جلد 35، شماره 139 - ( دی 1401 )
جلد 35 شماره 139 صفحات 503-490 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Kashaninia Z, Sharifi G, Seyedfatemi N, Haqqani S. Interpersonal Cognitive Distortions Among the Community-dwelling Elderly in Tehran, Iran. IJN 2022; 35 (139) :490-503
URL: http://ijn.iums.ac.ir/article-1-3604-fa.html
URL: http://ijn.iums.ac.ir/article-1-3604-fa.html
کاشانی نیا زهرا، شریفی گوهرالسادات، سیدفاطمی نعیمه، حقانی شیما. تحریفات شناختی بین فردی در سالمندان مراجعه‌کننده به پارک‌های مناطق منتخب تهران. نشریه پرستاری ایران. 1401; 35 (139) :490-503
1- گروه پرستاری کودکان، مرکز تحقیقات مراقبتهای پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم‌پزشکی ایران، تهران، ایران. ، Zkashaninia@yahoo.com
2- گروه پرستاری کودکان، مرکز تحقیقات مراقبتهای پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم‌پزشکی ایران، تهران، ایران.
3- گروه روان‌پرستاری، مرکز تحقیقات مراقبتهای پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم‌پزشکی ایران، تهران، ایران.
2- گروه پرستاری کودکان، مرکز تحقیقات مراقبتهای پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم‌پزشکی ایران، تهران، ایران.
3- گروه روان‌پرستاری، مرکز تحقیقات مراقبتهای پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم‌پزشکی ایران، تهران، ایران.
متن کامل [PDF 6114 kb]
(349 دریافت)
| چکیده (HTML) (880 مشاهده)
References
متن کامل: (420 مشاهده)
مقدمه
سرعت سالمندی جمعیت در جهان به‌طور چشمگیری در حال افزایش است و براساس آمار سازمان بهداشت جهانی پیش‌بینی می‌شود که تا سال 2050 میلادی، جمعیت بالای 60 سال جهان به 2 میلیارد نفر برسد [1]. براساس شاخص‌های آماری در ایران پیش‌بینی می‌شود که تا سال 1410 جمعیت سالمندان به 25 تا 30 درصد جمعیت افزایش یابد که باید نسبت به مسائل جدی نظیر مشکلات رفتاری و روان‌شناختی سالمند توجه ویژه کرد [2].
یکی از مشکلات روان‌شناختی دوره سالمندی، تحریفات شناختی بین فردی است. تحریف شناختی بهعنوان باورهای بسیار اغراق‌آمیز، سفت و سخت، غیرمنطقی و مطلق تعریف شده است. هرگاه انسان به گونه‌ای غیرمنطقی فکر کند، رویدادهای زندگی را به شکلی متفاوت از آنچه که واقعاً هستند، درک می‌کند. تحریف شناختی به معنای اشتباهات و سوگیری‌های شناختی است، یعنی نحوه ارزیابی فرد از موقعیت‌ها و دیدگاه او نسبت به خود، دنیا و آینده دچار خطا می‌شود و درنتیجه آسیب‌پذیری او در برابر اختلالات هیجانی افزایش می‌یابد. بر این اساس، تحریفات شناختی اگر به شکل متناوب رخ دهد و ادامه پیدا کند، موجب ناراحتی‌ها و اختلالات روان‌شناختی در افراد می‌شود [3] و این نوع تحریف در افکار می‌تواند موجب احساسات و عواطف منفی و مخرب شود. این افکار، نگرش افراد نسبت به آینده و جهان، افراد را به‌طور منفی تحت تأثیر قرار می‌دهد و اگر به‌‌صورت مداوم رخ دهد، موجب ناراحتی، اضطراب، افسردگی و اختلالات روانی در آنان می‌شود [4].
تحریفات شناختی با عواملی همچون تنهایی و بیماری در سالمندان در ارتباط است؛ بنابراین باید در جمعیت سالمند مورد توجه قرار گیرد، زیرا شناخت درست و متناسب با واقعیت، عامل کلیدی برای یافتن حقیقت و آگاهی از جوانب مثبت زندگی است. اختلال در آگاهی و شناخت، انسان را از تحلیل اتفاقات اطراف دچار اشتباه و ناتوان می‌کند که در سازگاری او در جامعه مؤثر است و جلوگیری از تحریف شناختی ضروری است [5]. خطاهای شناختی و نگرش منفی نسبت به خود، دنیا و آینده از مشکلات گسترده در سالمندان است که موجب اُفت کارایی، کاهش کیفیت زندگی و افزایش مرگ‌ومیر در سالمندان می‌شود [6].
مطالعات محدودی درزمینه تحریفات شناختی سالمندان انجام شده است و این تحریفات می‌تواند در آن‌ها موجب افسردگی شود [7]. سالمندان ممکن است تحریفات شناختی را درنتیجه فرایند سالمندی بدانند [8]؛ بنابراین تنها دانستن این موضوع که سالمندان ممکن است تحریفات شناختی را تجربه کنند، کافی نیست، بلکه فهم و شناخت این تحریفات و تلاش برای تغییر و رفع آن مهم است، زیرا تحریفات شناختی می‌تواند موجب افسردگی و کاهش کیفیت زندگی شود [7]. نتایج مطالعه ذوالفقاری و صادقی نشان‌دهنده تحریف شناختی در 65/19 سالمندان ساکن خانه‌های سالمندان بود که تحریف شناختی 51 درصد توانایی پیش‌بینی اضطراب مرگ را در این سالمندان نشان داد [2].
نتایج مطالعه دمیرچی و همکاران نشان داد ارتباط مثبت معناداری میان تحریفات شناختی بین فردی با افکار خودکشی در سالمندان وجود دارد [9]. در مطالعه انصاری و زمانی نتایج نشان داد زنان سالمند، بیشترین نمره میانگین در مؤلفه‌های شخصی‌سازی (64/7) و بایدها (45/8) گزارش کردند [5]. نتایج یک مطالعه دیگر نشان داد تحریفات شناختی در سنین سالمندی موجب بروز تحریفات شناختی، ناتوانی در حل مشکلات و نیز ناتوانی در تصمیم‌گیری می‌شود و عوامل گفته‌شده به بروز افکار خودکشی و تلاش برای خودکشی سالمندان می‌انجامد [10].
بنابراین باتوجه‌به نقش پرستاران در توجه و شناخت اختلالات و نارسایی‌های شناختی افراد، فقدان مطالعات کافی در حیطه تحریفات شناختی سالمندان در داخل و خارج از کشور و با در نظر گرفتن اهمیت توجه به عوامل روان‌شناختی در جمعیت سالمندان و اهمیت تحریفات شناختی در آنان و با عنایت به تجربه محقق بهعنوان پرستار در ارائه مراقبتهای بالینی برای سالمندان، این مطالعه با هدف تعیین میزان تحریفات شناختی سالمندان مراجعه‌کننده به پارک‌های مناطق منتخب تهران در سال 1400 انجام شد.
روش بررسی
در این مطالعه، همبستگی از نوع توصیفی بوده است و پژوهشگر پس از دریافت کد اخلاق و مجوز اجرای پژوهش از دانشگاه علوم‌پزشکی ایران از 10 دی سال 1399 تا مهر سال 1400 اقدام به نمونه‌گیری کرد. در ابتدا باتوجه‌به راهنمایی روابط عمومی شهرداری تهران، پارک‌های لاله (غرب)، ملت (شمال) و پارک شهر (مرکز تهران) بر اساس بافت قدیمی شهر و نیز سکونت بیشتر جمعیت سالمندی در این مناطق و سهولت دسترسی به سالمندان و بهعنوان بزرگترین پارک‌ها بهعنوان محیط پژوهش انتخاب شدند. برای تعیین حجم نمونه لازم در سطح اطمینان 95 درصد و توان آزمون 80 درصد و با فرض اینکه ضریب همبستگی بین متغیر‌ها با تحریفات شناختی سالمندان حداقل 0/2 باشد تا ارتباط بین 2 متغیر ازنظر آماری معنادار تلقی شود، پس از مقدار‌گذاری در فرمول شماره 1، حجم نمونه 200 نفر محاسبه شد.
در راستای پژوهش، هر پارک بهعنوان یک خوشه در نظر گرفته شد. سپس حجم نمونه محاسبه‌شده (200 نمونه) بر تعداد خوشه (یعنی 3) تقسیم و حجم نمونه در هر خوشه 66 نفر ((پارک شهر=66 نفر)، (پارک لاله=67 نفر) و (پارک ملت=67)) تعیین شد. محقق بعد از معرفی خود و توضیح درباره مطالعه و اهداف آن و دریافت رضایت آگاهانه، اقدام به نمونه‌گیری کرد. جامعه پژوهش در این مطالعه، همه سالمندان (60 سال و بالاتر)، مراجعه‌کننده به پارک‌های منتخب شهر تهران در سال 1400 بودند. نمونه‌های پژوهش از تمام افراد جامعه پژوهش که شرایط ورود به پژوهش را داشتند، انتخاب شدند.
معیار ورود به مطالعه، داشتن سن بالاتر از 60 سال، سواد خواندن و نوشتن، نداشتن مشکلات شناختی، مبتلا نبودن به بیماری روانی و اعلام رضایت برای شرکت در مطالعه بود. در راستای مطالعه، پژوهشگر یک هفته در روزهای زوج و هفته دیگر در روزهای فرد در ساعات بعدازظهر به محیط پژوهش برای نمونه‌گیری مراجعه کرد. باتوجه‌به پراکنده بودن محیط پژوهش در ابتدا نمونه‌گیری از پارک لاله، بعد پارک شهر و در آخر از پارک ملت انجام شد.
ابزار جمع‌آوری داده‌ها فرم اطلاعات جمعیت‌شناختی، فرم کوتاه بررسی وضعیت شناختی و پرسش‌نامه تحریفات شناختی بین فردی است که 19 گویه دارد و شامل 3 بُعد طرد در روابط بین فردی، انتظارات غیرواقعبینانه در روابط و سوء ادراک در روابط بین فردی است. سالمندان پرسش‌نامه‌ها را در زمان حداکثر 20 دقیقه به‌روش خودگزارشی، پاسخ‌دهی و به پژوهشگر تحویل دادند.
