نشریه پرستاری ایران

سردبیر محترم
بیماری کووید-۱۹ (COVID-۱۹) پدیده‌ی نوظهوری است که با سرعت بسیار زیادی در سراسر جهان در حال گسترش است و نگرانی‌های زیادی برای مردم جهان به همراه داشته است^(۱). این همه‌گیری چالش‌هایی را برای خدمات بهداشتی نیز ایجاد کرده است^(۲). حاصل این همه‌گیری بزرگ، پرشدن تخت‌های بیمارستانی، خستگی مفرط تیم‌های درمانی، کمبود شدید وسایل حفاظت فردی، ابتلا کارکنان بیمارستان، کمبود نیروی انسانی و گسترش بیماری و نگرانی در کشورهای مختلف جهان بود^(۳). یکی از چالش‌های ایجاد شده در دوران پاندمی کووید-۱۹، کاهش مراجعه بیماران مبتلا به بیماری‌های خطرناک غیرکرونایی از جمله بیماران مبتلا به بیماری‌های قلبی، سرطان، تنفسی، کلیوی و دیگر بیماری‌ها به بیمارستان‌ها و مراکز درمانی است و مبتلایان به این بیماری‌ها از ترس ابتلا به کووید-۱۹ حاضر به مراجعه و ادامه درمان در بیمارستان‌ها نیستند. این موضوع نه تنها یکی از نگرانی‌های جدی مسئولان بهداشت و درمان در رابطه با وضعیت سلامت مردم است^(۴،۵) بلکه از سوی دیگر سایر حوزه‌های نظام سلامت و از جمله حوزه پژوهش را نیز تحت تأثیر قرار داده است.
در رابطه با اهمیت و جایگاه پژوهش شکی نیست که پژوهش امری مهم و حیاتی برای جامعه محسوب می‌گردد^(۶). توسعه پایدار و همه جانبه در هر کشوری به نحو قابل توجهی در گرو گسترش کمی و کیفی فعالیت‌های پژوهشی آن کشور است^(۷). بر اساس شواهد تا قبل از شیوع بیماری کووید-۱۹، برخی از مسایل مانند کمبود بودجه‌ی پژوهشی، کمبود حمایت مادی از طرح‌های پژوهشی، مقررات دست و پاگیر اداری (بوروکراسی)، نقصان قوانین مشخص برای ارزیابی فعالیت‌های پژوهشی، بهره‌گیری محدود از نتایج تحقیق از جمله موانع پژوهشی در کشور بوده است^(۸-۶). شیوع بیماری کووید-۱۹ باعث شده است که چالش‌هایی در زمینه پژوهش نیز بوجود آید. از جمله این چالش‌ها محدود شدن دسترسی آسان به نمونه‌های پژوهشی است. در واقع کاهش بستری بیماران در مراکز درمانی سبب شد نمونه‌گیری جهت انجام بسیاری از پژوهش‌هایی که در محیط بالینی انجام می‌شود با مشکل و محدودیت مواجه شود. همچنین بخش‌های تخصصی بیمارستان‌ها که مهم‌ترین مرکز نمونه‌گیری بیشتر پژوهش‌های بالینی محسوب می‌شدند، به بخش‌های کووید تغییر یافت^(۹) و این امر نیز مانعی برای دسترسی به نمونه‌های پژوهشی غیر از کووید شد. از سوی دیگر شیوع بیماری کووید-۱۹ و محدودیت رفت و آمد و بسته بودن خوابگاه‌ها^(۱۰) باعث چالش نمونه‌گیری در پایان نامه‌های دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی شد.
با وجود چالش‌های ذکر شده، اگر چه پاندمی کووید-۱۹، مشکلات زیادی بر تمام شاخص‌های جامعه از جمله سلامت مردم تحمیل کرد، اما فرصتی بود که منجر به شکوفایی برخی قابلیت‌ها در کشور شد که از جمله آن می‌توان به فراگیر شدن و رونق یافتن آموزش مجازی در سراسر کشور اشاره کرد. در دوران پاندمی کووید-۱۹ مسئولین امر نیز بیش از پیش بر اهمیت آموزش از راه دور و آموزش‌های مبتنی بر یادگیری الکترونیکی واقف شده‌اند و به نظر می‌رسد که آموزش مجازی در کشور ما وارد یک فاز جدیدی شده است^(۱۱). فرصت به وجود آمده ناشی از مجازی شدن فعالیت‎ها به خاطر شیوع ویروس کووید-۱۹ موجب آسان شدن برخی فعالیتها در مراکز دانشگاهی شده است^(۱۲). استفاده از بستر آموزش مجازی علاوه بر ارتقای خدمت رسانی به بیماران مبتلا به کووید-۱۹ می‌تواند بستر مناسبی برای انجام پژوهش‌ها باشد. رشد قابل توجه تعداد طرح‌های تحقیقاتی تصویب شده و مقالات علمی پژوهشی چاپ شده توسط اعضای هیأت علمی^(۱۳) نشان‌دهنده توجه بیشتر به امر پژوهش در دوران کووید-۱۹ است. امکان همه نوع فعالیت پژوهشی توصیفی کمی، کیفی و حتی مداخله‌ای در فضای مجازی وجود دارد. استفاده از پرسشنامه‌های مجازی می‌تواند موجب کاهش مشکلات نمونه‌گیری در برخی پژوهش‌ها گردد^(۱۴). پژوهش در فضای مجازی به لحاظ مالی ارزان است و با کمی خلاقیت می‌توان یک پیمایش ملی را با هزینه و حمایت‌های مالی مناسب به انجام رساند^(۱۵). از پلتفرم‌های مختلف مانند آموزش تحت اپلیکیشن^(۱۶) می‌توان جهت مداخلات متفاوت همچون آموزش مجازی بیماران و کارکنان سلامت استفاده کرد. داده‌های حاصل از پژوهش مجازی نیاز به ورود مجدد به نرم افزارهای تحلیل ندارند و مستقیماّ از پلتفرم پیمایشی به نرم افزارهای تحلیلی مثل SPSS (بسته آماری برای علوم اجتماعی)، AMOS (تحلیل ساختار‌های لحظه‌ای)، LISREL (ارتباطات خطی ساختاری) و غیره وارد می‌شوند. به این ترتیب پژوهش آنلاین موجب کاهش حجم کار و دسترسی سریع و بهتر به منابع و اطلاعات می‌شود. به دلیل گمنامی مفروض در فضای مجازی، احتمال صداقت پاسخگویان در پژوهش‌هایی که مسائل حساس و شخصی را بررسی می‌کنند، بالاتر می‌رود^(۱۵) و موجب بوجود آمدن یک فضای تقریباّ عاری از هرگونه سوگیری می‌شود.
