جلد 36، شماره 142 - ( تیر 1402 )
جلد 36 شماره 142 صفحات 211-198 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Poursoleiman L, Aliyari S, Sharififar S, Pishgooie A. Educational Needs of Healthcare Providers for Maternal and Newborn Care During Disasters in Iran. IJN 2023; 36 (142) :198-211
URL: http://ijn.iums.ac.ir/article-1-3700-fa.html
URL: http://ijn.iums.ac.ir/article-1-3700-fa.html
پورسلیمان لیلا، علیاری شهلا، شریفی فر سیمن تاج، پیشگویی امیرحسین. نیازهای آموزشی ارائه‌دهندگان مراقبت سلامتی برای مراقبت از مادران و نوزادان در بلایا. نشریه پرستاری ایران. 1402; 36 (142) :198-211
1- گروه فوریت پزشکی، دانشکده پیراپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی آجا، تهران، ایران.
2- گروه بهداشت مادر و نوزاد، دانشکده پرستاری، دانشگاه علوم پزشکی آجا، تهران، ایران. ،sh.aliyari@ajaums.ac.ir
3- گروه سلامت در بلایا و فوریت‌ها، دانشکده پرستاری، دانشگاه علوم پزشکی آجا، ایران، تهران.
4- گروه داخلی جراحی، دانشکده پرستاری، دانشگاه علوم پزشکی آجا، تهران، ایران.
2- گروه بهداشت مادر و نوزاد، دانشکده پرستاری، دانشگاه علوم پزشکی آجا، تهران، ایران. ،
3- گروه سلامت در بلایا و فوریت‌ها، دانشکده پرستاری، دانشگاه علوم پزشکی آجا، ایران، تهران.
4- گروه داخلی جراحی، دانشکده پرستاری، دانشگاه علوم پزشکی آجا، تهران، ایران.
متن کامل [PDF 5785 kb]
(328 دریافت)
| چکیده (HTML) (1187 مشاهده)
References
1.Waltzman M, Fleegler E. Preparing for natural disasters. Clin Pediatr Emerg Med. 2009; 10(3):144-8. [DOI:10.1016/j.cpem.2009.07.009]
2.Poursoleyman L, Aliyari S, Sharififar S T, Pishgooie S A H. Development of Instructional Curriculum of Maternal and Newborn Care for Army Health Providers in Disasters. Military Caring Scien. 2018; 5 (1) :1-12. [DOI:10.29252/mcs.5.1.1]
3.Heydari A, Afzalaghaee M, Houshmand E, Shabanikiya H. Assessing the risk perception of natural disasters among the staff of hospitals in Mashhad, Iran. Health Emerg Disasters Q. 2022; 7(4):227-34. [DOI:10.32598/hdq.7.4.259.5]
4.Shooshtari Sh, Abedi MR, Bahrami M, Samouei R. Determining the reasons behind women's vulnerability during disasters: A qualitative study. Safety Promot Inj Prev. 2017; 5(1):51-8. [Link]
5.International Council of Nurses. Core Competencies in disaster nursing version 2.0. Geneva: International Council Of Nurses; 2019. [Link]
6.Sohrabizadeh S, Jahangiri K, Khani Jazani R. Reproductive health in the recent disasters of Iran: A management perspective. BMC Public Health. 2018; 18(1):389. [DOI:10.1186/s12889-018-5311-2] [PMID]
7.Harville EW, Xiong X, Buekens P. Hurricane Katrina and perinatal health. Birth. 2009; 36(4):325-31. [DOI:10.1111/j.1523-536X.2009.00360.x] [PMID]Pourhosseini SS, Ardalan A, Mehrolhassani MH. Key aspects of providing healthcare services in disaster response stage. Iran J Public Health. 2015; 44(1):111-8. [PMID]
8.Pourhosseini SS, Ardalan A, Mehrolhassani MH. Key aspects of providing healthcare services in disaster response stage. Iran J Public Health. 2015; 44(1):111-8. [PMID] [PMCID]
9.Nakhaei M, Tabiee S, Saadatjou SA, SabzehKar F. [The effect of educational intervention on nurses’ preparedness in emergencies and disasters (Persian)]. J Birjand Univ Med Sci. 2019; 26(3):237-48. [DOI:10.32592/JBirjandUnivMedSci.2019.26.3.105]
10.Hajifoghaha M, Nahidi F, Alizadeh S, Golezar S, Dabiri F, Mokhlesi SS, et al. Midwives’ educational needs in Iran: A narrative review. Iran J Nurs Midwifery Res. 2019; 25(1):1-6. [DOI:10.4103/ijnmr.IJNMR_82_19] [PMID]
11.Moghadas T, Asgari H, Rohani M, Nasirzadeh M, Akhavan S, Ansaripour S, etal. Educational needs assessment of general physicians employed in 24-h urban and rural health centers about emergency patients’ management in Isfahan Province. Int J Educ Psychol Res. 2017; 3:36-41. [Link]
12.Maree C, Yazbek M, Leech R. Process of development of a contemporary curriculum in advanced midwifery. Health SA. 2018; 23:1037. [DOI:10.4102/hsag.v23i0.1037] [PMID]
13.Ghoreyshyzadeh F, HoseinPour F, Ghaffari R, Nourdadgar A. Educational needs assessment of family health providers in Tabriz Health Care Centers in 2015. Res Dev Med Educ. 2017; 6(1):12-8. [DOI:10.15171/rdme.2017.003]
14.Seyedaskari SM, Rozbehi A, Bahmanbijari B, Mahdavinia J, Beigzadeh A, Rezaei H. Assessment of training needs of education experts in Kerman University of Medical Sciences. Am J Educ Res. 2016; 4(10):736-40. [Link]
15.Taghizadeh Z, Montazeri A, Khoshnam-rad M. [Educational Needs of midwifery students regarding mother and infant mortality prevention services in critical situations (Persian)]. Hayat. 2015; 21(2):54-66. [Link]
16.Colov NS. [Need for extensive education when implementing new fetal monitoring technology (Danish)].Ugeskr Laeger. 2007; 169(39):3294-7. [PMID]
17.Telfer M, Zaslow R, Chalo Nabirye R, Nalugo Mbalinda S. Review of midwifery education in Uganda: Toward a framework for integrated learning and midwifery model of care. Midwifery. 2021; 103:103145. [DOI:10.1016/j.midw.2021.103145] [PMID]
18.Amiri M, Mohammadi GH, Khosravi A, Chaman R, Arabi M, Sadeghi E, et al. [Hospital preparedness of Semnan Province to deal with disasters (Persian)]. J Knowl Health. 2012; 6(3):44-9. [Link]
19.Goli-Roshan S, Aziznejad-Roshan P, Khafri S, Gholizadah-Gardrodbary M. [The effect of training based on educational needs on clinical learning of undergraduate nursing students (Persian)]. Res Med Educ. 2017; 9(2):12- 3. [DOI:10.29252/rme.9.2.12]
20.Duong K. Disaster education and training of emergency nurses in South Australia. Australas Emerg Nurs J. 2009; 12(3):86-92. [DOI:10.1016/j.aenj.2009.05.001]
21.Brinjee D, Al Thobaity A, Almalki M, Alahmari W. Identify the disaster nursing training and education needs for nurses in Taif City, Saudi Arabia. Risk Manag Health Policy. 2021; 14:2301-0 [DOI:10.2147/RMHP.S312940] [PMID]
22.Sereshti M, Banaeian Sh, Delaram M, Kazimeian A, Safdari F, Shamaei Z. [Educational needs of midwife alumni work in health care centers (Persian)]. Educ Strategy Med Sci. 2011; 4(1):31-7. [Link]
23.Loke AY, Guo C, Molassiotis A. Development of disaster nursing education and training programs in the past 20 years (2000-2019): A systematic review. Nurse Educ Today. 2021; 99:104809. [DOI:10.1016/j.nedt.2021.104809] [PMID]
24.Senobari M, Havakhor N. [Evaluation of nurses’ educational needs assessment in crisis nursing management in the educational and medical centers affiliated to Ahvaz Jundishapur University of Medical Sciences based on Jennings Model (Persian)]. Educ Dev Judishapur. 2020; 11(Supplement):154-66. [Link]
25.Bazyar J, Pourvakhshoori N, Safarpour H, Farrokhi M, Khankeh HR, Daliri S, et al. Hospital disaster preparedness in Iran: A systematic review and meta-analysis. Iran J Public Health. 2020; 49(5):83750. [PMID]
26.Balut MD, Der-Martirosian C, Dobalian A. Disaster preparedness training needs of health care workers at the US Department of veterans affairs. South Med J. 2022; 115(2):158-163. [PMID]
27.Mahdizadeh AH, Taheri Z. [Educational needs assessment of nurses working in hospitals of Tehran University (Persian)]. J Nurs Edu. 2016; 5(3):1-9. [DOI:10.21859/jne-05031]
28.Ezati P, Vaziri M, Adli F. [Educational needs assessment in the medical emergency technicians of Tehran Emergency Center (Persian)]. Safety Promot Inj Prev. 2017; 5(2):109-19. [DOI:10.22037/meipm.v5i2.18692]
29.Parsaei M, Khankeh H, HabibiSaravi R, Hosseini SH. [Hospital disaster preparedness in Mazandaran Province, Iran 2017 (Persian)]. J Mazandaran Univ Med Sci. 2019; 28(168):108-17. [Link]
30.Khorasani D, Hatami H, Zare A. [Assessing structural and non-structural safety and readiness of healthcare centers in Bojnord in dealing with functional, non-structural and structural dimensions of disasters in 1400 (Persian)]. Toloo-e-Behdasht. 2022; 21(4):89-103. [DOI:10.18502/tbj.v21i4.11504]
31.Klein KR, Rosenthal MS, Klausner HA. Blackout 2003: Preparedness and lessons learned from the perspectives of four hospitals. Prehosp Disaster Med. 2005; 20(5):343-9. [DOI:10.1017/S1049023X00002818] [PMID]
32.Rabiee A, Ardalan A, Pourhosseini SS. [Assessment of coordination among lead agencies of natural disasters management in Iran (Persian)]. Hakim J. 2013; 16(2):107-17. [Link]
33.Cignacco E, Zu Sayn-Wittgenstein F, Sénac C, Hurni A, Wyssmüller D, Grand-Guillaume-Perrenoud JA, etal. Sexual and reproductive healthcare for women asylum seekers in Switzerland: A multi-method evaluation. BMC Health Serv Res. 2018; 18(1):712. [DOI:10.1186/s12913-018-3502-2] [PMID]
34.Shahali S, Mohammadi E, Lamyian M, Kashanian M, Eslami M. [Experience of healthcare providers to deal with victims of sexual assault: A qualitative research (Persian)]. J Qual Res Health Sci. 2014; 3(1):37-50. [Link]
35.National Sexual Violence Resource Center. Sexual violence in disasters [Internet]. 2021 [Updated 2023 December]. available from: [Link]
36.Connell J, Kelly J, Nagle C. Imminent birth education for rural and remote settings: An evaluation study. Aust J Rural Health. 2019; 27(5):405-11. [DOI:10.1111/ajr.12547] [PMID]
37.Irajpour A, Nazari F, Alavi M. [Educational needs assessment of emergency centers staff and emergency nurses of teaching hospitals affiliated to Isfahan University of Medical Sciences (Persian)]. Iran J Med Educ. 2017; 17:126-31. [Link]
متن کامل: (522 مشاهده)
مقدمه
با وجود پیشرفت‌های بشر درزمینه افزایش طول عمر، هنوز هم وقوع بلایا، حیات بسیاری از انسان‌ها را تهدید می‌کند. براساس تعریف فدراسیون صلیب سرخ و هلال احمر، بلایا به حوادثی اطلاق می‌شود که دست کم منجر به مرگ 10 نفر یا آسیب دیدن 100 نفر شود و افراد را به کمک‌های دیگران نیازمند کند [1]. سالانه زندگی میلیون‌ها نفر از مردم به‌دلیل وقوع بلایا و بحران‌ها ازقبیل زلزله، سیل، آتش‌سوزی، سونامی و حملات تروریستی تحت تأثیر قرار می‌گیرد [2]. در طی سه دهه اخیر در ایران، بلایای طبیعی حدود 2689 کشته برجای گذاشته و 737058 هزار دلار خسارت اقتصادی به بار آورده است [3]. زنان به سه دلیل در بلایا آسیب‌پذیر هستند که عبارت‌اند از دلایل زیستی (هورمونی، مسائل عاطفی و توان فیزیکی کمتر)، دلایل اجتماعی (نقش‌های اجتماعی ضعیف‌تر، حمایت اجتماعی کمتر، باورها و ارزش‌های فرهنگی نادرست، تعارض بین سنت و مدرنیته، فرهنگ مردسالار، نگاه جنسیتی و عدم امنیت، نداشتن امدادگر خانم و حضور کمرنگ آنان در سازمان‌ها، وضعیت اقتصادی و سطح سواد پایین‌تر، اعتقادات مذهبی، سیاست‌ها و قوانین) و دلایل روان‌شناختی (اختلالات روانی، عواطف و انگیزه مادری) [4].