فرم اطلاعات جمعیت‌شناختی شامل سن، جنس، وضعیت تأهل، میزان سطح تحصیلات، وضعیت اشتغال، سابقه بیماری مزمن، نوع بیماری مزمن و تعداد فرزند بود که توسط محقق براساس مطالعه متون تهیه شد و برای تعیین روایی به استحضار استادان گروه پژوهش و داوران رسیده بود.
فرم بررسی وضعیت شناختی شامل 10 گویه و درمجموع 10 امتیازی (هر گویه 1 امتیاز) است که تنها 5 تا 10 دقیقه زمان برای تکمیل آن لازم است. در این آزمون کسب نمره 7 و بالاتر بهعنوان عدم اختلال شناختی تلقی شد و درحقیقت، این پرسش‌نامه ابزاری برای ورود سالمندان به این پژوهش در نظر گرفته شد [11].
بیوکتورک و حمامچی، پرسش‌نامه تحریفات شناختی بین فردی را برای اولین بار در سال 2004 طراحی کردند. این پرسش‌نامه، 19 گویه دارد و شامل 3 بُعد طرد در روابط بین فردی، انتظارات غیرواقعبینانه در روابط و سوء ادراک در روابط بین فردی است. بُعد طرد در روابط بین فردی (شامل گویه‌های شماره 2، 19، 13، 12، 4، 2، 10 و 1) با بازه نمرات بین 8 تا 40، بُعد انتظارات غیرواقعبینانه در روابط (شامل گویه‌های شماره 18، 17، 16، 15، 14، 11، 9 و 5) با بازه نمرات 8 تا 40 و بُعد سوء ادراک در روابط بین فردی (شامل گویه‌های شماره 8، 7 و 6) با بازه نمرات 3 تا 15 است. گویه در طیف لیکرت 5 درجه‌ای از کاملاً مخالفم (امتیاز 1)، مخالفم (امتیاز 2)، نظری ندارم (امتیاز 3)، موافقم (امتیاز 4) تا کاملاً موافقم (امتیاز 5) نمره‌گذاری شده‌اند. برای به دست آوردن نمره کل این پرسش‌نامه باید نمرات هر 3 بُعد جمع شود. دامنه نمرات این پرسش‌نامه از 19 تا 95 است. نمرات نزدیک به 95 نشان‌دهنده میزان تحریف شناختی بین فردی بالا و نمرات نزدیک به 19 نشان‌دهنده میزان تحریف شناختی بین فردی پایین است [12].
در پژوهش بیوکتورک و حمامچی، پایایی این پرسش‌نامه از طریق همسانی درونی و ضریب آلفای کرونباخ و روش آزمون و بازآزمون پس از 2 هفته برای کل مقیاس به‌ترتیب (0/67 و 0/74) و برای بُعد‌های طرد در روابط بین فردی (0/73 و 0/70)، انتظارات غیرواقعبینانه در روابط (0/66 و 0/76) و سوء ادراک در روابط بین فردی 0/43 و 0/73) به دست آمده است [12].
در ایران نیز در نتایج پژوهشی که اسماعیل‌پور و همکاران در سال 2015 بر روایی و پایایی این پرسش‌نامه انجام دادند، میزان آلفای کرونباخ در بُعد طرد در روابط بین فردی 0/79، در بُعد انتظارات غیرواقعبینانه در روابط 0/82، در بُعد سوء ادراک در روابط بین فردی 0/81 و در کل مقیاس 0/85 محاسبه شد که نشان‌دهنده برخورداری از روایی و پایایی کافی مقیاس تحریف شناختی بین فردی در جامعه ایرانی است [13].
در این پژوهش به منظور تأیید روایی پرسش‌نامه نگرش معنوی، پرسش‌نامه در اختیار 3 نفر از اعضای هیئت علمی دانشکده پرستاری دانشگاه علوم‌پزشکی ایران قرار گرفت و نظرات اصلاحی و پیشنهادات آن‌ها جمع‌آوری شد و درنهایت، باتوجه‌به پیشنهادات دریافتی، اصلاحات لازم در پرسش‌نامه انجام شد و به تأیید استاد راهنما و مشاور رسید. به منظور بررسی پایایی پرسش‌نامه تحریفات شناختی بین فردی از روش آلفای کرونباخ استفاده شد. بدین صورت که پرسش‌نامه در اختیار 20 نفر از سالمندان مراجعه‌کننده به پارک‌های منتخب قرار گرفت که بعداً این افراد وارد مطالعه نشدند. میزان آلفای کرونباخ برای کل پرسش‌نامه برابر با 0/776، میزان آلفای کرونباخ برای بُعد طرد روابط بین فردی برابر 0/658، میزان آلفای کرونباخ بُعد انتظارات غیرواقعبینانه در روابط برابر با 0/71 و میزان آلفای کرونباخ بُعد روابط بین فردی برابر با 0/769 به دست آمد که نشان‌دهنده پایایی مناسب این ابزار بود.
پس از اتمام نمونه‌گیری داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط نرم‌افزار SPSS نسخه 16 با استفاده از آزمون‌های آماری توصیفی (میانگین و انحراف‌معیار و تعداد و درصد) و تحلیلی (همبستگی پیرسون، تی‌مستقل و تحلیل واریانس) تجزیه‌وتحلیل شدند.
یافته‌ها
در این مطالعه، 200 نفر از سالمندان مراجعه‌کننده به پارک‌های منتخب شهر تهران بررسی شدند. همان‌طور که در جدول شماره 1 مشاهده می‌شود، میانگین سنی سالمندان مطالعه‌شده 4/71±71/53 سال بود.
5/81 درصد سالمندان مرد و 71/5 درصد متأهل بودند. 72 درصد سالمندان شاغل و 80 درصد فاقد سابقه بیماری مزمن بودند. 46/5 درصد سالمندان سطح تحصیلات لیسانس و بالاتر داشتند. میانگین تعداد فرزند سالمندان برابر با 1/09±2/71 بود و سالمندان دارای 3 فرزند تعداد بیشتری نسبت به سایر افراد داشتند (32/5 درصد).
بیشتر سالمندان مطالعه‌شده، مبتلا به بیماری فشار خون بالا (40 درصد) و بیماری غدد (30 درصد) بودند. مطابق با نتایج جدول شماره 2، میانگین نمره کل تحریفات شناختی سالمندان در این مطالعه 8/29±52/53 از نمره کل 95 بود.
مقایسه ابعاد تحریفات شناختی بین فردی نشان داد تحریفات شناختی بین فردی در بُعد انتظارات غیرواقعبینانه در روابط، بیشترین میانگین نمره (0/57±2/91) و در بُعد طرد در روابط بین فردی، کمترین میانگین نمره (0/52±2/64) را داشتند. به این معنا که تحریف شناختی بیشتر در بُعد انتظارات غیرواقعبینانه در روابط بین فردی بود.
در بررسی تعداد و میانگین نمره و انحراف‌معیار گویه‌های تحریفات شناختی بین فردی در ابعاد آن، نتایج نشان داد در بعُد طرد در روابط بین فردی بیشترین میانگین نمره در گویه «هوشیار بودن به اطرافیان، سودمند است » (1/01±3/27) بود.یشترین میانگین نمره در بعُد انتظارات غیرواقعبینانه در روابط در گویه «من باید برای اینکه به دیگران لطمه نزنم، در مقابل آ ن‌ها بردبار باشم» (0/91±3/31) بود. بیشترین میانگین نمره سوء ادراک در روابط بین فردی در گویه «احساس می‌کنم آن‌ها به چه می‌اندیشند، حتی اگر بروز ندهند» (0/97±2/91) بود (جدول شماره 3).
نتایج آزمون همبستگی پیرسون نشان داد بین تحریفات شناختی بین فردی سالمندان با سن آنان همبستگی مستقیم و معناداری وجود داشت (0/031=P). به این معنا که با افزایش سن سالمندان، میانگین نمره تحریفات شناختی بین فردی نیز افزایش یافته بود. بین تحریفات شناختی بین فردی سالمندان با سایر مشخصات جمعیت‌شناختی ارتباط معناداری وجود نداشت (0/05<P) (جدول شماره 4).
بحث
نتایج مطالعه حاضر نشان‌دهنده سطح متوسط تحریفات شناختی بین سالمندان مطالعه‌شده بود و تحریف شناختی بیشتر در بُعد انتظارات غیرواقعبینانه و کمترین تحریف شناختی در بُعد طرد روابط بین فردی گزارش شد. بهعبارتدیگر، تحریف شناختی بیشتر در بُعد انتظارات غیرواقعبینانه و تحریف شناختی کمتر در بُعد روابط بین فردی بوده است. باتوجه‌به نتایج مطالعه حاضر می‌توان گفت سالمندان مطالعه‌شده از روابط‌شان انتظارات بسیاری از اطرافیان خود دارند که واقع‌بینانه نیست، درحالی‌که در روابط بین فردی کمتر احتمال طرد شدن دارند. با افزایش سن سطح توقعات سالمندان از اطرافیان (اعضای خانواده و آشنایان) افزایش پیدا می‌کند. همان‌طور‌که در مطالعه حاضر گزارش شده است، توقعات غیرواقعبینانه در روابط آنان نیز مشاهده می‌شود. در رابطه با تحریف شناختی کمتر در بُعد طرد در روابط بین فردی می‌توان گفت ازآنجا‌که در مطالعه حاضر نمونه‌های پژوهش را سالمندان مراجعه‌کننده به پارک‌ها و فرهنگسراها تشکیل داده بودند، به نظر می‌رسد سالمندان زمان زیادی را در این مکان‌ها به صحبت و گفت‌وگو با سایر سالمندان می‌پردازند که در بازه سنی مشابه قرار داشتند؛ بنابراین کمتر احتمال طرد شدن در روابط بین آنان وجود دارد و تحریف شناختی کمتر در این بُعد قابل‌انتظار است.
