جلد 37، شماره 149 - ( شهریور 1403 )
جلد 37 شماره 149 صفحات 305-292 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Mousavi S, Alizadeh T, Javadi Pashaki N, Kazemnejad Leili E, Ghorbani Vajargah P, Majd Teymouri Z. Comparison of Arterial and Capillary Blood Glucose Measurement Accuracy Using a Glucometer in Diabetic Patients Undergoing Cardiac Surgery. IJN 2024; 37 (149) :292-305
URL: http://ijn.iums.ac.ir/article-1-3831-fa.html
URL: http://ijn.iums.ac.ir/article-1-3831-fa.html
موسوی سولماز، علیزاده تارا، جوادی پاشاکی نازیلا، کاظم نژاد لیلی احسان، قربانی واجارگاه پویان، مجد تیموری زهرا. مقایسه دقت اندازه‌گیری قند خون بین نمونه‌های شریانی و مویرگی در بیماران دیابتی تحت عمل جراحی قلب در بخش مراقبتهای ویژه. نشریه پرستاری ایران. 1403; 37 (149) :292-305
سولماز موسوی1 
، تارا علیزاده1 ، نازیلا جوادی پاشاکی2 ، احسان کاظم نژاد لیلی3 ، پویان قربانی واجارگاه1 ، زهرا مجد تیموری 4
، تارا علیزاده1 ، نازیلا جوادی پاشاکی2 ، احسان کاظم نژاد لیلی3 ، پویان قربانی واجارگاه1 ، زهرا مجد تیموری 4
1- گروه پرستاری داخلی جراحی، دانشکده پرستاری و مامایی شهید بهشتی، دانشگاه علوم پزشکی گیلان، رشت، ایران.
2- گروه قلب و عروق، مرکز تحقیقات بیماری‌های قلبی‌عروقی بیمارستان دکتر حشمت، مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی تعیین‌کننده سلامت (SDHRC)، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی گیلان، رشت، ایران.
3- گروه آمار زیستی، مرکز تحقیقات ترومای جاده‌ای، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی گیلان، رشت، ایران.
4- گروه پرستاری داخلی جراحی، دانشکده پرستاری و مامایی شهید بهشتی، دانشگاه علوم پزشکی گیلان، رشت، ایران. ،majdramesh30@gmail.com
2- گروه قلب و عروق، مرکز تحقیقات بیماری‌های قلبی‌عروقی بیمارستان دکتر حشمت، مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی تعیین‌کننده سلامت (SDHRC)، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی گیلان، رشت، ایران.
3- گروه آمار زیستی، مرکز تحقیقات ترومای جاده‌ای، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی گیلان، رشت، ایران.
4- گروه پرستاری داخلی جراحی، دانشکده پرستاری و مامایی شهید بهشتی، دانشگاه علوم پزشکی گیلان، رشت، ایران. ،
متن کامل [PDF 5432 kb]
(73 دریافت)
| چکیده (HTML) (819 مشاهده)
متن کامل: (56 مشاهده)
مقدمه
دیابت، شایع‌ترین بیماری سیستم غدد درون‌ریز و یک نگرانی جهانی می‌باشد [1, 2]. سازمان بین‌المللی دیابت 463 میلیون مورد را در سال 2019 در سراسر جهان گزارش کرده است و پیشبینی می‌کند تا سال 2030، به 578 میلیون و تا سال 2045 به 700 میلیون برسد [3]. در هر سال، 1/6 میلیون مرگ را به‌طور مستقیم به دیابت نسبت می‌دهند [4]. همچنین پیشبینی می‌شود در سال‌های آتی، ایران جزء کشورهایی باشد که در آن دیابت، بالاترین شیوع را دارد [5]، زیرا در هر سال، به‌طور متوسط 500 هزار نفر در کشور ما به دیابت مبتلا می‌شوند [6].
