جلد 34، شماره 133 - ( دی 1400 )
جلد 34 شماره 133 صفحات 81-66 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Azadi A, Mosleh S, Alimohammadi N, Tansaz Z, Kheirollahi N. The Effect of Education by Visual Self-assessment on the Operating Room Technician's Knowledge, Self-esteem, and Performance in Advanced Cardiopulmonary Resuscitation. IJN 2022; 34 (133) :66-81
URL: http://ijn.iums.ac.ir/article-1-3316-fa.html
URL: http://ijn.iums.ac.ir/article-1-3316-fa.html
آزادی امیر، مصلح سرور، علی محمدی نصراله، تن ساز زرین، خیرالهی نرگس. تأثیر آموزش به روش خودارزیابی تصویری بر دانش، عزت نفس و عملکرد کارکنان اتاق عمل در انجام احیای قلبیریوی پیشرفته. نشریه پرستاری ایران. 1400; 34 (133) :66-81
امیر آزادی1 
، سرور مصلح2 ، نصراله علی محمدی3 ، زرین تن ساز4 ، نرگس خیرالهی 5
، سرور مصلح2 ، نصراله علی محمدی3 ، زرین تن ساز4 ، نرگس خیرالهی 5
1- گروه اتاق عمل، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اصفهان، ایران.
2- گروه اتاق عمل، مرکز تحقیقات مراقبتهای پرستاری و مامایی، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اصفهان، ایران.
3- گروه پرستاری مراقبتهای ویژه، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اصفهان، ایران.
4- گروه پرستاری، بیمارستان الزهرا، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اصفهان، ایران.
5- گروه پرستاری مراقبتهای ویژه، مرکز تحقیقات پرستاری و مراقبتهای مامایی، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اصفهان، ایران. ،n.kheirollahi@nm.mui.ac.ir
2- گروه اتاق عمل، مرکز تحقیقات مراقبتهای پرستاری و مامایی، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اصفهان، ایران.
3- گروه پرستاری مراقبتهای ویژه، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اصفهان، ایران.
4- گروه پرستاری، بیمارستان الزهرا، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اصفهان، ایران.
5- گروه پرستاری مراقبتهای ویژه، مرکز تحقیقات پرستاری و مراقبتهای مامایی، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اصفهان، ایران. ،
متن کامل [PDF 6996 kb]
(889 دریافت)
| چکیده (HTML) (1862 مشاهده)
References
1.Raeisi M, Saberinia A, Dolatabadi AA, Kashani P. The relationship between emergency medical services staff knowledge of basic life support indicators. J Pharm Res Int. 2019; 31(6):1-6. [DOI:10.9734/jpri/2019/v31i630323]
2.Raeisi H, Torabi zadeh, K, Makoulati N. [Studying the effect of CPR knowledge and skill retention reeducation course on nursing students (Persian)]. J Rescue Relief. 2012; 4(1):11-20. http://jorar.ir/article-1-110-en.html.
3.Zahedmehr A, Daram Z, totonchi M. [The effect of education by video self-assessment on nurses’ knowledge and performance in cardiopulmonary resuscitation (Persian)]. Iran J Cardiovas Nurs. 2016; 4(4):32-9. http://journal.icns.org.ir/article-1-303-en.html.
4.Freund Y, Duchateau FX, Baker EC, Goulet H, Carreira S, Schmidt M, et al. Self-perception of knowledge and confidence in performing basic life support among medical students. Eur J Emerg Med. 2013; 20(3):193-6. [DOI:10.1097/MEJ.0b013e328355fd59] [PMID]
5.Mohsenpour M, Imani Z, Abdolkarimi M. [The effect of cardiopulmonary resuscitation training on the knowledge of nursing staff and members of the cardiopulmonary resuscitation team of a hospital in Kerman province (Persian). J Qual Res Health Sci. 2010; 9(1-2):1-7. https://www.sid.ir/fa/Journal/ViewPaper.aspx?ID=249701
6.Berry WR. Cardiac resuscitation in the operating room: Reflections on how we can do better. Can J Anaesth. 2012; 59(6):522-6. [DOI:10.1007/s12630-012-9697-5] [PMID]
7.Gabbard KL, Smith-Steinert RM. Advanced cardiac life support simulation for nurse anesthetists and student nurse anesthetists. Clin Simul Nurs. 2021; 50:P65-73. [DOI:10.1016/j.ecns.2020.06.006]
8.Safdari R, Charkhsaz N, Montaseri M, Montaseri N. [Survey the effect of CPR simulation training software on the satisfaction of operating room and medical emergency students in Tehran University of Medical Sciences (Persian)]. J Nurs Educ. 2017; 5(6):1-10. [DOI:10.21859/jne-05061]
9.Corrêa TD, Vuda M, Blaser AR, Takala J, Djafarzadeh S, Dünser MW, et al. Effect of treatment delay on disease severity and need for resuscitation in porcine fecal peritonitis. Crit Care Med. 2012; 40(10):2841-9. [DOI:10.1097/CCM.0b013e31825b916b] [PMID]
10.Campbell D, Clark PC. An initiative using simulation to aid in retention of advanced cardiac life support knowledge and skills in an emergency department nurse residency program. Dimens Crit Care Nurs. 2020; 39(1):33-8. [DOI:10.1097/DCC.0000000000000394] [PMID]
11.Goette A, Auricchio A, Boriani G, Braunschweig F, Terradellas JB, Burri H, et al. EHRA White Paper: Knowledge gaps in arrhythmia management-status 2019. Europace. 2019; 21(7):993-4. [DOI:10.1093/europace/euz055] [PMID]
12.Perkins GD, Olasveengen TM, Maconochie I, Soar J, Wyllie J, Greif R, et al. European resuscitation council guidelines for resuscitation: 2017 update. Resuscitation. 2018; 123:43-50. [DOI:10.1016/j.resuscitation.2017.12.007] [PMID]
13.Vandervelden S, Sabbe M, Dewolf P. Prolonged CPR. Trends Anaesth Crit Care. 2016; 9:13-9. [DOI:10.1016/j.tacc.2016.05.007]
14.Nagaraju R, Chikkegowda LK. Selfie: A rising culture. Assessment of selfitis and its relation with self-esteem among medical and nursing students: A cross-sectional study. National J Community Med. 2019; 10(5):285-9. http://www.njcmindia.org/home/abstrct/1364/
15.Tramèr L, Becker C, Schumacher C, Beck K, Tschan F, Semmer NK, et al. Association of self-esteem, personality, stress and gender with performance of a resuscitation team: A simulation-based study. PLoS One. 2020; 15(5):e0233155. [DOI:10.1371/journal.pone.0233155] [PMID] [PMCID]
16.Bhanji F, Donoghue AJ, Wolff MS, Flores GE, Halamek LP, Berman JM, et al. Part 14: education: 2015 American Heart Association guidelines update for cardiopulmonary resuscitation and emergency cardiovascular care. Circulation. 2015; 132(18_suppl2):S561-73. [DOI:10.1161/CIR.0000000000000268] [PMID]
17.Hamstra SJ, Brydges R, Hatala R, Zendejas B, Cook DA. Reconsidering fidelity in simulation-based training. Acad Med. 2014; 89(3):387-92. [DOI:10.1097/ACM.0000000000000130] [PMID]
18.Parajulee S, Selvaraj V. Knowledge of nurses towards cardiopulmonary resuscitation in a tertiary care teaching hospital in Nepal. J Clin Diagn Res. 2011; 5(8):1585-8. https://www.jcdr.net/article_abstract.asp?issn=0973-709x&year=2011&volume=5&issue=8&page=1585&issn=0973-709x&id=1720
19.Godarzi M, Sarhangy F, Mokhtari Nouri J, Seyed Amouzegar Zavareh S M. [The effectiveness of neonatal cardiopulmonary resuscitation training by educare method on nurses and midwives’ knowledge and performance (Persian). J Crit Care Nurse. 2018; 11(4):35-43. http://jccnursing.com/article-1-440-en.html
20.Dorri S, Hakimi H. [The effect of mastery learning model for suction and oxygen therapy skills in nursing students (Persian)]. Res Med Educ. 2017; 9(4):10-9. [DOI:10.29252/rme.9.4.19]
21.Javaheri Arasteh A, Najafi Ghezeljeh T, Haghani S. [Effects of peer-assisted education on the knowledge and performance of nursing students in basic cardiopulmonary resuscitation (Persian)]. Iran Nurs. 2018; 31(115):6-19. [DOI:10.29252/ijn.31.115.6]
22.Hashemi S, Valiei S, Makarem MK, Ariaie Nejad B. [Effect of training cardiopulmonary cerebral resuscitation management on nurses’ knowledge (Persian)]. Iran J Cardiovasc Nurs. 2014; 3(1):42-9. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=285790
23.Källestedt ML, Berglund A, Herlitz J, Leppert J, Enlund M. The impact of CPR and AED training on healthcare professionals’ self-perceived attitudes to performing resuscitation. Scand J Trauma Resusc Emerg Med. 2012; 20:26. [DOI:10.1186/1757-7241-20-26] [PMID] [PMCID]
24.Falahinia G, Daneshgari M, Borzou S R, Moghimbeigi A, Sokoti T. [Comparing the effects of CPR teaching using two methods, practical with model and film, on the knowledge and performance of aid groups in Hamadan, Iran (Persian)]. Avicenna J Nurs Midwifery Care. 2016; 24(1):9-15. [DOI:10.20286/nmj-24012]
25.Omidifar N, Yamani N, Changiz T. [The efficacy of new method of cardiopulmonary resuscitation training in promoting knowledge and skills of 4th year medical students (Persian)]. Iran J Med Edu. 2008; 8(19):23-30. https://www.sid.ir/en/journal/ViewPaper.aspx?id=125126
26.Rahmati H, Yaghoubinia F, Zare Mehrabady R. Comparing the effect of lecture-based training and basic life support training package on cardiopulmonary resuscitation knowledge and skill of teachers. Health Scope. 2017; 6(3):e15165. [DOI:10.5812/jhealthscope.15165]
27.Nejad Shamsi P, Zaker-Jafari HR, Basirat M, Zaker-Jafari A. [Self-assessment of senior dental students about acquired skills based on the educational program (Persian)]. Res Med Educ. 2017; 9(3):73-8. [DOI:10.29252/rme.9.3.79]
28.Abedini Z, Jafar Begloo E, Raeisi M, Dadkhah Tehrani T. [Effectiveness of reflection in clinical education: Nursing students’ perspective (Persian)]. Iran J Nurs. 2011; 24(71):74-82. http://ijn.iums.ac.ir/article-1-1004-en.html
29.Aghajani M, Nasrabadi T, Ebrahimi Abyaneh E. [The effect of BLS training through video feedback on the performance of non-professional saviors (Persian)]. Anesthesiol Pain. 2018; 8(4):84-92. http://jap.iums.ac.ir/article-1-5359-en.html
30.Cheng A, Overly F, Kessler D, Nadkarni VM, Lin Y, Doan Q, et al. Perception of CPR quality: Influence of CPR feedback, just-in-time CPR training and provider role. Resuscitation. 2015; 87:44-50. [DOI:10.1016/j.resuscitation.2014.11.015] [PMID]
31.Sadeghzadeh S, Zareii Zavaraki E, Moghaddas A, Mahoori A, Mehryar H. [The impact of cardiopulmonary resuscitation simulation software on the knowledege and performance of senior medical students (Persian)]. Nurs Midwifery J. 2017; 15(9). http://unmf.umsu.ac.ir/article-1-3283-fa.html
32.Rosenberg M. Rosenberg self-esteem scale (RSE). Acceptance and commitment therapy Measures package. 1965; 61(52):18. [DOI:10.1037/t01038-000]
33.Rosenberg M. Society and the adolescent self-image. New Jersey: Princeton university press; 2015. https://www.google.com/books/edition/Society_and_the_Adolescent_Self_Image/YR3WCgAAQBAJ?hl=en&gbpv=0
34.Joshanloo M and Ghaedi G. [Reinvestigation of the reliability and validity of the rosenberg self-esteem scale in Iran (Persian)]. Daneshvar Raftar. 2008; 15:49-56. http://cpap.shahed.ac.ir/article_2612.html?lang=en
35.Clement ND, Lovat T. Neuroscience and education: Issues and challenges for curriculum. Curriculum Inq. 2012; 42(4):534-57. [DOI:10.1111/j.1467-873X.2012.00602.x]
36.Larrison AL. Mind, brain and education as a framework for curricular reform [PhD dissertation]. California: University of California; 2013. https://escholarship.org/uc/item/0v779550
37.Ahmadian M, Khami MR, Ahamdi AE, Razeghi S, Yazdani R. Effectiveness of two interactive educational methods to teach tobacco cessation counseling for senior dental students. Eur J Dent. 2017; 11(3):287-92. [DOI:10.4103/ejd.ejd_352_16] [PMID] [PMCID]
38.Blewer AL, Leary M, Esposito EC, Gonzalez M, Riegel B, Bobrow BJ, et al. Continuous chest compression cardiopulmonary resuscitation training promotes rescuer self-confidence and increased secondary training: A hospital-based randomized controlled trial. Crit Care Med. 2012; 40(3):787-92. [DOI:10.1097/CCM.0b013e318236f2ca] [PMID] [PMCID]
39.Roh YS, Issenberg SB. Association of cardiopulmonary resuscitation psychomotor skills with knowledge and self-efficacy in nursing students. Int J Nurs Pract. 2014; 20(6):674-9. [DOI:10.1111/ijn.12212] [PMID]
40.Roh YS, Lee WS, Chung HS, Park YM. The effects of simulation-based resuscitation training on nurses’ self-efficacy and satisfaction. Nurse Educ Today. 2013; 33(2):123-8. [DOI:10.1016/j.nedt.2011.11.008] [PMID]
متن کامل: (1276 مشاهده)
مقدمه
با وجود پیشرفتهای مهم در پیشگیری از ایجاد ایست قلبی، این عارضه همچنان به عنوان مهمترین مشکل بهداشتی مطرح بوده و عامل مرگ ناگهانی در بیشتر کشورهای دنیاست. هر ساله در جهان هزاران نفر به دنبال ایست قلبی جان خود را از دست میدهند که بسیاری از این مرگها قبل از رسیدن بیمار به بیمارستان به وقوع میپیوندد [1]. احیـای قلبیریوی، ضامن نجـات فرد اسـت و در مـوارد تهدیـدکننـده حیـات، مانند ایسـت قلبی، غرقشـدگی و انسـداد راه هوایـی، میتوانـد زندگی انسـانها را نجات دهـد. با توجـه بـه اینکـه انجـام ندادن ایـن اقدامات و یـا تأخیـر در اجرای آن، باعـث مـرگ مغـزی در کمتـر از 4 تا 6 دقیقه (زمـان طلایی) میشـود، بنابراین انجـام سـریع آن ضـروری اسـت [2].