از سوی دیگر با گسترش این بیماری همه گیر در سراسر جهان، فن آوری‌های نوین مانند سلامت الکترونیکی علاوه بر کمک به بیماران و کارکنان مراقبت‌های سلامت می‌توانند منجر به توسعه پژوهش‌ها نیز شوند. سلامت الکترونیکی(E-Health) ترکیبی از ارتباطات الکترونیکی و فناوری اطلاعات پزشکی است. این اصطلاح می‌تواند طیف گسترده‌ای از خدمات یا سیستم‌ها را در حوزه پزشکی/بهداشت و درمان و اطلاعات فناوری، مانند پرونده الکترونیکی بهداشت، نسخه‌های الکترونیکی، پزشکی از راه دور یا داروی تلفنی، سلامت همراه و موارد دیگر را شامل گردد^(۱۷). داده‌های حاصل از این فناوری‌های مذکور می‌تواند به توسعه پژوهش‌ها کمک نماید. بنابراین با توسعه زیرساخت‌‌های لازم از قبیل توسعه شبکه سراسری اینترنت و افزایش سرعت آن، تولید نرم افزارهای آموزشی تعامل محور و استفاده از فن آوری‌ها نوین مانند سلامت الکترونیکی می‌توان شاهد رونق روزافزون پژوهش مجازی در کشور باشیم و حتی بعد از پایان یافتن شیوع کووید-۱۹، این نوع پژوهش در کنار پژوهش‌های رایج تداوم داشته باشد.
علاوه بر بستر مجازی با توسعه خدمات مراقبت در منزل نیز می‌توان به توسعه پژوهش کمک نمود. خدمات مراقبت در منزل می‌تواند به عنوان یک بخش پشتیبان در خدمات سلامت عمل کرده و بار زیادی را از دوش نظام سلامت بکاهد^(۱۸). اگر چه شیوع بیماری کووید- ۱۹ مشکلات و چالش‌های بسیاری را برای ارائه خدمت در این حوزه نیز ایجاد کرده است^(۱۹)، ولی با توسعه خدمات مراقبت در منزل در زمان شیوع کووید-۱۹ می‌توان به انجام پژوهش‌ها در محیط‌های واقعی همانند دوران قبل از کرونا پرداخت و پژوهشگرانی که به دلایل مختلف در اجرای پژوهشی‌های مجازی دچار چالش می‌باشند، می‌توانند از این بستر نهایت استفاده را ببرند.
در پایان و به عنوان جمع بندی، به نظر می‌رسد در حال حاضر با توجه به ادامه دار بودن شیوع گسترده‌ی بیماری کووید- ۱۹ باید در زمینه‌ی رفع موانع و چالش‌های اجرای پژوهش در حوزه سلامت گام‌های بزرگی برداشته شود. بنابراین پیشنهاد می‌گردد سیاستمداران، مسئولین و برنامه ریزان سلامت، چالش‌ها را مد نظر داشته باشند و با استفاده از فرصت‌های ایجاد شده، زمینه لازم جهت توسعه پژوهش در کشور را فراهم نمایند.سردبیر محترم
بیماری کووید-۱۹ (COVID-۱۹) پدیده‌ی نوظهوری است که با سرعت بسیار زیادی در سراسر جهان در حال گسترش است و نگرانی‌های زیادی برای مردم جهان به همراه داشته است^(۱). این همه‌گیری چالش‌هایی را برای خدمات بهداشتی نیز ایجاد کرده است^(۲). حاصل این همه‌گیری بزرگ، پرشدن تخت‌های بیمارستانی، خستگی مفرط تیم‌های درمانی، کمبود شدید وسایل حفاظت فردی، ابتلا کارکنان بیمارستان، کمبود نیروی انسانی و گسترش بیماری و نگرانی در کشورهای مختلف جهان بود^(۳). یکی از چالش‌های ایجاد شده در دوران پاندمی کووید-۱۹، کاهش مراجعه بیماران مبتلا به بیماری‌های خطرناک غیرکرونایی از جمله بیماران مبتلا به بیماری‌های قلبی، سرطان، تنفسی، کلیوی و دیگر بیماری‌ها به بیمارستان‌ها و مراکز درمانی است و مبتلایان به این بیماری‌ها از ترس ابتلا به کووید-۱۹ حاضر به مراجعه و ادامه درمان در بیمارستان‌ها نیستند. این موضوع نه تنها یکی از نگرانی‌های جدی مسئولان بهداشت و درمان در رابطه با وضعیت سلامت مردم است^(۴،۵) بلکه از سوی دیگر سایر حوزه‌های نظام سلامت و از جمله حوزه پژوهش را نیز تحت تأثیر قرار داده است.
