نشریه پرستاری ایران

مقدمه
پرستاری یکی از پایه‌های مهم سیستم‌های خدمات بهداشتی ـ درمانی در هر کشوری است و ارائه مؤثر خدمات آن می‌تواند به‌طور مستقیم با پیامدهای سلامت، بیماری و شاخص‌های مختلف آن در ارتباط باشد [1]. باتوجه‌به پیچیدگی فرایند خدمات بهداشتی در حرفه پرستاری و ضرورت ارائه مراقبت‌های باکیفیت به بیماران از سوی آنان، صلاحیت بالینی پرستاران به یکی از موضوعات مهم و اساسی در مراکز آموزشی و بالینی تبدیل شده است [2]. صلاحیت یا همان شایستگی، مفهومی پیچیده و مبهم و یکی از موضوعات بحث‌برانگیز در حوزه مراقبت و سلامتی است که در حیطه‌های مختلف پرستاری ازجمله آموزش، بالین و مدیریت پرستاری اهمیت زیادی دارد. شایستگی، داشتن مجموعه‌ای از دانش، مهارت و نگرش است. شایسته بودن به این معنی است که فرد بتواند مسئولانه عمل کند و توسط دیگران به رسمیت شناخته شود [3]. پرستاران به‌دلیل مسئولیت فنی خود در امر مراقبت از بیماران و نیز تعهد نسبت به همکاران خود، باید از صلاحیت حرفه‌ای در سطح عالی بهره‌مند باشند. به همین جهت، ارزیابی منظم سطح شایستگی و صلاحیت پرستاران و عوامل مرتبط با آن در محیط کار و زمینه تخصصی آن‌ها ضرروی است [4]. ازآنجایی‌که معیار تشخیص خوب و بد در مجموعه مباحث اخلاقی قرار می‌گیرد، شایستگی اخلاقی حرفه پرستاری را می‌توان با صلاحیت حرفه‌ای برابر دانست [5]. براساس مطالعه نجفی و همکاران، عوامل متعدد فردی مانند سن، سابقه و تجربه کار، مدرک تحصیلی و عوامل محیطی ـ سازمانی چون فرهنگ بیماران و رضایت شغلی بر صلاحیت بالینی مؤثر هستند [3]. نتایج مطالعات انجام‌شده در هلند و آمریکا حاکی از این است که 30-45 درصد مراقبت‌های پرستاری انجام‌شده مبتنی بر شواهد علمی نیستند و 20-25 درصد اقدامات پرستاری انجام‌شده غیرضروری و حتی مضر تشخیص داده شده‌اند که گویای کمبود صلاحیت بالینی پرستاران است [6].
یکی از حیطه‌های مرتبط با صلاحیت بالینی، عملکرد اخلاق حرفه‌ای پرستاران است. اخلاق در جنبه‌های مختلف حرفه پرستاری درگیر است و پرستاران اغلب در روند مراقبت از بیماران با کشمکش‌های اخلاقی متفاوتی مواجه می‌شوند [7]. یکی از مؤلفه‌های اخلاق حرفه‌ای در پرستاری، شجاعت اخلاقی است. از نظر لغوی شجاعت اخلاقی، قدرت استفاده از اصول اخلاقی برای انجام کاری است که به عقیده فرد درست است، حتی اگر نتیجه به مذاق همه خوش نیاید یا باعث ضرر شخصی شود [8]. شجاعت اخلاقی وسیله‌ای برای تقویت و توانمندسازی پرستاران در تصمیم‌گیری اخلاقی و اجرای آن در یک تیم مراقبتی چندحرفه‌ای است. از طرفی، اقدام اخلاقی و شجاعانه پرستاران نیز به‌عنوان کمک به ایمنی بیمار و مراقبت‌های پرستاری باکیفیت در نظر گرفته می‌شود [9]. پرستارانی که از لحاظ اخلاقی شجاع هستند می‌توانند با اطمینان و با غلبه بر ترس‌های خود به نفع خود، همکاران و بیماران عمل کنند [10]. مطالعه هو و همکاران در چین [11] و منتظری و همکاران در تهران [12]شجاعت اخلاقی پرستاران را بیش از حد متوسط گزارش کرد. در حالی که مطالعه تاکاسی در ژاپن نشان داد پرستاران از صلاحیت بالینی پایینی برخوردارند [13]. نتایج مطالعه منتظری و همکاران نشان داد با افزایش شایستگی پرستاران، شجاعت اخلاقی آنان نیز افزایش می‌یابد [12]. همچنین نتایج مطالعات خوش‌مهر و همکاران [7]، محمدی ریزی و همکاران [14] و زاهد بابلان و همکاران [15] حاکی از وجود ارتباط معنی‌دار بین دو متغیر صلاحیت بالینی و شجاعت اخلاقی است. در حالی که مطالعه رمضان‌زاده و همکاران ارتباط آماری معنی‌داری بین صلاحیت بالینی و اخلاق حرفه‌ای نشان نداد [16]. باتوجه‌به نتایج متناقض در خصوص دو متغیر صلاحیت بالینی و شجاعت اخلاقی و کمبود صلاحیت بالینی پرستاران و بالطبع ایجاد مشکل در ارائه مراقبت باکیفیت [3]، پژوهشگران بر آن شدند تا مطالعه‌ای جهت کشف ارتباط بین دو مؤلفه صلاحیت و شجاعت اخلاقی در پرستاران انجام دهند.