عوامل متعددی در رسیدن به نتیجه ایدهآل احیای قلبیریوی مؤثرند که از جمله آنها بیماریهای زمینهای، فاصله زمانی بین ایست قلبی و شروع عملیات احیا، در دسترس بودن کارکنان ورزیده و وجود لوازم موردنیاز، است. بنابراین موفقیـت احیـا، بـه مهـارت و عملکـرد صحیح احیـاکننده و بـه میـزان آگاهـی وی وابسـته اسـت [3]. از اعضای کادر درمان و کارآموزان کادر درمانی انتظار میرود که درباره احیای قلبیریوی اطلاعات کافی داشته باشند، زیرا مکرراً با شرایط تهدیدکننده حیات جان بیماران روبهرو میشوند. به طوری که در اروپا نتایجی مبنی بر صلاحیت نداشتن دانشجویان علومپزشکی درباره توانایی انجام احیای پایه به دست آمده است [4]. این ایراد حتی در کارکنان مراقبت سلامت نیز وجود دارد [3]. به طوری که محسنپور در مطالعه خود میزان آگاهی کارکنان پرستاری و اعضای تیم احیای قلبیریوی را پایین گزارش کرد [5] و زاهدمهر علاوه بر آگاهی، عملکرد پرستاران در انجام احیای قلبیریوی پایه را ضعیف گزارش کرد [3].
برخی از اعضای کادر درمانی در محیط اتاق عمل، مانند کارکنان اتاق عمل، ممکن است به دلیل رواج نداشتن ایست قلبیتنفسی در اتاق عمل و از طرفی حضور تکنسین و متخصص بیهوشی به عنوان مسئول احیای بیماران در اتاق عمل و همچنین داشتن نگرانی نسبت به خطرات انجام عملیات احیای قلبی، در انجام عملیات احیا تعلل کنند [6] مطالعـه گابارد نشان داد کـه پرسـتاران بیهوشـی نـهتنها در بُعد عملکـرد، بلکه در بعد نظـری نیز اطلاعات کافـی در زمینـه احیـای قلبیریوی ندارنـد [7]. حتی دانشـجویان سـال آخـر هـر دو رشـته هوشـبری و اتـاق عمـل در مواجهـه و ارزیابـی بیمـار دچـار ایسـت قلبـی و همچنیـن در روش احیای پایـه دارای میزان آگاهی خـوب بودند، اما درمورد کار با دسـتگاه الکتروشـوک و شـناخت بینظمیهای قلبی و درمان مناسـب آنها و همچنیـن کاربـرد وسـایل تهویـه ریوی نیـاز به مهارت بیشـتری داشتند [8]. بهتعویقاندازی احیای قلبیریوی باعث کاهش احتمال موفقیت و بروز عوارض جدی از جمله مرگ خواهد شد [9]. به همین دلیل انجام سریع عملیات احیای قلبی بسیار حائز اهمیت است.
از نکات بسیار حائز اهمیت در احیای قلبیریوی پیشرفته که بیشتر در مراکز درمانی مورد نیاز است، شناخت بههمریختگیهای خطرناک نوار قلب و بهکارگیری دستگاه الکتروشوک است [10]. بسته به نوع دیسریتمی، پروتکل انجام احیای قلبیریوی متفاوت خواهد بود [11]. این درحالی است که دانش کادر درمان درباره بررسی و تفسیر نوار قلب به مرور زمان تقلیل مییابد [12]. به همین جهت توانایی تشخیص دیسریتمیهای اصلی تهدیدکننده حیات با بررسی نوار قلب بیمار در چگونگی انجام عملیات احیا تأثیرگذار است. تشخیص اشتباه و یا تعلل در تشخیص این دیسریتمیها به علت دانش ناکافی کادر درمان، عوارض جبرانناپذیری، از جمله مرگ را به دنبال خواهد داشت [13]. مطالعـات فراوانی نشـان داده اسـت کـه دانشجویان و حتی کارکنان درمانی نـهتنها در بُعد عملکـرد، بلکه در بعد نظـری نیز اطلاعات کافـی در زمینـه احیـای قلبیریوی ندارنـد و این اطلاعات تحلیل رفته است [3 ,4 ,5، 9، 12].
از سوی دیگر عزت نفس یکی از اجزای مؤثر در یادگیری است و بین عزت نفس و اتخاذ رفتارهای صحیح و تصور فرد از توانایی خود ارتباط معنیدار وجود دارد. با افزایش عزت نفس از طریق کسب مهارت، خودکارآمدی افزایش مییابد و اثر یادگیری تداوم خواهد یافت و این بر عملکرد افراد مؤثر خواهد بود [14]. همچنین ارتقای عزت نفس در عملکرد بهتر دانشجویان در زمینه احیای قلبیریوی نقش داشته است [15].
کیفیــت اجــرای احیای قلبیریوی بــه تمرکــز، استفاده از شــناخت، رفتــار و مهارتهای حرکتــی روانــی یادگیرنــدگان وابسته است. یــک بخــش ضــروری از آمــوزش احیــای قلبیریوی یادگیــری تجربــی اســت کــه از طریــق مــولاژ امکانپذیر است [16]. بــرای اطمینــان از اینکــه یادگیرنــدگان، مهارتهای اختصاصی در این زمینه به دست آوردهاند، بررســی عملکــرد آنهــا بــه روشهای مختلف ضروری به نظر میرسد [17].
با وجود مهم انگاشتن امر آموزش احیای قلبیریوی، هنوز توجه بسیار کمی به تدریس مهارتهای حفظ زندگی بیمار با روشهای جذاب و مناسب میشود پس نیاز کنونی فقط افزایش کمّی آموزشهای احیای قلبیریوی نیست، بلکه هدف مهمتر، افزایش کیفیت آموزش است [18]. در روش سنتی و مرسوم، مشکلات متعددی در رابطه با آموزش احیای قلبیریوی مانند ناهمخوانی برنامه آموزشی با نیازهای شرکتکنندگان، کارایی نداشتن اساتید در آموزش، فقدان اختصاص زمان مناسب برای تمرین عملی آموختهها، وجود نداشتن نظارت مناسب بر آموزش و بیتوجهی به نظرات آموزشگیرندگان وجود دارد [19].
نگرش نوین به آموزش تکنیکهای بالینی از چند دهه اخیر آغاز شده است که بر مبنای آموزش عملی پیش میرود. در این میان، مطالعات نشان میدهند که آموزش عملی و آموزش عینی مانند آموزش همتا که با زمان بیشتر و دقت بهتر انجام میشود، نتایج آموزشی بهتری به دنبال دارد [19, 20, 21]. از طرفی سالانه به دو بار بازآموزی روش احیای قلبیریوی نیاز است که ممکن است جلسات بازآموزی به روش سخنرانی خستهکننده باشد و امتیاز تنوع روش آموزشی را کاهش دهد [22]. بنابراین با اتخاذ استراتژی مناسب یادگیری میتوان امیدوار بود که در مواجهه با موارد واقعی کارکنان بتوانند بهخوبی از عهده نجات جان بیمار برآیند [23].
در رابطه با روشهای آموزش احیای قلبیریوی در دانشجویان علومپزشکی، تاکنون مطالعاتی در کشورمان انجام گرفته که روشی نو غیر از روشهای آموزش مرسوم و یا ترکیبی از چند روش آموزشی را به کار گرفتهاند [8، 24, 25, 26]. نتایج مطالعات بیانگر این است که امروزه بهکارگیری روشهای جدید آموزش میتواند در آموزش بهتر فراگیران اثربخش باشد. یکی از روشهای آموزشی از طریق ارزیابی میتواند صورت گیرد که خود از قسـمتهای مهـم فرایند آمـوزش در هـر سـطح و زمینـهای اسـت. ارزیابی مهـارتها میتواند در پایان دوره و یا در حـین دوره توسـط آموزشدهنده یا شــخص دیگــری انجــام شــود. یک شــیوه ارزیابی، خودارزیابی فراگیر از آموختــههای خــود اســت [27].
در حرفههای پزشکی توانایی کارکنان در تشخیص نقاط قوت و ضعف خود بسیار مهم است و خودارزیابی صحیح میتواند در جهت رشد تواناییهای فرد مؤثر واقع شود [2]. همچنین یادگیرندگان با استفاده از فرایند بازاندیشی، خود نیز در مورد عملکرد خویش بینش و آگاهی پیدا میکنند و نقاط قوت و تواناییها و همچنین حیطه هایی را که ممکن است نیازمند ارتقا و توسعه بیشتر باشند شناسایی میکنند [3، 19]. در فرایند خودارزیابی، ارائه بازخورد منجر به انگیزش بیشتر برای یادگیری میشود، به طوری که فرد با ارزیابی عملکرد خود به اصلاح آن میپردازد و در فرایند یادگیری مشارکت فعال میتواند داشته باشد [28]. نشان داده شده که در خودارزیابیها دانش و توانمندی دانشآموختگان پزشکی در زمینه احیا قلبیریوی افزایش داشته و نهتنها باعث یادگیری بهتر و عمیقتری میشود، بلکه بر ماندگاری یادگیری نیز اثر بیشتری دارند [19].
یکی از روشهای بازخورد، خودارزیابی تصویری است که نوعی بازخورد فوری بعد از عمل است که در سطح خودتنظیمی است و از مؤثرترین انواع بازخورد است و با تصویربرداری از فرد حین انجام عملیات صورت میگیرد و با نشان دادن آن فیلم به او بعد از عملیات تکمیل میشود و در بعضی موارد جهت بهبود این روش و حتی تأثیر و ماندگاری بیشتر خودارزیابی و بازخوردی که فرد به خودش میدهد از پرسشنامه یا چکلیستی جهت نوشتن و ثبت کاغذی استفاده میشود [3، 29]. این روش در انــواع زمینهها باعث بهبود عملکرد میشود و با استفاده از آن میتوان بازخورد افراد را مورد مشاهده قرار داد [30]. تسلط در یادگیری به ارزیابی دقیق مهارتهــای احیــای قلبیریوی نیــاز دارد و خودارزیابی تصویری بــه یادگیرنــدگان کمــک مــیکنــد تــا در مراحــل اجــرای احیــا تسلط یابند. به نوعی، خودارزیابی تصویری تأثیر خود را در طولانیمدت و برای نقش بستن مطالب آموزشی در ذهن نشان میدهد [29].