تخریب شدن مراکز بهداشتی سبب می‌شود مراقبتهای بارداری و بهداشتی زنان به‌درستی انجام نشود. عوارض دوران بارداری و زایمان شایع‌تر شوند و بیماری‌های عفونی افزایش یابد. در شرایط بلایا با وجود نیاز زنان و کودکان به مراقبت، مراجعه برای دریافت خدمات سلامت نیز کمتر می‌شود [5]. تأخیر رشد داخل رحمی، عوارض متعدد زمان تولد، آسیب‌های کروموزومی و ناهنجاری جنینی ناشی از صدمات محیطی، اختلالات یادگیری در سال‌های بعد از تولد، تولد زودرس ناشی از شرایط محیطی و استرس وارد بر مادر، تغذیه ناکافی و خدمات ناکافی پزشکی ناشی از شرایط محیطی برای نوزاد، نیز از عواملی هستند که نوزادان را در معرض خطر بیشتری قرار می‌دهند [6].
امروزه آمادگی برای مقابله با بلایا در تمامی کشورهای دنیا اهمیت بسیاری پیدا کرده است. کارکنان نظام سلامت نیز به‌عنوان یکی از ارکان مهم ارائه خدمات در سیستم‌های بهداشتی‌درمانی، باید پاسخی اصولی و مؤثر به اینگونه بلایا داشته باشند [2]. آموزش سلامت در بلایا و شرکت افراد در دوره‌های مختلف آموزشی، می‌تواند نتایج مثبتی ازقبیل کاهش مرگ‌ومیر و ناتوانی در جوامع انسانی، ارتقاء سطح سلامت در جامعه و کاهش هزینه‌های مؤسسات بهداشتی‌درمانی را درپی داشته باشد. ازاین‌رو، توجه ویژه به بحث آموزش سلامت در بلایا و تدوین برنامه‌ها و دوره‌های استاندارد آموزش سلامت در بلایا در فاز آمادگی چرخه مدیریت بلایا، لازم و ضروری به نظر می‌رسد [2، 7، 8]. چنان‌که در مطالعه نخعی و همکاران، مداخله آموزشی، بر افزایش آمادگی پرستاران در مقابله با بلایا تأثیر مثبت معناداری داشت [9]. اینگونه برنامههای آموزشی باید براساس نیازهای آموزشی و جهت دستیابی به حداکثر یادگیری طراحی شوند. نیاز آموزشی، فاصله‌ای است میان آنچه فرد یا گروهی خاص در شرایط موجود می‌دانند و انجام می‌دهند با آنچه باید بدانند و انجام دهند. نیاز آموزشی را می‌توان کمبود دانش لازم، مهارت رفتاری یا شرایطی دانست که از انجام کار به‌صورت مطلوب و رضایت‌بخش ممانعت می‌کند، اما از طریق آموزش قابل رفع است [10].
یکی از مهم‌ترین مسائل در برنامه‌ریزی آموزشی نیازسنجی است، زیرا نیازسنجی اساس تدوین و توسعه برنامههای آموزشی است. امروزه برنامههای آموزشی پیوسته در حال تغییر هستند تا با افزایش دانش بشر و ارتقای مهارت‌ها هماهنگ شوند [11, 12]. ازنظر مک‌کله‌لند، نیازسنجی آموزشی به سازمان‌ها کمک می‌کند که سطوح دانش و مهارت اعضای خود را آزمایش کنند. اطلاع از نیازسنجی می‌تواند به‌عنوان اساسی برای توسعه یک برنامه آموزشی، برای افزایش مهارت و دانش کارورزان مورد استفاده قرار گیرد [13، 14]. نیازسنجی آموزشی به منظور تدوین اهداف، اولویت‌ها و محتوای آموزشی انجام می‌شود و از این طریق برای افزایش دانش و مهارت افراد برطبق مهم‌ترین نیازهای آموزشی آنان برنامه‌ریزی می‌شود [15].
برنامه درسی دارای محدودیت‌های گوناگون ازنظر زمانی، یادگیری و مواردی از این قبیل است. ازاین‌رو، تمام نیازهای آموزشی نمی‌تواند و نباید محقق شوند و تنها آن دسته از نیازها باید دنبال شوند که دارای اولویت و اهمیت هستند. این مسئله نیز در پرتو نیازسنجی امکان‌پذیر است [13]. کلاو که در مطالعه‌ای به بررسی نیازهای آموزشی ماماها در به‌کارگیری وسایل جدید در ارزیابی سلامت جنین پرداخت، عقیده دارد که با گذشت هر 5 سال، باید نیازهای آموزشی کارکنان دوباره مورد ارزیابی قرار گیرد [16].
لزوم نیازسنجی در برنامه‌ریزی آموزشی در تمامی رشته‌ها وجود دارد، اما برای برنامه‌ریزی آموزشی در شرایط بحران، باتوجه‌به پیچیدگی و جدید بودن موضوع، همچنین مستعد بودن ایران به وقوع بلایای طبیعی، شدیدتر احساس می‌شود [15، 17]. این در حالی است که پژوهش‌های انجام‌شده در سطح ایران و جهان، بیانگر این مطلب می‌باشد که آمادگی ارائه‌دهندگان مراقبت سلامتی برای ارائه مراقبت در شرایط بلایا کم بوده و نیازمند توجه بیشتری می‌باشد و به گروه آسیب‌پذیر مادران و نوزادان توجه خاصی نشده است [18]. در مطالعه امیری و همکاران تنها 42/2 درصد از بیمارستان‌های استان سمنان برنامه‌ریزی آموزشی برای مقابله با بلایا داشتند [2].
ازآن‌جایی‌که فقدان نیازسنجی در برنامه‌ریزی بهداشتی کشورهای در حال توسعه، نتایج آموزشی را تهدید می‌کند و در نظام بهداشت و درمان ایران نیز نیازسنجی حلقه مفقوده برنامه‌ریزی آموزشی است [19] و باتوجه‌به اینکه مادران و نوزادان به‌ویژه در مواقع رخداد بلایا بسیار آسیب‌پذیر می‌باشند، در این مطالعه به بررسی نیازهای آموزشی ارائه‌دهندگان مراقبت سلامتی جهت مراقبت از مادران و نوزادان در بلایا پرداخته شده است.
روش بررسی
پژوهش حاضر یک مطالعه مقطعی بود که در سال 1396 انجام شد. 208 نفر از ارائه‌دهندگان خدمات مراقبتی شامل پرستار، ماما و بهیار در 9 بیمارستان نیروهای مسلح مستقر در سطح شهر تهران، با روش سرشماری در مطالعه شرکت کردند. نیازسنجی در بخش‌های جراحی زنان، بلوک زایمان، درمانگاه پره‌ناتال و همجواری انجام شد. معیارهای ورود به مطالعه شامل تمایل به شرکت در مطالعه و داشتن حداقل 3 ماه سابقه کار درزمینه مراقبت از مادران و نوزادان بود. شرکت‌کنندگانی که به بیش از 10 درصد از سؤالات پرسش‌نامه پاسخ ندادند از مطالعه خارج شدند.