در رابطه با اهمیت و جایگاه پژوهش شکی نیست که پژوهش امری مهم و حیاتی برای جامعه محسوب می‌گردد^(۶). توسعه پایدار و همه جانبه در هر کشوری به نحو قابل توجهی در گرو گسترش کمی و کیفی فعالیت‌های پژوهشی آن کشور است^(۷). بر اساس شواهد تا قبل از شیوع بیماری کووید-۱۹، برخی از مسایل مانند کمبود بودجه‌ی پژوهشی، کمبود حمایت مادی از طرح‌های پژوهشی، مقررات دست و پاگیر اداری (بوروکراسی)، نقصان قوانین مشخص برای ارزیابی فعالیت‌های پژوهشی، بهره‌گیری محدود از نتایج تحقیق از جمله موانع پژوهشی در کشور بوده است^(۸-۶). شیوع بیماری کووید-۱۹ باعث شده است که چالش‌هایی در زمینه پژوهش نیز بوجود آید. از جمله این چالش‌ها محدود شدن دسترسی آسان به نمونه‌های پژوهشی است. در واقع کاهش بستری بیماران در مراکز درمانی سبب شد نمونه‌گیری جهت انجام بسیاری از پژوهش‌هایی که در محیط بالینی انجام می‌شود با مشکل و محدودیت مواجه شود. همچنین بخش‌های تخصصی بیمارستان‌ها که مهم‌ترین مرکز نمونه‌گیری بیشتر پژوهش‌های بالینی محسوب می‌شدند، به بخش‌های کووید تغییر یافت^(۹) و این امر نیز مانعی برای دسترسی به نمونه‌های پژوهشی غیر از کووید شد. از سوی دیگر شیوع بیماری کووید-۱۹ و محدودیت رفت و آمد و بسته بودن خوابگاه‌ها^(۱۰) باعث چالش نمونه‌گیری در پایان نامه‌های دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی شد.
با وجود چالش‌های ذکر شده، اگر چه پاندمی کووید-۱۹، مشکلات زیادی بر تمام شاخص‌های جامعه از جمله سلامت مردم تحمیل کرد، اما فرصتی بود که منجر به شکوفایی برخی قابلیت‌ها در کشور شد که از جمله آن می‌توان به فراگیر شدن و رونق یافتن آموزش مجازی در سراسر کشور اشاره کرد. در دوران پاندمی کووید-۱۹ مسئولین امر نیز بیش از پیش بر اهمیت آموزش از راه دور و آموزش‌های مبتنی بر یادگیری الکترونیکی واقف شده‌اند و به نظر می‌رسد که آموزش مجازی در کشور ما وارد یک فاز جدیدی شده است^(۱۱). فرصت به وجود آمده ناشی از مجازی شدن فعالیت‎ها به خاطر شیوع ویروس کووید-۱۹ موجب آسان شدن برخی فعالیتها در مراکز دانشگاهی شده است^(۱۲). استفاده از بستر آموزش مجازی علاوه بر ارتقای خدمت رسانی به بیماران مبتلا به کووید-۱۹ می‌تواند بستر مناسبی برای انجام پژوهش‌ها باشد. رشد قابل توجه تعداد طرح‌های تحقیقاتی تصویب شده و مقالات علمی پژوهشی چاپ شده توسط اعضای هیأت علمی^(۱۳) نشان‌دهنده توجه بیشتر به امر پژوهش در دوران کووید-۱۹ است. امکان همه نوع فعالیت پژوهشی توصیفی کمی، کیفی و حتی مداخله‌ای در فضای مجازی وجود دارد. استفاده از پرسشنامه‌های مجازی می‌تواند موجب کاهش مشکلات نمونه‌گیری در برخی پژوهش‌ها گردد^(۱۴). پژوهش در فضای مجازی به لحاظ مالی ارزان است و با کمی خلاقیت می‌توان یک پیمایش ملی را با هزینه و حمایت‌های مالی مناسب به انجام رساند^(۱۵). از پلتفرم‌های مختلف مانند آموزش تحت اپلیکیشن^(۱۶) می‌توان جهت مداخلات متفاوت همچون آموزش مجازی بیماران و کارکنان سلامت استفاده کرد. داده‌های حاصل از پژوهش مجازی نیاز به ورود مجدد به نرم افزارهای تحلیل ندارند و مستقیماّ از پلتفرم پیمایشی به نرم افزارهای تحلیلی مثل SPSS (بسته آماری برای علوم اجتماعی)، AMOS (تحلیل ساختار‌های لحظه‌ای)، LISREL (ارتباطات خطی ساختاری) و غیره وارد می‌شوند. به این ترتیب پژوهش آنلاین موجب کاهش حجم کار و دسترسی سریع و بهتر به منابع و اطلاعات می‌شود. به دلیل گمنامی مفروض در فضای مجازی، احتمال صداقت پاسخگویان در پژوهش‌هایی که مسائل حساس و شخصی را بررسی می‌کنند، بالاتر می‌رود^(۱۵) و موجب بوجود آمدن یک فضای تقریباّ عاری از هرگونه سوگیری می‌شود.