با توجه به اینکه نتایج مطالعات مذکور بیانگر مشکلات تسلط و دانش کافی کارکنان بهداشتیدرمانی در خصوص احیای قلبیریوی، شناسایی دیسریتمیهای خطرناک قلبی و بهکارگیری دستگاه الکتروشوک و مدیریت راه هوایی است و همچنین محققین مطالعهای در خصوص تأثیر روشهای آموزشی با ماندگاری در ذهن افراد اختصاصاً در کارکنان اتاق عمل در ایران پیدا نکردند و از طرفی ماندگاری آموزش چگونگی احیای بیماران دچار ایست قلبیتنفسی در درازمدت برای این گروه از کارکنان درمانی مهم است، پژوهشگر بر آن شد تا مطالعهای را با هدف تعیین تأثیر آموزش به روش خودارزیابی تصویری بر دانش، عزت نفس و عملکرد کارکنان اتاق عمل در انجام احیای قلبیریوی انجام دهد.
روش بررسی
این پژوهش یک مطالعه پیشتجربی از نوع پیشآزمون پسآزمون تکگروهی بود که در سال 1398 اجرا شد. جهت انجام پژوهش، محقق پس از کسب مجوز از دانشگاه علومپزشکی اصفهان به یک بیمارستان بزرگ و مرجع وابسته به دانشگاه علومپزشکی اصفهان مراجعه کرد و با ارائه معرفینامه به مسئولین بیمارستان و مسئول بخشهای اتاق عمل و جلب موافقت و همکاری آنها اقدام به نمونهگیری کرد. این مطالعه فقط شامل تکنسینهای اتاق عمل بوده که از 117 نفر کل جامعه پژوهش، 73 نفر طبق معیارهای ورود، قادر به شرکت در مطالعه بودند. روش نمونهگیری به صورت دردسترس بود. بدین صورت که هرکدام از کارکنان اتاق عمل که تمایل به شرکت در مطالعه داشتند و دارای شرایط ورود به مطالعه بودند تا رسیدن به حجم نمونه مورد نظر وارد مطالعه شدند.
معیارهای ورود شامل دارا بودن مدرک دانشگاهی در رشته تحصیلی اتاق عمل (کاردانی،کارشناسی،کارشناسیارشد)، داشتن حداقل 2 سال سابقه کار در اتاق عمل و شرکت نکردن در کارگاه احیای قلبیریوی در 6 ماه گذشته بودند. معیارهای خروج شامل شرکت نکردن منظم در برنامه کارگاه آموزشی (حداقل در یک جلسه) و انصراف شرکتکننده از ادامه شرکت در مطالعه بود. ضریب اطمینان 95 درصد (برابر 1/96)، ضریب توان آزمون 80 درصد (برابر 0/84) و ضریب خطا s0/5 در نظر گرفته شد. بنابراین تعداد نمونه حداقل 27 نفر محاسبه شد که با احتمال ریزش 10درصدی، تعداد نمونه 32 نفر در نظر گرفته شد. در مورد زمان و تاریخ برگزاری کارگاه حدود یک ماه قبل از انجام آن، اطلاعرسانی صورت گرفت تا شرکتکنندگان نهایت همکاری را داشته باشند.
قبل از مداخله پرسشنامههای دانش و عزت نفس توسط شرکتکنندگان تکمیل شد. مداخله به صورت برگزاری یک کارگاه دوروزه و سپس یک آزمون برنامهریزیشده انجام شد، آموزشهای روز اول: آموزش نظری و عملی، شامل شناخت دیسریتمیهای تهدیدکننده حیات (1 ساعت)، مدیریت راه هوایی (مانورهای باز کردن راه هوایی و دادن تنفس مصنوعی به وسیله راه هوایی و آمبوبگ) (1 ساعت)، شناخت و بهکارگیری دستگاه شوک قلبی (1 ساعت) و روش احیای قلبیریوی بر اساس آخرین نسخه بهروزشده گایدلاین انجمن قلب آمریکا در سال 2017 (1 ساعت) به صورت سخنرانی و نمایش اسلاید توسط یک نفر متخصص بیهوشی و یک نفر متخصص طب اورژانس و یک نفر کارشناس ارشد پرستاری مراقبتهای ویژه که همگی از اعضای هیات علمی بودند، صورت گرفت. در روز دوم انجام تمامی مراحل احیا به صورت شبیهسازی روی مانکن مخصوص احیای قلبیریوی و با ارائه سه سناریوی متفاوت توسط دو نفر از اعضای هیئتعلمی گروه پرستاری مراقبتهای ویژه به مدت 2 ساعت انجام شد (جدول شماره 1).
.jpg)
چندین سناریو از طریق مطالعه و مرور متون علمی و بر اساس آخرین گایدلاینهای احیای قلبیریوی و با نظر اساتید پرستاری طراحی شد. به منظور بررسی روایی، محتوای آموزشی کارگاه دوروزه و محتوای سناریوها همگی در اختیار شش نفر از اعضای هیئتعلمی دانشکده پرستاری و مامایی، دو نفر از اعضای هیئتعلمی گروه طب اورژانس، یک نفر از اعضای هیئتعلمی گروه بیهوشی و یک نفر از اعضای هیئتعلمی گروه قلب دانشگاه علومپزشکی اصفهان قرار گرفت و نظرات و پیشنهادات آنها در اصلاح سناریوها لحاظ شد (جدول شماره 2).
.jpg)
در هر دو روز برگزاری کارگاه همه 32 نفر شرکت داشتند. بلافاصله پس از پایان برنامههای آموزشی روز دوم کارگاه و در همان روز، به هریک از شرکتکنندگان به صورت تکنفره 3 دقیقه فرصت داده شد تا با دریافت یک سناریوی متفاوت با سه سناریوی قبلی و یکسان برای همه شرکتکنندگان اقدام به انجام احیای قلبیریوی کنند. از تمامی شرکتکنندگان فیلمبرداری و پس از پایان عملیات، فیلم هر شخص برای خود او در تلویزیون موجود در اتاقی کنار اتاق احیا نمایش داده شد. سپس چکلیست خودارزیابی عملکرد در اختیار هر شرکتکننده قرار داده شد تا بلافاصله پس از تماشای فیلم خود آن را تکمیل کند. بعد از تکمیل این چکلیست پرسشنامه دانش و عزت نفس توسط آنها تکمیل شد. در زمان انجام عملیات احیا توسط شرکتکنندگان چکلیست مشاهدهای عملکرد نیز برای آنها توسط یک پژوهشگر تکمیل میشد. همچنین هیچگونه بازخوردی در خصوص نحوه عملکرد به شرکتکنندگان داده نشد. در پایان کارگاه کلیه محتوای ارائهشده در کارگاه به انضمام آخرین گایدلاین احیای قلبیریوی به صورت کتابچه آموزشی در اختیار شرکتکنندگان قرار گرفت.
به فاصله 8 هفته [31] پس از انجام مداخله مجدداً شرکتکنندگان مراحل مذکور را با دریافت یک سناریوی متفاوت با سناریوی بار اول، انجام دادند. در این مرحله نیز احیای قلبی روی مانکن توسط شرکتکننده طی 3 دقیقه انجام و از آن فیلمبرداری شد. سپس فیلم عملیات انجامشده برای شرکت کننده نمایش داده شد و سپس از او خواسته شد چکلیست خودارزیابی عملکرد را کامل کند و بعد از تکمیل آن، پرسشنامه دانش و عزت نفس را مجدداً تکمیل کند. در این زمان نیز مجدداً چکلیست مشاهدهای عملکرد توسط پژوهشگر، حین انجام 3دقیقهای احیای قلبی روی مانکن تکمیل شد [3] (تصویر شماره 1).
با وجود پیشرفتهای مهم در پیشگیری از ایجاد ایست قلبی، این عارضه همچنان به عنوان مهمترین مشکل بهداشتی مطرح بوده و عامل مرگ ناگهانی در بیشتر کشورهای دنیاست. هر ساله در جهان هزاران نفر به دنبال ایست قلبی جان خود را از دست میدهند که بسیاری از این مرگها قبل از رسیدن بیمار به بیمارستان به وقوع میپیوندد [1]. احیـای قلبیریوی، ضامن نجـات فرد اسـت و در مـوارد تهدیـدکننـده حیـات، مانند ایسـت قلبی، غرقشـدگی و انسـداد راه هوایـی، میتوانـد زندگی انسـانها را نجات دهـد. با توجـه بـه اینکـه انجـام ندادن ایـن اقدامات و یـا تأخیـر در اجرای آن، باعـث مـرگ مغـزی در کمتـر از 4 تا 6 دقیقه (زمـان طلایی) میشـود، بنابراین انجـام سـریع آن ضـروری اسـت [2].
عوامل متعددی در رسیدن به نتیجه ایدهآل احیای قلبیریوی مؤثرند که از جمله آنها بیماریهای زمینهای، فاصله زمانی بین ایست قلبی و شروع عملیات احیا، در دسترس بودن کارکنان ورزیده و وجود لوازم موردنیاز، است. بنابراین موفقیـت احیـا، بـه مهـارت و عملکـرد صحیح احیـاکننده و بـه میـزان آگاهـی وی وابسـته اسـت [3]. از اعضای کادر درمان و کارآموزان کادر درمانی انتظار میرود که درباره احیای قلبیریوی اطلاعات کافی داشته باشند، زیرا مکرراً با شرایط تهدیدکننده حیات جان بیماران روبهرو میشوند. به طوری که در اروپا نتایجی مبنی بر صلاحیت نداشتن دانشجویان علومپزشکی درباره توانایی انجام احیای پایه به دست آمده است [4]. این ایراد حتی در کارکنان مراقبت سلامت نیز وجود دارد [3]. به طوری که محسنپور در مطالعه خود میزان آگاهی کارکنان پرستاری و اعضای تیم احیای قلبیریوی را پایین گزارش کرد [5] و زاهدمهر علاوه بر آگاهی، عملکرد پرستاران در انجام احیای قلبیریوی پایه را ضعیف گزارش کرد [3].
برخی از اعضای کادر درمانی در محیط اتاق عمل، مانند کارکنان اتاق عمل، ممکن است به دلیل رواج نداشتن ایست قلبیتنفسی در اتاق عمل و از طرفی حضور تکنسین و متخصص بیهوشی به عنوان مسئول احیای بیماران در اتاق عمل و همچنین داشتن نگرانی نسبت به خطرات انجام عملیات احیای قلبی، در انجام عملیات احیا تعلل کنند [6] مطالعـه گابارد نشان داد کـه پرسـتاران بیهوشـی نـهتنها در بُعد عملکـرد، بلکه در بعد نظـری نیز اطلاعات کافـی در زمینـه احیـای قلبیریوی ندارنـد [7]. حتی دانشـجویان سـال آخـر هـر دو رشـته هوشـبری و اتـاق عمـل در مواجهـه و ارزیابـی بیمـار دچـار ایسـت قلبـی و همچنیـن در روش احیای پایـه دارای میزان آگاهی خـوب بودند، اما درمورد کار با دسـتگاه الکتروشـوک و شـناخت بینظمیهای قلبی و درمان مناسـب آنها و همچنیـن کاربـرد وسـایل تهویـه ریوی نیـاز به مهارت بیشـتری داشتند [8]. بهتعویقاندازی احیای قلبیریوی باعث کاهش احتمال موفقیت و بروز عوارض جدی از جمله مرگ خواهد شد [9]. به همین دلیل انجام سریع عملیات احیای قلبی بسیار حائز اهمیت است.
از نکات بسیار حائز اهمیت در احیای قلبیریوی پیشرفته که بیشتر در مراکز درمانی مورد نیاز است، شناخت بههمریختگیهای خطرناک نوار قلب و بهکارگیری دستگاه الکتروشوک است [10]. بسته به نوع دیسریتمی، پروتکل انجام احیای قلبیریوی متفاوت خواهد بود [11]. این درحالی است که دانش کادر درمان درباره بررسی و تفسیر نوار قلب به مرور زمان تقلیل مییابد [12]. به همین جهت توانایی تشخیص دیسریتمیهای اصلی تهدیدکننده حیات با بررسی نوار قلب بیمار در چگونگی انجام عملیات احیا تأثیرگذار است. تشخیص اشتباه و یا تعلل در تشخیص این دیسریتمیها به علت دانش ناکافی کادر درمان، عوارض جبرانناپذیری، از جمله مرگ را به دنبال خواهد داشت [13]. مطالعـات فراوانی نشـان داده اسـت کـه دانشجویان و حتی کارکنان درمانی نـهتنها در بُعد عملکـرد، بلکه در بعد نظـری نیز اطلاعات کافـی در زمینـه احیـای قلبیریوی ندارنـد و این اطلاعات تحلیل رفته است [3 ,4 ,5، 9، 12].