روش بررسی
مطالعه حاضر، یک پژوهش توصیفی ـ تحلیلی از نوع مقطعی است که در سطح بیمارستان‌های آموزشی شهر همدان در سال 1401 اجرا شد. برای انتخاب نمونه موردمطالعه از روش نمونه‌گیری چندمرحله‌ای استفاده شد؛ به این صورت که در ابتدا با استفاده از نمونه‌گیری طبقه‌ای، متناسب با تعداد پرستاران واجد شرایط ورود به مطالعه در هر بیمارستان، بـه همان نسبت از حجم نمونه به آن بیمارستان تخصیص داده شد. در ادامه، حجم نمونه تخصیص‌داده‌شده به هر بیمارستان به‌صورت نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب شد.
 باتوجه‌به اینکه شرفیه و همکاران در مطالعه خود همبستگی شجاعت اخلاقی و مشارکت در تصمیم‌گیری بالینی پرستاران را تقریباً 35 درصد به دست آوردند و با در نظر گرفتن توان 90 درصد آزمون و خطای دو دامنه برابر 5 درصد، حجم نمونه 82 نفر به دست آمد [17]. از طرفی، باتوجه‌به اینکه اثر طرح 1/5 در نظر گرفته شد و حجم نمونه در 1/5 ضرب شد، حجم نمونه نهایی برابر 123 نفر در نظر گرفته شد. معیارهای ورود به مطالعه شامل تمایل به شرکت در پژوهش و داشتن حداقل 3 ماه سابقه کار بود. ابزارهای مورداستفاده در این پژوهش به شرح زیر بودند: 

پرسش‌نامه اطلاعات جمعیت‌شناختی 
این پرسش‌نامه شامل متغیرهایی نظیر سن، جنسیت، وضعیت تأهل، سطح تحصیلات، وضعیت استخدام و سابقه کلی خدمت بود. روایی صوری و محتوایی پرسش‌نامه با استفاده از پانل متخصصین مورد ارزیابی قرار گرفت و پایایی آن با روش آزمون ـ بازآزمون و ضریب آلفای کرونباخ 0/86 تعیین شد.