ابزار جمع‌آوری داده‌ها پرسش‌نامه مشخصات فردی (سن، جنس، شغل، سطح تحصیلات، وضعیت تأهل و سابقه حضور در بلایا) و پرسش‌نامه محقق‌‌ساخته درزمینه مراقبت از مادران و نوزادان در بلایا بود. جهت تدوین گویه‌های پرسش‌نامه، مطالعات کتابخانه‌ای و تحت وب صورت گرفت و پنل تخصصی با متخصصین برنامه‌ریزی درسی، بهداشت باروری، مامایی، هلال احمر و سلامت در بلایا برگزار شد و گویه‌های پرسش‌نامه تدوین شد. این پرسش‌نامه حاوی 10 حیطه و 64 گویه بود. از این 10 حیطه، 6 حیطه مدیریتی (پاسخ‌گویی، مدیریت اطلاعات، تدارکات، ارتباط و هماهنگی، آشنایی با فرایندها و توانمندسازی آموزشی) و 4 حیطه مراقبتی (مراقبتهای دوران بارداری، حین و بعد از زایمان در شرایط بلا، خشونت مبتنی بر جنسیت در زنان باردار، مراقبت بعد از زایمان در نوزادان، مدیریت بیماری‌های شایع بومی در مادران و زایمان در فاز اولیه بحران) در نظر گرفته شد. این پرسش‌نامه در طیف لیکرت 5 تایی و با امتیاز 1 تا 5 (از امتیاز کم به زیاد) و به‌صورت به آموزش نیاز ندارم، نیاز به آموزش کمی دارم، به آموزش در حد متوسط نیاز دارم، نیاز به آموزش زیاد دارم و نیاز به آموزش خیلی زیاد دارم، طبقه‌بندی شد. به منظور سطح‌بندی پرسش‌نامه باتوجه‌به 5 نمره‌ای بودن طیف لیکرتی پرسش‌نامه برحسب میزان نیاز آموزشی، نمره صفر تا 1 (20 درصد) معادل بسیار خوب بدون نیاز آموزشی، نمره 1/1 تا 2 (21-40 درصد) معادل خوب با نیاز آموزشی کم، نمره 2/1 تا 3 (41-60 درصد) معادل متوسط با نیاز آموزشی متوسط، نمره 3/1 تا 4 (61 تا80) معادل ضعیف با نیاز آموزشی زیاد و نمره 4/1 تا 5 (81 تا 100 درصد) معادل بسیار ضعیف با نیاز آموزشی بسیار زیاد در نظر گرفته شد.
برای احراز روایی صوری با 12 نفر شامل پرستار، ماما و بهیار که دارای تجربه کار درزمینه مادران و نوزادان بودند، به‌صورت چهره به چهره مصاحبه و سطح دشواری، میزان تناسب و ابهام در پرسش‌نامه مورد بررسی قرار گرفت. مواردی که ابهام وجود داشت مورد اصلاح و بازنگری قرار گرفت. جهت محاسبه روایی صوری کمی برای هریک از گویه‌های پرسش‌نامه طیف لیکرتی 5 قسمتی شامل کاملاً مهم است (امتیاز 5)، مهم است (امتیاز 4)، به‌طور متوسط مهم است (امتیاز 3)، اندکی مهم است (امتیاز 2) و اصلاً مهم نیست (امتیاز 1) در نظر گرفته شد. سپس مجدداً از 12 نفر از کادر درمان شامل پرستار، ماما و بهیار که تجربه کار با مادران و نوزادان را داشتند، درخواست شد که هرکدام از گویهها را بررسی و یک گزینه را انتخاب کنند.
در ادامه پژوهشگر امتیاز تأثیر هریک از گویهها را به‌طور جداگانه محاسبه کرد. حداقل امتیاز گویه‌های مربوطه در امتیاز تأثیر با نقطه برش بیشتر از 1/5 محاسبه شد و روایی صوری همه گویه‌های پرسش‌نامه مورد تأیید قرار گرفت. روایی محتوای کیفی با نظرسنجی از 10 نفر از متخصصین موضوع و اصلاح موارد موردنظر آنان، مورد تأیید قرار گرفت. برای تعیین روایی محتوای کمی، نسبت روایی محتوا و شاخص روایی محتوا محاسبه شد. در این پژوهش، جهت محاسبه نسبت روایی محتوا از 11 نفر خبرگان درخواست شد تا گویهها را براساس طیف 3 قسمتی شامل «ضروری است»، «مفید است اما ضروری نیست» و «ضرورتی ندارد» بررسی کنند. میزان عددی شاخص روایی محتوا براساس تعداد افراد پانل در جدول لاوشه با 11 نفر متخصص و نقطه برش بیشتر از 0/59 در سطح معناداری 0/05>P محاسبه شد. این مقدار عددی برای گویه 3 (برقراری سیستم ارائه پیشنهادات و انتقادات) و گویه 4 (ارائه پاسخ متناسب به شکایات و پیشنهادات واصله) عدد 0/45 بود که موفق به کسب حداقل نمره قابل قبول نشدند، اما به‌دلیل اهمیت موضوع حذف نشدند. نسبت روایی محتوا سایر گویهها بالاتر از 0/59 بود. حداقل نمره قابل قبول به‌دست‌آمده در شاخص روایی محتوا بالاتر از 0/79 بود. گویه‌های «تسهیل ارتباط بین امدادگران داخلی» و «تسهیل ارتباط بین امدادگران خارجی» به‌علت کسب نکردن حداقل نمره، حذف شدند. پایایی پرسش‌نامه نیز با انجام یک مطالعه مقدماتی بر روی 50 نفر محاسبه شد که آلفای کرونباخ 0/94 تعیین شد. به منظور تعیین روایی سازه نیز از تحلیل عامل اکتشافی استفاده شد. ابتدا جهت تعیین روایی سازه، پس از بررسی همسانی درونی عبارات پرسش‌نامه، از روش تحلیل عاملی اکتشافی و چرخش واریمکس که ارتباط درونی میان متغیرها را مورد بررسی قرار می‌دهد، به منظور کشف طبقاتی از متغیرها که دارای بیشترین ارتباط با یکدیگر بودند، استفاده شد.
برای انجام مطالعه ابتدا پژوهشگر طی برگزاری جلسه معارفه، واحدهای مورد پژوهش را پیرامون هدف تحقیق آشنا و همکاری آن‌ها را جهت شرکت در مطالعه جلب کرد. به واحدهای تحقیق اطمینان داده شد که اطلاعات گردآوری شده محرمانه باقی خواهد ماند. در صورت تمایل افراد به شرکت در مطالعه، رضایت‌نامه کتبی مبنی بر تمایل شرکت در تحقیق، دریافت شد. به منظور جمع‌آوری داده‌ها، ضمن مراجعه به محل کار واحدهای موردپژوهش، پرسش‌نامه‌های «مشخصات فردی» و «نیازهای آموزشی مرتبط با ارائه خدمات مادر و نوزاد در بلایا» در اختیار آنان قرار گرفت و پس از تکمیل جمع‌آوری شدند. از 220 پرسش‌نامه توزیع‌شده، 212 پرسش‌نامه عودت داده شد و از این مقدار نیز 4 پرسش‌نامه، به‌علت تکمیل نشدن بیش از 10 درصد از سؤالات حذف شدند. داده‌های به‌دست‌آمده از پرسش‌نامه، با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 16 و آماره‌های توصیفی فراوانی، میانگین و انحراف‌معیار تجزیه‌وتحلیل شدند.
این پژوهش در کمیته اخلاق در پژوهش دانشگاه علوم پزشکی آجا تأیید شده است. در پژوهش حاضر تمامی مفاد اخلاق در پژوهش مطابق با بیانیه هلسینکی رعایت شد. مشارکت‌کنندگان آزاد بودند در هر مرحله از پژوهش که تمایل به ادامه همکاری نداشتند، از پژوهش خارج شوند.
یافته‌ها
208 نفر در مطالعه شرکت کردند و نرخ پاسخ‌دهی نهایی با احتساب عدم پاسخ‌دهی و عدم برگشت پرسش‌نامه‌ها 94/5 درصد بود. میانگین سنی نمونه‌ها در این مطالعه 8/64±37/79 سال و با بیشترین مقدار 60 سال و کمترین مقدار 20 سال بود. بیشتر شرکت‌کنندگان پرستار (52/89 درصد) و زن (92/3 درصد) بودند. مشخصات فردی واحدهای موردپژوهش در جدول شماره 1 ارائه شده است.
نیازهای آموزشی ارائه‌دهندگان مراقبت سلامتی برای مراقبت از مادران و نوزادان در جدول شماره 2 ارائه شده است.
نیاز آموزشی در حیطه خشونت مبتنی بر جنسیت در مادران باردار در میان تمامی حیطه‌ها (0/01±4/3) و گویهها، بیشترین و حیطه مراقبتهای بعد از زایمان در نوزادان نیز کمترین نیاز آموزشی (0/4± 2/19) احساس شد. بیشترین نیاز آموزشی در حیطه پاسخ‌گویی مربوط به گویه «ارائه پاسخ متناسب به شکایات و پیشنهادات واصله (1/03±2/97)» است و کمترین امتیاز را گویه «برقراری سیستم ارائه پیشنهادات و انتقادات (1/04±2)» به خود اختصاص داد. در حیطه مدیریت اطلاعات، بیشترین گویه «شناخت نحوه پیگیری و نظارت بر شیوع بیماری در طول زمان (0/5±4/3)» بود و بقیه امتیاز مساوی (0/5±4/28) داشتند.
در حیطه تدارکات بیشترین امتیاز مربوط به گویه «آشنایی با بسته‌های خدماتی (کیت‌های) موردنیاز مادران و نوزادان در شرایط بلایا (0/5+4/32)» و کمترین امتیاز مربوط به «آشنایی با اماکن ارائه خدمات به مادران و نوزادان در شرایط بلایا و مدیریت آن (0/8+3/74)» بیان شد. در حیطه ارتباط و هماهنگی، بیشترین امتیاز مربوط به گویه «برقراری ارتباط با امدادگران داخلی و خارجی (0/5+4/2)» و کمترین امتیاز مربوط به گویه «مشاوره با جوامع محلی درگیر در بحران (0/76+3/61)» بود.
در حیطه آشنایی با فرایندها و توانمندسازی آموزشی بیشترین امتیاز مربوط به گویه «آشنایی با سیاست نحوه صرفه‌جویی در مصرف منابع (1/1+3/18)» و کمترین امتیاز مربوط به گویه «آموزش به ارائه‌دهندگان مراقبت سلامتی در زمینه اقدامات احتیاطی استاندارد در پیشگیری از عفونت (0/9+2/63)» بود.
در حیطه مراقبتهای دوران بارداری، حین و بعد از زایمان در شرایط بلایا بیشترین امتیاز مربوط به گویه «آشنایی با سیستم ارجاع در مواقع بروز عوارض مادری و نوزادی (0/9+3/7)» و کمترین امتیاز مربوط به گویه «شروع تغذیه با شیر مادر در عرض 1 ساعت اول بعد از تولد (0/9+1/79)» بود.
در حیطه مدیریت بیماری‌های شایع بومی در مادران بیشترین امتیاز مربوط به گویه «آشنایی با نحوه پیشگیری مالاریا (0/7+3/87)» و کمترین امتیاز مربوط به گویه «آموزش نحوه غربالگری سل (1/1±3/05)» بود.