از سوی دیگر عزت نفس یکی از اجزای مؤثر در یادگیری است و بین عزت نفس و اتخاذ رفتارهای صحیح و تصور فرد از توانایی خود ارتباط معنیدار وجود دارد. با افزایش عزت نفس از طریق کسب مهارت، خودکارآمدی افزایش مییابد و اثر یادگیری تداوم خواهد یافت و این بر عملکرد افراد مؤثر خواهد بود [14]. همچنین ارتقای عزت نفس در عملکرد بهتر دانشجویان در زمینه احیای قلبیریوی نقش داشته است [15].
کیفیــت اجــرای احیای قلبیریوی بــه تمرکــز، استفاده از شــناخت، رفتــار و مهارتهای حرکتــی روانــی یادگیرنــدگان وابسته است. یــک بخــش ضــروری از آمــوزش احیــای قلبیریوی یادگیــری تجربــی اســت کــه از طریــق مــولاژ امکانپذیر است [16]. بــرای اطمینــان از اینکــه یادگیرنــدگان، مهارتهای اختصاصی در این زمینه به دست آوردهاند، بررســی عملکــرد آنهــا بــه روشهای مختلف ضروری به نظر میرسد [17].
با وجود مهم انگاشتن امر آموزش احیای قلبیریوی، هنوز توجه بسیار کمی به تدریس مهارتهای حفظ زندگی بیمار با روشهای جذاب و مناسب میشود پس نیاز کنونی فقط افزایش کمّی آموزشهای احیای قلبیریوی نیست، بلکه هدف مهمتر، افزایش کیفیت آموزش است [18]. در روش سنتی و مرسوم، مشکلات متعددی در رابطه با آموزش احیای قلبیریوی مانند ناهمخوانی برنامه آموزشی با نیازهای شرکتکنندگان، کارایی نداشتن اساتید در آموزش، فقدان اختصاص زمان مناسب برای تمرین عملی آموختهها، وجود نداشتن نظارت مناسب بر آموزش و بیتوجهی به نظرات آموزشگیرندگان وجود دارد [19].
نگرش نوین به آموزش تکنیکهای بالینی از چند دهه اخیر آغاز شده است که بر مبنای آموزش عملی پیش میرود. در این میان، مطالعات نشان میدهند که آموزش عملی و آموزش عینی مانند آموزش همتا که با زمان بیشتر و دقت بهتر انجام میشود، نتایج آموزشی بهتری به دنبال دارد [19, 20, 21]. از طرفی سالانه به دو بار بازآموزی روش احیای قلبیریوی نیاز است که ممکن است جلسات بازآموزی به روش سخنرانی خستهکننده باشد و امتیاز تنوع روش آموزشی را کاهش دهد [22]. بنابراین با اتخاذ استراتژی مناسب یادگیری میتوان امیدوار بود که در مواجهه با موارد واقعی کارکنان بتوانند بهخوبی از عهده نجات جان بیمار برآیند [23].
در رابطه با روشهای آموزش احیای قلبیریوی در دانشجویان علومپزشکی، تاکنون مطالعاتی در کشورمان انجام گرفته که روشی نو غیر از روشهای آموزش مرسوم و یا ترکیبی از چند روش آموزشی را به کار گرفتهاند [8، 24, 25, 26]. نتایج مطالعات بیانگر این است که امروزه بهکارگیری روشهای جدید آموزش میتواند در آموزش بهتر فراگیران اثربخش باشد. یکی از روشهای آموزشی از طریق ارزیابی میتواند صورت گیرد که خود از قسـمتهای مهـم فرایند آمـوزش در هـر سـطح و زمینـهای اسـت. ارزیابی مهـارتها میتواند در پایان دوره و یا در حـین دوره توسـط آموزشدهنده یا شــخص دیگــری انجــام شــود. یک شــیوه ارزیابی، خودارزیابی فراگیر از آموختــههای خــود اســت [27].
در حرفههای پزشکی توانایی کارکنان در تشخیص نقاط قوت و ضعف خود بسیار مهم است و خودارزیابی صحیح میتواند در جهت رشد تواناییهای فرد مؤثر واقع شود [2]. همچنین یادگیرندگان با استفاده از فرایند بازاندیشی، خود نیز در مورد عملکرد خویش بینش و آگاهی پیدا میکنند و نقاط قوت و تواناییها و همچنین حیطه هایی را که ممکن است نیازمند ارتقا و توسعه بیشتر باشند شناسایی میکنند [3، 19]. در فرایند خودارزیابی، ارائه بازخورد منجر به انگیزش بیشتر برای یادگیری میشود، به طوری که فرد با ارزیابی عملکرد خود به اصلاح آن میپردازد و در فرایند یادگیری مشارکت فعال میتواند داشته باشد [28]. نشان داده شده که در خودارزیابیها دانش و توانمندی دانشآموختگان پزشکی در زمینه احیا قلبیریوی افزایش داشته و نهتنها باعث یادگیری بهتر و عمیقتری میشود، بلکه بر ماندگاری یادگیری نیز اثر بیشتری دارند [19].
یکی از روشهای بازخورد، خودارزیابی تصویری است که نوعی بازخورد فوری بعد از عمل است که در سطح خودتنظیمی است و از مؤثرترین انواع بازخورد است و با تصویربرداری از فرد حین انجام عملیات صورت میگیرد و با نشان دادن آن فیلم به او بعد از عملیات تکمیل میشود و در بعضی موارد جهت بهبود این روش و حتی تأثیر و ماندگاری بیشتر خودارزیابی و بازخوردی که فرد به خودش میدهد از پرسشنامه یا چکلیستی جهت نوشتن و ثبت کاغذی استفاده میشود [3، 29]. این روش در انــواع زمینهها باعث بهبود عملکرد میشود و با استفاده از آن میتوان بازخورد افراد را مورد مشاهده قرار داد [30]. تسلط در یادگیری به ارزیابی دقیق مهارتهــای احیــای قلبیریوی نیــاز دارد و خودارزیابی تصویری بــه یادگیرنــدگان کمــک مــیکنــد تــا در مراحــل اجــرای احیــا تسلط یابند. به نوعی، خودارزیابی تصویری تأثیر خود را در طولانیمدت و برای نقش بستن مطالب آموزشی در ذهن نشان میدهد [29].
با توجه به اینکه نتایج مطالعات مذکور بیانگر مشکلات تسلط و دانش کافی کارکنان بهداشتیدرمانی در خصوص احیای قلبیریوی، شناسایی دیسریتمیهای خطرناک قلبی و بهکارگیری دستگاه الکتروشوک و مدیریت راه هوایی است و همچنین محققین مطالعهای در خصوص تأثیر روشهای آموزشی با ماندگاری در ذهن افراد اختصاصاً در کارکنان اتاق عمل در ایران پیدا نکردند و از طرفی ماندگاری آموزش چگونگی احیای بیماران دچار ایست قلبیتنفسی در درازمدت برای این گروه از کارکنان درمانی مهم است، پژوهشگر بر آن شد تا مطالعهای را با هدف تعیین تأثیر آموزش به روش خودارزیابی تصویری بر دانش، عزت نفس و عملکرد کارکنان اتاق عمل در انجام احیای قلبیریوی انجام دهد.
روش بررسی
این پژوهش یک مطالعه پیشتجربی از نوع پیشآزمون پسآزمون تکگروهی بود که در سال 1398 اجرا شد. جهت انجام پژوهش، محقق پس از کسب مجوز از دانشگاه علومپزشکی اصفهان به یک بیمارستان بزرگ و مرجع وابسته به دانشگاه علومپزشکی اصفهان مراجعه کرد و با ارائه معرفینامه به مسئولین بیمارستان و مسئول بخشهای اتاق عمل و جلب موافقت و همکاری آنها اقدام به نمونهگیری کرد. این مطالعه فقط شامل تکنسینهای اتاق عمل بوده که از 117 نفر کل جامعه پژوهش، 73 نفر طبق معیارهای ورود، قادر به شرکت در مطالعه بودند. روش نمونهگیری به صورت دردسترس بود. بدین صورت که هرکدام از کارکنان اتاق عمل که تمایل به شرکت در مطالعه داشتند و دارای شرایط ورود به مطالعه بودند تا رسیدن به حجم نمونه مورد نظر وارد مطالعه شدند.
معیارهای ورود شامل دارا بودن مدرک دانشگاهی در رشته تحصیلی اتاق عمل (کاردانی،کارشناسی،کارشناسیارشد)، داشتن حداقل 2 سال سابقه کار در اتاق عمل و شرکت نکردن در کارگاه احیای قلبیریوی در 6 ماه گذشته بودند. معیارهای خروج شامل شرکت نکردن منظم در برنامه کارگاه آموزشی (حداقل در یک جلسه) و انصراف شرکتکننده از ادامه شرکت در مطالعه بود. ضریب اطمینان 95 درصد (برابر 1/96)، ضریب توان آزمون 80 درصد (برابر 0/84) و ضریب خطا s0/5 در نظر گرفته شد. بنابراین تعداد نمونه حداقل 27 نفر محاسبه شد که با احتمال ریزش 10درصدی، تعداد نمونه 32 نفر در نظر گرفته شد. در مورد زمان و تاریخ برگزاری کارگاه حدود یک ماه قبل از انجام آن، اطلاعرسانی صورت گرفت تا شرکتکنندگان نهایت همکاری را داشته باشند.
قبل از مداخله پرسشنامههای دانش و عزت نفس توسط شرکتکنندگان تکمیل شد. مداخله به صورت برگزاری یک کارگاه دوروزه و سپس یک آزمون برنامهریزیشده انجام شد، آموزشهای روز اول: آموزش نظری و عملی، شامل شناخت دیسریتمیهای تهدیدکننده حیات (1 ساعت)، مدیریت راه هوایی (مانورهای باز کردن راه هوایی و دادن تنفس مصنوعی به وسیله راه هوایی و آمبوبگ) (1 ساعت)، شناخت و بهکارگیری دستگاه شوک قلبی (1 ساعت) و روش احیای قلبیریوی بر اساس آخرین نسخه بهروزشده گایدلاین انجمن قلب آمریکا در سال 2017 (1 ساعت) به صورت سخنرانی و نمایش اسلاید توسط یک نفر متخصص بیهوشی و یک نفر متخصص طب اورژانس و یک نفر کارشناس ارشد پرستاری مراقبتهای ویژه که همگی از اعضای هیات علمی بودند، صورت گرفت. در روز دوم انجام تمامی مراحل احیا به صورت شبیهسازی روی مانکن مخصوص احیای قلبیریوی و با ارائه سه سناریوی متفاوت توسط دو نفر از اعضای هیئتعلمی گروه پرستاری مراقبتهای ویژه به مدت 2 ساعت انجام شد (جدول شماره 1).
.jpg)
چندین سناریو از طریق مطالعه و مرور متون علمی و بر اساس آخرین گایدلاینهای احیای قلبیریوی و با نظر اساتید پرستاری طراحی شد. به منظور بررسی روایی، محتوای آموزشی کارگاه دوروزه و محتوای سناریوها همگی در اختیار شش نفر از اعضای هیئتعلمی دانشکده پرستاری و مامایی، دو نفر از اعضای هیئتعلمی گروه طب اورژانس، یک نفر از اعضای هیئتعلمی گروه بیهوشی و یک نفر از اعضای هیئتعلمی گروه قلب دانشگاه علومپزشکی اصفهان قرار گرفت و نظرات و پیشنهادات آنها در اصلاح سناریوها لحاظ شد (جدول شماره 2).
