مقایسه دقیق‌تر نتایج و ارزشیابی تأثیر آموزش از طریق شبکه‌های اجتماعی بر دانش، نگرش و عملکرد پرستاران در پیشگیری از زخم فشاری، پیشنهاد می‌شود از گروه کنترل در پژوهش‌های آینده استفاده شود.
این پژوهش با تمرکز بر بخش مراقبتهای ویژه انجام شده است، می‌توان در پژوهش‌های آینده به بررسی این متغیرها در بخش‌های دیگر هم پرداخت. باتوجه‌به اینکه مطالعه حاضر در دو مرکز وابسنه به یک دانشگاه بود، تعمیم‌پذیری نتایج را محدود می‌کند. پیشنهاد می‌شود مطالعات آینده چند مرکزی انجام شود.
باتوجه‌به اینکه در این مطالعه دانش در سطح مطلوب بود اما عملکرد و نگرش در سطح نامطلوب بوده است، جهت ارتقاء نگرش و عملکرد پرستاران پیشنهاد می‌شود مطالعه‌ای مشابه با در نظر گرفتن ایجاد انگیزه جهت یادگیری بهتر در پرستاران انجام شود.
باتوجه‌به وسعت حوزه مراقبت از بیماران در معرض خطر زخم فشاری و یا مبتلابه آن، پیشنهاد می‌شود ابتدا نیازهای آموزشی به‌روز پرستاران مشخص شود و مطالعات بیشتر برای بهبود نگرش و عملکرد انجام شود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
پژوهشگر در این مطالعه بعد ار دریافت معرفینامه از دانشکده پرستاری دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران و مجوز اخلاق از دانشگاه با شناسه اختصاصی IR.IUMS.REC.1399.1421 و ارائه آن به مسئولین بیمارستان حضرت رسول اکرم(ص) و بیمارستان فیروزگر، موافقت مسئولین را جهت انجام پژوهش جلب کرده و سپس مطالعات مربوط به نوع و اهداف پژوهش به‌طور کامل برای پرستاران شرح داده شد. رضایت‌نامه اگاهانه از پرستاران دریافت شد. به پرستاران اطلاع داده شد که اطلاعات به‌دست‌آمده کاملآ محرمانه بوده و برای اهداف پژوهشی استفاده خواهند شد.
حامی مالی
این مقاله از پایان‌نامه فضه خلیلی باقری مقاله در مقطع کارشناس ارشد رشته پرستاری، دانشکده مامایی و پرستاری دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران استخراج شده است و هیچ‌گونه کمک مالی از سازمانی‌های دولتی، خصوصی و غیرانتفاعی دریافت نکرده است.
مشارکت نویسندگان
مفهوم‌پردازی و نظارت: مهری بزرگ‌نژاد؛ روش‌شناسی مهری بزرگ‌نژاد و طاهره نجفی؛ تجزیه‌وتحلیل داده‌ها: حمید حقانی و فضه خلیلی باقری؛ گردآوری داده‌ها: فضه خلیلی باقری؛ تحلیل داده‌ها: حمید حقانی؛ بررسی، نوشتن-پیش‌نویس اصلی، نوشتن - بررسی و ویرایش: همه نویسندگان.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
پژوهشگر از مراکز آموزشی درمانی بیمارستان حضرت رسول اکرم(ص) و بیمارستان فیروزگر تشکر و قدردانی می‌کند.