درنهایت در آخرین حیطه یعنی زایمان در فاز اولیه بحران بیشترین امتیاز مربوط به گویه «آشنایی با کیت‌های زایمان تمیز مادران و آماده‌سازی آن‌ها (0/5+4/15)» و کمترین امتیاز مربوط به گویه «ارائه آموزش لازم به مادران دریافت‌کننده کیت زایمان تمیز (0/9+3/42)» گزارش شد.
بحث
نتایج مطالعه نشان داد 83/9 درصد از افراد شرکت‌کننده در دوره آموزشی مرتبط با مراقبت از مادر و نوزاد در بلایا شرکت نکرده بودند که به آموزش ناکافی در این زمینه اشاره می‌کند. این نتیجه با مطالعات وانگ، التوبایتی و تقی‌زاده و مطابقت دارد [15، 20، 21].
وانگ در مطالعه خود و براساس نظرسنجی که از پرستاران فارغ‌التحصیل‌شده در جنوب استرالیا انجام داد، مشخص کرد که تنها 14 درصد از شرکت کنندگان موردمطالعه، در دوره‌های آموزشی منسجم بحران شرکت کرده بودند [20]. التوبایتی نیز براساس نظرسنجی که در شهر طائف عربستان بر روی 210 پرستار انجام داده بود، گزارش کرد که فقط یک آموزش 47 ساعته آن هم در مقطع کارشناسی ارشد برای پرستاران اورژانس جهت آمادگی در برابر بلایا در نظر گرفته شده است [21]. در مطالعه تقی‌زاده نیز 88/5 درصد از دانشجویان مامایی در دوره آموزشی در مورد بحران شرکت نکرده بودند. این در حالی است که در زمان بروز بلایا سلامتی زنان باردار، زنان تازه مادرشده و نوزادان تازه متولدشده به‌دلیل تغذیه ناکافی، وجود خدمات ناکافی پزشکی و مراقبت قبل از زایمان ناکافی به خطر می‌افتد. در زمان بعد از وقوع بلا، مراکز ارائه‌دهنده مراقبتهای پزشکی یا ویران شده‌اند و یا مملو از جمعیت آسیب‌دیده و زخمی می‌باشند [15]. بنابراین ضروری است ارائه‌دهندگان مراقبتهای سلامت درخصوص مراقبت از مادرو نوزاد در بلایا آموزش ببینند.
یافته‌های این مطالعه بیانگر نیاز آموزشی زیاد یا متوسط بیشتر واحدهای پژوهش در حیطه‌های مختلف مورد پرسش بود که با نتایج مطالعات بالوت در آمریکا، صنوبری در شهر اهواز، تقی‌زاده در شهر تهران، التوبایتی در عربستان، مرور سیتماتیک لوک و بازیار در ایران هم‌خوانی دارد [21-24، 25، 26]. در مطالعات یادشده بر نیاز آموزشی زیاد در زمینه‌های آمادگی جهت مدیریت بلایا، کمبود دانش و آگاهی در مورد بلایا و میزان وجود کم برنامههای آموزشی تأکید شده است. در مطالعه مهدی‌زاده و طاهری با عنوان «مدیریت بحران» نیز پرستاران برگزاری دوره‌های آموزشی را ضروری می‌دانستند [27]. همچنین در مطالعه عزتی و همکاران، وظایف تکنسین‌ها در بحران و اصول گزارش‌نویسی از اولویت‌های آموزشی اعلام شد [28]. پارسایی و همکاران بیمارستان‌های استان مازندران را در مواجهه با بلایا با ابزار استاندارد کشوری مورد بررسی قرار دادند. بیمارستان‌هایی که در سطح خوب آمادگی داشتند، بیمارستان‌هایی بودند که برنامههای مدیریت بحران را به‌صورت برنامههای کوتاه‌مدت و راهبردی برگزار کرده بودند [29].
در مطالعه خراسانی زواره نیز سطح آمادگی عملکردی مراکز بهداشتی و درمانی شهر بجنورد، 52/56 درصد در حد متوسط عنوان شد [30] که یافته‌های مطالعه حاضر با آن‌ها همسو هستند. ارائه برنامههای آموزشی مبتنی بر نیازسنجی جهت آمادگی بیمارستان‌ها و ارائه‌دهندگان مراقبت سلامتی برای ارائه خدمات در شرایط بلایا ضروری است.
نتایج مطالعه حاضر نشان داد نیاز به آموزش در حیطه‌های مدیریت اطلاعات، تدارکات، ارتباطات و هماهنگی و خشونت مبتنی بر جنسیت در مادران باردار، بیشتر از همه حیطه‌ها و در سطح نیاز آموزشی زیاد قرار گرفت. به‌عبارت‌دیگر نیاز آموزشی در زمینه‌های غیرتخصصی نسبت به حیطه تخصصی در اولویت قرار داشت. در مطالعه مهدی‌زاده و طاهری [27] نیز از دیدگاه پرستاران شاغل در شهر تهران، برگزاری دوره‌های آموزشی عمومی، ضروری اعلام شد که با مطالعه حاضر مطابقت دارد. از مهم‌ترین اولویت‌های آموزشی از دیدگاه واحدهای موردپژوهش در این مطالعه، نحوه برقراری ارتباط و هماهنگی در شرایط بلایا بود.
در برخی مطالعات به وجود ضعف در برقراری ارتباط در شرایط بلایا اشاره شده است. در مطالعه شجاعی و ملکی، تمامی بیمارستان‌های موردبررسی فاقد دستورالعمل برقراری ارتباط با سازمان‌های ذی‌ربط مثل بیمارستان‌های دیگر بودند. در هنگام وقوع بلایا برقراری ارتباط بدون ترتیب خاصی انجام می‌شد. همچنین درخصوص ایجاد شبکه ارتباطی بین بیمارستان و نمایندگی خدمات اورژانس محل و نمایندگی مدیریت اورژانس، در کلیه بیمارستان‌های مورد پژوهش ارتباط ضعیفی وجود داشت و شبکه‌ای در این زمینه ایجاد نشده بود [31]. طبق مطالعه ربیعی نیز در سال 1392 ناهماهنگی‌های بین سازمان‌های مسئول در مدیریت بلایا یکی از دلایل شناخته‌شده در ناموفق بودن مدیریت بلایا در کشور ایران محسوب می‌شود و یافته‌های به‌دست‌آمده نشان داد که در حال حاضر اصل هماهنگی در بلایای طبیعی به‌طور نامناسبی در بین سازمان‌ها اجرا می‌شود [32]. بنابراین باید به این مقوله در آموزش و تدوین برنامه درسی مربوط به آن توجه ویژه‌ای شود.
نمره نیاز آموزشی در حیطه مراقبت از مادران در حد نیازهای آموزشی زیاد قرار گرفت که از این جهت با مطالعه تقی‌زاده و همکاران هم‌خوانی دارد [15]. طبق نتایج به‌دست‌آمده از این مطالعه، میزان نیاز آموزشی ارائه‌دهندگان مراقبت سلامتی درزمینه خشونت جنسی در حد زیاد گزارش شد که با مطالعات سیگنا‌کو، شاه علی و همکاران و گزارش مرکز ملی منابع خشونت جنسی هم‌خوانی دارد [33-35]. تشخیص مادران باردار نیازمند ارجاع و نحوه ارجاع آنان، مراقبت از مادرانی که دچار آسیب شده‌اند، از دیگر نیازهای آموزشی واحدهای موردمطالعه بود. ارجاع به موقع در بلایا، یکی از مهارت‌های ویژه کارکنان درمانی است و از اهمیت قابل توجهی برخوردار است [2، 36].
در این مطالعه، در حیطه مراقبتهای بعد از زایمان در نوزادان، کمترین نیاز آموزشی احساس شد که این نتیجه با مطالعه تقی‌زاده و همکاران [15] مغایرت دارد. در مطالعه تقی‌زاده و همکاران دانشجویان مامایی در حیطه پیشگیری از مرگ‌ومیر نوزادی نیاز آموزشی زیاد و بسیار زیادی را گزارش کردند. شاید علت این مغایرت شغل مشارکت‌کنندگان در مطالعه باشد. در مطالعه تقی‌زاده، شرکت‌کنندگان در نیازسنجی، دانشجویان مامایی بودند، اما در این مطالعه از کارکنان شاغل نظرسنجی شد.
از محدودیت‌های مطالعه حاضر، کوچک بودن حجم نمونه و محدود بودن مطالعه به جمعیت کارکنان شاغل در شهر تهران بود. توصیه می‌شود در مطالعات بعدی کارکنان شاغل در سایر بیمارستان‌های نظامی در شهرهای دیگر ایران نیز در مطالعه شرکت داده شوند و تفاوت‌های فرهنگی، جغرافیایی و نیاز آموزشی آنان باتوجه‌به نوع بلایایی که در نقاط مختلف کشور رخ می‌دهد، در نظر گرفته شود.
به‌طور خلاصه، تعیین نیازهای آموزشی و اولویت‌های آن، یکی از مسائل چالش‌برانگیز در آموزش‌های مرتبط با شرایط بحرانی و بلایا است [37].
نتیجه‌گیری
در مطالعه حاضر در حیطه ارائه خدمات بهداشتی و درمانی به مادران و نوزادان در بلایا ابتدا به نیازسنجی از ارائه‌دهندگان خدمات به این قشر پرداخته شد. باتوجه‌به این که کشور ما در منطقه حادثه‌خیز جهان قرار گرفته است و باتوجه‌به نتایج به‌دست‌آمده در این پژوهش مشخص شد که ارائه‌دهندگان مراقبت سلامت برای مراقبت از مادران و نوزادان در بلایا نیاز به آموزش دارند. بنابراین برای کسب دانش و مهارت لازم برای مراقبت از مادران و نوزادان در بلایا پیشنهاد می‌شود دوره‌های آموزشی و برنامههای درسی براساس نیازهای آموزشی اعلام‌شده برای ارائه‌دهندگان مراقبت سلامت نیروهای مسلح طراحی و برگزار شود. برنامه‌ریزی برای برگزاری مستمر و منظم کلاس‌های آموزشی مبتنی بر نیازسنجی در حوزه تخصصی مراقبت از مادران و نوزادان در بلایا باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد. تولید محتواهای آموزشی و کمک آموزشی در راستای مراقبت از مادران و نوزادان در بلایا به‌ویژه محتوای آموزشی تحصیلات دانشگاهی، توجه ویژه به این امر در مراکز علمی و تحقیقاتی، اجرای دوره‌های آموزشی بازآموزی ضمن خدمت به‌ویژه در قالب کارگاه‌های آموزشی براساس نیازسنجی و اجرای انواع مانورها و تمرینات از دیگر اقداماتی است که باید به آن پرداخت.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مقاله در دانشگاه علوم‌پزشکی آجا با کد اخلاق IR.AJAUMS.REC.1396.83 ثبت شده است.