نتایج در بُعد سوء ادراک در روابط بین فردی تحریفات شناختی نیز بین سالمندان مطالعه‌شده در سطح متوسط قرار داشت، یعنی با وجود سطح نسبتاً پایین طرد در روابط بین فردی، سوء ادراک در روابط بین فردی سالمندان مطالعه‌شده وجود داشت که باید با بررسی دقیق‌تر و با جزئیات بیشتر نسبت به علل وجود چنین مسئله‌ای بین سالمندان پرداخته شود، زیزا متوسط و بالا بودن سطح تحریف شناختی در هر‌یک از ابعاد آن موجب سوگیری در پردازش و تفسیر اطلاعات می‌شوند. این سوگیری در سطح ظاهری به‌‌صورت افکار منفی خودکار در جریان هوشیاری نمایان می‌شوند، افراد با تحریف‌های شناختی بالا ممکن است باور داشته باشند که افرادی ناموفق، بی‌کفایت و ضعیف هستند [2].
مطابق با نتایج مطالعه حاضر در بُعد طرد در روابط بین فردی؛ گویه «هشیار بودن به اطرافیان، سودمند است»، بیشترین تحریف شناختی و گویه «معتقدم که وقتی در جمع دیگران هستم، مرا قبول ندارند»، کمترین تحریف شناختی گزارش شده بود. بهعبارتدیگر، بیشتر سالمندان مطالعه‌شده در پژوهش، موافق سودمندی هوشیاری به نسبت اطرافیان بودند و همچنین بیشتر سالمندان موافق سطح مورد قبول بودن‌شان در جمع دیگران بودند. در بُعد انتظارات غیرواقعبینانه در روابط بین فردی بیشترین میزان تحریف شناختی در گویه «من باید برای اینکه به دیگران لطمه نزنم، در مقابل آن‌ها بردبار باشم» و کمترین در گویه «من باید آن‌طوری که دیگران می‌خواهند رفتار کنم تا آن‌ها از من خوشحال (راضی) باشند»، بود. بهعبارتدیگر، بیشتر سالمندان مطالعه‌شده مخالف بردباری برای پیشگیری به صدمه به دیگران بودند، درحالی‌که بیشتر آنان با راضی و خوشحال شدن اطرافیان در جهت انجام رفتار دلخواه کاملاً موافق بودند.
نتایج در رابطه با بُعد سوء ادراک در روابط بین فردی، بیشترین تحریف در گویه «احساس می‌کنم آن‌ها به چه می‌اندیشند، حتی اگر بروز ندهند» و کمترین تحریف در گویه «دیگران باید بدانند که من چه فکری دارم، حتی اگر افکارم را بروز ندهم»، بود. این تفسیر که سالمندان درزمینه احساس دیگران نسبت به آن‌ها یا نظری نداشتند یا مخالف آن بودند، درحالی‌که بیشتر آن‌ها نسبت به دانستن دیگران از تفکر آنان مخالف بودند یا نظری نداشتند. باتوجه‌به نتایج گویه‌های این پرسش‌نامه در مواردی که ضعف بیشتری وجود دارد، لازم است آزمایشات مشاوره‌ای و آموزشی مورد نیاز سالمندان توسط روان‌پرستاران و سایر پرسنل ارائه‌دهنده خدمات سلامت به آنان در نظر گرفته شده و اجرا شود.
نتایج مطالعه هنرمند و دمیرچی نشان‌دهنده سطح متوسط تحریفات شناختی بین سالمندان بود که با نتایج مطالعه حاضر مطابقت داشت [14]. باتوجه‌به اهداف پژوهش که بررسی ارتباط افکار خودکشی و نقش تحریفات شناختی بین فردی، عاطفه مثبت و منفی، حمایت اجتماعی ادراک‌شده و معنا در زندگی سالمندان بدون همسر بود، ارزیابی ابعاد مختلف تحریفات شناختی در این مطالعه مورد بررسی قرار نگرفت. سطح متوسط تحریفات شناختی بین سالمندان مطالعه حاضر و مطالعه دمیرچی و هنرمند نشان‌دهنده این مطلب است که سالمندان شناخت مطلوب و مطابق با واقعیت را نسبت به دیگران نداشته‌اند. تحلیل اشتباه سالمندان از آنچه پیرامون‌شان اتفاق می‌افتد، باعث ناسازگاری آنان می‌شود و می‌تواند همه زندگی سالمندان را تحت‌الشعاع قرار دهد؛ بنابراین برای داشتن یک زندگی مطلـوب در سالمندان باید از تحریف شناختی آنان جلوگیری کرد [14] که دستیابی به آن نیازمند توجه بیشتر به تحریفات شناختی سالمندان است و علاوه‌بر علت‌یابی آن باید تمهیدات لازم برای کاهش آن توسط گروه‌های روان‌درمانی مورد توجه قرار گیرد [15].
نتایج مطالعه ذوالفقاری و صادقی، غیرهمسو با نتایج مطالعه حاضر، نشان‌دهنده سطح متوسط رو به بالای تحریف شناختی بین سالمندان مطالعه‌شده بود [2] که علت آن، سالمندان مطالعه‌شده در پژوهش ذوالفقاری و صادقی ساکن خانه‌های سالمندان بودند، درحالی‌که سالمندان مطالعه‌شده در پژوهش حاضر، سالمندان مراجعه‌کننده به پارک‌ها بودند. احساس تنهایی در سالمندان ساکن خانه‌های سالمندان به میزان بالایی وجود دارد که همراه با وضعیت پیچیده‌ای از احساسات، شناخت‌ها، پریشانی‌ها و تجربه هیجان‌های منفی و نیز بسیاری از اختلالات عاطفی است [16].
نتایج مطالعه لامپرت و همکاران، غیرهمسو با مطالعه حاضر، بیانگر سطح بسیار بالا تحریفات شناختی بین سالمندان بود [17]. سالمندان مطالعه‌شده در پژوهش مبتلا به افسردگی شدید بودند که افسردگی با احساس ناامیدی و اعتمادبه‌نفس پایین و درک ناکارآمدی در روابط مرتبط است، درحالی‌که در مطالعه حاضر هیچ‌یک از سالمندان مطالعه‌شده بیماری روان‌شناختی نداشتند؛ بنابراین می‌توان گفت افسردگی یک عامل مخرب برای تحریفات شناختی در سالمندان است. نتایج مطالعه شیخ‌الاسلامی و صمدی‌فرد، غیرهمسو با نتایج مطالعه حاضر، نشان‌دهنده سطح بالای تحریفات شناختی بین سالمندان مطالعه‌شده بود [18] که ازجمله دلایل تفاوت بین نتایج می‌توان به تفاوت فرهنگی و وضعیت اجتماعی‌اقتصادی و سطح تحصیلات بین سالمندان اشاره کرد.
نتایج مطالعه کالکان، نشان‌دهنده سطح تحریف شناختی پایین بین جمعیت عمومی بود که با نتایج مطالعه حاضر همسو نیست. وضعیت بهتر تحریف شناختی در مطالعه فوق به‌دلیل تفاوت سنی بین نمونه‌های مطالعه‌شده است، افراد جوان‌تر نسبت به افراد سالمند ذهنیت متفاوتی نسبت به سایرین و محیط پیرامون‌شان دارند که در وضعیت تحریف شناختی آنان مؤثر است. روش پردازش اطلاعات بین افراد جوان به آن‌ها اجازه می‌دهد به سرعت به روابط دوستی و برقراری ارتباط با شخص مورد نظر خود دسترسی پیدا کنند. بهعبارتدیگر، افراد جوان نسبت به سالمندان به‌دلیل تجارب کمتر در زندگی سطح دیدگاه منفی کمتری نسبت به سایر افراد دارند که پیامدهای مثبت‌نگری بالاتر آن‌ها نسبت به اطرافیان و محیط سبب ایجاد صمیمیت در روابط می‌شود [19].
در مطالعه حاضر با افزایش سن سالمندان، سطح تحریفات شناختی بین فردی نیز افزایش یافته بود. در تحریفات شناختی، فرد ذهن دیگران را می‌خواند یا در تلاش است احساسات و عقاید آن‌ها را حدس بزند و به حدس خود اعتقاد کامل دارد و این در حالی است که توانایی حدس قطعی را ندارد. ازآنجا‌که خانواده و اطرافیان سالمندان با سنین بالاتر از بیماری‌های ناتوان‌کننده و مزمن آنان به کهولت سن و مسائل مرتبط قرار دارند و اغلب زندگی و امور عادی خانواده و اطرافیان سالمندان متأثر از این وضعیت سالمندان می‌شود. سالمندان نیز از این شرایط ناراحت هستند و اغلب به واکنش‌ها و رفتارهای اطرافیان درباره خودشان حساس هستند و درباره احساسات و عقاید اطرافیان در این زمینه شرایط سنی و وضعیت جسمانی‌شان حدس‌هایی می‌زنند و قضاوت‌هایی می‌کنند که اغلب این ذهن‌خوانی‌ها با اشتباهات و انحرافات فراوانی همراه بوده و درنهایت با تحریفات شناختی در بیماران مشخص می‌شود. این شرایط موجب می‌شود تا سالمندان با سنین بیشتر، تحریفات شناختی بیشتری نسبت به سایر سالمندان کوچک‌تر از آن‌ها تجربه کنند [3].
نتایج مطالعه انصاری و زمانی نشان داد میزان تحریفات شناختی در زنان سالمند بدون همسر و زنانی که متارکه کرده بودند، بیشتر از تحریفات شناختی در زنان دارای همسر بود [15] که با نتایج مطالعه حاضر مطابقت نداشت. در مطالعه یاد‌شده، نمونه‌ها شامل 3 گروه زنان دارای همسر یا بدون همسر یا مطلقه بودند؛ بنابراین رسیدن به چنین نتایجی قابل انتظار است، درحالی‌که در مطالعه حاضر بالای 50 درصد سالمندان دارای همسر بودند. همچنین تفاوت جنسیتی بین 2 مطالعه نیز از دیگر دلایل نبود مشابهت نتایج بود. نتایج مطالعه شیمشک و همکاران، همسو با نتایج مطالعه حاضر نشان‌دهنده ارتباط بین سن بالاتر با تحریفات شناختی بیشتر بین نمونه‌های مطالعه‌شده بود [20].