References
1.Saad Soliman E, Mostafa Ragheb M, El-Salam HA, Hamed Mohamed S. Effect of an educational program on nurses’ performance regarding reducing pressure ulcer and safety of immobilized patients. J Nurs Sci Benha Univ. 2022; 3(2):856-72. [Link]
2.Karimian M, Sarokhani D, Sarokhani M, Sayehmiri K, Mortazavi Tabatabai SA. [Prevalence of bedsore in Iran: A systematic review and meta-analysis (Persian)]. J Mazandaran Univ Med Sci. 2016; 26(136):202-10. [Link]
3.Farzi S, Farzi S, Yousefii H, Moladoost A, Moieni M. [Knowledge, attitue and practice of nurses concerning pressure ulcer prevention and its relationship with some demographic characteristics (Persian)]. Iran J Nurs Res. 2016; 11(4):66-71. [DOI:10.21859/ijnr-110408]
4.Ebi WE, Hirko GF, Mijena DA. Nurses’ knowledge to pressure ulcer prevention in public hospitals in Wollega: A cross-sectional study design. BMC Nurs. 2019; 18:20. [DOI:10.1186/s12912-019-0346-y] [PMID]
5.Gupta S, Bashir L. Social networking usage questionnaire: Development and validation in an Indian higher education context. Turk Online J Distance Educ. 2018; 19(4):214-27. [DOI:10.17718/tojde.471918]
6.Khojastehfar S, Najafi Ghezeljeh T, Haghani S. [Knowledge and attitude of intensive care nurses regarding the prevention of pressure ulcer (Persian)]. Iran J Nurs. 2019; 31(116):5-17. [DOI:10.29252/ijn.31.116.5]
7.Dalvand S, Ebadi A, Gheshlagh RG. Nurses’ knowledge on pressure injury prevention: A systematic review and meta-analysis based on the Pressure Ulcer Knowledge Assessment Tool. Clin Cosmet Investig Dermatol. 2018; 11:613-20. [DOI:10.2147/CCID.S186381] [PMID]
8.Ratheeswari K. Information communication technology in education. J Appl Adv Res. 2018: 3(Suppl. 1):S45-47. [Link]
9.Bahrambeygi F, Shojaeizadeh D, Sadeghi R, Nasiri S, Ghazanchaei E. The effectiveness of an E-learning program on nurse’s knowledge and behavior for caring of patients with thromboembolism: A comparative study. J Nurs Healthcare Manag. 2018; 1(1):1-7. [Link]
10.Button D, Harrington A, Belan I. E-learning & information communication technology (ICT) in nursing education: A review of the literature. Nurse Educ Today. 2014; 34(10):1311-23. [DOI:10.1016/j.nedt.2013.05.002] [PMID]
11.Shahsavari S. [Designing and implementing the integrated learning program in nursing education: The integration of problem-based learning and role playing methods in teaching the practical part of patient education (Persian)]. J Med Spiritual Cultiv. 2017; 26(3):219-27. [Link]
12.Khojastehfar S, Najafi Ghezeljeh T, Haghani S. Factors related to knowledge, attitude, and practice of nurses in intensive care unit in the area of pressure ulcer prevention: A multicenter study. J Tissue Viability. 2020; 29(2):76-81. [DOI:10.1016/j.jtv.2020.02.002] [PMID]
13.Saifollahi Z, Bolourchifard F, Borhani F, Ilkhani M, Jumbarsang S. [Correlation between nurses’ knowledge and quality of nursing care for prevention of pressure ulcers in intensive care units (Persian)]. J Hayat. 2016; 22(1):90-101. [Link]
14.Beeckman D, Vanderwee K, Demarré L, Paquay L, Van Hecke A, Defloor T. Pressure ulcer prevention: Development and psychometric validation of a knowledge assessment instrument. Int J Nurs Stud. 2010; 47(4):399-410. [DOI:10.1016/j.ijnurstu.2009.08.010] [PMID]
15.Simonetti V, Comparcini D, Flacco ME, Di Giovanni P, Cicolini G. Nursing students’ knowledge and attitude on pressure ulcer prevention evidence-based guidelines: A multicenter cross-sectional study. Nurse Educ Today. 2015; 35(4):573-9.[DOI:10.1016/j.nedt.2014.12.020] [PMID]
16.Nasreen S, Afzal M, Sarwar H. Nurses knowledge and practices toward pressure ulcer prevention in general hospital Lahore. Saudi J Med Pharm Sci. 2017; 3(6):520-7. [Link]
17.Nuru N, Zewdu F, Amsalu S, Mehretie Y. Knowledge and practice of nurses towards prevention of pressure ulcer and associated factors in Gondar University Hospital, Northwest Ethiopia. BMC Nurs. 2015; 14:34. [DOI:10.1186/s12912-015-0076-8] [PMID]
18.Chuang ST, Liao PL, Lo SF, Chang YT, Hsu HT. Effectiveness of an E-book app on the knowledge, attitudes and confidence of nurses to prevent and care for pressure injury. J Environ Res Public Health. 2022; 19(23):15826. [DOI:10.3390/ijerph192315826] [PMID]