پرسش‌نامه صلاحیت بالینی پرستاران 
لیو و همکاران در سال 2009 پرسش‌نامه صلاحیت بالینی پرستاران را طراحی کردند. این پرسش‌نامه دارای 7 زیرمقیاس و 55 گویه با طیف لیکرت پنج‌درجه‌ای از گزینه «فاقد صلاحیت» با نمره صفر تا گزینه «صلاحیت بالا» با نمره 4 است. دامنه نمرات بین صفر تا 220 قرار دارد. نمره کل 165 تا 220 بیانگر صلاحیت خوب، نمره 110 تا 165 بیانگر صلاحیت متوسط و نمره کمتر از 110 نشانه صلاحیت بالینی پایین در نظر گرفته می‌شود [18]. در ایران روان‌سنجی پرسش‌نامه انجام شده است [18]. در مطالعه حاضر اعتبارسنجی پرسش‌نامه مجدداً انجام شد و ضریب آلفای کرونباخ برای آن معادل 0/876 به دست آمد. 

پرسش‌نامه شجاعت اخلاقی 
سکرکا و همکاران در سال 2009 پرسش‌نامه شجاعت اخلاقی را به‌منظور سنجش شجاعت اخلاق حرفه‌ای طراحی کردند. این پرسش‌نامه شامل 15 گویه در 5 بعد عامل اخلاقی (3 سؤال)، ارزش‌های متعدد (3 سؤال)، تحمل خطرات یا تهدیدها (3 سؤال)، فراتر از حد اطاعت (3 سؤال) و اهداف اخلاقی (3 سؤال) است. در این پرسش‌نامه به‌منظور پاسخگویی به سؤالات برای کلیه متغیرها از طیف هفت‌گزینه‌ای لیکرت از گزینه «کاملاًً موافقم» تا گزینه «کاملاًً مخالفم» استفاده شده که برای سؤالات با بار منفی برعکس امتیازدهی شده است. دامنه نمرات بین 15تا 105 است [19]. منتظری و همکاران، پایایی این ابزار را در ایران با آلفای کرونباخ 0/80 تأیید کرده‌اند [12]. در مطالعه حاضر اعتبارسنجی پرسش‌نامه مجدداً انجام شد و ضریب آلفای کرونباخ برای آن معادل 0/769 به دست آمد. 
پس از تصویب طرح تحقیقاتی و اخذ کد اخلاق و با در نظر گرفتن معیارهای ورود به مطالعه در بیمارستان‌های مربوطه، اهداف مطالعه بیان شده و رضایت‌نامه کتبی از مشارکت‌کنندگان دریافت شد. سپس از شرکت‌کنندگان درخواست شد پرسش‌نامه‌های اطلاعات جمعیت‌شناختی، صلاحیت بالینی و شجاعت اخلاقی را در زمان مناسب و در شرایط عدم وجود خستگی و هیجانات تکمیل کنند. 
تجزیه‌وتحلیل داده‌ها با استفاده از آمار توصیفی، آزمون‌های تی مستقل، آنالیز واریانس یک‌طرفه و ضریب همبستگی پیرسون در نرم‌افزار SPSS نسخه 16 صورت پذیرفت. 

یافته‌ها
نتایج حاصل از تحلیل داده‌ها نشان داد از 123 نمونه‌ای که وارد مطالعه شدند، اکثریت زن (54/71 درصد)، متأهل (63/41 درصد)، دارای سطح تحصیلات کارشناسی (82/93 درصد)، با وضعیت استخدام رسمی (54/47 درصد)، پرستار غیرمسئول (69/11 درصد)، دارای نوبت کاری در گردش (66/04 درصد) و بدون سابقه شرکت در کارگاه اخلاق (58/54 درصد) بودند. میانگین سنی شرکت‌کنندگان در مطالعه 9/69±‌‌34/39 سال بود. همچنین میانگین سابقه کاری 6/88±‌11/13 سال، متوسط ساعت کاری در ماه 6/87±‌171/61 ساعت و متوسط میزان اضافه‌‌کاری در ماه 6/38±‌22/50 ساعت بود (جدول شماره 1).


