نشریه پرستاری ایران

  مقدمه: بیماران تحت درمان با همودیالیز به دلیل داشتن درمان های دارویی متفاوت، رژیم غذایی خاص، محدودیت مایعات و کسب توانایی لازم جسمانی و روحی جهت سازگاری با این بیماری نیازمند آموزش می باشند در این بیماران آموزش همواره با افزایش سطح آگاهی، بهبود پیروی از رژیم غذایی و محدودیت مایعات و در نهایت با ارتقاء کیفیت دیالیز مواجه بوده است .

  هدف پژوهش: این پژوهش با هدف تعیین تآثیر آموزش رژیم غذایی بر شاخص های آزمایشگاهی و افزایش وزن بین دو جلسه دیالیز در بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد انجام گرفته است.

  نوع پژوهش: این پژوهش از نوع کارآزمایی بالینی با گروه کنترل بوده است. روش کار به این صورت بوده است که میزان هر یک از شاخص های آزمایشگاهی (پتاسیم، فسفر و کلسیم) و اضافه وزن بین دو جلسه دیالیز سه ماه قبل از آموزش از پرونده بیماران استخراج و در برگه ثبت موارد درج گردید. سپس برنامه آموزش رژیم غذایی که مشتمل بر سخنرانی همراه با ارائه جزوه آموزش و حضور در بخش به منظور پاسخ دهی به سؤالات واحدهای تحت آموزش اجرا گردید بعد از اجرای برنامه آموزشی، شاخص های آزمایشگاهی و اضافه وزن بین دو جلسه دیالیز سه ماه بعد از آموزش از پرونده بیماران استخراج و در برگه ثبت موارد درج گردید. تأثیر آموزش از طریق تعیین و بررسی اختلاف معنی دار آماری بین میانگین سه ماهه هر یک از متغیرهای فوق در قبل و بعد از آموزش در هر یک از دو گروه مورد و شاهد و میانگین اختلاف هر یک از متغیرهای فوق در گروه مورد با گروه شاهد سنجیده شد.

  نمونه پژوهش: 76 بیمار تحت درمان با همودیالیز حجم نمونه پژوهش راتشکیل داده بودند که به روش گمارش تصادفی به دو گروه مورد و شاهد تقسیم شدند. دو گروه با توجه به نتایج تست های آماری از نظر جنس، سن، سطح تحصیلات، وضعیت اشتغال، وضعیت تاهل، تعداد فرزندان، درآمدخانواده، طول درمان با دیالیز، محل دیالیز، مصرف داروهای باند کننده فسفر و ویتا مین ِ D فعال همگون بوده اند. بخش های همودیالیز سه بیمارستان وابسته به دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد محیط پژوهش را تشکیل داده بودند.

  نتایج: نتایج نشان داد که بین میانگین سه ماهه شاخص فسفر و اضافه وزن بین دو جلسه دیالیز قبل و بعد ازآموزش گروه مورد (000/0 = P ) و میانگن اختلاف شاخص فسفر و اضافه وزن بین دو جلسه دیالیز گروه مورد با گروه شاهد (به ترتیب با 001/0= P و 000/0= P ) اختلاف معنی دار آماری وجود داشته است که بیانگر تأثیر آموزش رژیم غذایی بر شاخص فسفر سرم و اضافه وزن بین دو جلسه دیالیز می باشد. این تأثیر در سطوح سنی و تحصیلی متفاوت یکسان بوده است. ولی در زنان رعایت محدودیت مایعات بهتر صورت گرفته است.

  بحث و نتیجه گیری: براساس یافته های پژوهش آموزش رژیم غذایی در بیماران تحت درمان با همودیالیز بر شاخص فسفر و اضافه وزن بین دو جلسه دیالیز مؤثر بوده است. لذا پیشنهاد می شود که آموزش به بیمار در مراکز درمانی و آموزشی به صورت یک برنامه جدی پیگیری شود و پرستاران مسئولیت اجرای آن را عهده دار باشند.