علاوه‌بر شیوع بالای این بیماری، دیابت اغلب باعث تغییرات قابل‌توجهی در عروق خونی می‌شود و آسیب‌پذیری بیماران را در برابر بیماری‌های مختلف قلبی‌عروقی افزایش می‌دهد [7, 8]. در حال حاضر جراحی قلب، یک روش متداول برای درمان این شرایط است [9, 10]. بیماران دیابتی اغلب تغییرات قابل‌توجهی در سطح قند خون خود تجربه می‌کنند. ناتوانی در حفظ تعادل قند خون پس از جراحی قلب می‌تواند به عوارض شدیدی منجر شود [11]. این عوارض شامل اختلالات همودینامیک، آریتمی‌های قلبی، تأخیر در بهبود زخم محل جراحی و عفونت‌ها و غیره است [12، 13].
جهت پیشگیری از عوارض ناشی از میزان نامتعادل قند خون، اندازه‌گیری و بررسی مرتب و منظم آن حیاتی می‌باشد [14]. نظارت بر سطح قند خون در بیماران دیابتی یک وظیفه روتین برای پرستاران است [15]. هرگونه اختلال در فرآیند نمونه‌برداری یا استفاده از روش‌های نامناسب می‌تواند به تفسیرهای نادرست و انتخاب درمان اشتباه منجر شود، مثل اشتباه در دُز انسولین یا سایر داروها. اهمیت این موضوع برای بیماران بستری در بخش‌های مراقبت ویژه به‌دلیل شرایط منحصر به فرد آن‌ها بیشتر می‌باشد. بنابراین پرستاران باید از روشی کاملاً مطمئن و دقیق استفاده کنند [16].
روش‌های گرفتن آزمایش قند خون معمولاً شامل گرفتن نمونه‌های شریانی، وریدی یا مویرگی است [17]. برای بیماران اغلب از سوندهای اختصاصی برای نمونه‌های شریانی و یا وریدی استفاده می‌شود، اما استفاده از آن‌ها می‌تواند تهاجمی و دردناک باشد. این موضوع ممکن است به عوارضی مانند هماتوم، عفونت، آسیب عصبی و آمبولی نیز منجر شود. روش‌های آزمایشگاهی اندازه‌گیری قند خون نه‌تنها زمان‌بر هستند، بلکه نتایج فوری نیز ارائه نمی‌دهند [18]، درحالی‌که روش مویرگی گلوکومتری سریع‌تر و کم‌هزینه‌تر از روش شریانی است، به‌طور معمول توسط پرستاران در بخش مراقبتهای ویژه استفاده نمی‌شود. دلیل این امر عدم اطمینان در مورد دقت آن، به‌ویژه در شرایط بحرانی است [13].
تحقیقات در این زمینه به یافته‌های متناقضی منجر شده است. به‌عنوان‌مثال، مطالعه‌ای که لی در چین در سال 2017 انجام داد، نشان داد که دقت تکنیک مویرگی مشابه روش شریانی است. این نتایج نشان می‌دهد که رویکرد مویرگی می‌تواند با موفقیت در این بیماران استفاده شود [19].
بااین‌حال، نتایج مطالعه جونجا در سال 2011 در هند نشان داد که استفاده از روش شریانی برای اندازه‌گیری قند خون در بیماران بخش مراقبتهای ویژه ارجحیت دارد، درحالی‌که روش مویرگی را می‌توان در دیگر بیماران استفاده کرد [13]. در تحقیقاتی که لانجارت در فرانسه در سال 2012 انجام داد، مشخص شد استفاده از گلوکومتر برای آزمایش نمونه‌های خون مویرگی در بخش‌های مراقبتهای ویژه نامناسب است و به‌طور بالقوه به عدم دقت در اندازه‌گیری گلوکز خون در این بیماران منجر می‌شود [20].