میانگین و انحراف‌معیار نمرات صلاحیت بالینی و شجاعت اخلاقی به‌ترتیب برابر با 22/32±‌151/18 و 7/47±59/56 بود. از سوی دیگر، یافته‌های مطالعه نشان داد بین صلاحیت بالینی و شجاعت اخلاقی ارتباط آماری معنی‌دار و مستقیم، ولی ضعیفی وجود دارد (0/001=P و 0/272=r) (جدول شماره 2). 



بحث
هدف از انجام این پژوهش، تعیین ارتباط صلاحیت بالینی و شجاعت اخلاقی در پرستاران بود که درنهایت مشخص شد بین صلاحیت بالینی و شجاعت اخلاقی ارتباط آماری معنی‌دار و مستقیم ولی ضعیفی وجود دارد.
میانگین نمره صلاحیت بالینی پرستاران 22/32±‌151/18 بود که در حد متوسط است. در مطالعه نا‌سان‌ها و جونگ چوئی، نمره صلاحیت بالینی پرستاران 65/2 بود که تا حدودی به مطالعه حاضر نزدیک است [20]. مطالعه مک‌کوگان و پاراهو در ایرلند شمالی حاکی از مطلوب بودن صلاحیت بالینی پرستاران بود [21]. همچنین مطالعه کروز در عربستان نیز سطح بالایی از صلاحیت را در پرستاران نشان داد [22]. ایمانی و همکاران در مطالعه خود در مراکز آموزشی درمانی شهر همدان، صلاحیت بالینی پرستاران را خوب گزارش کردند [23]. خدادادی و همکاران در بیمارستان منتظری نجف‌آباد، میانگین نمره صلاحیت بالینی در پرستاران را برخلاف نتیجه مطالعه ما در حد بالا و خوب گزارش کرده‌اند. صلاحیت بالینی مناسب بر کیفیت ارائه مراقبت‌های پرستاری مؤثر است که باید موردتوجه مدیران پرستاری قرار بگیرد [24]. در حالی که جعفری ـ گلستان و همکاران طی بررسی فعالیت بالینی پرستاران تازه‌کار شاغل در یکی از مراکز آموزشی درمانی شهر تهران دریافتند که صلاحیت بالینی پرستاران در سطح ابتدایی بوده و تا رسیدن به شرایط ایده‌آل فاصله دارد [25]. شاید دلیل این تفاوت‌ها در نحوه سیستم آموزشی و عدم تطابق برنامه درسی با عملکرد حرفه‌ای پرستاران در محیط بالین و به‌عبارتی، وجود شکاف بین تئوری و بالین باشد. 
مطالعه میرلاشاری و همکاران در یکی از مراکز آموزشی درمانی شهر تهران نشان داد بالاترین سطح شایستگی پرستاران مربوط به تفکر انتقادی و روابط بین‌فردی است. بین وضعیت تأهل، وضعیت اشتغال، میزان علاقه به کار در بخش‌های مراقبت‌های ویژه نوزادان و صلاحیت بالینی پرستاران رابطه آماری مستقیم معنی‌داری وجود داشت [26]. 
در مطالعه حاضر، میزان شجاعت اخلاقی در پرستاران بالا ارزیابی شد. هم‌راستا با مطالعه حاضر، مطالعه عبدالله‌زاده روی پرستاران شاغل در بیمارستان کسری تهران [27] و مطالعه صفرپور و همکاران در بیمارستان پاستور بم نیز شجاعت اخلاقی پرستاران را در سطح بالا به دست آوردند [28]. مطالعات هو و همکاران در چین [11] و منتظری و همکاران در تهران [12] شجاعت اخلاقی پرستاران را بیش از حد متوسط گزارش کردند. درحالی که مطالعه تاکاسی در ژاپن نشان داد پرستاران از صلاحیت بالینی پایینی برخوردارند [13]. تفاوت در یافته‌ها شاید به‌دلیل متفاوت بودن محیط، فرهنگ و سیستم آموزشی حاکم بر آن باشد. پرستاران برای عملکرد بالینی مناسب، نیازمند عملکرد صحیح اخلاقی هستند. تقویت شجاعت اخلاقی در پرستاران باعث کاهش تنش‌های اخلاقی، بهبود عملکرد بالینی و افزایش کیفیت مراقبت از بیماران می‌شود [29]. مراقبت‌های پرستاری نیازمند گرفتن تصمیمات اخلاقی است که شجاعت اخلاقی در آن دخیل و مؤثر است. 
یافته‌های این مطالعه نشان داد بین صلاحیت بالینی و شجاعت اخلاقی ارتباط آماری معنی‌دار و مستقیم، ولی ضعیفی وجود دارد. در حالی که این ارتباط در مطالعه منتظری و همکاران روی پرستاران شاغل در بیمارستان‌های وابسته به دانشگاه علوم‌پزشکی تهران [12]، مطالعه خوش‌مهر و همکاران روی پرستاران شاغل در بیمارستان‌های شهر یزد [7] و مطالعه محمدی ریزی و همکاران روی دانشجویان پرستاری و مامایی دانشگاه علوم‌پزشکی اصفهان [14] معنی‌دار، مستقیم و قوی بود. شاید بتوان علت این تفاوت را محیط پژوهش، رشته و مقطع کاری دانست.