در این مطالعه، بازه سنی افراد مطالعه‌شده کمتر از سالمندان پژوهش حاضر بود، اما نتایج نشان‌دهنده ارتباط بین سن و تحریفات شناختی است. در این مطالعه، علت سن بالاتر با تحریفات شناختی بیشتر را مرتبط با رضایت از زندگی گزارش کردند، به‌‌طوری‌‌که با افزایش سن به دلایلی نظیر تنهایی، بروز بیماری‌های ناتوان‌کننده و انزوای بیشتر از جامعه سطح تحریفات شناختی در افراد افزایش می‌یابد. نتایج 2 مطالعه دیگر نیز ارتباط بین سن بالا، سطح رضایت زندگی پایین و تحریفات شناختی بیشتر را تأیید کرده‌اند [21, 22]. در فرایند سالمندی، افراد تمایل دارند خود را منزوی کنند، زیرا نمی‌توانند با جامعه همگام شوند. انزوای اجتماعی نشانگر تنهایی است و بهعنوان یکی از مشکلات اصلی فرایند سالمندی تعریف‌شده است که یکی از پیامدهای آن تحریفات شناختی است [20].
باتوجه‌به مطالعات انجام‌شده، این امکان وجود دارد که با برنامه‌ریزی‌های مدیریتی در توانمندسازی روان‌پرستاران در طراحی و اجرای برنامه‌های آموزشی و مشاوره‌ای به سالمندان و باتوجه‌به وضعیت سطح تحریفات شناختی در آنان و عوامل تأثیرگذار در آن‌ها به یکی از وظایف و مسئولیت‌های مراقبتی بین روان‌پرستاران تبدیل شود و روان‌پرستاران با ورود به این حوزه بتوانند سیستم مراقبت و ارائه خدمات سلامت در سالمندان جامعه تقویت کنند و نقش‌های روان‌درمانی خود را در حوزه سالمندان توسعه دهند.
براساس دانش محقق، این مطالعه برای اولین بار به بررسی ارتباط بین تحریفات شناختی بین فردی و نگرش معنوی در سالمندان کشور پرداخته است و نتایج آن می‌تواند به عنوان یک مطالعه مبتنی بر شواهد در پژوهش‌های آینده درزمینه سلامت روان سالمندان استفاده شود. نتایج این مطالعه می‌تواند درزمینه ارتقای دانش و عملکرد روان‌پرستاران نسبت به کیفیت مراقبت ارائه‌شده توسط آن‌ها به سالمندان به‌کار گرفته شود.
پیشنهاد می‌شود در کنار ارائه آموزش‌های نظری و عملی، به‌ویژه در زمان کارآموزی‌های بالینی به دانشجویان روان‌پرستاری به موضوع تحریفات شناختی در سالمندان پرداخته شود.
از محدودیت‌های پژوهش حاضر، می‌توان به محدود شدن اجرای پژوهش به چند پارک اشاره کرد که براساس آن تعمیم یافته‌ها باید با احتیاط انجام شود و پیشنهاد می‌شود در حجم نمونه بالاتر در سایر شهرها نیز بررسی شود. همچنین داده‌های حاصل در این مطالعه از طریق پرسش‌نامه خودگزارشی به دست آمد که احتمال سوگیری در پاسخ‌دهی به سؤالات وجود دارد.
نتیجه‌گیری
باتوجه‌به یافته‌های مطالعه حاضر و وضعیت تحریف شناختی، نگرش معنوی سالمندان و ارتباط بین آن‌ها توصیه می‌شود پرستاران شاغل در مراکز ارائه‌دهنده خدمات سلامت و مراکز درمانی باتوجه‌به نقش حمایتی و مشاوره‌ای‌شان در کاهش تحریفات شناختی و ارتقای نگرش معنوی در آنان اقدام کنند و تمهیدات و آزمایشات لازم را به‌‌صورت کاربردی و باتوجه‌به وجود ارتباط معنادار برخی متغیرهای فردی‌اجتماعی سالمندان با تحریفات شناختی و نگرش معنوی به کار گیرند.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
به منظور رعایت ملاحظات اخلاقی، پس از کسب اجازه از کمیته اخلاق دانشگاه علوم‌پزشکی ایران با کد اخلاق
(IR.IUMS.REC1400.108) و دریافت رضایت‌نامه کتبی از نمونه‌ها، به آنان گفته شد که اطلاعات مندرج در ابزارها بدون ذکر نام و به صورت محرمانه خواهد ماند و هیچ‌گونه اجباری برای شرکت در پژوهش وجود ندارد.
حامی مالی
این مطالعه برگرفته از پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته روان‌پرستاری زهرا کاشانی‌نیا از دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم‌پزشکی ایران است و هیچ‌گونه کمک مالی از سازمانی‌های دولتی، خصوصی و غیرانتفاعی دریافت نکرده است.
مشارکت نویسندگان
مفهوم‌سازی: زهرا کاشانی‌نیا؛ تحقیق و بررسی: نعیمه سید فطمی، شیما حقانی، گوهرالسادات شریفی و زهرا کاشانی‌نیا؛ ویراستاری و نهایی سازی نوشته: گوهرالسادات شریفی.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
نویسندگان تمام سالمندان شرکت‌کننده در این پژوهش تشکر و قدردانی می‌کنند.
سرعت سالمندی جمعیت در جهان به‌طور چشمگیری در حال افزایش است و براساس آمار سازمان بهداشت جهانی پیش‌بینی می‌شود که تا سال 2050 میلادی، جمعیت بالای 60 سال جهان به 2 میلیارد نفر برسد [1]. براساس شاخص‌های آماری در ایران پیش‌بینی می‌شود که تا سال 1410 جمعیت سالمندان به 25 تا 30 درصد جمعیت افزایش یابد که باید نسبت به مسائل جدی نظیر مشکلات رفتاری و روان‌شناختی سالمند توجه ویژه کرد [2].
یکی از مشکلات روان‌شناختی دوره سالمندی، تحریفات شناختی بین فردی است. تحریف شناختی بهعنوان باورهای بسیار اغراق‌آمیز، سفت و سخت، غیرمنطقی و مطلق تعریف شده است. هرگاه انسان به گونه‌ای غیرمنطقی فکر کند، رویدادهای زندگی را به شکلی متفاوت از آنچه که واقعاً هستند، درک می‌کند. تحریف شناختی به معنای اشتباهات و سوگیری‌های شناختی است، یعنی نحوه ارزیابی فرد از موقعیت‌ها و دیدگاه او نسبت به خود، دنیا و آینده دچار خطا می‌شود و درنتیجه آسیب‌پذیری او در برابر اختلالات هیجانی افزایش می‌یابد. بر این اساس، تحریفات شناختی اگر به شکل متناوب رخ دهد و ادامه پیدا کند، موجب ناراحتی‌ها و اختلالات روان‌شناختی در افراد می‌شود [3] و این نوع تحریف در افکار می‌تواند موجب احساسات و عواطف منفی و مخرب شود. این افکار، نگرش افراد نسبت به آینده و جهان، افراد را به‌طور منفی تحت تأثیر قرار می‌دهد و اگر به‌‌صورت مداوم رخ دهد، موجب ناراحتی، اضطراب، افسردگی و اختلالات روانی در آنان می‌شود [4].
تحریفات شناختی با عواملی همچون تنهایی و بیماری در سالمندان در ارتباط است؛ بنابراین باید در جمعیت سالمند مورد توجه قرار گیرد، زیرا شناخت درست و متناسب با واقعیت، عامل کلیدی برای یافتن حقیقت و آگاهی از جوانب مثبت زندگی است. اختلال در آگاهی و شناخت، انسان را از تحلیل اتفاقات اطراف دچار اشتباه و ناتوان می‌کند که در سازگاری او در جامعه مؤثر است و جلوگیری از تحریف شناختی ضروری است [5]. خطاهای شناختی و نگرش منفی نسبت به خود، دنیا و آینده از مشکلات گسترده در سالمندان است که موجب اُفت کارایی، کاهش کیفیت زندگی و افزایش مرگ‌ومیر در سالمندان می‌شود [6].
مطالعات محدودی درزمینه تحریفات شناختی سالمندان انجام شده است و این تحریفات می‌تواند در آن‌ها موجب افسردگی شود [7]. سالمندان ممکن است تحریفات شناختی را درنتیجه فرایند سالمندی بدانند [8]؛ بنابراین تنها دانستن این موضوع که سالمندان ممکن است تحریفات شناختی را تجربه کنند، کافی نیست، بلکه فهم و شناخت این تحریفات و تلاش برای تغییر و رفع آن مهم است، زیرا تحریفات شناختی می‌تواند موجب افسردگی و کاهش کیفیت زندگی شود [7]. نتایج مطالعه ذوالفقاری و صادقی نشان‌دهنده تحریف شناختی در 65/19 سالمندان ساکن خانه‌های سالمندان بود که تحریف شناختی 51 درصد توانایی پیش‌بینی اضطراب مرگ را در این سالمندان نشان داد [2].
نتایج مطالعه دمیرچی و همکاران نشان داد ارتباط مثبت معناداری میان تحریفات شناختی بین فردی با افکار خودکشی در سالمندان وجود دارد [9]. در مطالعه انصاری و زمانی نتایج نشان داد زنان سالمند، بیشترین نمره میانگین در مؤلفه‌های شخصی‌سازی (64/7) و بایدها (45/8) گزارش کردند [5]. نتایج یک مطالعه دیگر نشان داد تحریفات شناختی در سنین سالمندی موجب بروز تحریفات شناختی، ناتوانی در حل مشکلات و نیز ناتوانی در تصمیم‌گیری می‌شود و عوامل گفته‌شده به بروز افکار خودکشی و تلاش برای خودکشی سالمندان می‌انجامد [10].