از سوی دیگر با گسترش این بیماری همه گیر در سراسر جهان، فن آوری‌های نوین مانند سلامت الکترونیکی علاوه بر کمک به بیماران و کارکنان مراقبت‌های سلامت می‌توانند منجر به توسعه پژوهش‌ها نیز شوند. سلامت الکترونیکی(E-Health) ترکیبی از ارتباطات الکترونیکی و فناوری اطلاعات پزشکی است. این اصطلاح می‌تواند طیف گسترده‌ای از خدمات یا سیستم‌ها را در حوزه پزشکی/بهداشت و درمان و اطلاعات فناوری، مانند پرونده الکترونیکی بهداشت، نسخه‌های الکترونیکی، پزشکی از راه دور یا داروی تلفنی، سلامت همراه و موارد دیگر را شامل گردد^(۱۷). داده‌های حاصل از این فناوری‌های مذکور می‌تواند به توسعه پژوهش‌ها کمک نماید. بنابراین با توسعه زیرساخت‌‌های لازم از قبیل توسعه شبکه سراسری اینترنت و افزایش سرعت آن، تولید نرم افزارهای آموزشی تعامل محور و استفاده از فن آوری‌ها نوین مانند سلامت الکترونیکی می‌توان شاهد رونق روزافزون پژوهش مجازی در کشور باشیم و حتی بعد از پایان یافتن شیوع کووید-۱۹، این نوع پژوهش در کنار پژوهش‌های رایج تداوم داشته باشد.
علاوه بر بستر مجازی با توسعه خدمات مراقبت در منزل نیز می‌توان به توسعه پژوهش کمک نمود. خدمات مراقبت در منزل می‌تواند به عنوان یک بخش پشتیبان در خدمات سلامت عمل کرده و بار زیادی را از دوش نظام سلامت بکاهد^(۱۸). اگر چه شیوع بیماری کووید- ۱۹ مشکلات و چالش‌های بسیاری را برای ارائه خدمت در این حوزه نیز ایجاد کرده است^(۱۹)، ولی با توسعه خدمات مراقبت در منزل در زمان شیوع کووید-۱۹ می‌توان به انجام پژوهش‌ها در محیط‌های واقعی همانند دوران قبل از کرونا پرداخت و پژوهشگرانی که به دلایل مختلف در اجرای پژوهشی‌های مجازی دچار چالش می‌باشند، می‌توانند از این بستر نهایت استفاده را ببرند.
در پایان و به عنوان جمع بندی، به نظر می‌رسد در حال حاضر با توجه به ادامه دار بودن شیوع گسترده‌ی بیماری کووید- ۱۹ باید در زمینه‌ی رفع موانع و چالش‌های اجرای پژوهش در حوزه سلامت گام‌های بزرگی برداشته شود. بنابراین پیشنهاد می‌گردد سیاستمداران، مسئولین و برنامه ریزان سلامت، چالش‌ها را مد نظر داشته باشند و با استفاده از فرصت‌های ایجاد شده، زمینه لازم جهت توسعه پژوهش در کشور را فراهم نمایند.

زمینه و هدف مهم‌ترین عامل توسعه هر جامعه‌ای منابع انسانی و چگونگی استفاده بهینه از آن است. بخش مراقبت‌های ویژه یکی از بخش‌های مهم بیمارستان است . این مطالعه با هدف بررسی زمان مراقبت‌های مستقیم پرستاری از بیماران در بخش ویژه بیمارستانی در ایران در طول همه‌گیری کووید-١٩ پرداخته است. ضـروری اسـت تــا درمورد آن مطالعات لازم و اقدام مناسب انجام شود. 
روش بررسی این پژوهش، کمّی و توصیفی‌مقطعی از نوع مشاهده‌ای است که در مدت ۶ ماه انجام شده است. محیط پژوهش بخش ویژه کووید-۱۹ در بیمارستان شهدای هفتم تیر و جامعه این پژوهش، پرستاران شاغل در این بخش بودند که به‌صورت تصادفی ۴۲ نفر از آن‌ها در نوبت‌های مختلف انتخاب و مشاهده مستمر و اندازه‌گیری زمان فعالیت‌ها توسط محقق با استفاده از کرنومتر گوشی موبایل انجام و ثبت شد. ابزار جمع‌آوری داده‌ها شامل پرسش‌نامه بود. روایی محتوای این پرسش‌نامه توسط متخصصان متشکل از ۵ نفر از اعضای هیئت علمی دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم‌پزشکی ایران بررسی و از ۱۰ نفر پرستاران کمک گرفته شد. نظرات آن‌ها درباره نوع مراقبت‌ها در پرسش‌نامه‌ها اعمال شد. پایایی ابزار به‌دلیل یکی بودن محقق و مشاهده‌گر، مورد تأیید بود. از آمار توصیفی (فراوانی مطلق و نسبی، میانگین و انحراف‌معیار، کمترین و بیشترین) بهره گرفته شد و برای تحلیل ‌از نرم‌افزار SPSS نسخه ۲۲ استفاده شد. 