انجام این پژوهش می‌تواند به بررسی بیشتر دقت و کارایی روش‌های اندازه‌گیری قند خون کمک کند و از این طریق، مدیریت بهتری برای بیماران دیابتی در بخش مراقبتهای ویژه فراهم آورد. به‌ویژه در شرایط جراحی قلب که نوسانات قند خون می‌تواند تأثیرات جدی بر نتایج درمانی داشته باشد، دقت در اندازه‌گیری قند خون اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. همچنین باتوجه‌به تناقضات در مطالعات قبلی، این مطالعه در سال 1397 با هدف تعیین تفاوت دقت اندازه‌گیری قند خون بین روش مویرگی و روش شریانی در بیماران دیابتی تحت عمل جراحی قلب و بستری در بخش مراقبتهای ویژه انجام شد.
روش بررسی
طرح مطالعه
این مطالعه مقطعی بر روی بیماران تحت عمل جراحی قلب و بستری در بخش مراقبتهای ویژه بیمارستان تخصصی قلب و عروق در شمال ایران انجام شد. معیارهای ورود به مطالعه شامل افراد بالای 18 سال، تشخیص دیابت و جراحی قلب می‌باشد.
جمع‌آوری داده‌ها
گروه موردمطالعه شامل بیماران دیابتی تحت جراحی قلب از یک بیمارستان قلب شمال ایران است. 73 شرکت‌کننده با استفاده از روش نمونه‌گیری متوالی انتخاب شدند. به بیماران به‌طور کامل در مورد اهداف مطالعه توضیح داده شد. آن‌ها دستورالعمل‌های جامعی از پژوهشگر در مورد نحوه اندازه‌گیری سطح قند خون و پر کردن پرسش‌نامه دریافت کردند. علاوه‌براین، رضایت‌نامه کتبی آن‌ها برای شرکت در مطالعه نیز دریافت شد.
پرسش‌نامه
برای جمع‌آوری اطلاعات شخصی و بالینی بیماران از پرسش‌نامه‌ای حاوی 11 سؤال استفاده شد. این سؤالات در مورد موضوعات مختلفی مانند سن، جنس، شاخص توده بدنی، مدت ابتلا به دیابت، مصرف انسولین قبل از جراحی، دُز انسولین، سابقه فشار خون، عادات سیگار کشیدن، فشار متوسط شریانی (MAP)، برون‌ده قلبی و نوع جراحی قلب بود.
بررسی قند خون
سطح قند خون بیماران به محض بستری شدن در بخش مراقبتهای ویژه اندازه‌گیری شد. سه نوع نمونه در همه شرکت‌کنندگان تجزیهوتحلیل شد. نمونه اول شریانی بود که توسط پرستار طبق پروتکل بخش از خط شریانی جمع‌آوری و به آزمایشگاه ارسال شد. پرستار برای گرفتن نمونه گلوکز خون شریانی ابتدا 3 سی‌سی خون اضافی اولیه را از خط شریانی خارج کرده و دور انداخته و سپس با استفاده از دستگاه آنالایزر هیتاچی 707، 5 سی‌سی خون از خط شریانی برای ارزیابی در آزمایشگاه استخراج کرد. نمونه دوم یک قطره از همان نمونه شریانی بود که از خط شریانی گرفته شده و با گلوکومتر (برند Care Sens) اندازه‌گیری شد. نمونه سوم نمونه مویرگی بود که از بند آخر انگشت میانی و چهارم بیمار در مدت 2 دقیقه گرفته و با گلوکومتر اندازه‌گیری شد.
برای گرفتن نمونه مویرگی ابتدا محل مناسب را انتخاب کرده، با الکل ضدعفونی کردیم و اجازه داده شد تا خشک شود. سپس پوست با سوزن سوراخ شد (ارتفاع سوزن بین 0/85 تا 2/2 میلی‌متر). اولین قطره خون روی نوار چسب قرار داده و پوست با گاز تمیز شد. از فشار دادن ناحیه سوراخ‌شده برای استخراج خون خودداری شد. یک قطره از خون مویرگی موردنظر روی نوار گلوکومتر قرار داده شد. درنهایت در پایان جمع‌آوری، ناحیه سوراخ‌شده فشار داده شد تا خونریزی متوقف شود.