19.Wu J, Wang B, Zhu L, Jia X. Nurses’ knowledge on pressure ulcer prevention: An updated systematic review and meta-analysis based on the Pressure Ulcer Knowledge Assessment Tool (PUKAT). Front Public Health. 2022; 10:964680. [DOI:10.3389/fpubh.2022.964680] [PMID]
20.Aroldi JBdC, Peres HHC, Mira VL. Impact perception at work from an online training on the prevention of pressure injury. Texto contexto enferm. 2018; 27(3). [DOI:10.1590/0104-070720180003020016]
21.Awali Z, al Nagshabandi E, Elgmail A. The effect of implementing pressure ulcer prevention educational protocol on nurses’ knowledge, attitude and practices. Nurs Prim Care. 2018; 2(4):1-7. [DOI:10.33425/2639-9474.1077]
22.Etafa W, Argaw Z, Gemechu E, Melese B. Nurses’ attitude and perceived barriers to pressure ulcer prevention. BMC Nurs. 2018; 17:14. [DOI:10.1186/s12912-018-0282-2] [PMID]
23.Karimian M, Khalighi E, Salimi E, Borji M, Tarjoman A, Mahmoudi Y. The effect of educational intervention on the knowledge and attitude of intensive care nurses in the prevention of pressure ulcers. Int J Risk Saf Med. 2020; 31(2):89-95. [DOI:10.3233/JRS-191038] [PMID]
24.Seo Y, Roh YS. Effects of pressure ulcer prevention training among nurses in long-term care hospitals. Nurse Educ Today. 2020; 84:104225. [DOI:10.1016/j.nedt.2019.104225] [PMID]
25.Awad WHA, Hewi SA. Effect of pressure ulcer preventive nursing interventions on knowledge, attitudes and practices of nurses among hospitalized geriatric patients in Alexandria, Egypt. J Nurs Health Sci. 2020; 9(2):1-12. [Link]
26.Ramadan SS, Mohamed SNH. Effect of pressure ulcer care bundle on nurses’ performance at the intensive care unit. J Nurs Health Sci. 2020; 9(6):38-47. [Link]
27.Sardari M, Esmaeili R, Ravesh NN, Nasiri M. The impact of pressure ulcer training program on Nurses’ performance. J Adv Pharm Educ Res. 2019; 9(3):145-9. [Link]
28.Sen S. Nurses knowledge and practices toward pressure ulcer prevention in Medical Hospital, Kolkata. Int J Manag Soc Sci. 2020; 8(4):1-15. [Link]
1.Saad Soliman E, Mostafa Ragheb M, El-Salam HA, Hamed Mohamed S. Effect of an educational program on nurses’ performance regarding reducing pressure ulcer and safety of immobilized patients. J Nurs Sci Benha Univ. 2022; 3(2):856-72. [Link]
2.Karimian M, Sarokhani D, Sarokhani M, Sayehmiri K, Mortazavi Tabatabai SA. [Prevalence of bedsore in Iran: A systematic review and meta-analysis (Persian)]. J Mazandaran Univ Med Sci. 2016; 26(136):202-10. [Link]
3.Farzi S, Farzi S, Yousefii H, Moladoost A, Moieni M. [Knowledge, attitue and practice of nurses concerning pressure ulcer prevention and its relationship with some demographic characteristics (Persian)]. Iran J Nurs Res. 2016; 11(4):66-71. [DOI:10.21859/ijnr-110408]
4.Ebi WE, Hirko GF, Mijena DA. Nurses’ knowledge to pressure ulcer prevention in public hospitals in Wollega: A cross-sectional study design. BMC Nurs. 2019; 18:20. [DOI:10.1186/s12912-019-0346-y] [PMID]
5.Gupta S, Bashir L. Social networking usage questionnaire: Development and validation in an Indian higher education context. Turk Online J Distance Educ. 2018; 19(4):214-27. [DOI:10.17718/tojde.471918]
6.Khojastehfar S, Najafi Ghezeljeh T, Haghani S. [Knowledge and attitude of intensive care nurses regarding the prevention of pressure ulcer (Persian)]. Iran J Nurs. 2019; 31(116):5-17. [DOI:10.29252/ijn.31.116.5]
7.Dalvand S, Ebadi A, Gheshlagh RG. Nurses’ knowledge on pressure injury prevention: A systematic review and meta-analysis based on the Pressure Ulcer Knowledge Assessment Tool. Clin Cosmet Investig Dermatol. 2018; 11:613-20. [DOI:10.2147/CCID.S186381] [PMID]
8.Ratheeswari K. Information communication technology in education. J Appl Adv Res. 2018: 3(Suppl. 1):S45-47. [Link]
9.Bahrambeygi F, Shojaeizadeh D, Sadeghi R, Nasiri S, Ghazanchaei E. The effectiveness of an E-learning program on nurse’s knowledge and behavior for caring of patients with thromboembolism: A comparative study. J Nurs Healthcare Manag. 2018; 1(1):1-7. [Link]
10.Button D, Harrington A, Belan I. E-learning & information communication technology (ICT) in nursing education: A review of the literature. Nurse Educ Today. 2014; 34(10):1311-23. [DOI:10.1016/j.nedt.2013.05.002] [PMID]