یافته‌ها در این پژوهش، بیشترین تعداد پرستاران (۶۰ درصد) در محدوده سنی (۳۰ تا ۳۹) سال و ۷۲ درصد آن‌ها سابقه کار (۱۱ تا ۲۰) سال داشتند. بیشتر پرستاران زن (۸۵ درصد) و متأهل (۸۰ درصد) بودند. نتایج نشان داد در مجموع در هر نوبت کاری به‌طور میانگین پرستاران‌ ۲۴۷ دقیقه را به انجام مراقبت‌های غیر‌مستقیم می‌پردازند. بیشترین زمان در مراقبت‌های غیرمستقیم را گزارش‌نویسی با میانگین (۱۰/۵±‌۳۴/۹دقیقه در نوبت کاری) ‌و از سوی دیگر، کمترین زمان مربوط به‌ترتیب خارج کردن وسایل محافظ با میانگین (۳/۱۹±۶/۱۱ دقیقه در نوبت کاری) و ‌مشورت با همکار و پوشیدن لباس محافظ هر ۲ با میانگین و انحراف‌معیار یکسان (۳/۵۵±۷ دقیقه در نوبت کاری) ثبت شده است.
نتیجه‌گیری نتایج نشان داد در شرایط بحرانی کووید-۱۹ نیاز بیمار به مراقبت‌های مستقیم و حضور مستمر پرستار بیشتر احساس می‌شود، اما با وجود تجهیزات پیشرفته در بخش‌های ویژه برای کاهش مراقبت‌های غیرمستقیم از بیماران، همچنان زمان مراقبت‌های غیرمستقیم زیاد است. باتوجه‌به این شرایط برای ارائه مراقبت پرستاری مناسب مهم است که بر تعداد پرستاران در طی مراقبت از بیماران کووید-۱۹ افزوده و از فعالیت‌های غیر‌تخصصی آن‌ها کاسته شود.

زمینه و هدف تعریف تـاب‌آوری، توانمنـدی فـرد در ایجاد تعـادل زیسـتی و روانـی در شـرایط مخاطره‌آمیز است و بـه نوعی بازسازی خود با عواقب مبثت هیجانی، عاطفی و شناختی می‌دانند. به‌علت نقش بسیار مهمی که مراقبین خانوادگی در روند مراقبت از سالمندان مبتلا به کووید‌-۱۹ دارند، توجه به سلامت و بهزیستی آن‌ها ‌به‌عنوان مراقبین غیررسمی اهمیت یافته است. این مطالعه با هدف تعیین میزان تاب‌آوری مراقبین خانوادگی سالمند در بحران کووید-۱۹ انجام شد.
روش بررسی این مطالعه توصیفی‌تحلیلی بر روی ۱۲۰ مراقب عضو خانواده سالمند مراجعه‌کننده به مراکز بهداشتی‌شهری ‌شهر مشهد انجام شد. نمونه‌گیری به‌صورت نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای و طی ماه‌های فروردین تا خرداد سال ۱۴۰۱ انجام شد. ابزار گـردآوری اطلاعـات پرسش‌نامه ۲ قسمتی شامل اطلاعات جمعیت‌شناختی (سن سالمند و مراقب، جنسیت مراقب، تحصیلات مراقب، اشتغال مراقب، وضعیت تأهل و نسبت مراقب با سالمند) ‌و پرسش‌نامه تاب‌آوری کانر و دیویدسون بود. تجزیه‌و‌تحلیل اطلاعات با اسـتفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه ۲۳ و با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی انجام شد.
یافته‌ها میانگین و انحراف‌معیار سن مراقبین و سالمندان تحت مراقبت به‌ترتیب ۱/۳۲±۳۹/۹۴ ‌و‌ ۳/۱۷±۷۴/۴۴ بود. کمترین و بیشترین سن برای مراقبین‌ ۲۰ و‌ ۷۴ سال و برای سالمندان تحت مراقبت‌ ۸۹ و ۶۰ سال بود. ‌نتایج نشان داد میانگین تاب‌آوری مراقبین شرکت‌کننده در این مطالعه ۱۳/۰۷±۴۹/۴۰ است که در حد پایین ارزیابی می‌شود. همچنین‌ ارتباط معناداری بین نمرات تاب‌آوری با میزان تحصیلات (۰/۰۵>‌P)، وضعیت تأهل (۰/۰۰۱>‌P) و وضعیت اشتغال (۰/۰۵>‌P) وجود داشت. ضریب همبستگی بین متغیرهای تاب‌آوری مراقبین با سن مراقب (۰/۱۷=r) و سن سالمند (۰/۱۳=r) مثبت، اما در حد ضعیف بود.
نتیجه‌گیری نتایج پژوهش حاضر نشان داد مراقبین خانوادگی یا غیررسمی مراقبت‌کننده از افراد سالمند در شهر مشهد از تاب‌آوری بالایی برخوردار نبودند. همچنین این پژوهش عوامل مرتبط با تاب‌آوری، از‌جمله میزان تحصیلات، وضعیت اشتغال، وضعیت تأهل را شناسایی و آشکار کرد که می‌تواند به ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی برای درک منابع مؤثر بر تاب‌آوری و برنامه‌ریزی‌های مراقبتی برای رشد تاب‌آوری و بالطبع بهبود کیفیت زندگی سالمندان کمک کند.

زمینه و هدف با وجود آنکه بیماری کووید-۱۹ می‌تواند افراد را در گروه‌های مختلف سنی تحت تأثیر قرار دهد، شرایط ازنظر میزان مواجهه و شدت عوارض در مبتلایان به دیابت به مراتب بیشتر از جمعیت عمومی است. مطالعه حاضر با هدف تعیین دانش، نگرش و عملکرد افراد مبتلا به دیابت در رابطه با بیماری کووید-۱۹ در مراکز آموزشی‌درمانی منتخب وابسته به دانشگاه علوم‌پزشکی ایران در سال‌ ۱۴۰۰ انجام شد.