بنابراین باتوجه‌به نقش پرستاران در توجه و شناخت اختلالات و نارسایی‌های شناختی افراد، فقدان مطالعات کافی در حیطه تحریفات شناختی سالمندان در داخل و خارج از کشور و با در نظر گرفتن اهمیت توجه به عوامل روان‌شناختی در جمعیت سالمندان و اهمیت تحریفات شناختی در آنان و با عنایت به تجربه محقق بهعنوان پرستار در ارائه مراقبتهای بالینی برای سالمندان، این مطالعه با هدف تعیین میزان تحریفات شناختی سالمندان مراجعه‌کننده به پارک‌های مناطق منتخب تهران در سال 1400 انجام شد.
روش بررسی
در این مطالعه، همبستگی از نوع توصیفی بوده است و پژوهشگر پس از دریافت کد اخلاق و مجوز اجرای پژوهش از دانشگاه علوم‌پزشکی ایران از 10 دی سال 1399 تا مهر سال 1400 اقدام به نمونه‌گیری کرد. در ابتدا باتوجه‌به راهنمایی روابط عمومی شهرداری تهران، پارک‌های لاله (غرب)، ملت (شمال) و پارک شهر (مرکز تهران) بر اساس بافت قدیمی شهر و نیز سکونت بیشتر جمعیت سالمندی در این مناطق و سهولت دسترسی به سالمندان و بهعنوان بزرگترین پارک‌ها بهعنوان محیط پژوهش انتخاب شدند. برای تعیین حجم نمونه لازم در سطح اطمینان 95 درصد و توان آزمون 80 درصد و با فرض اینکه ضریب همبستگی بین متغیر‌ها با تحریفات شناختی سالمندان حداقل 0/2 باشد تا ارتباط بین 2 متغیر ازنظر آماری معنادار تلقی شود، پس از مقدار‌گذاری در فرمول شماره 1، حجم نمونه 200 نفر محاسبه شد.
در راستای پژوهش، هر پارک بهعنوان یک خوشه در نظر گرفته شد. سپس حجم نمونه محاسبه‌شده (200 نمونه) بر تعداد خوشه (یعنی 3) تقسیم و حجم نمونه در هر خوشه 66 نفر ((پارک شهر=66 نفر)، (پارک لاله=67 نفر) و (پارک ملت=67)) تعیین شد. محقق بعد از معرفی خود و توضیح درباره مطالعه و اهداف آن و دریافت رضایت آگاهانه، اقدام به نمونه‌گیری کرد. جامعه پژوهش در این مطالعه، همه سالمندان (60 سال و بالاتر)، مراجعه‌کننده به پارک‌های منتخب شهر تهران در سال 1400 بودند. نمونه‌های پژوهش از تمام افراد جامعه پژوهش که شرایط ورود به پژوهش را داشتند، انتخاب شدند.
معیار ورود به مطالعه، داشتن سن بالاتر از 60 سال، سواد خواندن و نوشتن، نداشتن مشکلات شناختی، مبتلا نبودن به بیماری روانی و اعلام رضایت برای شرکت در مطالعه بود. در راستای مطالعه، پژوهشگر یک هفته در روزهای زوج و هفته دیگر در روزهای فرد در ساعات بعدازظهر به محیط پژوهش برای نمونه‌گیری مراجعه کرد. باتوجه‌به پراکنده بودن محیط پژوهش در ابتدا نمونه‌گیری از پارک لاله، بعد پارک شهر و در آخر از پارک ملت انجام شد.
ابزار جمع‌آوری داده‌ها فرم اطلاعات جمعیت‌شناختی، فرم کوتاه بررسی وضعیت شناختی و پرسش‌نامه تحریفات شناختی بین فردی است که 19 گویه دارد و شامل 3 بُعد طرد در روابط بین فردی، انتظارات غیرواقعبینانه در روابط و سوء ادراک در روابط بین فردی است. سالمندان پرسش‌نامه‌ها را در زمان حداکثر 20 دقیقه به‌روش خودگزارشی، پاسخ‌دهی و به پژوهشگر تحویل دادند.
فرم اطلاعات جمعیت‌شناختی شامل سن، جنس، وضعیت تأهل، میزان سطح تحصیلات، وضعیت اشتغال، سابقه بیماری مزمن، نوع بیماری مزمن و تعداد فرزند بود که توسط محقق براساس مطالعه متون تهیه شد و برای تعیین روایی به استحضار استادان گروه پژوهش و داوران رسیده بود.
فرم بررسی وضعیت شناختی شامل 10 گویه و درمجموع 10 امتیازی (هر گویه 1 امتیاز) است که تنها 5 تا 10 دقیقه زمان برای تکمیل آن لازم است. در این آزمون کسب نمره 7 و بالاتر بهعنوان عدم اختلال شناختی تلقی شد و درحقیقت، این پرسش‌نامه ابزاری برای ورود سالمندان به این پژوهش در نظر گرفته شد [11].
بیوکتورک و حمامچی، پرسش‌نامه تحریفات شناختی بین فردی را برای اولین بار در سال 2004 طراحی کردند. این پرسش‌نامه، 19 گویه دارد و شامل 3 بُعد طرد در روابط بین فردی، انتظارات غیرواقعبینانه در روابط و سوء ادراک در روابط بین فردی است. بُعد طرد در روابط بین فردی (شامل گویه‌های شماره 2، 19، 13، 12، 4، 2، 10 و 1) با بازه نمرات بین 8 تا 40، بُعد انتظارات غیرواقعبینانه در روابط (شامل گویه‌های شماره 18، 17، 16، 15، 14، 11، 9 و 5) با بازه نمرات 8 تا 40 و بُعد سوء ادراک در روابط بین فردی (شامل گویه‌های شماره 8، 7 و 6) با بازه نمرات 3 تا 15 است. گویه در طیف لیکرت 5 درجه‌ای از کاملاً مخالفم (امتیاز 1)، مخالفم (امتیاز 2)، نظری ندارم (امتیاز 3)، موافقم (امتیاز 4) تا کاملاً موافقم (امتیاز 5) نمره‌گذاری شده‌اند. برای به دست آوردن نمره کل این پرسش‌نامه باید نمرات هر 3 بُعد جمع شود. دامنه نمرات این پرسش‌نامه از 19 تا 95 است. نمرات نزدیک به 95 نشان‌دهنده میزان تحریف شناختی بین فردی بالا و نمرات نزدیک به 19 نشان‌دهنده میزان تحریف شناختی بین فردی پایین است [12].
در پژوهش بیوکتورک و حمامچی، پایایی این پرسش‌نامه از طریق همسانی درونی و ضریب آلفای کرونباخ و روش آزمون و بازآزمون پس از 2 هفته برای کل مقیاس به‌ترتیب (0/67 و 0/74) و برای بُعد‌های طرد در روابط بین فردی (0/73 و 0/70)، انتظارات غیرواقعبینانه در روابط (0/66 و 0/76) و سوء ادراک در روابط بین فردی 0/43 و 0/73) به دست آمده است [12].
در ایران نیز در نتایج پژوهشی که اسماعیل‌پور و همکاران در سال 2015 بر روایی و پایایی این پرسش‌نامه انجام دادند، میزان آلفای کرونباخ در بُعد طرد در روابط بین فردی 0/79، در بُعد انتظارات غیرواقعبینانه در روابط 0/82، در بُعد سوء ادراک در روابط بین فردی 0/81 و در کل مقیاس 0/85 محاسبه شد که نشان‌دهنده برخورداری از روایی و پایایی کافی مقیاس تحریف شناختی بین فردی در جامعه ایرانی است [13].
در این پژوهش به منظور تأیید روایی پرسش‌نامه نگرش معنوی، پرسش‌نامه در اختیار 3 نفر از اعضای هیئت علمی دانشکده پرستاری دانشگاه علوم‌پزشکی ایران قرار گرفت و نظرات اصلاحی و پیشنهادات آن‌ها جمع‌آوری شد و درنهایت، باتوجه‌به پیشنهادات دریافتی، اصلاحات لازم در پرسش‌نامه انجام شد و به تأیید استاد راهنما و مشاور رسید. به منظور بررسی پایایی پرسش‌نامه تحریفات شناختی بین فردی از روش آلفای کرونباخ استفاده شد. بدین صورت که پرسش‌نامه در اختیار 20 نفر از سالمندان مراجعه‌کننده به پارک‌های منتخب قرار گرفت که بعداً این افراد وارد مطالعه نشدند. میزان آلفای کرونباخ برای کل پرسش‌نامه برابر با 0/776، میزان آلفای کرونباخ برای بُعد طرد روابط بین فردی برابر 0/658، میزان آلفای کرونباخ بُعد انتظارات غیرواقعبینانه در روابط برابر با 0/71 و میزان آلفای کرونباخ بُعد روابط بین فردی برابر با 0/769 به دست آمد که نشان‌دهنده پایایی مناسب این ابزار بود.
پس از اتمام نمونه‌گیری داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط نرم‌افزار SPSS نسخه 16 با استفاده از آزمون‌های آماری توصیفی (میانگین و انحراف‌معیار و تعداد و درصد) و تحلیلی (همبستگی پیرسون، تی‌مستقل و تحلیل واریانس) تجزیه‌وتحلیل شدند.
یافته‌ها
در این مطالعه، 200 نفر از سالمندان مراجعه‌کننده به پارک‌های منتخب شهر تهران بررسی شدند. همان‌طور که در جدول شماره 1 مشاهده می‌شود، میانگین سنی سالمندان مطالعه‌شده 4/71±71/53 سال بود.
5/81 درصد سالمندان مرد و 71/5 درصد متأهل بودند. 72 درصد سالمندان شاغل و 80 درصد فاقد سابقه بیماری مزمن بودند. 46/5 درصد سالمندان سطح تحصیلات لیسانس و بالاتر داشتند. میانگین تعداد فرزند سالمندان برابر با 1/09±2/71 بود و سالمندان دارای 3 فرزند تعداد بیشتری نسبت به سایر افراد داشتند (32/5 درصد).