حامی مالی
این مقاله قسمتی از پایان‌نامه پژوهشگر لیلا پورسلیمان در رشته کارشناسی ارشد پرستاری اورژانس است که با حمایت مالی معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی آجا انجام شده است.
مشارکت نویسندگان
جمع‌آوری داده و نگارش متن اولیه مقاله: لیلا پورسلیمان؛ ناظر مطالعه: شهلا علیاری؛ تحلیل آماری: امیرحسین پیشگویی؛ طراحی پژوهش و بازبینی متن نهایی مقاله: همه نویسندگان.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
از اساتید و شرکت‌کنندگان در مطالعه از 9 بیمارستان نیروهای مسلح مستقر در سطح شهر تهران، تشکر و قدردانی می‌شود.
با وجود پیشرفت‌های بشر درزمینه افزایش طول عمر، هنوز هم وقوع بلایا، حیات بسیاری از انسان‌ها را تهدید می‌کند. براساس تعریف فدراسیون صلیب سرخ و هلال احمر، بلایا به حوادثی اطلاق می‌شود که دست کم منجر به مرگ 10 نفر یا آسیب دیدن 100 نفر شود و افراد را به کمک‌های دیگران نیازمند کند [1]. سالانه زندگی میلیون‌ها نفر از مردم به‌دلیل وقوع بلایا و بحران‌ها ازقبیل زلزله، سیل، آتش‌سوزی، سونامی و حملات تروریستی تحت تأثیر قرار می‌گیرد [2]. در طی سه دهه اخیر در ایران، بلایای طبیعی حدود 2689 کشته برجای گذاشته و 737058 هزار دلار خسارت اقتصادی به بار آورده است [3]. زنان به سه دلیل در بلایا آسیب‌پذیر هستند که عبارت‌اند از دلایل زیستی (هورمونی، مسائل عاطفی و توان فیزیکی کمتر)، دلایل اجتماعی (نقش‌های اجتماعی ضعیف‌تر، حمایت اجتماعی کمتر، باورها و ارزش‌های فرهنگی نادرست، تعارض بین سنت و مدرنیته، فرهنگ مردسالار، نگاه جنسیتی و عدم امنیت، نداشتن امدادگر خانم و حضور کمرنگ آنان در سازمان‌ها، وضعیت اقتصادی و سطح سواد پایین‌تر، اعتقادات مذهبی، سیاست‌ها و قوانین) و دلایل روان‌شناختی (اختلالات روانی، عواطف و انگیزه مادری) [4].
تخریب شدن مراکز بهداشتی سبب می‌شود مراقبتهای بارداری و بهداشتی زنان به‌درستی انجام نشود. عوارض دوران بارداری و زایمان شایع‌تر شوند و بیماری‌های عفونی افزایش یابد. در شرایط بلایا با وجود نیاز زنان و کودکان به مراقبت، مراجعه برای دریافت خدمات سلامت نیز کمتر می‌شود [5]. تأخیر رشد داخل رحمی، عوارض متعدد زمان تولد، آسیب‌های کروموزومی و ناهنجاری جنینی ناشی از صدمات محیطی، اختلالات یادگیری در سال‌های بعد از تولد، تولد زودرس ناشی از شرایط محیطی و استرس وارد بر مادر، تغذیه ناکافی و خدمات ناکافی پزشکی ناشی از شرایط محیطی برای نوزاد، نیز از عواملی هستند که نوزادان را در معرض خطر بیشتری قرار می‌دهند [6].
امروزه آمادگی برای مقابله با بلایا در تمامی کشورهای دنیا اهمیت بسیاری پیدا کرده است. کارکنان نظام سلامت نیز به‌عنوان یکی از ارکان مهم ارائه خدمات در سیستم‌های بهداشتی‌درمانی، باید پاسخی اصولی و مؤثر به اینگونه بلایا داشته باشند [2]. آموزش سلامت در بلایا و شرکت افراد در دوره‌های مختلف آموزشی، می‌تواند نتایج مثبتی ازقبیل کاهش مرگ‌ومیر و ناتوانی در جوامع انسانی، ارتقاء سطح سلامت در جامعه و کاهش هزینه‌های مؤسسات بهداشتی‌درمانی را درپی داشته باشد. ازاین‌رو، توجه ویژه به بحث آموزش سلامت در بلایا و تدوین برنامه‌ها و دوره‌های استاندارد آموزش سلامت در بلایا در فاز آمادگی چرخه مدیریت بلایا، لازم و ضروری به نظر می‌رسد [2، 7، 8]. چنان‌که در مطالعه نخعی و همکاران، مداخله آموزشی، بر افزایش آمادگی پرستاران در مقابله با بلایا تأثیر مثبت معناداری داشت [9]. اینگونه برنامههای آموزشی باید براساس نیازهای آموزشی و جهت دستیابی به حداکثر یادگیری طراحی شوند. نیاز آموزشی، فاصله‌ای است میان آنچه فرد یا گروهی خاص در شرایط موجود می‌دانند و انجام می‌دهند با آنچه باید بدانند و انجام دهند. نیاز آموزشی را می‌توان کمبود دانش لازم، مهارت رفتاری یا شرایطی دانست که از انجام کار به‌صورت مطلوب و رضایت‌بخش ممانعت می‌کند، اما از طریق آموزش قابل رفع است [10].
یکی از مهم‌ترین مسائل در برنامه‌ریزی آموزشی نیازسنجی است، زیرا نیازسنجی اساس تدوین و توسعه برنامههای آموزشی است. امروزه برنامههای آموزشی پیوسته در حال تغییر هستند تا با افزایش دانش بشر و ارتقای مهارت‌ها هماهنگ شوند [11, 12]. ازنظر مک‌کله‌لند، نیازسنجی آموزشی به سازمان‌ها کمک می‌کند که سطوح دانش و مهارت اعضای خود را آزمایش کنند. اطلاع از نیازسنجی می‌تواند به‌عنوان اساسی برای توسعه یک برنامه آموزشی، برای افزایش مهارت و دانش کارورزان مورد استفاده قرار گیرد [13، 14]. نیازسنجی آموزشی به منظور تدوین اهداف، اولویت‌ها و محتوای آموزشی انجام می‌شود و از این طریق برای افزایش دانش و مهارت افراد برطبق مهم‌ترین نیازهای آموزشی آنان برنامه‌ریزی می‌شود [15].
برنامه درسی دارای محدودیت‌های گوناگون ازنظر زمانی، یادگیری و مواردی از این قبیل است. ازاین‌رو، تمام نیازهای آموزشی نمی‌تواند و نباید محقق شوند و تنها آن دسته از نیازها باید دنبال شوند که دارای اولویت و اهمیت هستند. این مسئله نیز در پرتو نیازسنجی امکان‌پذیر است [13]. کلاو که در مطالعه‌ای به بررسی نیازهای آموزشی ماماها در به‌کارگیری وسایل جدید در ارزیابی سلامت جنین پرداخت، عقیده دارد که با گذشت هر 5 سال، باید نیازهای آموزشی کارکنان دوباره مورد ارزیابی قرار گیرد [16].
لزوم نیازسنجی در برنامه‌ریزی آموزشی در تمامی رشته‌ها وجود دارد، اما برای برنامه‌ریزی آموزشی در شرایط بحران، باتوجه‌به پیچیدگی و جدید بودن موضوع، همچنین مستعد بودن ایران به وقوع بلایای طبیعی، شدیدتر احساس می‌شود [15، 17]. این در حالی است که پژوهش‌های انجام‌شده در سطح ایران و جهان، بیانگر این مطلب می‌باشد که آمادگی ارائه‌دهندگان مراقبت سلامتی برای ارائه مراقبت در شرایط بلایا کم بوده و نیازمند توجه بیشتری می‌باشد و به گروه آسیب‌پذیر مادران و نوزادان توجه خاصی نشده است [18]. در مطالعه امیری و همکاران تنها 42/2 درصد از بیمارستان‌های استان سمنان برنامه‌ریزی آموزشی برای مقابله با بلایا داشتند [2].
ازآن‌جایی‌که فقدان نیازسنجی در برنامه‌ریزی بهداشتی کشورهای در حال توسعه، نتایج آموزشی را تهدید می‌کند و در نظام بهداشت و درمان ایران نیز نیازسنجی حلقه مفقوده برنامه‌ریزی آموزشی است [19] و باتوجه‌به اینکه مادران و نوزادان به‌ویژه در مواقع رخداد بلایا بسیار آسیب‌پذیر می‌باشند، در این مطالعه به بررسی نیازهای آموزشی ارائه‌دهندگان مراقبت سلامتی جهت مراقبت از مادران و نوزادان در بلایا پرداخته شده است.
روش بررسی
پژوهش حاضر یک مطالعه مقطعی بود که در سال 1396 انجام شد. 208 نفر از ارائه‌دهندگان خدمات مراقبتی شامل پرستار، ماما و بهیار در 9 بیمارستان نیروهای مسلح مستقر در سطح شهر تهران، با روش سرشماری در مطالعه شرکت کردند. نیازسنجی در بخش‌های جراحی زنان، بلوک زایمان، درمانگاه پره‌ناتال و همجواری انجام شد. معیارهای ورود به مطالعه شامل تمایل به شرکت در مطالعه و داشتن حداقل 3 ماه سابقه کار درزمینه مراقبت از مادران و نوزادان بود. شرکت‌کنندگانی که به بیش از 10 درصد از سؤالات پرسش‌نامه پاسخ ندادند از مطالعه خارج شدند.