نتیجه‌گیری
ازآنجاکه براساس نتایج، میزان صلاحیت بالینی پرستاران متوسط است، می‌توان کارگاه‌های آموزشی را جهت ارتقای صلاحیت بالینی پیشنهاد کرد. از طرفی، چون بین صلاحیت بالینی و شجاعت اخلاقی پرستاران ارتباط مثبت ضعیفی وجود دارد، می‌توان چنین نتیجه گرفت که عوامل دیگری به‌جز صلاحیت بالینی با شجاعت اخلاقی مرتبط هستند که مستلزم مطالعات بیشتری است.
از محدودیت‌های مطالعه حاضر می‌توان به خودگزارشی بودن پرسش‌نامه‌ها توسط پرستاران و امکان پایین بودن دقت پاسخگویی به‌دلیل بار کاری زیاد اشاره کرد. همچنین مطالعه حاضر فقط در بیمارستان‌های آموزشی درمانی وابسته به دانشگاه علوم‌پزشکی همدان انجام شده و نتایج آن قابل‌تعمیم به سایر پرستاران شاغل در درمانگاه‌ها، بیمارستان‌ها و مراکز خصوصی شهر همدان و نیز پرستاران کشور نیست. 

ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مطالعه با کد اخلاق IR.UMSHA.REC.1401.114 توسط معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم‌پزشکی همدان مورد تأیید قرار گرفت. از شرکت‌کنندگان در مطالعه رضایت‌نامه کتبی گرفته شد. 

حامی مالی
مطالعه حاضر برگرفته از طرح تحقیقاتی مصوب معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم‌پزشکی همدان است (شماره طرح: 140103171739).

مشارکت نویسندگان
همه نویسندگان به‌طور یکسان در تهیه این مقاله مشارکت داشتند.

تعارض منافع
هیچ تعارض منافعی بین نویسندگان این مقاله وجود ندارد.

تشکر و قدردانی
بدین‌وسیله از معاونت محترم تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم‌پزشکی همدان به‌خاطر حمایت‌های مادی و معنوی ایشان در انجام این تحقیق نهایت تشکر و قدردانی را داریم. 