بیشتر سالمندان مطالعه‌شده، مبتلا به بیماری فشار خون بالا (40 درصد) و بیماری غدد (30 درصد) بودند. مطابق با نتایج جدول شماره 2، میانگین نمره کل تحریفات شناختی سالمندان در این مطالعه 8/29±52/53 از نمره کل 95 بود.
مقایسه ابعاد تحریفات شناختی بین فردی نشان داد تحریفات شناختی بین فردی در بُعد انتظارات غیرواقعبینانه در روابط، بیشترین میانگین نمره (0/57±2/91) و در بُعد طرد در روابط بین فردی، کمترین میانگین نمره (0/52±2/64) را داشتند. به این معنا که تحریف شناختی بیشتر در بُعد انتظارات غیرواقعبینانه در روابط بین فردی بود.
در بررسی تعداد و میانگین نمره و انحراف‌معیار گویه‌های تحریفات شناختی بین فردی در ابعاد آن، نتایج نشان داد در بعُد طرد در روابط بین فردی بیشترین میانگین نمره در گویه «هوشیار بودن به اطرافیان، سودمند است » (1/01±3/27) بود.یشترین میانگین نمره در بعُد انتظارات غیرواقعبینانه در روابط در گویه «من باید برای اینکه به دیگران لطمه نزنم، در مقابل آ ن‌ها بردبار باشم» (0/91±3/31) بود. بیشترین میانگین نمره سوء ادراک در روابط بین فردی در گویه «احساس می‌کنم آن‌ها به چه می‌اندیشند، حتی اگر بروز ندهند» (0/97±2/91) بود (جدول شماره 3).
نتایج آزمون همبستگی پیرسون نشان داد بین تحریفات شناختی بین فردی سالمندان با سن آنان همبستگی مستقیم و معناداری وجود داشت (0/031=P). به این معنا که با افزایش سن سالمندان، میانگین نمره تحریفات شناختی بین فردی نیز افزایش یافته بود. بین تحریفات شناختی بین فردی سالمندان با سایر مشخصات جمعیت‌شناختی ارتباط معناداری وجود نداشت (0/05<P) (
بحث
نتایج مطالعه حاضر نشان‌دهنده سطح متوسط تحریفات شناختی بین سالمندان مطالعه‌شده بود و تحریف شناختی بیشتر در بُعد انتظارات غیرواقعبینانه و کمترین تحریف شناختی در بُعد طرد روابط بین فردی گزارش شد. بهعبارتدیگر، تحریف شناختی بیشتر در بُعد انتظارات غیرواقعبینانه و تحریف شناختی کمتر در بُعد روابط بین فردی بوده است. باتوجه‌به نتایج مطالعه حاضر می‌توان گفت سالمندان مطالعه‌شده از روابط‌شان انتظارات بسیاری از اطرافیان خود دارند که واقع‌بینانه نیست، درحالی‌که در روابط بین فردی کمتر احتمال طرد شدن دارند. با افزایش سن سطح توقعات سالمندان از اطرافیان (اعضای خانواده و آشنایان) افزایش پیدا می‌کند. همان‌طور‌که در مطالعه حاضر گزارش شده است، توقعات غیرواقعبینانه در روابط آنان نیز مشاهده می‌شود. در رابطه با تحریف شناختی کمتر در بُعد طرد در روابط بین فردی می‌توان گفت ازآنجا‌که در مطالعه حاضر نمونه‌های پژوهش را سالمندان مراجعه‌کننده به پارک‌ها و فرهنگسراها تشکیل داده بودند، به نظر می‌رسد سالمندان زمان زیادی را در این مکان‌ها به صحبت و گفت‌وگو با سایر سالمندان می‌پردازند که در بازه سنی مشابه قرار داشتند؛ بنابراین کمتر احتمال طرد شدن در روابط بین آنان وجود دارد و تحریف شناختی کمتر در این بُعد قابل‌انتظار است.
نتایج در بُعد سوء ادراک در روابط بین فردی تحریفات شناختی نیز بین سالمندان مطالعه‌شده در سطح متوسط قرار داشت، یعنی با وجود سطح نسبتاً پایین طرد در روابط بین فردی، سوء ادراک در روابط بین فردی سالمندان مطالعه‌شده وجود داشت که باید با بررسی دقیق‌تر و با جزئیات بیشتر نسبت به علل وجود چنین مسئله‌ای بین سالمندان پرداخته شود، زیزا متوسط و بالا بودن سطح تحریف شناختی در هر‌یک از ابعاد آن موجب سوگیری در پردازش و تفسیر اطلاعات می‌شوند. این سوگیری در سطح ظاهری به‌‌صورت افکار منفی خودکار در جریان هوشیاری نمایان می‌شوند، افراد با تحریف‌های شناختی بالا ممکن است باور داشته باشند که افرادی ناموفق، بی‌کفایت و ضعیف هستند [2].
مطابق با نتایج مطالعه حاضر در بُعد طرد در روابط بین فردی؛ گویه «هشیار بودن به اطرافیان، سودمند است»، بیشترین تحریف شناختی و گویه «معتقدم که وقتی در جمع دیگران هستم، مرا قبول ندارند»، کمترین تحریف شناختی گزارش شده بود. بهعبارتدیگر، بیشتر سالمندان مطالعه‌شده در پژوهش، موافق سودمندی هوشیاری به نسبت اطرافیان بودند و همچنین بیشتر سالمندان موافق سطح مورد قبول بودن‌شان در جمع دیگران بودند. در بُعد انتظارات غیرواقعبینانه در روابط بین فردی بیشترین میزان تحریف شناختی در گویه «من باید برای اینکه به دیگران لطمه نزنم، در مقابل آن‌ها بردبار باشم» و کمترین در گویه «من باید آن‌طوری که دیگران می‌خواهند رفتار کنم تا آن‌ها از من خوشحال (راضی) باشند»، بود. بهعبارتدیگر، بیشتر سالمندان مطالعه‌شده مخالف بردباری برای پیشگیری به صدمه به دیگران بودند، درحالی‌که بیشتر آنان با راضی و خوشحال شدن اطرافیان در جهت انجام رفتار دلخواه کاملاً موافق بودند.
نتایج در رابطه با بُعد سوء ادراک در روابط بین فردی، بیشترین تحریف در گویه «احساس می‌کنم آن‌ها به چه می‌اندیشند، حتی اگر بروز ندهند» و کمترین تحریف در گویه «دیگران باید بدانند که من چه فکری دارم، حتی اگر افکارم را بروز ندهم»، بود. این تفسیر که سالمندان درزمینه احساس دیگران نسبت به آن‌ها یا نظری نداشتند یا مخالف آن بودند، درحالی‌که بیشتر آن‌ها نسبت به دانستن دیگران از تفکر آنان مخالف بودند یا نظری نداشتند. باتوجه‌به نتایج گویه‌های این پرسش‌نامه در مواردی که ضعف بیشتری وجود دارد، لازم است آزمایشات مشاوره‌ای و آموزشی مورد نیاز سالمندان توسط روان‌پرستاران و سایر پرسنل ارائه‌دهنده خدمات سلامت به آنان در نظر گرفته شده و اجرا شود.
نتایج مطالعه هنرمند و دمیرچی نشان‌دهنده سطح متوسط تحریفات شناختی بین سالمندان بود که با نتایج مطالعه حاضر مطابقت داشت [14]. باتوجه‌به اهداف پژوهش که بررسی ارتباط افکار خودکشی و نقش تحریفات شناختی بین فردی، عاطفه مثبت و منفی، حمایت اجتماعی ادراک‌شده و معنا در زندگی سالمندان بدون همسر بود، ارزیابی ابعاد مختلف تحریفات شناختی در این مطالعه مورد بررسی قرار نگرفت. سطح متوسط تحریفات شناختی بین سالمندان مطالعه حاضر و مطالعه دمیرچی و هنرمند نشان‌دهنده این مطلب است که سالمندان شناخت مطلوب و مطابق با واقعیت را نسبت به دیگران نداشته‌اند. تحلیل اشتباه سالمندان از آنچه پیرامون‌شان اتفاق می‌افتد، باعث ناسازگاری آنان می‌شود و می‌تواند همه زندگی سالمندان را تحت‌الشعاع قرار دهد؛ بنابراین برای داشتن یک زندگی مطلـوب در سالمندان باید از تحریف شناختی آنان جلوگیری کرد [14] که دستیابی به آن نیازمند توجه بیشتر به تحریفات شناختی سالمندان است و علاوه‌بر علت‌یابی آن باید تمهیدات لازم برای کاهش آن توسط گروه‌های روان‌درمانی مورد توجه قرار گیرد [15].
نتایج مطالعه ذوالفقاری و صادقی، غیرهمسو با نتایج مطالعه حاضر، نشان‌دهنده سطح متوسط رو به بالای تحریف شناختی بین سالمندان مطالعه‌شده بود [2] که علت آن، سالمندان مطالعه‌شده در پژوهش ذوالفقاری و صادقی ساکن خانه‌های سالمندان بودند، درحالی‌که سالمندان مطالعه‌شده در پژوهش حاضر، سالمندان مراجعه‌کننده به پارک‌ها بودند. احساس تنهایی در سالمندان ساکن خانه‌های سالمندان به میزان بالایی وجود دارد که همراه با وضعیت پیچیده‌ای از احساسات، شناخت‌ها، پریشانی‌ها و تجربه هیجان‌های منفی و نیز بسیاری از اختلالات عاطفی است [16].