.jpg)
در هر دو روز برگزاری کارگاه همه 32 نفر شرکت داشتند. بلافاصله پس از پایان برنامههای آموزشی روز دوم کارگاه و در همان روز، به هریک از شرکتکنندگان به صورت تکنفره 3 دقیقه فرصت داده شد تا با دریافت یک سناریوی متفاوت با سه سناریوی قبلی و یکسان برای همه شرکتکنندگان اقدام به انجام احیای قلبیریوی کنند. از تمامی شرکتکنندگان فیلمبرداری و پس از پایان عملیات، فیلم هر شخص برای خود او در تلویزیون موجود در اتاقی کنار اتاق احیا نمایش داده شد. سپس چکلیست خودارزیابی عملکرد در اختیار هر شرکتکننده قرار داده شد تا بلافاصله پس از تماشای فیلم خود آن را تکمیل کند. بعد از تکمیل این چکلیست پرسشنامه دانش و عزت نفس توسط آنها تکمیل شد. در زمان انجام عملیات احیا توسط شرکتکنندگان چکلیست مشاهدهای عملکرد نیز برای آنها توسط یک پژوهشگر تکمیل میشد. همچنین هیچگونه بازخوردی در خصوص نحوه عملکرد به شرکتکنندگان داده نشد. در پایان کارگاه کلیه محتوای ارائهشده در کارگاه به انضمام آخرین گایدلاین احیای قلبیریوی به صورت کتابچه آموزشی در اختیار شرکتکنندگان قرار گرفت.
به فاصله 8 هفته [31] پس از انجام مداخله مجدداً شرکتکنندگان مراحل مذکور را با دریافت یک سناریوی متفاوت با سناریوی بار اول، انجام دادند. در این مرحله نیز احیای قلبی روی مانکن توسط شرکتکننده طی 3 دقیقه انجام و از آن فیلمبرداری شد. سپس فیلم عملیات انجامشده برای شرکت کننده نمایش داده شد و سپس از او خواسته شد چکلیست خودارزیابی عملکرد را کامل کند و بعد از تکمیل آن، پرسشنامه دانش و عزت نفس را مجدداً تکمیل کند. در این زمان نیز مجدداً چکلیست مشاهدهای عملکرد توسط پژوهشگر، حین انجام 3دقیقهای احیای قلبی روی مانکن تکمیل شد [3] (تصویر شماره 1).
جهت گردآوری دادهها از دو پرسشنامه و دو لیست امتیازدهی استفاده شد. پرسشنامه اول مربوط به بررسی مشخصات زمینهای و دانش کارکنان اتاق عمل، دارای سؤالاتی در زمینه اطلاعات جمعیتشناختی شامل سن، جنس، شیفت کاری، سابقه کاری، و 5 سؤال 4گزینهای جهت بررسی دانش در خصوص احیای قلبیریوی، شناخت دیسریتمیهای قلبی و بهکارگیری دستگاه الکتروشوک بود که به صورت مفهومی و طبق مطالب ارائهشده در کارگاه طراحی شده بودند. به هر پاسخ صحیح نمره 1 و به پاسخ غلط نمره صفر اختصاص داده شد که حداکثر نمره 5 و حداقل صفر را به دست میداد. کسب نمره بالاتر نشانه دانش بالاتر بود. دو لیست امتیازدهی محققساخته خودارزیابی عملکرد و مشاهدهای عملکرد مشابه هم بود و شامل 6 آیتم در زمینه ارزیابی توانایی تشخیص ریتمهای تهدیدکننده حیات قلبی، توانایی بهکارگیری دستگاه شوک قلبی، اجرای ماساژ قلبی با تکنیک صحیح، مدیریت راه هوایی و دادن تنفس صحیح با آمبوبگ و سرعت عمل و توالی صحیح بود که هر گزینه به صورت لیکرت 5نمرهای با گزینههای خیلی خوب 5، خوب 4، متوسط 3، ضعیف 2 و خیلی ضعیف 1 بود که به ازای هر اشتباه یک نمره از نمره 5 یعنی خیلی خوب کم میشد که در کل حداکثر نمره 30 و حداقل 6 را به دست میداد. کسب نمره بالاتر نشانه عملکرد بهتر بود.
پرسشنامه بررسی سطح دانش و دو لیست امتیازدهی از طریق مطالعه و مرور متون علمی و بر اساس آخرین گایدلاینهای احیای قلبیریوی و با نظر اساتید پرستاری طراحی شد. به منظور بررسی روایی، پرسشنامه دانش و این دو لیست در اختیار 6 نفر از اعضای هیئتعلمی دانشکده پرستاری و مامایی، دو نفر از اعضای هیئتعلمی گروه طب اورژانس، یک نفر از اعضای هیئتعلمی گروه بیهوشی و یک نفر از اعضای هیئتعلمی گروه قلب دانشگاه علومپزشکی اصفهان قرار گرفت و نظرات و پیشنهادات آنها در اصلاح پرسشنامه و لیستهای امتیازدهی لحاظ شد. جهت بررسی پایایی پرسشنامه و لیستهای امتیازدهی، به روش آزمونپسآزمون پرسشنامه دانش و عزت نفس و لیست خودارزیابی در اختیار 10 نفر از کارکنان اتاق عمل در کارگاه آموزشی مجزا و آزمایشی در بیمارستانی دیگر قرار گرفت و به فاصله 10 روز بعد، مجدداً توسط آنها تکمیل شد و آلفای کرونباخ 0/75 برای پرسشنامه دانش و 0/93 برای چکلیست خودارزیابی به دست آمد. همچنین پایایی چکلیست مشاهدهای عملکرد، توسط دو ارزیاب در مورد عملکرد 10 نفر از کارکنان اتاق عمل به صورت جداگانه در همان کارگاه آموزشی مذکور تکمیل و مقایسه شد و آلفای کرونباخ 0/76 به دست آمد (جدول شماره 3).
.jpg)
پرسشنامه دوم، پرسشنامه عزت نفس روزنبرگ (Rosenberg Self-Esteem Scale (Rse))بود که یک پرسشنامه عمومی برای سنجش عزت نفس است و عزت نفس کلی و ارزش شخصی را اندازه میگیرد [32] و شامل 10عبارت است و در آن پنج جمله با لغات منفی و پنج جمله با لغات مثبت بیان شده و به هر سؤال بر اساس مقیاس دوگزینهای موافق، مخالف، نمره داده میشود. پاسخ موافق به هریک از عبارتهای 1 تا 5، یک نمره مثبت و پاسخ مخالف یک نمره منفی دریافت میکند. پاسخ موافق به هریک از عبارتهای 6 تا 10 یک نمره منفی و پاسخ مخالف یک نمره مثبت در نظر گرفته میشود. نمره مثبت 10 نشاندهنده عزت نفس خیلی بالا و نمره منفی 10 نشان دهنده عزت نفس خیلی پایین است. بنابراین هرچه نمره بالاتر باشد به همان اندازه عزت نفس بالاتر است [33]. پایایی و روایی پرسشنامه عزت نفس روزنبرگ به صورت نسخههای انگلیسی و فارسی قبلاً توسط مطالعات دیگر به دست آمده است [33، 34]. علاوه بر پایایی پرسشنامه دانش و دو چکلیست عملکرد، پرسشنامه عزت نفس روزنبرگ نیز در اختیار 10 نفر از کارکنان اتاق عمل در کارگاه آموزشی مجزا و آزمایشی در بیمارستانی دیگر قرار گرفت و به فاصله 10 روز بعد مجدداً توسط آنها تکمیل شد و آلفای کرونباخ 0/72 به دست آمد (جدول شماره 3).
پرسشنامه مشخصات فردی در بدو ورود به پژوهش تکمیل شد و پرسشنامه بررسی دانش و عزت نفس در 3 نوبت (قبل، بلافاصله و 8 هفته پس از مداخله) [3] و چکلیستهای خودارزیابی عملکرد و مشاهدهای عملکرد در دو نوبت (بلافاصله و 8 هفته پس از مداخله) در زمان از پیش تعیینشده و با حضور تمام شرکتکنندگان در مرکز مهارتهای بالینی تکمیل شد. لیست امتیازدهی ارزیابی عملکرد جهت جلوگیری از مخدوش کردن پاسخها و سوگیری شرکتکنندگان تنها در بلافاصله و بعد از مداخله تکمیل شد.
به شرکتکنندگان گفته شد که هر زمان که بخواهند میتوانند مطالعه را ترک کنند.
در این پژوهش جهت تجزیهوتحلیل دادهها از نرمافزار SPSS نسخه 16 استفاده شد. جهت توصیف دادهها و به منظور استخراج جداول از آمار توصیفی و به منظور تحلیل و مقایسه نمرات قبل و بعد از مداخله، از آنالیز واریانس با تکرار مشاهدات و آزمون تی زوجی و آزمون تعقیبی بونفرونی (Bonferroni) استفاده شد. P<0/05 از نظر آماری معنیدار در نظر گرفته شد.
یافتهها
32 نفر از کارشناسان و کاردانهای اتاق عمل وارد مطالعه شدند. یک نفر از شرکتکنندگان به دلیل مرخصی استعلاجی زایمان، یک نفر به دلیل انتقال از مرکز درمانی و دو نفر به دلیل شرکت نکردن در ارزیابی 8 هفته پس از مداخله، از مطالعه خارج شدند و درنهایت تجزیهوتحلیل دادهها برای 28 نفر از کارکنان اتاق عمل شرکتکننده در مطالعه انجام شد. مشخصات جمعیتشناختی واحدهای مورد پژوهش در جدول شماره 4 ارائه شدهاند.
.jpg)
بر اساس نتیجه آزمون آنالیز واریانس با تکرار مشاهدات، در جدول شماره 5، بین میانگینهای شاخص دانش، در کلِ سه زمان اندازهگیریشده اختلاف معنیدار وجود داشت (0/001>P).
.jpg)
طبق نتایج بهدستآمده از مقایسه دوبهدوی شاخص دانش در سه زمان مختلف با آزمون بونفرونی، اختلاف میانگینهای زمانهای قبل و بلافاصله بعد از مداخله و زمانهای بلافاصله بعد و هشت هفته بعد از مداخله معنیدار بود (0/001>P) و بین زمانهای قبل و 8 هفته بعد از مداخله اختلاف معنیداری وجود نداشت (0/321=P). تصویر شماره 2 روند تغییرات میانگین نمرات دانش را در سه زمان اندازهگیری نشان میدهد.
پرسشنامه بررسی سطح دانش و دو لیست امتیازدهی از طریق مطالعه و مرور متون علمی و بر اساس آخرین گایدلاینهای احیای قلبیریوی و با نظر اساتید پرستاری طراحی شد. به منظور بررسی روایی، پرسشنامه دانش و این دو لیست در اختیار 6 نفر از اعضای هیئتعلمی دانشکده پرستاری و مامایی، دو نفر از اعضای هیئتعلمی گروه طب اورژانس، یک نفر از اعضای هیئتعلمی گروه بیهوشی و یک نفر از اعضای هیئتعلمی گروه قلب دانشگاه علومپزشکی اصفهان قرار گرفت و نظرات و پیشنهادات آنها در اصلاح پرسشنامه و لیستهای امتیازدهی لحاظ شد. جهت بررسی پایایی پرسشنامه و لیستهای امتیازدهی، به روش آزمونپسآزمون پرسشنامه دانش و عزت نفس و لیست خودارزیابی در اختیار 10 نفر از کارکنان اتاق عمل در کارگاه آموزشی مجزا و آزمایشی در بیمارستانی دیگر قرار گرفت و به فاصله 10 روز بعد، مجدداً توسط آنها تکمیل شد و آلفای کرونباخ 0/75 برای پرسشنامه دانش و 0/93 برای چکلیست خودارزیابی به دست آمد. همچنین پایایی چکلیست مشاهدهای عملکرد، توسط دو ارزیاب در مورد عملکرد 10 نفر از کارکنان اتاق عمل به صورت جداگانه در همان کارگاه آموزشی مذکور تکمیل و مقایسه شد و آلفای کرونباخ 0/76 به دست آمد (جدول شماره 3).
.jpg)
پرسشنامه دوم، پرسشنامه عزت نفس روزنبرگ (Rosenberg Self-Esteem Scale (Rse))بود که یک پرسشنامه عمومی برای سنجش عزت نفس است و عزت نفس کلی و ارزش شخصی را اندازه میگیرد [32] و شامل 10عبارت است و در آن پنج جمله با لغات منفی و پنج جمله با لغات مثبت بیان شده و به هر سؤال بر اساس مقیاس دوگزینهای موافق، مخالف، نمره داده میشود. پاسخ موافق به هریک از عبارتهای 1 تا 5، یک نمره مثبت و پاسخ مخالف یک نمره منفی دریافت میکند. پاسخ موافق به هریک از عبارتهای 6 تا 10 یک نمره منفی و پاسخ مخالف یک نمره مثبت در نظر گرفته میشود. نمره مثبت 10 نشاندهنده عزت نفس خیلی بالا و نمره منفی 10 نشان دهنده عزت نفس خیلی پایین است. بنابراین هرچه نمره بالاتر باشد به همان اندازه عزت نفس بالاتر است [33]. پایایی و روایی پرسشنامه عزت نفس روزنبرگ به صورت نسخههای انگلیسی و فارسی قبلاً توسط مطالعات دیگر به دست آمده است [33، 34]. علاوه بر پایایی پرسشنامه دانش و دو چکلیست عملکرد، پرسشنامه عزت نفس روزنبرگ نیز در اختیار 10 نفر از کارکنان اتاق عمل در کارگاه آموزشی مجزا و آزمایشی در بیمارستانی دیگر قرار گرفت و به فاصله 10 روز بعد مجدداً توسط آنها تکمیل شد و آلفای کرونباخ 0/72 به دست آمد (جدول شماره 3).