روش بررسی این مطالعه یک پژوهش توصیفی‌مقطعی است که‌ ۳۸۴ بیمار مبتلا به دیابت نوع ۱ و ۲ مراجعه‌کننده به بیمارستان‌های فیروزگر و حضرت رسول (ص) تهران در بازه زمانی آذر سال ۱۴۰۰ تا خرداد سال ۱۴۰۱ در آن شرکت داشتند. ‌روش نمونه‌گیری به‌صورت مستمر و ابزارهای استفاده‌شده شامل فرم اطلاعات جمعیت‌شناختی و پرسش‌نامه دانش، نگرش و عملکرد طراحی‌شده توسط هنرور و همکاران بود. تجزیه‌و‌تحلیل داده‌ها با نرم‌افزار SPSS نسخه ۱۶ و آمار توصیفی (‌فراوانی مطلق و نسبی، میانگین و انحراف معیار) و استنباطی (آزمون تی‌مستقل، تحلیل واریانس یک‌طرفه و آزمون همبستگی پیرسون) انجام شد. 
یافته‌ها براساس نتایج حاصل از این پژوهش، میانگین سنی مشارکت‌کنندگان ۴۰/۱۱ سال با انحراف معیار ۱۵/۲۰ سال بود. ۹۴/۸ درصد مشارکت‌کنندگان دانش متوسط و کافی را در رابطه با کووید-۱۹ داشتند. میانگین نمره نگرش در این بیماران ۴/۸۹±۳۰/۹۰ و در سطح متوسط به بالا برآورد شد. سهم افراد دارای عملکرد ضعیف نسبت به کووید-۱۹صرفاً ۱/۳ درصد بود. در این مطالعه، بین وضعیت تأهل (‌۰/۰۰۶=P) و وضعیت اشتغال (۰/۰۰۱>P) با میانگین دانش بیماران، ارتباط معنادار آماری مشاهده شد (۰/۰۵>P). علاوه‌براین بین تحصیلات افراد با میانگین نگرش (۰/۰۱۵=P) و همچنین بین متغیرهای جنسیت (۰/۰۱۰=P)، وضعیت تأهل (۰/۰۰۱=P) و نوع دیابت (‌۰/۰۰۱>P) با عملکرد افراد، ارتباط معنادار آماری وجود داشت. همچنین بین مدت زمان ابتلا به بیماری با نگرش (۰/۰۲۷>P) و با دانش افراد (۰/۰۰۱>P) در مورد کووید-۱۹ ارتباط معنی دار آماری وجود داشت.
نتیجه‌گیری سطح دانش، نگرش و عملکرد مبتلایان به دیابت درباره بیماری کووید-۱۹، در این مطالعه در سطح مطلوبی قرار داشت. این نتیجه، به منزله تأییدی برای موفقیت اقدامات انجام‌شده در راستای آموزش این دسته از ‌بیماران توسط دستگاه‌های مسئول نظیر مراکز بهداشتی‌درمانی و رسانه‌هاست و ضرورت افزایش سواد سلامت افراد جامعه به‌ویژه در شرایطی نظیر همه‌گیری‌ها را بیش از پیش آشکار می‌کند. 

زمینه و هدف یکی از مهم‌ترین عواملی که بهره‌وری و توان پرستاران برای انجام مؤثر وظایف شغلی در محیط‌های کاری را کاهش می‌دهد، فرسودگی شغلی است. باتوجه‌به شیوع کووید-۱۹، حساسیت شغل پرستاری و اثرات مخرب فرسودگی شغلی بر اثربخشی و کیفیت مراقبت پرستاران، مطالعه حاضر با هدف بررسی متغیرهای ویژگی شخصیتی، تعارض کار-خانواده و حمایت اجتماعی به‌عنوان پیش‌بینی‌کننده فرسودگی شغلی پرستاران در بحران کووید-۱۹ انجام شده است.
روش بررسی پژوهش حاضر توصیفی‌تحلیلی از نوع مقطعی است. از ۱۵ مرداد تا ۱۵ شهریور سال ۱۴۰۰ در زمان موج پنجم کووید-۱۹ در ایران بین ۱۳۰ نفر از پرستاران شاغل در بخش‌های مختلف مراکز درمانی درگیر با بیماری کرونا در استان ایلام به‌روش نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار جمع‌آوری داده‌ها شامل مشخصات جمعیت‌شناختی، پرسش‌نامه فرسودگی شغلی ماسلاچ، ویژگی‌های شخصیتی نئو، تعارض کار-خانواده کارلسون و حمایت درک‌شده زیمت بود. داده‌های جمع‌آوری‌شده با نسخه ۲۶ نرم‌افزار SPSS  و با استفاده از آزمون‌های آماری ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون با سطح معناداری (P<۰/۰۵) تجزیه‌وتحلیل شدند.