نتایج مطالعه لامپرت و همکاران، غیرهمسو با مطالعه حاضر، بیانگر سطح بسیار بالا تحریفات شناختی بین سالمندان بود [17]. سالمندان مطالعه‌شده در پژوهش مبتلا به افسردگی شدید بودند که افسردگی با احساس ناامیدی و اعتمادبه‌نفس پایین و درک ناکارآمدی در روابط مرتبط است، درحالی‌که در مطالعه حاضر هیچ‌یک از سالمندان مطالعه‌شده بیماری روان‌شناختی نداشتند؛ بنابراین می‌توان گفت افسردگی یک عامل مخرب برای تحریفات شناختی در سالمندان است. نتایج مطالعه شیخ‌الاسلامی و صمدی‌فرد، غیرهمسو با نتایج مطالعه حاضر، نشان‌دهنده سطح بالای تحریفات شناختی بین سالمندان مطالعه‌شده بود [18] که ازجمله دلایل تفاوت بین نتایج می‌توان به تفاوت فرهنگی و وضعیت اجتماعی‌اقتصادی و سطح تحصیلات بین سالمندان اشاره کرد.
نتایج مطالعه کالکان، نشان‌دهنده سطح تحریف شناختی پایین بین جمعیت عمومی بود که با نتایج مطالعه حاضر همسو نیست. وضعیت بهتر تحریف شناختی در مطالعه فوق به‌دلیل تفاوت سنی بین نمونه‌های مطالعه‌شده است، افراد جوان‌تر نسبت به افراد سالمند ذهنیت متفاوتی نسبت به سایرین و محیط پیرامون‌شان دارند که در وضعیت تحریف شناختی آنان مؤثر است. روش پردازش اطلاعات بین افراد جوان به آن‌ها اجازه می‌دهد به سرعت به روابط دوستی و برقراری ارتباط با شخص مورد نظر خود دسترسی پیدا کنند. بهعبارتدیگر، افراد جوان نسبت به سالمندان به‌دلیل تجارب کمتر در زندگی سطح دیدگاه منفی کمتری نسبت به سایر افراد دارند که پیامدهای مثبت‌نگری بالاتر آن‌ها نسبت به اطرافیان و محیط سبب ایجاد صمیمیت در روابط می‌شود [19].
در مطالعه حاضر با افزایش سن سالمندان، سطح تحریفات شناختی بین فردی نیز افزایش یافته بود. در تحریفات شناختی، فرد ذهن دیگران را می‌خواند یا در تلاش است احساسات و عقاید آن‌ها را حدس بزند و به حدس خود اعتقاد کامل دارد و این در حالی است که توانایی حدس قطعی را ندارد. ازآنجا‌که خانواده و اطرافیان سالمندان با سنین بالاتر از بیماری‌های ناتوان‌کننده و مزمن آنان به کهولت سن و مسائل مرتبط قرار دارند و اغلب زندگی و امور عادی خانواده و اطرافیان سالمندان متأثر از این وضعیت سالمندان می‌شود. سالمندان نیز از این شرایط ناراحت هستند و اغلب به واکنش‌ها و رفتارهای اطرافیان درباره خودشان حساس هستند و درباره احساسات و عقاید اطرافیان در این زمینه شرایط سنی و وضعیت جسمانی‌شان حدس‌هایی می‌زنند و قضاوت‌هایی می‌کنند که اغلب این ذهن‌خوانی‌ها با اشتباهات و انحرافات فراوانی همراه بوده و درنهایت با تحریفات شناختی در بیماران مشخص می‌شود. این شرایط موجب می‌شود تا سالمندان با سنین بیشتر، تحریفات شناختی بیشتری نسبت به سایر سالمندان کوچک‌تر از آن‌ها تجربه کنند [3].
نتایج مطالعه انصاری و زمانی نشان داد میزان تحریفات شناختی در زنان سالمند بدون همسر و زنانی که متارکه کرده بودند، بیشتر از تحریفات شناختی در زنان دارای همسر بود [15] که با نتایج مطالعه حاضر مطابقت نداشت. در مطالعه یاد‌شده، نمونه‌ها شامل 3 گروه زنان دارای همسر یا بدون همسر یا مطلقه بودند؛ بنابراین رسیدن به چنین نتایجی قابل انتظار است، درحالی‌که در مطالعه حاضر بالای 50 درصد سالمندان دارای همسر بودند. همچنین تفاوت جنسیتی بین 2 مطالعه نیز از دیگر دلایل نبود مشابهت نتایج بود. نتایج مطالعه شیمشک و همکاران، همسو با نتایج مطالعه حاضر نشان‌دهنده ارتباط بین سن بالاتر با تحریفات شناختی بیشتر بین نمونه‌های مطالعه‌شده بود [20].
در این مطالعه، بازه سنی افراد مطالعه‌شده کمتر از سالمندان پژوهش حاضر بود، اما نتایج نشان‌دهنده ارتباط بین سن و تحریفات شناختی است. در این مطالعه، علت سن بالاتر با تحریفات شناختی بیشتر را مرتبط با رضایت از زندگی گزارش کردند، به‌‌طوری‌‌که با افزایش سن به دلایلی نظیر تنهایی، بروز بیماری‌های ناتوان‌کننده و انزوای بیشتر از جامعه سطح تحریفات شناختی در افراد افزایش می‌یابد. نتایج 2 مطالعه دیگر نیز ارتباط بین سن بالا، سطح رضایت زندگی پایین و تحریفات شناختی بیشتر را تأیید کرده‌اند [21, 22]. در فرایند سالمندی، افراد تمایل دارند خود را منزوی کنند، زیرا نمی‌توانند با جامعه همگام شوند. انزوای اجتماعی نشانگر تنهایی است و بهعنوان یکی از مشکلات اصلی فرایند سالمندی تعریف‌شده است که یکی از پیامدهای آن تحریفات شناختی است [20].
باتوجه‌به مطالعات انجام‌شده، این امکان وجود دارد که با برنامه‌ریزی‌های مدیریتی در توانمندسازی روان‌پرستاران در طراحی و اجرای برنامه‌های آموزشی و مشاوره‌ای به سالمندان و باتوجه‌به وضعیت سطح تحریفات شناختی در آنان و عوامل تأثیرگذار در آن‌ها به یکی از وظایف و مسئولیت‌های مراقبتی بین روان‌پرستاران تبدیل شود و روان‌پرستاران با ورود به این حوزه بتوانند سیستم مراقبت و ارائه خدمات سلامت در سالمندان جامعه تقویت کنند و نقش‌های روان‌درمانی خود را در حوزه سالمندان توسعه دهند.
براساس دانش محقق، این مطالعه برای اولین بار به بررسی ارتباط بین تحریفات شناختی بین فردی و نگرش معنوی در سالمندان کشور پرداخته است و نتایج آن می‌تواند به عنوان یک مطالعه مبتنی بر شواهد در پژوهش‌های آینده درزمینه سلامت روان سالمندان استفاده شود. نتایج این مطالعه می‌تواند درزمینه ارتقای دانش و عملکرد روان‌پرستاران نسبت به کیفیت مراقبت ارائه‌شده توسط آن‌ها به سالمندان به‌کار گرفته شود.
پیشنهاد می‌شود در کنار ارائه آموزش‌های نظری و عملی، به‌ویژه در زمان کارآموزی‌های بالینی به دانشجویان روان‌پرستاری به موضوع تحریفات شناختی در سالمندان پرداخته شود.
از محدودیت‌های پژوهش حاضر، می‌توان به محدود شدن اجرای پژوهش به چند پارک اشاره کرد که براساس آن تعمیم یافته‌ها باید با احتیاط انجام شود و پیشنهاد می‌شود در حجم نمونه بالاتر در سایر شهرها نیز بررسی شود. همچنین داده‌های حاصل در این مطالعه از طریق پرسش‌نامه خودگزارشی به دست آمد که احتمال سوگیری در پاسخ‌دهی به سؤالات وجود دارد.
نتیجه‌گیری
باتوجه‌به یافته‌های مطالعه حاضر و وضعیت تحریف شناختی، نگرش معنوی سالمندان و ارتباط بین آن‌ها توصیه می‌شود پرستاران شاغل در مراکز ارائه‌دهنده خدمات سلامت و مراکز درمانی باتوجه‌به نقش حمایتی و مشاوره‌ای‌شان در کاهش تحریفات شناختی و ارتقای نگرش معنوی در آنان اقدام کنند و تمهیدات و آزمایشات لازم را به‌‌صورت کاربردی و باتوجه‌به وجود ارتباط معنادار برخی متغیرهای فردی‌اجتماعی سالمندان با تحریفات شناختی و نگرش معنوی به کار گیرند.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
به منظور رعایت ملاحظات اخلاقی، پس از کسب اجازه از کمیته اخلاق دانشگاه علوم‌پزشکی ایران با کد اخلاق
(IR.IUMS.REC1400.108) و دریافت رضایت‌نامه کتبی از نمونه‌ها، به آنان گفته شد که اطلاعات مندرج در ابزارها بدون ذکر نام و به صورت محرمانه خواهد ماند و هیچ‌گونه اجباری برای شرکت در پژوهش وجود ندارد.
حامی مالی
این مطالعه برگرفته از پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته روان‌پرستاری زهرا کاشانی‌نیا از دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم‌پزشکی ایران است و هیچ‌گونه کمک مالی از سازمانی‌های دولتی، خصوصی و غیرانتفاعی دریافت نکرده است.
مشارکت نویسندگان
مفهوم‌سازی: زهرا کاشانی‌نیا؛ تحقیق و بررسی: نعیمه سید فطمی، شیما حقانی، گوهرالسادات شریفی و زهرا کاشانی‌نیا؛ ویراستاری و نهایی سازی نوشته: گوهرالسادات شریفی.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
نویسندگان تمام سالمندان شرکت‌کننده در این پژوهش تشکر و قدردانی می‌کنند.