پرسشنامه مشخصات فردی در بدو ورود به پژوهش تکمیل شد و پرسشنامه بررسی دانش و عزت نفس در 3 نوبت (قبل، بلافاصله و 8 هفته پس از مداخله) [3] و چکلیستهای خودارزیابی عملکرد و مشاهدهای عملکرد در دو نوبت (بلافاصله و 8 هفته پس از مداخله) در زمان از پیش تعیینشده و با حضور تمام شرکتکنندگان در مرکز مهارتهای بالینی تکمیل شد. لیست امتیازدهی ارزیابی عملکرد جهت جلوگیری از مخدوش کردن پاسخها و سوگیری شرکتکنندگان تنها در بلافاصله و بعد از مداخله تکمیل شد.
به شرکتکنندگان گفته شد که هر زمان که بخواهند میتوانند مطالعه را ترک کنند.
در این پژوهش جهت تجزیهوتحلیل دادهها از نرمافزار SPSS نسخه 16 استفاده شد. جهت توصیف دادهها و به منظور استخراج جداول از آمار توصیفی و به منظور تحلیل و مقایسه نمرات قبل و بعد از مداخله، از آنالیز واریانس با تکرار مشاهدات و آزمون تی زوجی و آزمون تعقیبی بونفرونی (Bonferroni) استفاده شد. P<0/05 از نظر آماری معنیدار در نظر گرفته شد.
یافتهها
32 نفر از کارشناسان و کاردانهای اتاق عمل وارد مطالعه شدند. یک نفر از شرکتکنندگان به دلیل مرخصی استعلاجی زایمان، یک نفر به دلیل انتقال از مرکز درمانی و دو نفر به دلیل شرکت نکردن در ارزیابی 8 هفته پس از مداخله، از مطالعه خارج شدند و درنهایت تجزیهوتحلیل دادهها برای 28 نفر از کارکنان اتاق عمل شرکتکننده در مطالعه انجام شد. مشخصات جمعیتشناختی واحدهای مورد پژوهش در جدول شماره 4 ارائه شدهاند.
.jpg)
بر اساس نتیجه آزمون آنالیز واریانس با تکرار مشاهدات، در جدول شماره 5، بین میانگینهای شاخص دانش، در کلِ سه زمان اندازهگیریشده اختلاف معنیدار وجود داشت (0/001>P).
.jpg)
طبق نتایج بهدستآمده از مقایسه دوبهدوی شاخص دانش در سه زمان مختلف با آزمون بونفرونی، اختلاف میانگینهای زمانهای قبل و بلافاصله بعد از مداخله و زمانهای بلافاصله بعد و هشت هفته بعد از مداخله معنیدار بود (0/001>P) و بین زمانهای قبل و 8 هفته بعد از مداخله اختلاف معنیداری وجود نداشت (0/321=P). تصویر شماره 2 روند تغییرات میانگین نمرات دانش را در سه زمان اندازهگیری نشان میدهد.
بر اساس نتیجه آزمون آنالیز واریانس با تکرار مشاهدات، بین میانگینهای شاخص عزت نفس در کلِ سه زمان اندازهگیریشده اختلاف معنیدار وجود داشت (0/004=P). همچنین طبق نتایج بهدستآمده از مقایسه دوبهدوی شاخص عزت نفس در سه زمان مختلف، بین اختلاف میانگینهای گروههای زمانهای قبل و بلافاصله بعد از مداخله (0/002=P) و زمانهای قبل و 8 هفته بعد از مداخله اختلاف معنیداری وجود داشت (0/05=P). در حالی که بین زمانهای بلافاصله بعد و 8 هفته بعد از مداخله اختلاف معنی داری به دست نیامد (1/00=P). تصویر شماره 2 روند تغییرات میانگین نمرات عزت نفس را در سه زمان اندازهگیری نشان میدهد.
بر اساس نتایج آزمون تیزوجی در جدول شماره 6، بین میانگین نمرات خودارزیابی عملکرد در دو زمان بلافاصله و 8 هفته بعد از مداخله (0/001>P) و همچنین بین میانگین نمرات چکلیست عملکرد در دو زمان بلافاصله و 8 هفته بعد از مداخله، اختلاف معنیداری وجود داشت (0/001>P).
بر اساس نتایج آزمون تیزوجی در جدول شماره 6، بین میانگین نمرات خودارزیابی عملکرد در دو زمان بلافاصله و 8 هفته بعد از مداخله (0/001>P) و همچنین بین میانگین نمرات چکلیست عملکرد در دو زمان بلافاصله و 8 هفته بعد از مداخله، اختلاف معنیداری وجود داشت (0/001>P).
بحث و نتیجهگیری
نتایج این مطالعه نشان داد خودارزیابی تصویری عزت نفس کارکنان اتاق عمل را در انجام احیای قلبیریوی بالا برده و تا 8 هفته بعد در حد بالایی نگه داشته است. در حالی که دانش بلافاصله بعد از مداخله در حد بالایی بوده و 8 هفته بعد از مداخله تقلیل معنیداری پیدا کرده است. از نظر عملکردی در زمینه احیای قلبیریوی نیز بهبودی معنیداری به وجود آمد.
نتایج مطالعه حاضر نشان داد اجرای مداخله آموزشی با روش خودارزیابی تصویری سبب افزایش معنیدار و قابل توجه دانش کارکنان اتاق عمل شد، اما مداخله نتوانسته است سبب پایداری دانش کارکنان اتاق عمل شود و اگرچه دانش شرکتکنندگان نسبت به قبل از مداخله افزایش یافته است، اما تفاوتی بین مرحله قبل و هشت هفته پس از آزمون وجود نداشت. نتایج مطالعه زاهدمهر و همکاران در تهران نیز که در سال 1396 به بررسی تأثیر آموزش به روش خودارزیابی تصویری بر آگاهی و عملکرد پرستاران در انجام احیای قلبیریوی پرداخته بودند نیز منطبق با نتایج پژوهش حاضر بود و نشان داد با وجود افزایش معنادار دانش پرستاران در گروه آزمایش بلافاصله پس از انجام مطالعه نسبت به قبل از مطالعه، این میانگین 8 هفته پس از مداخله مجدداً کاهش یافته بود [3]. از آنجا که یکی از عوامل اثرگذار بر پایداری دانش کسبشده بهکارگیری دانش کسبشده و کاربرد آن به صورت مهارتهای روانیحرکتی، بهخصوص در محیط بالینی است، به نظر میرسد وجود کارشناسان و متخصصان هوشبری در بخشهای اتاق عمل و این مسئله که در صورت نیاز به احیای قلبیریوی بیماران، اولین اقدامات عموماً توسط گروه هوشبری انجام میگیرد، به نوعی سبب درگیری کمتر کارکنان اتاق عمل در انجام احیای قلبی ریوی شده است. به اذعان خود شرکتکنندگان فقدان مشارکت آنها در احیای قلبیریوی یکی از مهمترین عوامل فراموشی آموختهها در کارگاه احیای قلبیریوی میتواند باشد. بنابراین پیشنهاد میشود آموزشها با این روش در فواصل منظم تکرار شوند تا یادگیری تثبیت شود و به نوعی با این روش آموزشی کارکنان اتاق عمل جهت مشارکت و اقدام در احیای قلبیریوی تشویق شوند.
یافتههای این مطالعه نشان داد آموزش به روش خودارزیابی تصویری توانست سبب افزایش میانگین اعتمادبهنفس شرکتکنندگان پس از مداخله شود. با وجود کاهش نمره دانش هشت هفته پس از مداخله، میزان اعتماد به نفس شرکتکنندگان بالا باقی مانده بود. به نظر میرسد خودارزیابی تصویری توانسته اثر ماندگارتری بر سطح اعتمادبهنفس شرکتکنندگان داشته باشد. پیرامون مهارتهای روانحرکتی، در سال 2009 پژوهشی در استرالیا در مورد آموزش گروهی توسط شبیهسازی انجام گرفت که یافتههای آن نشان داد در زمینه مهارتهای تکنیکی، استفاده از شیوه شبیهسازی باعث افزایش اعتمادبهنفس دانشجویان پرستاری در شناخت بیمار، تعیین اولویتها و کمکرسانی در زمان مناسب میشود. خودارزیابی توسط دانشجویان، زمانی که ساختار و چارچوبی برای بررسی خود وجود داشته باشد، به تنظیم اهداف و کنترل پیشرفت دانشجو به سوی این اهداف کمک میکند [35, 36]. نتایج مطالعه احمدیان در تهران نیز نشان داد آموزش با استفاده از شبیهسازی بر اعتمادبهنفس دانشجویان مؤثر بوده است و میانگین اعتمادبهنفس گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل افزایش و تفاوت معنیداری داشت [37]. با توجه به نتیجه مطالعه حاضر و نتایج مطالعات دیگر در زمینه تأثیر روشهای آموزشی بر عزت نفس در آمریکا میتوان نتیجه گرفت خودارزیابی در انجام احیای قلبیریوی به صورت انفرادی میتواند اثر مطلوب و نسبتاً پایداری بر سطح عزت نفس شرکتکنندگان داشته باشد [38, 39, 40]. بنابراین با این روش آموزشی کارکنان اتاق عمل عزت نفس پیدا کرده و جهت مشارکت در احیای قلبیریوی ترغیب میشوند.
نتایج نشان داد که انجام عملی احیای قلبیریوی و سپس خودارزیابی تصویری توانسته است اثر مثبتی بر میانگین نمرات خودارزیابی شرکتکنندگان بگذارد و با تکرار انجام احیای قلبیریوی عملی و خودارزیابی مجدد، افزایش و بهبودی معنیداری در عملکرد شرکتکنندگان به وجود آمده بود. بهکارگیری شیوه خودارزیابی تصویری در پرستاران نیز با نتایج مثبتی همراه بوده است [3]. خودارزیابی به عنوان یک روش مفید و پویا جهت ارتقای عملکرد توسط مطالعات مختلف تأیید شده است. به گونهای که در کشورهای کانادا و آمریکا ارتقای خودارزیابی عاملی مهم در تکامل حرفهای دانشآموختگان و کارکنان پزشکی محسوب میشود [26]. در این شرایط افراد میتوانند خود را در مورد آنچه میدانند و نمیدانند ارزیابی کنند [8، 26].
تحقیقات دیگر در زمینه تأثیر روشهای نوین آموزشی بر سطح دانش و عملکرد نیز مؤید این موضوع است که باید از این روشها جهت ارتقای بیشتر دانش و عملکرد کارکنان و همچنین متنوع کردن آموزشها بهره برد. آموزش احیای نوزاد به روش شبیهسازی کامپیوتری [31] و یا تأثیر نرمافزار آموزشی و شبیهساز احیای قلبیریوی [8] نمونهای از این اقدامات است. بنابراین به منظور افزایش دانش و توانمندی، کارکنان درمانی در زمینه احیای قلبیریوی باید روشهای آموزشی را برگزیند که نهتنها باعث یادگیری بهتر و عمیقتری میشوند، بلکه بر ماندگاری یادگیری نیز اثر بیشتری دارند. در آخر میتوان گفت روش خودارزیابی تصویری در افرایش دانش، عزت نفس و عملکرد کارکنان اتاق عمل در زمینه احیای قلبیریوی مؤثر است. بهخصوص اینکه با این روش عزت نفس و عملکرد آنها در حد بالایی ماندگار خواهد ماند.
ارتقای کیفیت آموزش بالینی دانشجویان و کارکنان بهداشت و درمان و ایجاد انگیزه و جلب توجه آنان به امر آموزش و محتوای آن و همچنین ارائه این روشها توسط اساتید بالینی و تنوع در امور آموزشی از مزایای کاربرد روش آموزشی خودارزیابی تصویری در عرصه آموزش مداوم و بالینی بوده و ارزشیابی بروندادهای آن مانند کیفیت مراقبت از بیماران میتواند مفید باشد.