11.Shahsavari S. [Designing and implementing the integrated learning program in nursing education: The integration of problem-based learning and role playing methods in teaching the practical part of patient education (Persian)]. J Med Spiritual Cultiv. 2017; 26(3):219-27. [Link]
12.Khojastehfar S, Najafi Ghezeljeh T, Haghani S. Factors related to knowledge, attitude, and practice of nurses in intensive care unit in the area of pressure ulcer prevention: A multicenter study. J Tissue Viability. 2020; 29(2):76-81. [DOI:10.1016/j.jtv.2020.02.002] [PMID]
13.Saifollahi Z, Bolourchifard F, Borhani F, Ilkhani M, Jumbarsang S. [Correlation between nurses’ knowledge and quality of nursing care for prevention of pressure ulcers in intensive care units (Persian)]. J Hayat. 2016; 22(1):90-101. [Link]
14.Beeckman D, Vanderwee K, Demarré L, Paquay L, Van Hecke A, Defloor T. Pressure ulcer prevention: Development and psychometric validation of a knowledge assessment instrument. Int J Nurs Stud. 2010; 47(4):399-410. [DOI:10.1016/j.ijnurstu.2009.08.010] [PMID]
15.Simonetti V, Comparcini D, Flacco ME, Di Giovanni P, Cicolini G. Nursing students’ knowledge and attitude on pressure ulcer prevention evidence-based guidelines: A multicenter cross-sectional study. Nurse Educ Today. 2015; 35(4):573-9.[DOI:10.1016/j.nedt.2014.12.020] [PMID]
16.Nasreen S, Afzal M, Sarwar H. Nurses knowledge and practices toward pressure ulcer prevention in general hospital Lahore. Saudi J Med Pharm Sci. 2017; 3(6):520-7. [Link]
17.Nuru N, Zewdu F, Amsalu S, Mehretie Y. Knowledge and practice of nurses towards prevention of pressure ulcer and associated factors in Gondar University Hospital, Northwest Ethiopia. BMC Nurs. 2015; 14:34. [DOI:10.1186/s12912-015-0076-8] [PMID]
18.Chuang ST, Liao PL, Lo SF, Chang YT, Hsu HT. Effectiveness of an E-book app on the knowledge, attitudes and confidence of nurses to prevent and care for pressure injury. J Environ Res Public Health. 2022; 19(23):15826. [DOI:10.3390/ijerph192315826] [PMID]
19.Wu J, Wang B, Zhu L, Jia X. Nurses’ knowledge on pressure ulcer prevention: An updated systematic review and meta-analysis based on the Pressure Ulcer Knowledge Assessment Tool (PUKAT). Front Public Health. 2022; 10:964680. [DOI:10.3389/fpubh.2022.964680] [PMID]
20.Aroldi JBdC, Peres HHC, Mira VL. Impact perception at work from an online training on the prevention of pressure injury. Texto contexto enferm. 2018; 27(3). [DOI:10.1590/0104-070720180003020016]
21.Awali Z, al Nagshabandi E, Elgmail A. The effect of implementing pressure ulcer prevention educational protocol on nurses’ knowledge, attitude and practices. Nurs Prim Care. 2018; 2(4):1-7. [DOI:10.33425/2639-9474.1077]
22.Etafa W, Argaw Z, Gemechu E, Melese B. Nurses’ attitude and perceived barriers to pressure ulcer prevention. BMC Nurs. 2018; 17:14. [DOI:10.1186/s12912-018-0282-2] [PMID]
23.Karimian M, Khalighi E, Salimi E, Borji M, Tarjoman A, Mahmoudi Y. The effect of educational intervention on the knowledge and attitude of intensive care nurses in the prevention of pressure ulcers. Int J Risk Saf Med. 2020; 31(2):89-95. [DOI:10.3233/JRS-191038] [PMID]
24.Seo Y, Roh YS. Effects of pressure ulcer prevention training among nurses in long-term care hospitals. Nurse Educ Today. 2020; 84:104225. [DOI:10.1016/j.nedt.2019.104225] [PMID]
25.Awad WHA, Hewi SA. Effect of pressure ulcer preventive nursing interventions on knowledge, attitudes and practices of nurses among hospitalized geriatric patients in Alexandria, Egypt. J Nurs Health Sci. 2020; 9(2):1-12. [Link]
26.Ramadan SS, Mohamed SNH. Effect of pressure ulcer care bundle on nurses’ performance at the intensive care unit. J Nurs Health Sci. 2020; 9(6):38-47. [Link]
27.Sardari M, Esmaeili R, Ravesh NN, Nasiri M. The impact of pressure ulcer training program on Nurses’ performance. J Adv Pharm Educ Res. 2019; 9(3):145-9. [Link]
28.Sen S. Nurses knowledge and practices toward pressure ulcer prevention in Medical Hospital, Kolkata. Int J Manag Soc Sci. 2020; 8(4):1-15. [Link]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
