سردبیر محترم
پرستاری رشتهای مستقل و شاخهای از علوم پزشکی است که رسالت آن ارائه خدمات مورد نیاز بهداشتی، درمانی و توانبخشی در بالاترین سطح استاندارد جهت تأمین، حفظ و ارتقای سلامت جامعه است [
1]. دیویس و همکاران اندازهگیری کیفیت مراقبت سلامت را یک ضرورت دانستهاند [
2]. در مطالعه عظیمی لولتی و همکاران که مطالعه موردبحث این این نامه است، به ارتباطسنجی میان کیفیت مراقبت پرستاری و فرسودگی شغلی پرداخته است؛ دادهها از نمونه پژوهش (پرستاران) بهشیوه نمونهگیری سهمیهای دومرحلهای جمعآوری شدند. در این مطالعه، نتایج نشان داد کیفیت مراقبت پرستاری در سطح مطلوب قرار دارد و میان نمره کیفیت مراقبت پرستاری با ابعاد مختلف فرسودگی شغلی ارتباط معکوس و معنادار (خستگی عاطفی 0/001>P و 0/369-=r؛ مسخ شخصیت 0/001>P و 0/471-=r) و با برخی ارتباط مستقیم و معنادار (احساس کفایت شخصی 0/011=P و 0/226=r) وجود دارد [
3].
مطالعه مورد بحث مطالعهای از نوع کمی است که در این نوع مطالعات، انتخاب ابزار برای استفاده در مطالعه، تصمیمی حیاتی است که اعتبار مطالعه را بهصورت جدی تحت تأثیر قرار میدهد [
4]. در این مطالعه از پرسشنامه استاندارد مقیاس مراقبت از بیمار با کیفیت جهت جمعآوری دادهها استفاده شده است که یکی از ابزارهای رایج ارزیابی کیفیت مراقبتهای پرستاری است. این ابزار از سال 1975 برای بررسی کیفیت مراقبت پرستاری در کشورهای مختلف استفاده شده است [
5]. بررسی منابع معتبر داخلی و خارجی گویای این مطلب است که پرسشنامه اصلی دارای 68 گویه بوده است [
6،
7]. از طرفی به اعتقاد ونگر یکی از سؤالات مهم در انتخاب ابزار این است که «آیا جمعیت شما مشابه جمعیتهایی است که قبلاً با آن ابزار بررسی شدهاند؟» [
8] که در مطالعه عظیمی لولتی و همکاران این موضوع بهخوبی موردتوجه قرار گرفته است و جامعه مورد مطالعه پرستاران میباشند.
برای اولینبار این ابزار را خوشخو و همکاران در ایران بومیسازی کردند و استفاده شده است. پرسشنامه بومیسازیشده در این مطالعه که با شرکت بیماران و پرستاران شاغل در مراکز آموزشی درمانی دانشگاه علوم پزشکی تبریز انجام شد، دارای 72 گویه و طیف لیکرت 5 گزینهای است [
9] که نویسندگان این نامه، جهت اطمینان بیشتر با نویسندگان مطالعه خوشخو و همکاران [
9] مکاتبه کردند و همچنین گزارش فیزیکی مطالعه مذکور را در دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علومپزشکی تبریز مورد بررسی قرار دادند که براساس پاسخ نویسندگان مطالعه و محتوای گزارش، نسخه بومی این پرسشنامه 72گویهای است.
باوجوداین در مطالعات مختلف از نسخههای متفاوتی از پرسشنامه فوق استفاده شده است [
6,
10, 11, 12] که دلایل آن مورد بحث قرار نگرفتهاند. بهطور مثال در مطالعه عظیمی لولتی و همکاران [
3] از طرفی، استنادات بهصورت پلکانی به مطالعه خوشخو و همکاران منتهی میشود، درحالیکه از یک نسخه 65 سؤالی پرسشنامه برای جمعآوری دادهها استفاده شده است که منبعی برای آن ارائه نشده است. دو منبع (رفرنس) ارائهشده در بخش روش کار مقاله و توضیح ابزار نیز به پرسشنامه 72گویهای بومیسازیشده استناد کردهاند.
مطالعات مختلف انجامشده در داخل کشور علیرغم استناد به مطالعه خوشخو و همکاران [
9]، بدون ارائه دلایلی واضح به اعمال تغییراتی در تعداد و طیف سؤالات پرسشنامه پرداختهاند [
6،
10, 11, 12 ,13 ,14, 15] که در تعدادی از این مطالعات جهت همبستگی درونی از آلفای کرونباخ استفاده شده و در برخی موارد تنها به ذکر مقادیر آلفای مطالعات پیشین پرداخته شده است. به نظر میرسد ارائه توضیحات درباره سؤالها و ابهامات مطرحشده در این نامه، نتایج احتمالی زیر را دربرخواهد داشت:
1. ابهام پیشآمده در مورد ابزار استفادهشده برای سنجش کیفیت مراقبتهای پرستاری در مطالعات پیشین رفع خواهد شد،
2. به افزایش اعتبار مطالعات فوقالذکر کمک خواهد کرد؛ زیرا در منابع معتبر علمی این گونه بیان میشود که پژوهشگران به استفاده از سؤالات دقیقاً به همان صورت مورد استفاده در مطالعات قبلی تشویق شوند تا روایی پرسشنامه در نمونههای جدید تعیین شود [
4]،
3. اعتماد بیشتر نسبت به نتایج و افزایش ارجاع به مقالات مذکور در مطالعات آینده را درپی خواهد داشت.