ابزار جمع‌آوری داده‌ها پرسش‌نامه مشخصات فردی (سن، جنس، شغل، سطح تحصیلات، وضعیت تأهل و سابقه حضور در بلایا) و پرسش‌نامه محقق‌‌ساخته درزمینه مراقبت از مادران و نوزادان در بلایا بود. جهت تدوین گویه‌های پرسش‌نامه، مطالعات کتابخانه‌ای و تحت وب صورت گرفت و پنل تخصصی با متخصصین برنامه‌ریزی درسی، بهداشت باروری، مامایی، هلال احمر و سلامت در بلایا برگزار شد و گویه‌های پرسش‌نامه تدوین شد. این پرسش‌نامه حاوی 10 حیطه و 64 گویه بود. از این 10 حیطه، 6 حیطه مدیریتی (پاسخ‌گویی، مدیریت اطلاعات، تدارکات، ارتباط و هماهنگی، آشنایی با فرایندها و توانمندسازی آموزشی) و 4 حیطه مراقبتی (مراقبتهای دوران بارداری، حین و بعد از زایمان در شرایط بلا، خشونت مبتنی بر جنسیت در زنان باردار، مراقبت بعد از زایمان در نوزادان، مدیریت بیماری‌های شایع بومی در مادران و زایمان در فاز اولیه بحران) در نظر گرفته شد. این پرسش‌نامه در طیف لیکرت 5 تایی و با امتیاز 1 تا 5 (از امتیاز کم به زیاد) و به‌صورت به آموزش نیاز ندارم، نیاز به آموزش کمی دارم، به آموزش در حد متوسط نیاز دارم، نیاز به آموزش زیاد دارم و نیاز به آموزش خیلی زیاد دارم، طبقه‌بندی شد. به منظور سطح‌بندی پرسش‌نامه باتوجه‌به 5 نمره‌ای بودن طیف لیکرتی پرسش‌نامه برحسب میزان نیاز آموزشی، نمره صفر تا 1 (20 درصد) معادل بسیار خوب بدون نیاز آموزشی، نمره 1/1 تا 2 (21-40 درصد) معادل خوب با نیاز آموزشی کم، نمره 2/1 تا 3 (41-60 درصد) معادل متوسط با نیاز آموزشی متوسط، نمره 3/1 تا 4 (61 تا80) معادل ضعیف با نیاز آموزشی زیاد و نمره 4/1 تا 5 (81 تا 100 درصد) معادل بسیار ضعیف با نیاز آموزشی بسیار زیاد در نظر گرفته شد.
برای احراز روایی صوری با 12 نفر شامل پرستار، ماما و بهیار که دارای تجربه کار درزمینه مادران و نوزادان بودند، به‌صورت چهره به چهره مصاحبه و سطح دشواری، میزان تناسب و ابهام در پرسش‌نامه مورد بررسی قرار گرفت. مواردی که ابهام وجود داشت مورد اصلاح و بازنگری قرار گرفت. جهت محاسبه روایی صوری کمی برای هریک از گویه‌های پرسش‌نامه طیف لیکرتی 5 قسمتی شامل کاملاً مهم است (امتیاز 5)، مهم است (امتیاز 4)، به‌طور متوسط مهم است (امتیاز 3)، اندکی مهم است (امتیاز 2) و اصلاً مهم نیست (امتیاز 1) در نظر گرفته شد. سپس مجدداً از 12 نفر از کادر درمان شامل پرستار، ماما و بهیار که تجربه کار با مادران و نوزادان را داشتند، درخواست شد که هرکدام از گویهها را بررسی و یک گزینه را انتخاب کنند.
در ادامه پژوهشگر امتیاز تأثیر هریک از گویهها را به‌طور جداگانه محاسبه کرد. حداقل امتیاز گویه‌های مربوطه در امتیاز تأثیر با نقطه برش بیشتر از 1/5 محاسبه شد و روایی صوری همه گویه‌های پرسش‌نامه مورد تأیید قرار گرفت. روایی محتوای کیفی با نظرسنجی از 10 نفر از متخصصین موضوع و اصلاح موارد موردنظر آنان، مورد تأیید قرار گرفت. برای تعیین روایی محتوای کمی، نسبت روایی محتوا و شاخص روایی محتوا محاسبه شد. در این پژوهش، جهت محاسبه نسبت روایی محتوا از 11 نفر خبرگان درخواست شد تا گویهها را براساس طیف 3 قسمتی شامل «ضروری است»، «مفید است اما ضروری نیست» و «ضرورتی ندارد» بررسی کنند. میزان عددی شاخص روایی محتوا براساس تعداد افراد پانل در جدول لاوشه با 11 نفر متخصص و نقطه برش بیشتر از 0/59 در سطح معناداری 0/05>P محاسبه شد. این مقدار عددی برای گویه 3 (برقراری سیستم ارائه پیشنهادات و انتقادات) و گویه 4 (ارائه پاسخ متناسب به شکایات و پیشنهادات واصله) عدد 0/45 بود که موفق به کسب حداقل نمره قابل قبول نشدند، اما به‌دلیل اهمیت موضوع حذف نشدند. نسبت روایی محتوا سایر گویهها بالاتر از 0/59 بود. حداقل نمره قابل قبول به‌دست‌آمده در شاخص روایی محتوا بالاتر از 0/79 بود. گویه‌های «تسهیل ارتباط بین امدادگران داخلی» و «تسهیل ارتباط بین امدادگران خارجی» به‌علت کسب نکردن حداقل نمره، حذف شدند. پایایی پرسش‌نامه نیز با انجام یک مطالعه مقدماتی بر روی 50 نفر محاسبه شد که آلفای کرونباخ 0/94 تعیین شد. به منظور تعیین روایی سازه نیز از تحلیل عامل اکتشافی استفاده شد. ابتدا جهت تعیین روایی سازه، پس از بررسی همسانی درونی عبارات پرسش‌نامه، از روش تحلیل عاملی اکتشافی و چرخش واریمکس که ارتباط درونی میان متغیرها را مورد بررسی قرار می‌دهد، به منظور کشف طبقاتی از متغیرها که دارای بیشترین ارتباط با یکدیگر بودند، استفاده شد.
برای انجام مطالعه ابتدا پژوهشگر طی برگزاری جلسه معارفه، واحدهای مورد پژوهش را پیرامون هدف تحقیق آشنا و همکاری آن‌ها را جهت شرکت در مطالعه جلب کرد. به واحدهای تحقیق اطمینان داده شد که اطلاعات گردآوری شده محرمانه باقی خواهد ماند. در صورت تمایل افراد به شرکت در مطالعه، رضایت‌نامه کتبی مبنی بر تمایل شرکت در تحقیق، دریافت شد. به منظور جمع‌آوری داده‌ها، ضمن مراجعه به محل کار واحدهای موردپژوهش، پرسش‌نامه‌های «مشخصات فردی» و «نیازهای آموزشی مرتبط با ارائه خدمات مادر و نوزاد در بلایا» در اختیار آنان قرار گرفت و پس از تکمیل جمع‌آوری شدند. از 220 پرسش‌نامه توزیع‌شده، 212 پرسش‌نامه عودت داده شد و از این مقدار نیز 4 پرسش‌نامه، به‌علت تکمیل نشدن بیش از 10 درصد از سؤالات حذف شدند. داده‌های به‌دست‌آمده از پرسش‌نامه، با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 16 و آماره‌های توصیفی فراوانی، میانگین و انحراف‌معیار تجزیه‌وتحلیل شدند.
این پژوهش در کمیته اخلاق در پژوهش دانشگاه علوم پزشکی آجا تأیید شده است. در پژوهش حاضر تمامی مفاد اخلاق در پژوهش مطابق با بیانیه هلسینکی رعایت شد. مشارکت‌کنندگان آزاد بودند در هر مرحله از پژوهش که تمایل به ادامه همکاری نداشتند، از پژوهش خارج شوند.
یافته‌ها
208 نفر در مطالعه شرکت کردند و نرخ پاسخ‌دهی نهایی با احتساب عدم پاسخ‌دهی و عدم برگشت پرسش‌نامه‌ها 94/5 درصد بود. میانگین سنی نمونه‌ها در این مطالعه 8/64±37/79 سال و با بیشترین مقدار 60 سال و کمترین مقدار 20 سال بود. بیشتر شرکت‌کنندگان پرستار (52/89 درصد) و زن (92/3 درصد) بودند. مشخصات فردی واحدهای موردپژوهش در جدول شماره 1 ارائه شده است.
نیازهای آموزشی ارائه‌دهندگان مراقبت سلامتی برای مراقبت از مادران و نوزادان در جدول شماره 2 ارائه شده است.
نیاز آموزشی در حیطه خشونت مبتنی بر جنسیت در مادران باردار در میان تمامی حیطه‌ها (0/01±4/3) و گویهها، بیشترین و حیطه مراقبتهای بعد از زایمان در نوزادان نیز کمترین نیاز آموزشی (0/4± 2/19) احساس شد. بیشترین نیاز آموزشی در حیطه پاسخ‌گویی مربوط به گویه «ارائه پاسخ متناسب به شکایات و پیشنهادات واصله (1/03±2/97)» است و کمترین امتیاز را گویه «برقراری سیستم ارائه پیشنهادات و انتقادات (1/04±2)» به خود اختصاص داد. در حیطه مدیریت اطلاعات، بیشترین گویه «شناخت نحوه پیگیری و نظارت بر شیوع بیماری در طول زمان (0/5±4/3)» بود و بقیه امتیاز مساوی (0/5±4/28) داشتند.
در حیطه تدارکات بیشترین امتیاز مربوط به گویه «آشنایی با بسته‌های خدماتی (کیت‌های) موردنیاز مادران و نوزادان در شرایط بلایا (0/5+4/32)» و کمترین امتیاز مربوط به «آشنایی با اماکن ارائه خدمات به مادران و نوزادان در شرایط بلایا و مدیریت آن (0/8+3/74)» بیان شد. در حیطه ارتباط و هماهنگی، بیشترین امتیاز مربوط به گویه «برقراری ارتباط با امدادگران داخلی و خارجی (0/5+4/2)» و کمترین امتیاز مربوط به گویه «مشاوره با جوامع محلی درگیر در بحران (0/76+3/61)» بود.
در حیطه آشنایی با فرایندها و توانمندسازی آموزشی بیشترین امتیاز مربوط به گویه «آشنایی با سیاست نحوه صرفه‌جویی در مصرف منابع (1/1+3/18)» و کمترین امتیاز مربوط به گویه «آموزش به ارائه‌دهندگان مراقبت سلامتی در زمینه اقدامات احتیاطی استاندارد در پیشگیری از عفونت (0/9+2/63)» بود.
در حیطه مراقبتهای دوران بارداری، حین و بعد از زایمان در شرایط بلایا بیشترین امتیاز مربوط به گویه «آشنایی با سیستم ارجاع در مواقع بروز عوارض مادری و نوزادی (0/9+3/7)» و کمترین امتیاز مربوط به گویه «شروع تغذیه با شیر مادر در عرض 1 ساعت اول بعد از تولد (0/9+1/79)» بود.
در حیطه مدیریت بیماری‌های شایع بومی در مادران بیشترین امتیاز مربوط به گویه «آشنایی با نحوه پیشگیری مالاریا (0/7+3/87)» و کمترین امتیاز مربوط به گویه «آموزش نحوه غربالگری سل (1/1±3/05)» بود.