References
1.Sanjari M, Zahedi F, Aalaa M, Peimani M, Parsapoor A, Cheraghi MA, et al. [Code of ethics for Iranian nurses (Persian)]. Iran J Med Ethics Hist Med. 2011; 5(1):17-28. [Link]
2.Ghorbani S, Heshmati Nabavi F, Heidarian Miri H, Mazlom SR, Akbari Rad SA, Mohebbi T. [Evaluation of clinical competence of novice nurses from the perspective of head nurses, a cross-sectional descriptive study in Mashhad University of Medical Sciences in 2019 (Persian)]. J Nurs Manage. 2021; 10(1):60-7. [Link]
3.Najafi B, Nakhaee M, Vagharseyyedin SA. [Clinical competence of nurses: A systematic review study (Persian)]. J Nurs Manage. 2022; 11(1):1-9. [Link]
4.Nascimento JDSG, Siqueira TV, Oliveira JLG, Alves MG, Regino DDSG, Dalri MCB. [Development of clinical competence in nursing in simulation: The perspective of Bloom's taxonomy (English, Portuguese)]. Rev Bras Enferm. 2021; 74(1):e20200135. [DOI:10.1590/0034-7167-2020-0135] [PMID]
5.Koskenvuori J, Stolt M, Suhonen R, Leino-Kilpi H. Healthcare professionals' ethical competence: A scoping review. Nurs Open. 2018; 6(1):5-17. [DOI:10.1002/nop2.173] [PMID] [PMCID]
6.Grol R. Successes and failures in the implementation of evidence-based guidelines for clinical practice. Med Care. 2001; 39(8 Suppl 2):II46-54. [DOI:10.1097/00005650-200108002-00003] [PMID]
7.Khoshmehr Z, Barkhordari-Sharifabad M, Nasiriani K, Fallahzadeh H. Moral courage and psychological empowerment among nurses. BMC Nurs. 2020; 19:43. [DOI:10.1186/s12912-020-00435-9] [PMID] [PMCID]
8.Jodaki K, Esmaeili M, Cheraghi MA, Pashaeypoor S, Sadat Hoseini AS. Clarifying the concept of conscience in nurses' ethical performance in Iran: A concept analysis study. J Med Ethics Hist Med. 2021; 14:14. [DOI:10.18502/jmehm.v14i14.7669] [PMID] [PMCID]
9.Kleemola E, Leino-Kilpi H, Numminen O. Care situations demanding moral courage: Content analysis of nurses' experiences. Nurs Ethics. 2020; 27(3):714-25. [DOI:10.1177/0969733019897780] [PMID]
10.Numminen O, Konings K, Claerhout R, Gastmans C, Katajisto J, Leino-Kilpi H, et al. Validation of the Dutch-language version of Nurses' Moral Courage Scale. Nurs Ethics. 2021; 28(5):809-22. [DOI:10.1177/0969733020981754] [PMID] [PMCID]
11.Hu K, Liu J, Zhu L, Zhou Y. Clinical nurses' moral courage and related factors: An empowerment perspective. BMC Nurs. 2022; 21(1):321. [DOI:10.1186/s12912-022-01093-9] [PMID] [PMCID]
12.Montazeri M, Rahgoi A, Fallahi M, Vahedi M. The relationship between clinical competence and moral courage of nurses in intensive care units of hospitals affiliated to Tehran University of Medical Sciences: A multicenter cross-sectional study. Crit Care Nurs. 2022; 15(4):2. [DOI:10.30491/JCC.15.4.11]
13.Takase M. The relationship between the levels of nurses' competence and the length of their clinical experience: A tentative model for nursing competence development. J Clin Nurs. 2013; 22(9-10):1400-10. [DOI:10.1111/j.1365-2702.2012.04239.x] [PMID]
14.Mohamadirizi S, Kohan S, Shafei F, Mohamadirizi S. The relationship between clinical competence and clinical self-efficacy among nursing and midwifery students. Int J Pediatr. 2015; 3(6.2):1117-23. [DOI:10.22038/ijp.2015.5222]