کارکنان اتاق عمل به دلیل مشغله کاری تمایل کمی برای شرکت در جلسات داشتند. برای جلب نظر آنها برای شرکت در مطالعه، گواهی با امتیاز آموزش مداوم ارائه شد. همچنین پژوهش کنونی محدودیتهایی داشت، از جمله اینکه مشارکتکنندگان در این مطالعه، کارکنان اتاق عمل بودند و نتایج آن را نمیتوان به سایر کارکنان بهداشتی، تعمیم داد. به علاوه، این پژوهش در یک مرکز درمانی بزرگ وابسته به دانشگاه علومپزشکی اصفهان انجام شد و شاید نتایج آن قابل تعمیم به مراکز وابسته به سایر دانشگاههای علومپزشکی کشور و مراکز غیردانشگاهی نباشد. یکی از محدودیتهای واضح این مطالعه استفاده از ابزار محققساخته برای سنجش دانش بود. همچنین آلفای کرونباخ زیرمقیاس دو پرسشنامه عزت نفس کمتر از 0/7 بود.
پیشنهاد میشود پژوهشهای مشابه در محیطهای بالینی دیگر و همراه با بررسی عوامل تأثیرگذار بر عزت نفس و عملکرد کارکنان و حتی خودکارآمدی و اعتمادبهنفس آنان جهت انجام مراقبتهای اورژانسی و استرسزا اجرا شود. بررسی بروندادهای بیمارستانی مانند وضعیت بیماران بعد از احیای قلبیریوی و کیفیت مراقبتها در محیط واقعی و بالینی نیز اهمیت دارد و بهتر است مورد بررسی قرار گیرد. همچنین بررسی تأثیر و مقایسه روشهای آموزشی متنوع دیگر مانند شبیهسازی، آموزش مجازی و گروهی بر آیتمهای ذکرشده میتواند به ارائه راهکارهای بهتر و جامعتر منجر شود. بنابراین بر بررسی اثر سایر روشها و یا تکرار برنامه آموزشی در فواصل کمتر از 8 هفته برای پایداری آموزشها تاکید میشود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مقاله مورد تایید کمیته اخلاق پژوهش دانشگاه علومپزشکی اصفهان قرار گرفته است (کد: IR.MUI.RESEARCH.REC.1398.390). اصول اخلاقی تماماً در این مقاله رعایت شده است. شرکتکنندگان اجازه داشتند هر زمان که مایل بودند از پژوهش خارج شوند. همچنین همه شرکت کنندگان در جریان روند پژوهش بودند. اطلاعات آنها محرمانه نگه داشته شد.
حامی مالی
کمیته تحقیقات دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان حامی مالی این پژوهش بوده است (شماره: 198087).
مشارکت نویسندگان
مفهومسازی و روششناسی: امیر آزادی و نرگس خیرالهی؛ تحقیق، بررسی و اجرا: نصراله علی محمدی، امیر آزادی، زرین تنساز و نرگس خیرالهی؛ ویراستاری و نهاییسازی: سرور مصلح.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
پژوهشگران از تمامی تکنسینهای اتاق عمل که در این پژوهش مشارکت نمودند، سپاسگزاری میکنند.
نتایج این مطالعه نشان داد خودارزیابی تصویری عزت نفس کارکنان اتاق عمل را در انجام احیای قلبیریوی بالا برده و تا 8 هفته بعد در حد بالایی نگه داشته است. در حالی که دانش بلافاصله بعد از مداخله در حد بالایی بوده و 8 هفته بعد از مداخله تقلیل معنیداری پیدا کرده است. از نظر عملکردی در زمینه احیای قلبیریوی نیز بهبودی معنیداری به وجود آمد.
نتایج مطالعه حاضر نشان داد اجرای مداخله آموزشی با روش خودارزیابی تصویری سبب افزایش معنیدار و قابل توجه دانش کارکنان اتاق عمل شد، اما مداخله نتوانسته است سبب پایداری دانش کارکنان اتاق عمل شود و اگرچه دانش شرکتکنندگان نسبت به قبل از مداخله افزایش یافته است، اما تفاوتی بین مرحله قبل و هشت هفته پس از آزمون وجود نداشت. نتایج مطالعه زاهدمهر و همکاران در تهران نیز که در سال 1396 به بررسی تأثیر آموزش به روش خودارزیابی تصویری بر آگاهی و عملکرد پرستاران در انجام احیای قلبیریوی پرداخته بودند نیز منطبق با نتایج پژوهش حاضر بود و نشان داد با وجود افزایش معنادار دانش پرستاران در گروه آزمایش بلافاصله پس از انجام مطالعه نسبت به قبل از مطالعه، این میانگین 8 هفته پس از مداخله مجدداً کاهش یافته بود [3]. از آنجا که یکی از عوامل اثرگذار بر پایداری دانش کسبشده بهکارگیری دانش کسبشده و کاربرد آن به صورت مهارتهای روانیحرکتی، بهخصوص در محیط بالینی است، به نظر میرسد وجود کارشناسان و متخصصان هوشبری در بخشهای اتاق عمل و این مسئله که در صورت نیاز به احیای قلبیریوی بیماران، اولین اقدامات عموماً توسط گروه هوشبری انجام میگیرد، به نوعی سبب درگیری کمتر کارکنان اتاق عمل در انجام احیای قلبی ریوی شده است. به اذعان خود شرکتکنندگان فقدان مشارکت آنها در احیای قلبیریوی یکی از مهمترین عوامل فراموشی آموختهها در کارگاه احیای قلبیریوی میتواند باشد. بنابراین پیشنهاد میشود آموزشها با این روش در فواصل منظم تکرار شوند تا یادگیری تثبیت شود و به نوعی با این روش آموزشی کارکنان اتاق عمل جهت مشارکت و اقدام در احیای قلبیریوی تشویق شوند.
یافتههای این مطالعه نشان داد آموزش به روش خودارزیابی تصویری توانست سبب افزایش میانگین اعتمادبهنفس شرکتکنندگان پس از مداخله شود. با وجود کاهش نمره دانش هشت هفته پس از مداخله، میزان اعتماد به نفس شرکتکنندگان بالا باقی مانده بود. به نظر میرسد خودارزیابی تصویری توانسته اثر ماندگارتری بر سطح اعتمادبهنفس شرکتکنندگان داشته باشد. پیرامون مهارتهای روانحرکتی، در سال 2009 پژوهشی در استرالیا در مورد آموزش گروهی توسط شبیهسازی انجام گرفت که یافتههای آن نشان داد در زمینه مهارتهای تکنیکی، استفاده از شیوه شبیهسازی باعث افزایش اعتمادبهنفس دانشجویان پرستاری در شناخت بیمار، تعیین اولویتها و کمکرسانی در زمان مناسب میشود. خودارزیابی توسط دانشجویان، زمانی که ساختار و چارچوبی برای بررسی خود وجود داشته باشد، به تنظیم اهداف و کنترل پیشرفت دانشجو به سوی این اهداف کمک میکند [35, 36]. نتایج مطالعه احمدیان در تهران نیز نشان داد آموزش با استفاده از شبیهسازی بر اعتمادبهنفس دانشجویان مؤثر بوده است و میانگین اعتمادبهنفس گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل افزایش و تفاوت معنیداری داشت [37]. با توجه به نتیجه مطالعه حاضر و نتایج مطالعات دیگر در زمینه تأثیر روشهای آموزشی بر عزت نفس در آمریکا میتوان نتیجه گرفت خودارزیابی در انجام احیای قلبیریوی به صورت انفرادی میتواند اثر مطلوب و نسبتاً پایداری بر سطح عزت نفس شرکتکنندگان داشته باشد [38, 39, 40]. بنابراین با این روش آموزشی کارکنان اتاق عمل عزت نفس پیدا کرده و جهت مشارکت در احیای قلبیریوی ترغیب میشوند.
نتایج نشان داد که انجام عملی احیای قلبیریوی و سپس خودارزیابی تصویری توانسته است اثر مثبتی بر میانگین نمرات خودارزیابی شرکتکنندگان بگذارد و با تکرار انجام احیای قلبیریوی عملی و خودارزیابی مجدد، افزایش و بهبودی معنیداری در عملکرد شرکتکنندگان به وجود آمده بود. بهکارگیری شیوه خودارزیابی تصویری در پرستاران نیز با نتایج مثبتی همراه بوده است [3]. خودارزیابی به عنوان یک روش مفید و پویا جهت ارتقای عملکرد توسط مطالعات مختلف تأیید شده است. به گونهای که در کشورهای کانادا و آمریکا ارتقای خودارزیابی عاملی مهم در تکامل حرفهای دانشآموختگان و کارکنان پزشکی محسوب میشود [26]. در این شرایط افراد میتوانند خود را در مورد آنچه میدانند و نمیدانند ارزیابی کنند [8، 26].
تحقیقات دیگر در زمینه تأثیر روشهای نوین آموزشی بر سطح دانش و عملکرد نیز مؤید این موضوع است که باید از این روشها جهت ارتقای بیشتر دانش و عملکرد کارکنان و همچنین متنوع کردن آموزشها بهره برد. آموزش احیای نوزاد به روش شبیهسازی کامپیوتری [31] و یا تأثیر نرمافزار آموزشی و شبیهساز احیای قلبیریوی [8] نمونهای از این اقدامات است. بنابراین به منظور افزایش دانش و توانمندی، کارکنان درمانی در زمینه احیای قلبیریوی باید روشهای آموزشی را برگزیند که نهتنها باعث یادگیری بهتر و عمیقتری میشوند، بلکه بر ماندگاری یادگیری نیز اثر بیشتری دارند. در آخر میتوان گفت روش خودارزیابی تصویری در افرایش دانش، عزت نفس و عملکرد کارکنان اتاق عمل در زمینه احیای قلبیریوی مؤثر است. بهخصوص اینکه با این روش عزت نفس و عملکرد آنها در حد بالایی ماندگار خواهد ماند.
ارتقای کیفیت آموزش بالینی دانشجویان و کارکنان بهداشت و درمان و ایجاد انگیزه و جلب توجه آنان به امر آموزش و محتوای آن و همچنین ارائه این روشها توسط اساتید بالینی و تنوع در امور آموزشی از مزایای کاربرد روش آموزشی خودارزیابی تصویری در عرصه آموزش مداوم و بالینی بوده و ارزشیابی بروندادهای آن مانند کیفیت مراقبت از بیماران میتواند مفید باشد.
کارکنان اتاق عمل به دلیل مشغله کاری تمایل کمی برای شرکت در جلسات داشتند. برای جلب نظر آنها برای شرکت در مطالعه، گواهی با امتیاز آموزش مداوم ارائه شد. همچنین پژوهش کنونی محدودیتهایی داشت، از جمله اینکه مشارکتکنندگان در این مطالعه، کارکنان اتاق عمل بودند و نتایج آن را نمیتوان به سایر کارکنان بهداشتی، تعمیم داد. به علاوه، این پژوهش در یک مرکز درمانی بزرگ وابسته به دانشگاه علومپزشکی اصفهان انجام شد و شاید نتایج آن قابل تعمیم به مراکز وابسته به سایر دانشگاههای علومپزشکی کشور و مراکز غیردانشگاهی نباشد. یکی از محدودیتهای واضح این مطالعه استفاده از ابزار محققساخته برای سنجش دانش بود. همچنین آلفای کرونباخ زیرمقیاس دو پرسشنامه عزت نفس کمتر از 0/7 بود.
پیشنهاد میشود پژوهشهای مشابه در محیطهای بالینی دیگر و همراه با بررسی عوامل تأثیرگذار بر عزت نفس و عملکرد کارکنان و حتی خودکارآمدی و اعتمادبهنفس آنان جهت انجام مراقبتهای اورژانسی و استرسزا اجرا شود. بررسی بروندادهای بیمارستانی مانند وضعیت بیماران بعد از احیای قلبیریوی و کیفیت مراقبتها در محیط واقعی و بالینی نیز اهمیت دارد و بهتر است مورد بررسی قرار گیرد. همچنین بررسی تأثیر و مقایسه روشهای آموزشی متنوع دیگر مانند شبیهسازی، آموزش مجازی و گروهی بر آیتمهای ذکرشده میتواند به ارائه راهکارهای بهتر و جامعتر منجر شود. بنابراین بر بررسی اثر سایر روشها و یا تکرار برنامه آموزشی در فواصل کمتر از 8 هفته برای پایداری آموزشها تاکید میشود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مقاله مورد تایید کمیته اخلاق پژوهش دانشگاه علومپزشکی اصفهان قرار گرفته است (کد: IR.MUI.RESEARCH.REC.1398.390). اصول اخلاقی تماماً در این مقاله رعایت شده است. شرکتکنندگان اجازه داشتند هر زمان که مایل بودند از پژوهش خارج شوند. همچنین همه شرکت کنندگان در جریان روند پژوهش بودند. اطلاعات آنها محرمانه نگه داشته شد.