درنهایت در آخرین حیطه یعنی زایمان در فاز اولیه بحران بیشترین امتیاز مربوط به گویه «آشنایی با کیت‌های زایمان تمیز مادران و آماده‌سازی آن‌ها (0/5+4/15)» و کمترین امتیاز مربوط به گویه «ارائه آموزش لازم به مادران دریافت‌کننده کیت زایمان تمیز (0/9+3/42)» گزارش شد.
بحث
نتایج مطالعه نشان داد 83/9 درصد از افراد شرکت‌کننده در دوره آموزشی مرتبط با مراقبت از مادر و نوزاد در بلایا شرکت نکرده بودند که به آموزش ناکافی در این زمینه اشاره می‌کند. این نتیجه با مطالعات وانگ، التوبایتی و تقی‌زاده و مطابقت دارد [15، 20، 21].
وانگ در مطالعه خود و براساس نظرسنجی که از پرستاران فارغ‌التحصیل‌شده در جنوب استرالیا انجام داد، مشخص کرد که تنها 14 درصد از شرکت کنندگان موردمطالعه، در دوره‌های آموزشی منسجم بحران شرکت کرده بودند [20]. التوبایتی نیز براساس نظرسنجی که در شهر طائف عربستان بر روی 210 پرستار انجام داده بود، گزارش کرد که فقط یک آموزش 47 ساعته آن هم در مقطع کارشناسی ارشد برای پرستاران اورژانس جهت آمادگی در برابر بلایا در نظر گرفته شده است [21]. در مطالعه تقی‌زاده نیز 88/5 درصد از دانشجویان مامایی در دوره آموزشی در مورد بحران شرکت نکرده بودند. این در حالی است که در زمان بروز بلایا سلامتی زنان باردار، زنان تازه مادرشده و نوزادان تازه متولدشده به‌دلیل تغذیه ناکافی، وجود خدمات ناکافی پزشکی و مراقبت قبل از زایمان ناکافی به خطر می‌افتد. در زمان بعد از وقوع بلا، مراکز ارائه‌دهنده مراقبتهای پزشکی یا ویران شده‌اند و یا مملو از جمعیت آسیب‌دیده و زخمی می‌باشند [15]. بنابراین ضروری است ارائه‌دهندگان مراقبتهای سلامت درخصوص مراقبت از مادرو نوزاد در بلایا آموزش ببینند.
یافته‌های این مطالعه بیانگر نیاز آموزشی زیاد یا متوسط بیشتر واحدهای پژوهش در حیطه‌های مختلف مورد پرسش بود که با نتایج مطالعات بالوت در آمریکا، صنوبری در شهر اهواز، تقی‌زاده در شهر تهران، التوبایتی در عربستان، مرور سیتماتیک لوک و بازیار در ایران هم‌خوانی دارد [21-24، 25، 26]. در مطالعات یادشده بر نیاز آموزشی زیاد در زمینه‌های آمادگی جهت مدیریت بلایا، کمبود دانش و آگاهی در مورد بلایا و میزان وجود کم برنامههای آموزشی تأکید شده است. در مطالعه مهدی‌زاده و طاهری با عنوان «مدیریت بحران» نیز پرستاران برگزاری دوره‌های آموزشی را ضروری می‌دانستند [27]. همچنین در مطالعه عزتی و همکاران، وظایف تکنسین‌ها در بحران و اصول گزارش‌نویسی از اولویت‌های آموزشی اعلام شد [28]. پارسایی و همکاران بیمارستان‌های استان مازندران را در مواجهه با بلایا با ابزار استاندارد کشوری مورد بررسی قرار دادند. بیمارستان‌هایی که در سطح خوب آمادگی داشتند، بیمارستان‌هایی بودند که برنامههای مدیریت بحران را به‌صورت برنامههای کوتاه‌مدت و راهبردی برگزار کرده بودند [29].
در مطالعه خراسانی زواره نیز سطح آمادگی عملکردی مراکز بهداشتی و درمانی شهر بجنورد، 52/56 درصد در حد متوسط عنوان شد [30] که یافته‌های مطالعه حاضر با آن‌ها همسو هستند. ارائه برنامههای آموزشی مبتنی بر نیازسنجی جهت آمادگی بیمارستان‌ها و ارائه‌دهندگان مراقبت سلامتی برای ارائه خدمات در شرایط بلایا ضروری است.
نتایج مطالعه حاضر نشان داد نیاز به آموزش در حیطه‌های مدیریت اطلاعات، تدارکات، ارتباطات و هماهنگی و خشونت مبتنی بر جنسیت در مادران باردار، بیشتر از همه حیطه‌ها و در سطح نیاز آموزشی زیاد قرار گرفت. به‌عبارت‌دیگر نیاز آموزشی در زمینه‌های غیرتخصصی نسبت به حیطه تخصصی در اولویت قرار داشت. در مطالعه مهدی‌زاده و طاهری [27] نیز از دیدگاه پرستاران شاغل در شهر تهران، برگزاری دوره‌های آموزشی عمومی، ضروری اعلام شد که با مطالعه حاضر مطابقت دارد. از مهم‌ترین اولویت‌های آموزشی از دیدگاه واحدهای موردپژوهش در این مطالعه، نحوه برقراری ارتباط و هماهنگی در شرایط بلایا بود.
در برخی مطالعات به وجود ضعف در برقراری ارتباط در شرایط بلایا اشاره شده است. در مطالعه شجاعی و ملکی، تمامی بیمارستان‌های موردبررسی فاقد دستورالعمل برقراری ارتباط با سازمان‌های ذی‌ربط مثل بیمارستان‌های دیگر بودند. در هنگام وقوع بلایا برقراری ارتباط بدون ترتیب خاصی انجام می‌شد. همچنین درخصوص ایجاد شبکه ارتباطی بین بیمارستان و نمایندگی خدمات اورژانس محل و نمایندگی مدیریت اورژانس، در کلیه بیمارستان‌های مورد پژوهش ارتباط ضعیفی وجود داشت و شبکه‌ای در این زمینه ایجاد نشده بود [31]. طبق مطالعه ربیعی نیز در سال 1392 ناهماهنگی‌های بین سازمان‌های مسئول در مدیریت بلایا یکی از دلایل شناخته‌شده در ناموفق بودن مدیریت بلایا در کشور ایران محسوب می‌شود و یافته‌های به‌دست‌آمده نشان داد که در حال حاضر اصل هماهنگی در بلایای طبیعی به‌طور نامناسبی در بین سازمان‌ها اجرا می‌شود [32]. بنابراین باید به این مقوله در آموزش و تدوین برنامه درسی مربوط به آن توجه ویژه‌ای شود.
نمره نیاز آموزشی در حیطه مراقبت از مادران در حد نیازهای آموزشی زیاد قرار گرفت که از این جهت با مطالعه تقی‌زاده و همکاران هم‌خوانی دارد [15]. طبق نتایج به‌دست‌آمده از این مطالعه، میزان نیاز آموزشی ارائه‌دهندگان مراقبت سلامتی درزمینه خشونت جنسی در حد زیاد گزارش شد که با مطالعات سیگنا‌کو، شاه علی و همکاران و گزارش مرکز ملی منابع خشونت جنسی هم‌خوانی دارد [33-35]. تشخیص مادران باردار نیازمند ارجاع و نحوه ارجاع آنان، مراقبت از مادرانی که دچار آسیب شده‌اند، از دیگر نیازهای آموزشی واحدهای موردمطالعه بود. ارجاع به موقع در بلایا، یکی از مهارت‌های ویژه کارکنان درمانی است و از اهمیت قابل توجهی برخوردار است [2، 36].
در این مطالعه، در حیطه مراقبتهای بعد از زایمان در نوزادان، کمترین نیاز آموزشی احساس شد که این نتیجه با مطالعه تقی‌زاده و همکاران [15] مغایرت دارد. در مطالعه تقی‌زاده و همکاران دانشجویان مامایی در حیطه پیشگیری از مرگ‌ومیر نوزادی نیاز آموزشی زیاد و بسیار زیادی را گزارش کردند. شاید علت این مغایرت شغل مشارکت‌کنندگان در مطالعه باشد. در مطالعه تقی‌زاده، شرکت‌کنندگان در نیازسنجی، دانشجویان مامایی بودند، اما در این مطالعه از کارکنان شاغل نظرسنجی شد.
از محدودیت‌های مطالعه حاضر، کوچک بودن حجم نمونه و محدود بودن مطالعه به جمعیت کارکنان شاغل در شهر تهران بود. توصیه می‌شود در مطالعات بعدی کارکنان شاغل در سایر بیمارستان‌های نظامی در شهرهای دیگر ایران نیز در مطالعه شرکت داده شوند و تفاوت‌های فرهنگی، جغرافیایی و نیاز آموزشی آنان باتوجه‌به نوع بلایایی که در نقاط مختلف کشور رخ می‌دهد، در نظر گرفته شود.
به‌طور خلاصه، تعیین نیازهای آموزشی و اولویت‌های آن، یکی از مسائل چالش‌برانگیز در آموزش‌های مرتبط با شرایط بحرانی و بلایا است [37].
نتیجه‌گیری
در مطالعه حاضر در حیطه ارائه خدمات بهداشتی و درمانی به مادران و نوزادان در بلایا ابتدا به نیازسنجی از ارائه‌دهندگان خدمات به این قشر پرداخته شد. باتوجه‌به این که کشور ما در منطقه حادثه‌خیز جهان قرار گرفته است و باتوجه‌به نتایج به‌دست‌آمده در این پژوهش مشخص شد که ارائه‌دهندگان مراقبت سلامت برای مراقبت از مادران و نوزادان در بلایا نیاز به آموزش دارند. بنابراین برای کسب دانش و مهارت لازم برای مراقبت از مادران و نوزادان در بلایا پیشنهاد می‌شود دوره‌های آموزشی و برنامههای درسی براساس نیازهای آموزشی اعلام‌شده برای ارائه‌دهندگان مراقبت سلامت نیروهای مسلح طراحی و برگزار شود. برنامه‌ریزی برای برگزاری مستمر و منظم کلاس‌های آموزشی مبتنی بر نیازسنجی در حوزه تخصصی مراقبت از مادران و نوزادان در بلایا باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد. تولید محتواهای آموزشی و کمک آموزشی در راستای مراقبت از مادران و نوزادان در بلایا به‌ویژه محتوای آموزشی تحصیلات دانشگاهی، توجه ویژه به این امر در مراکز علمی و تحقیقاتی، اجرای دوره‌های آموزشی بازآموزی ضمن خدمت به‌ویژه در قالب کارگاه‌های آموزشی براساس نیازسنجی و اجرای انواع مانورها و تمرینات از دیگر اقداماتی است که باید به آن پرداخت.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مقاله در دانشگاه علوم‌پزشکی آجا با کد اخلاق IR.AJAUMS.REC.1396.83 ثبت شده است.