یافته‌ها نتایج مدل رگرسیون چندگانه نشان داد که از دو متغیر پیش‌بین برون‌گرایی و تعارض کار-خانواده توانستند مؤلفه خستگی عاطفی را پیش‌بینی کنند (۰/۰۵>P). جهت تأثیر برون‌گرایی بر خستگی عاطفی، مثبت بود و جهت تأثیر تعارض کار-خانواده، منفی بود. بیشترین اثرگذاری بر خستگی عاطفی مربوط به برون‌گرایی (۰/۳۵۱-=β) بود. حمایت اجتماعی درک‌شده تأثیر معناداری بر روی فرسودگی شغلی نشان نداد (P>۰/۰۵). جهت تأثیر روان نژندی و تعارض کار-خانواده بر مسخ شخصیت مثبت بود و بیشترین تأثیر بر مسخ شخصیت را توافق‌پذیری (۰/۴۰۵-=β) داشت. جهت تأثیر برون‌گرایی و وظیفه‌شناسی بر موفقیت فردی، مثبت و جهت تأثیر تعارض کار-خانواده منفی بود. قوی‌ترین تأثیر بر موفقیت فردی را تعارض کار-خانواده داشت (۰/۲۶۰-=β).

نتیجه‌گیری ابعاد شخصیتی، تعارض کار-خانواده و حمایت اجتماعی و همچنین بروز فرسودگی در پرستاران، به‌صورت مرتبط به هم عمل می کنند، بنابراین لازم است مسئولین تدابیر حمایتی و آموزشی را جهت کاهش فرسودگی در بحران سلامت به کار ببرند. 

زمینه و هدف هنگامی که کووید-۱۹ پیشرفت کرد، سواد سلامت عامل پیشگیری مهمی برای آن ظاهر شد. نیاز به سواد سلامت برای دستیابی به نتایج مثبت سلامت زنان مهم است. هدف ما تعیین رابطه بین سواد سلامت با آگاهی، نگرش و عملکرد در رفتارهای پیشگیری از کووید-۱۹ در زنان مراجعه‌کننده به مراکز جامع خدمات سلامت بود. 
روش بررسی این مطالعه مقطعی از نوع توصیفی است که بر روی ۱۴۴ نفر از زنان مراجعه‌کننده به مراکز جامع خدمات سلامت طی شهریور تا آذر سال ۱۴۰۱ انجام شد. روش نمونه‌گیری به‌صورت طبقه‌ای چند مرحله‌ای براساس معیار ورود (سن بین ۱۸ تا ۶۰ سال زنان) به مطالعه بود. به منظور جمع‌آوری داده‌ها از فرم مشخصات جمعیت‌شناختی، فرم آگاهی، نگرش و عملکرد و فرم سواد سلامت کووید-۱۹ استفاده شد. داده‌ها با استفاده از آزمون‌های همبستگی پیرسون، تی مستقل، تحلیل واریانس یک‌طرفه و کای- اسکوئر در SPSS نسخه ۲۳ تجزیه‌وتحلیل شد.
یافته‌ها در مطالعه حاضر، میانگین سن شرکت‌کنندگان ۱۰/۰۲±۳۱/۷۴ سال بود و بیشتر زنان تحصیلات راهنمایی (۶۴/۴)، وضعیت متأهل (۹۰/۳) و میزان درآمد بین ۶-۱۰ میلیون (۲۹/۹) داشتند. در بین زنان موردمطالعه ۸۱/۹ درصد تمایل به دریافت واکسن و ۲۸/۷ درصد سابقه بستری در بیمارستان به‌دلیل کووید-۱۹ را داشتند. در مطالعه حاضر مقدار آگاهی ۲/۹۳±۱۴/۹، نگرش ۶/۶۹±۴۲/۹، عملکرد۶/۱ ±۳۲ و سواد سلامت ۱۱/۰۸±۳۹/۵ بود. سطح تحصیلات، سطح درآمد و سابقه دریافت واکسن کووید-۱۹، ۴۸ درصد از واریانس سواد سلامت را در مرحله اول مدل رگرسیون و ۶۱ درصد واریانس را در مرحله دوم مدل رگرسیون تبیین کرده بود.. 
نتیجه‌گیری نتایج مطالعه نشان داد با افزایش سواد سلامت، آگاهی، نگرش و عملکرد زنان افزایش یافته بود. علاوه‌براین، سواد سلامت با سن و سطح تحصیلات افزایش یافته بود. هرچه آگاهی بیشتر شود، سواد سلامت افزایش می‌یابد. توصیه می‌شود از برنامه‌های مداخله‌ای در جهت افزایش سواد سلامت برای بیماری‌های نوپدید استفاده شود. همچنین سیاست‌گذاران می‌توانند از نتایج این پژوهش در مداخلات ارتقای سلامت استفاده کنند. 

زمینه و هدف بهورزان به‌عنوان یکی از ارکان نظام سلامت در طول دوران همه‌گیری کووید-۱۹، مسئولیت سنگین پیشگیری در جوامع روستایی بر عهده دارند که این موضوع باتوجه‌به اهمیت و تأثیرات بالقوه‌ شیوع همه‌گیری بر سلامت روان، می‌تواند بر سطح اضطراب ناشی از کووید-۱۹ در آنان نقش داشته باشد. علاوه‌بر این فرسودگی شغلی احتمال دارد بر میزان این اضطراب بیفزاید. مطالعه حاضر باهدف تعیین اضطراب ناشی از کووید-۱۹ و ارتباط آن با فرسودگی شغلی بهورزان استان بوشهر در سال ۱۴۰۰ انجام شده است.