حامی مالی
کمیته تحقیقات دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان حامی مالی این پژوهش بوده است (شماره: 198087).
مشارکت نویسندگان
مفهومسازی و روششناسی: امیر آزادی و نرگس خیرالهی؛ تحقیق، بررسی و اجرا: نصراله علی محمدی، امیر آزادی، زرین تنساز و نرگس خیرالهی؛ ویراستاری و نهاییسازی: سرور مصلح.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
پژوهشگران از تمامی تکنسینهای اتاق عمل که در این پژوهش مشارکت نمودند، سپاسگزاری میکنند.
References
1.Raeisi M, Saberinia A, Dolatabadi AA, Kashani P. The relationship between emergency medical services staff knowledge of basic life support indicators. J Pharm Res Int. 2019; 31(6):1-6. [DOI:10.9734/jpri/2019/v31i630323]
2.Raeisi H, Torabi zadeh, K, Makoulati N. [Studying the effect of CPR knowledge and skill retention reeducation course on nursing students (Persian)]. J Rescue Relief. 2012; 4(1):11-20. http://jorar.ir/article-1-110-en.html.
3.Zahedmehr A, Daram Z, totonchi M. [The effect of education by video self-assessment on nurses’ knowledge and performance in cardiopulmonary resuscitation (Persian)]. Iran J Cardiovas Nurs. 2016; 4(4):32-9. http://journal.icns.org.ir/article-1-303-en.html.
4.Freund Y, Duchateau FX, Baker EC, Goulet H, Carreira S, Schmidt M, et al. Self-perception of knowledge and confidence in performing basic life support among medical students. Eur J Emerg Med. 2013; 20(3):193-6. [DOI:10.1097/MEJ.0b013e328355fd59] [PMID]
5.Mohsenpour M, Imani Z, Abdolkarimi M. [The effect of cardiopulmonary resuscitation training on the knowledge of nursing staff and members of the cardiopulmonary resuscitation team of a hospital in Kerman province (Persian). J Qual Res Health Sci. 2010; 9(1-2):1-7. https://www.sid.ir/fa/Journal/ViewPaper.aspx?ID=249701
6.Berry WR. Cardiac resuscitation in the operating room: Reflections on how we can do better. Can J Anaesth. 2012; 59(6):522-6. [DOI:10.1007/s12630-012-9697-5] [PMID]
7.Gabbard KL, Smith-Steinert RM. Advanced cardiac life support simulation for nurse anesthetists and student nurse anesthetists. Clin Simul Nurs. 2021; 50:P65-73. [DOI:10.1016/j.ecns.2020.06.006]
8.Safdari R, Charkhsaz N, Montaseri M, Montaseri N. [Survey the effect of CPR simulation training software on the satisfaction of operating room and medical emergency students in Tehran University of Medical Sciences (Persian)]. J Nurs Educ. 2017; 5(6):1-10. [DOI:10.21859/jne-05061]
9.Corrêa TD, Vuda M, Blaser AR, Takala J, Djafarzadeh S, Dünser MW, et al. Effect of treatment delay on disease severity and need for resuscitation in porcine fecal peritonitis. Crit Care Med. 2012; 40(10):2841-9. [DOI:10.1097/CCM.0b013e31825b916b] [PMID]
10.Campbell D, Clark PC. An initiative using simulation to aid in retention of advanced cardiac life support knowledge and skills in an emergency department nurse residency program. Dimens Crit Care Nurs. 2020; 39(1):33-8. [DOI:10.1097/DCC.0000000000000394] [PMID]
11.Goette A, Auricchio A, Boriani G, Braunschweig F, Terradellas JB, Burri H, et al. EHRA White Paper: Knowledge gaps in arrhythmia management-status 2019. Europace. 2019; 21(7):993-4. [DOI:10.1093/europace/euz055] [PMID]
12.Perkins GD, Olasveengen TM, Maconochie I, Soar J, Wyllie J, Greif R, et al. European resuscitation council guidelines for resuscitation: 2017 update. Resuscitation. 2018; 123:43-50. [DOI:10.1016/j.resuscitation.2017.12.007] [PMID]
13.Vandervelden S, Sabbe M, Dewolf P. Prolonged CPR. Trends Anaesth Crit Care. 2016; 9:13-9. [DOI:10.1016/j.tacc.2016.05.007]
14.Nagaraju R, Chikkegowda LK. Selfie: A rising culture. Assessment of selfitis and its relation with self-esteem among medical and nursing students: A cross-sectional study. National J Community Med. 2019; 10(5):285-9. http://www.njcmindia.org/home/abstrct/1364/
15.Tramèr L, Becker C, Schumacher C, Beck K, Tschan F, Semmer NK, et al. Association of self-esteem, personality, stress and gender with performance of a resuscitation team: A simulation-based study. PLoS One. 2020; 15(5):e0233155. [DOI:10.1371/journal.pone.0233155] [PMID] [PMCID]
16.Bhanji F, Donoghue AJ, Wolff MS, Flores GE, Halamek LP, Berman JM, et al. Part 14: education: 2015 American Heart Association guidelines update for cardiopulmonary resuscitation and emergency cardiovascular care. Circulation. 2015; 132(18_suppl2):S561-73. [DOI:10.1161/CIR.0000000000000268] [PMID]
17.Hamstra SJ, Brydges R, Hatala R, Zendejas B, Cook DA. Reconsidering fidelity in simulation-based training. Acad Med. 2014; 89(3):387-92. [DOI:10.1097/ACM.0000000000000130] [PMID]
18.Parajulee S, Selvaraj V. Knowledge of nurses towards cardiopulmonary resuscitation in a tertiary care teaching hospital in Nepal. J Clin Diagn Res. 2011; 5(8):1585-8. https://www.jcdr.net/article_abstract.asp?issn=0973-709x&year=2011&volume=5&issue=8&page=1585&issn=0973-709x&id=1720
19.Godarzi M, Sarhangy F, Mokhtari Nouri J, Seyed Amouzegar Zavareh S M. [The effectiveness of neonatal cardiopulmonary resuscitation training by educare method on nurses and midwives’ knowledge and performance (Persian). J Crit Care Nurse. 2018; 11(4):35-43. http://jccnursing.com/article-1-440-en.html
20.Dorri S, Hakimi H. [The effect of mastery learning model for suction and oxygen therapy skills in nursing students (Persian)]. Res Med Educ. 2017; 9(4):10-9. [DOI:10.29252/rme.9.4.19]
21.Javaheri Arasteh A, Najafi Ghezeljeh T, Haghani S. [Effects of peer-assisted education on the knowledge and performance of nursing students in basic cardiopulmonary resuscitation (Persian)]. Iran Nurs. 2018; 31(115):6-19. [DOI:10.29252/ijn.31.115.6]
22.Hashemi S, Valiei S, Makarem MK, Ariaie Nejad B. [Effect of training cardiopulmonary cerebral resuscitation management on nurses’ knowledge (Persian)]. Iran J Cardiovasc Nurs. 2014; 3(1):42-9. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=285790
23.Källestedt ML, Berglund A, Herlitz J, Leppert J, Enlund M. The impact of CPR and AED training on healthcare professionals’ self-perceived attitudes to performing resuscitation. Scand J Trauma Resusc Emerg Med. 2012; 20:26. [DOI:10.1186/1757-7241-20-26] [PMID] [PMCID]
24.Falahinia G, Daneshgari M, Borzou S R, Moghimbeigi A, Sokoti T. [Comparing the effects of CPR teaching using two methods, practical with model and film, on the knowledge and performance of aid groups in Hamadan, Iran (Persian)]. Avicenna J Nurs Midwifery Care. 2016; 24(1):9-15. [DOI:10.20286/nmj-24012]
25.Omidifar N, Yamani N, Changiz T. [The efficacy of new method of cardiopulmonary resuscitation training in promoting knowledge and skills of 4th year medical students (Persian)]. Iran J Med Edu. 2008; 8(19):23-30. https://www.sid.ir/en/journal/ViewPaper.aspx?id=125126
26.Rahmati H, Yaghoubinia F, Zare Mehrabady R. Comparing the effect of lecture-based training and basic life support training package on cardiopulmonary resuscitation knowledge and skill of teachers. Health Scope. 2017; 6(3):e15165. [DOI:10.5812/jhealthscope.15165]
27.Nejad Shamsi P, Zaker-Jafari HR, Basirat M, Zaker-Jafari A. [Self-assessment of senior dental students about acquired skills based on the educational program (Persian)]. Res Med Educ. 2017; 9(3):73-8. [DOI:10.29252/rme.9.3.79]
28.Abedini Z, Jafar Begloo E, Raeisi M, Dadkhah Tehrani T. [Effectiveness of reflection in clinical education: Nursing students’ perspective (Persian)]. Iran J Nurs. 2011; 24(71):74-82. http://ijn.iums.ac.ir/article-1-1004-en.html
29.Aghajani M, Nasrabadi T, Ebrahimi Abyaneh E. [The effect of BLS training through video feedback on the performance of non-professional saviors (Persian)]. Anesthesiol Pain. 2018; 8(4):84-92. http://jap.iums.ac.ir/article-1-5359-en.html
30.Cheng A, Overly F, Kessler D, Nadkarni VM, Lin Y, Doan Q, et al. Perception of CPR quality: Influence of CPR feedback, just-in-time CPR training and provider role. Resuscitation. 2015; 87:44-50. [DOI:10.1016/j.resuscitation.2014.11.015] [PMID]
31.Sadeghzadeh S, Zareii Zavaraki E, Moghaddas A, Mahoori A, Mehryar H. [The impact of cardiopulmonary resuscitation simulation software on the knowledege and performance of senior medical students (Persian)]. Nurs Midwifery J. 2017; 15(9). http://unmf.umsu.ac.ir/article-1-3283-fa.html
32.Rosenberg M. Rosenberg self-esteem scale (RSE). Acceptance and commitment therapy Measures package. 1965; 61(52):18. [DOI:10.1037/t01038-000]
33.Rosenberg M. Society and the adolescent self-image. New Jersey: Princeton university press; 2015. https://www.google.com/books/edition/Society_and_the_Adolescent_Self_Image/YR3WCgAAQBAJ?hl=en&gbpv=0
34.Joshanloo M and Ghaedi G. [Reinvestigation of the reliability and validity of the rosenberg self-esteem scale in Iran (Persian)]. Daneshvar Raftar. 2008; 15:49-56. http://cpap.shahed.ac.ir/article_2612.html?lang=en
35.Clement ND, Lovat T. Neuroscience and education: Issues and challenges for curriculum. Curriculum Inq. 2012; 42(4):534-57. [DOI:10.1111/j.1467-873X.2012.00602.x]
36.Larrison AL. Mind, brain and education as a framework for curricular reform [PhD dissertation]. California: University of California; 2013. https://escholarship.org/uc/item/0v779550
37.Ahmadian M, Khami MR, Ahamdi AE, Razeghi S, Yazdani R. Effectiveness of two interactive educational methods to teach tobacco cessation counseling for senior dental students. Eur J Dent. 2017; 11(3):287-92. [DOI:10.4103/ejd.ejd_352_16] [PMID] [PMCID]
38.Blewer AL, Leary M, Esposito EC, Gonzalez M, Riegel B, Bobrow BJ, et al. Continuous chest compression cardiopulmonary resuscitation training promotes rescuer self-confidence and increased secondary training: A hospital-based randomized controlled trial. Crit Care Med. 2012; 40(3):787-92. [DOI:10.1097/CCM.0b013e318236f2ca] [PMID] [PMCID]
39.Roh YS, Issenberg SB. Association of cardiopulmonary resuscitation psychomotor skills with knowledge and self-efficacy in nursing students. Int J Nurs Pract. 2014; 20(6):674-9. [DOI:10.1111/ijn.12212] [PMID]
40.Roh YS, Lee WS, Chung HS, Park YM. The effects of simulation-based resuscitation training on nurses’ self-efficacy and satisfaction. Nurse Educ Today. 2013; 33(2):123-8. [DOI:10.1016/j.nedt.2011.11.008] [PMID]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