حامی مالی
این مقاله قسمتی از پایان‌نامه پژوهشگر لیلا پورسلیمان در رشته کارشناسی ارشد پرستاری اورژانس است که با حمایت مالی معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی آجا انجام شده است.
مشارکت نویسندگان
جمع‌آوری داده و نگارش متن اولیه مقاله: لیلا پورسلیمان؛ ناظر مطالعه: شهلا علیاری؛ تحلیل آماری: امیرحسین پیشگویی؛ طراحی پژوهش و بازبینی متن نهایی مقاله: همه نویسندگان.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
از اساتید و شرکت‌کنندگان در مطالعه از 9 بیمارستان نیروهای مسلح مستقر در سطح شهر تهران، تشکر و قدردانی می‌شود.
References
1.Waltzman M, Fleegler E. Preparing for natural disasters. Clin Pediatr Emerg Med. 2009; 10(3):144-8. [DOI:10.1016/j.cpem.2009.07.009]
2.Poursoleyman L, Aliyari S, Sharififar S T, Pishgooie S A H. Development of Instructional Curriculum of Maternal and Newborn Care for Army Health Providers in Disasters. Military Caring Scien. 2018; 5 (1) :1-12. [DOI:10.29252/mcs.5.1.1]
3.Heydari A, Afzalaghaee M, Houshmand E, Shabanikiya H. Assessing the risk perception of natural disasters among the staff of hospitals in Mashhad, Iran. Health Emerg Disasters Q. 2022; 7(4):227-34. [DOI:10.32598/hdq.7.4.259.5]
4.Shooshtari Sh, Abedi MR, Bahrami M, Samouei R. Determining the reasons behind women's vulnerability during disasters: A qualitative study. Safety Promot Inj Prev. 2017; 5(1):51-8. [Link]
5.International Council of Nurses. Core Competencies in disaster nursing version 2.0. Geneva: International Council Of Nurses; 2019. [Link]
6.Sohrabizadeh S, Jahangiri K, Khani Jazani R. Reproductive health in the recent disasters of Iran: A management perspective. BMC Public Health. 2018; 18(1):389. [DOI:10.1186/s12889-018-5311-2] [PMID]
7.Harville EW, Xiong X, Buekens P. Hurricane Katrina and perinatal health. Birth. 2009; 36(4):325-31. [DOI:10.1111/j.1523-536X.2009.00360.x] [PMID]Pourhosseini SS, Ardalan A, Mehrolhassani MH. Key aspects of providing healthcare services in disaster response stage. Iran J Public Health. 2015; 44(1):111-8. [PMID]
8.Pourhosseini SS, Ardalan A, Mehrolhassani MH. Key aspects of providing healthcare services in disaster response stage. Iran J Public Health. 2015; 44(1):111-8. [PMID] [PMCID]
9.Nakhaei M, Tabiee S, Saadatjou SA, SabzehKar F. [The effect of educational intervention on nurses’ preparedness in emergencies and disasters (Persian)]. J Birjand Univ Med Sci. 2019; 26(3):237-48. [DOI:10.32592/JBirjandUnivMedSci.2019.26.3.105]
10.Hajifoghaha M, Nahidi F, Alizadeh S, Golezar S, Dabiri F, Mokhlesi SS, et al. Midwives’ educational needs in Iran: A narrative review. Iran J Nurs Midwifery Res. 2019; 25(1):1-6. [DOI:10.4103/ijnmr.IJNMR_82_19] [PMID]
11.Moghadas T, Asgari H, Rohani M, Nasirzadeh M, Akhavan S, Ansaripour S, etal. Educational needs assessment of general physicians employed in 24-h urban and rural health centers about emergency patients’ management in Isfahan Province. Int J Educ Psychol Res. 2017; 3:36-41. [Link]
12.Maree C, Yazbek M, Leech R. Process of development of a contemporary curriculum in advanced midwifery. Health SA. 2018; 23:1037. [DOI:10.4102/hsag.v23i0.1037] [PMID]
13.Ghoreyshyzadeh F, HoseinPour F, Ghaffari R, Nourdadgar A. Educational needs assessment of family health providers in Tabriz Health Care Centers in 2015. Res Dev Med Educ. 2017; 6(1):12-8. [DOI:10.15171/rdme.2017.003]
14.Seyedaskari SM, Rozbehi A, Bahmanbijari B, Mahdavinia J, Beigzadeh A, Rezaei H. Assessment of training needs of education experts in Kerman University of Medical Sciences. Am J Educ Res. 2016; 4(10):736-40. [Link]
15.Taghizadeh Z, Montazeri A, Khoshnam-rad M. [Educational Needs of midwifery students regarding mother and infant mortality prevention services in critical situations (Persian)]. Hayat. 2015; 21(2):54-66. [Link]
16.Colov NS. [Need for extensive education when implementing new fetal monitoring technology (Danish)].Ugeskr Laeger. 2007; 169(39):3294-7. [PMID]
17.Telfer M, Zaslow R, Chalo Nabirye R, Nalugo Mbalinda S. Review of midwifery education in Uganda: Toward a framework for integrated learning and midwifery model of care. Midwifery. 2021; 103:103145. [DOI:10.1016/j.midw.2021.103145] [PMID]
18.Amiri M, Mohammadi GH, Khosravi A, Chaman R, Arabi M, Sadeghi E, et al. [Hospital preparedness of Semnan Province to deal with disasters (Persian)]. J Knowl Health. 2012; 6(3):44-9. [Link]
19.Goli-Roshan S, Aziznejad-Roshan P, Khafri S, Gholizadah-Gardrodbary M. [The effect of training based on educational needs on clinical learning of undergraduate nursing students (Persian)]. Res Med Educ. 2017; 9(2):12- 3. [DOI:10.29252/rme.9.2.12]
20.Duong K. Disaster education and training of emergency nurses in South Australia. Australas Emerg Nurs J. 2009; 12(3):86-92. [DOI:10.1016/j.aenj.2009.05.001]
21.Brinjee D, Al Thobaity A, Almalki M, Alahmari W. Identify the disaster nursing training and education needs for nurses in Taif City, Saudi Arabia. Risk Manag Health Policy. 2021; 14:2301-0 [DOI:10.2147/RMHP.S312940] [PMID]
22.Sereshti M, Banaeian Sh, Delaram M, Kazimeian A, Safdari F, Shamaei Z. [Educational needs of midwife alumni work in health care centers (Persian)]. Educ Strategy Med Sci. 2011; 4(1):31-7. [Link]
23.Loke AY, Guo C, Molassiotis A. Development of disaster nursing education and training programs in the past 20 years (2000-2019): A systematic review. Nurse Educ Today. 2021; 99:104809. [DOI:10.1016/j.nedt.2021.104809] [PMID]
24.Senobari M, Havakhor N. [Evaluation of nurses’ educational needs assessment in crisis nursing management in the educational and medical centers affiliated to Ahvaz Jundishapur University of Medical Sciences based on Jennings Model (Persian)]. Educ Dev Judishapur. 2020; 11(Supplement):154-66. [Link]
25.Bazyar J, Pourvakhshoori N, Safarpour H, Farrokhi M, Khankeh HR, Daliri S, et al. Hospital disaster preparedness in Iran: A systematic review and meta-analysis. Iran J Public Health. 2020; 49(5):83750. [PMID]
26.Balut MD, Der-Martirosian C, Dobalian A. Disaster preparedness training needs of health care workers at the US Department of veterans affairs. South Med J. 2022; 115(2):158-163. [PMID]
27.Mahdizadeh AH, Taheri Z. [Educational needs assessment of nurses working in hospitals of Tehran University (Persian)]. J Nurs Edu. 2016; 5(3):1-9. [DOI:10.21859/jne-05031]
28.Ezati P, Vaziri M, Adli F. [Educational needs assessment in the medical emergency technicians of Tehran Emergency Center (Persian)]. Safety Promot Inj Prev. 2017; 5(2):109-19. [DOI:10.22037/meipm.v5i2.18692]
29.Parsaei M, Khankeh H, HabibiSaravi R, Hosseini SH. [Hospital disaster preparedness in Mazandaran Province, Iran 2017 (Persian)]. J Mazandaran Univ Med Sci. 2019; 28(168):108-17. [Link]
30.Khorasani D, Hatami H, Zare A. [Assessing structural and non-structural safety and readiness of healthcare centers in Bojnord in dealing with functional, non-structural and structural dimensions of disasters in 1400 (Persian)]. Toloo-e-Behdasht. 2022; 21(4):89-103. [DOI:10.18502/tbj.v21i4.11504]
31.Klein KR, Rosenthal MS, Klausner HA. Blackout 2003: Preparedness and lessons learned from the perspectives of four hospitals. Prehosp Disaster Med. 2005; 20(5):343-9. [DOI:10.1017/S1049023X00002818] [PMID]
32.Rabiee A, Ardalan A, Pourhosseini SS. [Assessment of coordination among lead agencies of natural disasters management in Iran (Persian)]. Hakim J. 2013; 16(2):107-17. [Link]
33.Cignacco E, Zu Sayn-Wittgenstein F, Sénac C, Hurni A, Wyssmüller D, Grand-Guillaume-Perrenoud JA, etal. Sexual and reproductive healthcare for women asylum seekers in Switzerland: A multi-method evaluation. BMC Health Serv Res. 2018; 18(1):712. [DOI:10.1186/s12913-018-3502-2] [PMID]
34.Shahali S, Mohammadi E, Lamyian M, Kashanian M, Eslami M. [Experience of healthcare providers to deal with victims of sexual assault: A qualitative research (Persian)]. J Qual Res Health Sci. 2014; 3(1):37-50. [Link]
35.National Sexual Violence Resource Center. Sexual violence in disasters [Internet]. 2021 [Updated 2023 December]. available from: [Link]
36.Connell J, Kelly J, Nagle C. Imminent birth education for rural and remote settings: An evaluation study. Aust J Rural Health. 2019; 27(5):405-11. [DOI:10.1111/ajr.12547] [PMID]
37.Irajpour A, Nazari F, Alavi M. [Educational needs assessment of emergency centers staff and emergency nurses of teaching hospitals affiliated to Isfahan University of Medical Sciences (Persian)]. Iran J Med Educ. 2017; 17:126-31. [Link]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