روش بررسی مطالعه حاضر از نوع توصیفی بود که در سال ۱۴۰۰-۱۴۰۱با جامعه پژوهشی که شامل بهورزان شاغل در خانه‌های بهداشت تحت‌پوشش دانشگاه علوم پزشکی استان بوشهر بود به روش تمام‌شماری انجام شد. اشتغال در خانه‌های بهداشت و داشتن حداقل ۱ سال سابقه کار به‌عنوان معیارهای ورود به مطالعه درنظر گرفته شدند. ۳۴۱ نفر از ۳۶۵ بهورز شرایط ورود به مطالعه را داشتند و ۳۰۸ نفر از آن‌ها به پرسش‌نامه پاسخ دادند. نرخ پاسخگویی ۳/۸۴ درصد بود. جمع‌آوری داده‌ها با استفاده از یک پرسش‌نامه شامل سه بخش جمعیت‌شناختی (۱۰ گویه)، مقیاس اضطراب کرونا (علیپور و همکاران) با ۱۸ گویه و پرسش‌نامه فرسودگی شغلی مسلش با ۲۲گویه انجام شد و ۵ نفر از اساتید روایی پرسش‌نامه را تأیید کردند. پس از کسب مجوزهای لازم، پرسش‌نامه در قالب یک پیوند اینترنتی در پلت فرم «پرس لاین» از طریق اتوماسیون اداری به کارتابل بهورزان ارسال شد. قبل از انجام این مطالعه، در یک مطالعه پایلوت پایایی ابزارها مجدد با تکمیل پرسش‌نامه توسط ۱۰ نفر از نمونه‌های پژوهش و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ ارزیابی شد. مقدار ضریب پایایی برای مقیاس اضطراب کرونا ۹۵ درصد و برای پرسش‌نامه فرسودگی شغلی ۸۴ درصد محاسبه شد. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از نرم‌افزار SPSS نسخه ۱۶ و آزمون‌های مختلف براساس اهداف پژوهش استفاده شد.
یافته‌ها نتایج پژوهش نشان داد بیشتر بهورزان (۶۹/۵) زن و متأهل (۸۵/۷) بودند. میانگین سن آنان ۸/۱۵±۳۷/۰۲ سال و میانگین سابقه‌ کار آنان ۹/۰۶±۱۳/۳۶ سال بود. به‌طورکلی اضطراب ناشی از کووید-۱۹ اغلب بهورزان (۷۰/۸) در سطح خفیف (۱۰/۸۱±۱۲/۵۸) بود. یافته‌ها همچنین نشان داد ۳۱/۸ درصد از بهورزان خستگی عاطفی متوسط تا شدیدی را تجربه کرده‌اند (۱۱/۹۵±۱۴/۵۲) و مسخ شخصیت در ۸۲/۱ درصد آنان در سطح پایینی (۴/۲۴±۲/۷۸) بود. بااین‌حال حدود نیمی از بهورزان (۴۹/۷ ) موفقیت شخصی پایینی را گزارش کردند (۱۱/۲۲±۳۶/۳۲). نتایج همچنین نشان داد بین اضطراب ناشی از کووید-۱۹ و خستگی عاطفی (۰۰۱/P<۰؛ ۰/۶۶۷=r)، مسخ شخصیت (۰۰۱/P<۰؛ ۴۷۲/r=۰) و موفقیت شخصی (۰/۰۰۱=P؛ ۰/۱۸۸-=r) رابطه‌ آماری معنی‌داری برقرار است. همچنین میانگین نمره اضطراب در افرادی که از وسایل حفاظت فردی رضایت داشتند و سابقه بیماری جسمی نداشتند پایین‌تر از سایرین بود. خستگی عاطفی با رضایت از وسایل حفاظت فردی (۰۰۱/P<۰)، سابقه مصرف داروهای اعصاب یا آرام‌بخش (۰۲۷/P=۰) و همچنین سابقه بیماری جسمی (۰۰۱/P<۰) ارتباط معنی‌دار آماری داشت. مسخ شخصیت با رضایت از وسایل حفاظت فردی (۰۴/P=۰)، سابقه مصرف داروهای اعصاب یا آرام‌بخش (۰۲۹/P=۰)، سابقه بیماری جسمی (۰۱۳/P=۰) و همچنین سابقه ترک خدمت یا مرخصی بدون حقوق (۰۲۲/P=۰) ارتباط معنی‌دار آماری داشت. موفقیت شخصی با هیچ‌کدام از متغیرهای جمعیت‌شناختی ارتباط معنی‌دار آماری نداشت.
نتیجه‌گیری بادرنظر گرفتن اصل تقدم پیشگیری بر درمان، یافته‌های مطالعه‌ حاضر بر ضرورت توجه جدی‌تر سیاستگذاران به تأثیرات سوء ناشی از همه‌گیری در کارکنان حوزه‌ پیشگیری ازجمله بهورزان تأکید دارد. ارتباط معنی‌دار اضطراب ناشی از کووید-۱۹ و فرسودگی شغلی، این واقعیت را بیش‌ازپیش برجسته می‌کند که گرچه همه‌گیری کووید-۱۹ به تهدید سلامت روان در بهورزان منجر نشده است، اما می‌تواند کاهش ظرفیت عاطفی و خودکارآمدی بهورزان را تسریع بخشد و بی‌تردید در عملکرد آنان اختلال به وجود می‌آید. اهتمام کافی در تقویت حمایت‌های روانی در حوزه فردی و خانواده و همچنین پشتیبانی‌های شغلی مؤثر در افزایش انگیزه با در نظر گرفتن اصل عدالت سازمانی، باید از اولویت‌های سیاستگذاران حوزه‌ سلامت باشد.