References
1.World Health Organization. Ageing and health. Geneva:World Health Organizatio; 2020. [Link]
2.Zolfaghari S, sadeghi M. [Prediction of death anxiety of elderly living in elderly care centers based on cognitive distortions, loneliness, and stress coping strategies (Persian)]. J Gerontol. 2019; 3(4):29-39. [DOI:10.29252/joge.3.4.5]
3.Ashori A, Ebrahimi MI, Ghasemipour Y. [Comparison the level of cognitive distortion and life quality in the people with chronic pain, people with non-chronic pain and the habitual (Persian)]. Med J Mashhad Univ Med Sci. 2019; 62(5):1723-32. [Link]
4.Hajiriloo S, khoshnevis E, Ghodrati S. The effect of self-care training on cognitive distortions in volunteer instructors of sexual education to children. J Soc Behav Community Health. 2019; 3(2):402-9. [DOI:10.18502/sbrh.v3i2.1786]
5.Ansari Shahidi M, Zamani N. [Compare the level of knowledge and quality of life in older women with a husband without a wife and Recent disengagement city of Hamedan (Persian)]. J Geriatr Nurs. 2017; 3(2):76-88. [DOI:10.21859/jgn.3.2.76]
6.Rezaei A M, Kheir Khahan N, Akbari Balootbangan A, Abdollahi M. [Comparison of cognitive triad in the elderly residing at nursing care and home (Persian)]. Salmand: Iranian Journal of Ageing. 2015; 10(3):82-9. [Link]
7.Ferguson CY. Older adults and depression: The relationships between distorted thinking, quality of life and depressive themes [PhD dissertation]. Philadelphia: Philadelphia College of Osteopathic Medicine; 2006. [Link]
8.Snodgrass J. Toward holistic care: Integrating spirituality and cognitive behavioral therapy for older adults. J Relig Spiritual Aging. 2009; 21(3):219-36. [DOI:10.1080/15528030902803913]
9.Damirchi E, Ghojebegloo P, Amir SMB. [Suicidal ideation in elderly without a spouse: The role of interpersonal cognitive distortions, positive and negative affect, perceived social support and meaning in Life (Persian)]. J Aging Psychol. 2020; 5(4):347-59. [Link]
10.Kiosses DN, Szanto K, Alexopoulos GS. Suicide in older adults: The role of emotions and cognition. Curr Psychiatry Rep. 2014; 16(11):495. [PMID] [PMCID]
11.Bakhtiyari F, Foroughan M, Fakhrzadeh H, Nazari N, Najafi B, Alizadeh M, et al. [Validation of the Persian version of the Abbreviated Mental Test (AMT) in the elderly living in the Kahrizak Charitable Foundation (Persian)]. Iran J Diabetes Metab. 2014; 13(6):487-94. [Link]
12.Hamamci Z, Büyüköztürk Ş. The interpersonal cognitive distortions scale: Development and psychometric characteristics. Psychol Rep. 2004; 95(1):291-303. [DOI:10.2466/pr0.95.1.291-303] [PMID]
13.Esmaeelpoor Kh, Bakhshipour RA, [Mohammadzadegan R. Determining the factor structure, validity and reliability of interpersonal cognitive distortions scale among students of Tabriz University (Persian)]. Biquarterly J Cogn Strateg Learn. 2015; 2(3):69-88. [Link]
14.Sadri Damirchi E, Honarmand Ghojebegloo P, Amir SM. [Suicidal ideation in elderly without a spouse: The role of interpersonal cognitive distortions, positive and negative affect, perceived social support and meaning in life (Persian)]. J Aging Psychol. 2020; 5(4):347-59. [Link]
15.Ansari Shahidi M, Zamani N. [Evaluation of cognitive distortions and quality of life in elderly women with marital status (Persian)]. J Geriatr Nurs. 2017; 3(2):76-88. [DOI:10.21859/jgn.3.2.76]
16.de Jong Gierveld J, Van Tilburg TG. Social isolation and loneliness. Encyclopedia Ment Health. 2016; 4(2):175-8. [Link]
17.Lampert. C, Scortegagna. S, Trentin. D. [Avaliação das condições de saúde e distorções cognitivas de idosos com depressão (Português)]. Revista Avaliação Psicológica. 2017; 16(1):48-58 [DOI:10.15689/ap.2017.1601.06]
18.Sheykholeslam.i A, Samadifard. H. [Death anxiety in the elderly: The role of cognitive failures, flexibility and distortion (Persian)]. J Geriatr Nurs. 2017; 4(1): 48-58. [Link]
19.Avcı Çayir G, Kalkan M. The effect of interpersonal dependency tendency on interpersonal cognitive distortions on youths. J Hum Behav Soc Environ. 2018; 28(6):771-86.. [DOI:10.1080/10911359.2018.1458681]
20.Şimşek OM, Koçak O, Younis MZ. The impact of interpersonal cognitive distortions on satisfaction with life and the mediating role of loneliness. Sustainability. 2021; 13(6):9293.. [DOI:10.3390/su13169293]
21.Kuzucu Y, Sariot Ertürk Ö, ŞİMŞEK, ÖF , Gökdaş I. Cognitive distortions and problematic internet use connection: Examining the mediator roles of loneliness and social anxiety by partialling out the effects of social desirability. J Evid Based Psychother. 2020; 20(1):51-76. [DOI:10.24193/jebp.2020.1.4]
2.Zolfaghari S, sadeghi M. [Prediction of death anxiety of elderly living in elderly care centers based on cognitive distortions, loneliness, and stress coping strategies (Persian)]. J Gerontol. 2019; 3(4):29-39. [DOI:10.29252/joge.3.4.5]
3.Ashori A, Ebrahimi MI, Ghasemipour Y. [Comparison the level of cognitive distortion and life quality in the people with chronic pain, people with non-chronic pain and the habitual (Persian)]. Med J Mashhad Univ Med Sci. 2019; 62(5):1723-32. [Link]
4.Hajiriloo S, khoshnevis E, Ghodrati S. The effect of self-care training on cognitive distortions in volunteer instructors of sexual education to children. J Soc Behav Community Health. 2019; 3(2):402-9. [DOI:10.18502/sbrh.v3i2.1786]
5.Ansari Shahidi M, Zamani N. [Compare the level of knowledge and quality of life in older women with a husband without a wife and Recent disengagement city of Hamedan (Persian)]. J Geriatr Nurs. 2017; 3(2):76-88. [DOI:10.21859/jgn.3.2.76]
6.Rezaei A M, Kheir Khahan N, Akbari Balootbangan A, Abdollahi M. [Comparison of cognitive triad in the elderly residing at nursing care and home (Persian)]. Salmand: Iranian Journal of Ageing. 2015; 10(3):82-9. [Link]
7.Ferguson CY. Older adults and depression: The relationships between distorted thinking, quality of life and depressive themes [PhD dissertation]. Philadelphia: Philadelphia College of Osteopathic Medicine; 2006. [Link]
8.Snodgrass J. Toward holistic care: Integrating spirituality and cognitive behavioral therapy for older adults. J Relig Spiritual Aging. 2009; 21(3):219-36. [DOI:10.1080/15528030902803913]
9.Damirchi E, Ghojebegloo P, Amir SMB. [Suicidal ideation in elderly without a spouse: The role of interpersonal cognitive distortions, positive and negative affect, perceived social support and meaning in Life (Persian)]. J Aging Psychol. 2020; 5(4):347-59. [Link]
10.Kiosses DN, Szanto K, Alexopoulos GS. Suicide in older adults: The role of emotions and cognition. Curr Psychiatry Rep. 2014; 16(11):495. [PMID] [PMCID]
11.Bakhtiyari F, Foroughan M, Fakhrzadeh H, Nazari N, Najafi B, Alizadeh M, et al. [Validation of the Persian version of the Abbreviated Mental Test (AMT) in the elderly living in the Kahrizak Charitable Foundation (Persian)]. Iran J Diabetes Metab. 2014; 13(6):487-94. [Link]
12.Hamamci Z, Büyüköztürk Ş. The interpersonal cognitive distortions scale: Development and psychometric characteristics. Psychol Rep. 2004; 95(1):291-303. [DOI:10.2466/pr0.95.1.291-303] [PMID]
13.Esmaeelpoor Kh, Bakhshipour RA, [Mohammadzadegan R. Determining the factor structure, validity and reliability of interpersonal cognitive distortions scale among students of Tabriz University (Persian)]. Biquarterly J Cogn Strateg Learn. 2015; 2(3):69-88. [Link]
14.Sadri Damirchi E, Honarmand Ghojebegloo P, Amir SM. [Suicidal ideation in elderly without a spouse: The role of interpersonal cognitive distortions, positive and negative affect, perceived social support and meaning in life (Persian)]. J Aging Psychol. 2020; 5(4):347-59. [Link]
15.Ansari Shahidi M, Zamani N. [Evaluation of cognitive distortions and quality of life in elderly women with marital status (Persian)]. J Geriatr Nurs. 2017; 3(2):76-88. [DOI:10.21859/jgn.3.2.76]
16.de Jong Gierveld J, Van Tilburg TG. Social isolation and loneliness. Encyclopedia Ment Health. 2016; 4(2):175-8. [Link]
17.Lampert. C, Scortegagna. S, Trentin. D. [Avaliação das condições de saúde e distorções cognitivas de idosos com depressão (Português)]. Revista Avaliação Psicológica. 2017; 16(1):48-58 [DOI:10.15689/ap.2017.1601.06]
18.Sheykholeslam.i A, Samadifard. H. [Death anxiety in the elderly: The role of cognitive failures, flexibility and distortion (Persian)]. J Geriatr Nurs. 2017; 4(1): 48-58. [Link]
19.Avcı Çayir G, Kalkan M. The effect of interpersonal dependency tendency on interpersonal cognitive distortions on youths. J Hum Behav Soc Environ. 2018; 28(6):771-86.. [DOI:10.1080/10911359.2018.1458681]
20.Şimşek OM, Koçak O, Younis MZ. The impact of interpersonal cognitive distortions on satisfaction with life and the mediating role of loneliness. Sustainability. 2021; 13(6):9293.. [DOI:10.3390/su13169293]
21.Kuzucu Y, Sariot Ertürk Ö, ŞİMŞEK, ÖF , Gökdaş I. Cognitive distortions and problematic internet use connection: Examining the mediator roles of loneliness and social anxiety by partialling out the effects of social desirability. J Evid Based Psychother. 2020; 20(1):51-76. [DOI:10.24193/jebp.2020.1.4]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