15.Zahed Babelan A, Gharibzadeh R, Gharibzadeh S, Mortezazadeh Giri AA. [The role of mediator psychological empowerment, the relationship between professional ethics and work engagement of nurses (Persian)]. Educ Ethics Nurs. 2022; 5(2):55-62. [DOI:10.52547/ethicnurs.5.2.8]
16.Ramezanzade Tabriz E, Orooji A, Bikverdi MA. Investigation clinical competence and its relationship with professional ethics and spiritual health in nurses. Health Spirit Med Ethics. 2017; 4(1):2-9. [Link]
17.Sharafieh S, Khaleghparast S, Ghani Dehkordi F, Mazloomzadeh S. [Relationship between moral courage of nurses and their participation in clinical decision-making (Persian)]. J Hayat. 2021; 27(3):233-44. [Link]
18.Saadati SM, Emami Sigaroudi A, Mitra Chehrzad M, Kazemnezhad Lili E. [Pediatric nursing clinical competency from the viewpoints of nurses and headnurses (Persian)]. J Sabzevar Univ Med Sci. 2019; 25(6):875-83. [Link]
19.Habibzade H, Ahmadi F, Vanaki Z. [Ethics in professional nursing in Iran (Persian)]. Iran J Med Ethics Hist Med. 2010; 3(5):26-36. [Link]
20.Ha NS, Choi J. An analysis of nursing competency affecting on job satisfaction and nursing performance among clinical nurses. J Korean Acad Nurs Adm. 2010; 16(3):286-94. [DOI:10.11111/jkana.2010.16.3.286]
21.McCaughan E, Parahoo K. Medical and surgical nurses' perceptions of their level of competence and educational needs in caring for patients with cancer. J Clin Nurs. 2000; 9(3):420-8. [DOI:10.1046/j.1365-2702.2000.00403.x] [PMID]
22.Cruz JP. Quality of life and its influence on clinical competence among nurses: A self-reported study. J Clin Nurs. 2017; 26(3-4):388-99.[DOI:10.1111/jocn.13402] [PMID]
23.Imani B, Vanaki Z, Mohamdkhan Kermanshahi S, Karampourian A. [The correlation between nurses' clinical competency and emotional intelligence in nurses of health care units in hamadan university of medical sciences hospitals (Persian)]. Nurs Manage. 2018; 7(3):27-34. [Link]
24.Khodadadei N, Rezaei B, Salehi S. Investigating the relationship of organizational commitment and clinical competence (Case study: Nurses working in Montazeri Hospital, City of Najafabad, Iran, 2015). Int J Med Res Health Sci. 2016; 5(S):308-16. [Link]
25.Jaffari- Golestan N, Vanak Z, Memarian R. [Organizing” nursing mentors committee”: An effective strategy for improving novice nurses’ clinical competency (Persian)]. Iran J Med Educ. 2008; 7(2):237-47. [Link]
26.Mirlashari J, Qommi R, Nariman S, Bahrani N, Begjani J. Clinical competence and its related factors of nurses in neonatal intensive care units. J Caring Sci. 2016; 5(4):317-24. [DOI:10.15171/jcs.2016.033] [PMID] [PMCID]
27.Abdollahzadeh H. Effectiveness of spiritual self-care training on nurses’ self-compassion and moral courage. J Res Behav Sci. 2020; 18(3):393-402. [DOI:10.52547/rbs.18.3.393]
28.Safarpour H, Ghazanfarabadi M, Varasteh S, Bazyar J, Fuladvandi M, Malekyan L. The association between moral distress and moral courage in nurses: A cross-sectional study in Iran. Iran J Nurs Midwifery Res. 2020; 25(6):533-8. [DOI:10.4103/ijnmr.IJNMR_156_19] [PMID] [PMCID]
29.Fazljoo SE, Nasiriani K, Zamani N, Azimpor S. Nurses' perceptions of ethical climate, ethical reasoning, and moral courage in the hospital. Iran J Nurs. 2021; 34(133):28-39. [DOI:10.32598/ijn.34.5.3]