هیچ دارویی از طریق خط شریانی این بیماران که صرفاً برای نمونه‌گیری خون استفاده می‌شد، تجویز نمی‌شد. علاوه‌براین، طبق پروتکل، تمام داروها 12 ساعت قبل از عمل قطع شد.
برای تأیید صحت اندازه‌گیری، نتایج گلوکومتر از نمونه‌های شریانی و مویرگی با نمونه‌های آزمایشگاهی (شریانی) مقایسه شد. علاوه‌براین، پایایی دستگاه‌های گلوکومتر با اندازه‌گیری هم‌زمان نمونه‌های قند خون از هر 10 بیمار دیابتی با استفاده از دو دستگاه (CareSens و Easy Glucose) ارزیابی شد. نتایج مقایسه شدند و ضریب همبستگی 0/97 را نشان دادند که نشان‌دهنده قابلیت اطمینان قابل‌مقایسه بین دستگاه‌ها است.
تعداد نمونه‌ها
براساس مطالعه لانجارت و همکاران، حجم نمونه موردنیاز برای مقایسه سطح قند خون بین نمونه‌های شریانی و مویرگی با اطمینان 95 درصد و قدرت آماری 90 درصد تعیین شد. در این مطالعه میزان خطای 25/2 درصد برای روش مویرگی و 11/3 درصد برای روش شریانی گزارش شده است [20]. حجم نمونه 73 نفر با استفاده از فرمول نمونه‌گیری مشخص‌شده تعیین شد.
تجزیهوتحلیل آماری
تجزیهوتحلیل داده‌ها با استفاده از بسته نرم‌افزاری SPSS نسخه 21 انجام شد. برای ارزیابی میزان خطای روش‌های اندازه‌گیری قند خون، میانگین خطا و میانگین مطلق خطا محاسبه شد. آزمون تحلیل واریانس اندازه‌‌های تکراری آنووا برای مقایسه سطح قند خون در بین سه روش مورد استفاده قرار گرفت و پس از آن از آزمون بونفرونی برای مقایسه‌های زوجی استفاده شد. دقت، فراوانی و فواصل اطمینان با استفاده از فاصله اطمینان 95 درصد، با رعایت استانداردهای ISO تعیین شد که اختلاف تا 15 میلی‌گرم در دسی‌لیتر را برای سطوح قند خون زیر 75 میلی‌گرم در دسی‌لیتر و خطای زیر 20 درصد را برای سطوح قند خون 75 و بالای 75 میلی‌گرم در دسی‌لیتر قابل‌قبول می‌داند [19]. برای مقایسه فراوانی تخمین‌های صحیح بین دو روش از آزمون مک نمار استفاده شد. برای تخمین دقیق آزمایشگاهی براساس روش گلوکومتر شریانی و مویرگی، از مدل رگرسیون خطی استفاده شد. علاوه‌براین، یک نمودار بلند-آلتمن برای تصویرسازی میزان خطا و اهمیت ایجاد شد. سطح معنی‌داری برای تمام آزمون‌های انجام‌شده در این مطالعه 0/05>P تعیین شد.
یافته‌ها
همان‌طورکه در جدول شماره 1 نشان داده شده است، در مجموع 73 شرکت‌کننده در این مطالعه شرکت کردند. بیشتر شرکت‌کنندگان مرد (64/38)، دارای اضافه وزن (42/47) و غیرسیگاری (63/01) بودند.
علاوه‌براین، 57/53 درصد سابقه فشار خون بالا و 58/9 درصد برون‌ده قلبی بالای 40 درصد داشتند. بیشتر شرکت‌کنندگان تحت عمل جراحی بای‌پس عروق کرونر (CABG) قرار گرفته بودند (99/9) و هیچ‌یک قبل از عمل انسولین دریافت نکرده بودند. میانگین سنی شرکت‌کنندگان 8/26±60/34 سال با میانگین شاخص توده بدنی 3/92±26/37 کیلوگرم بر متر مربع بود. میانگین طول مدت دیابت 4/15±8/21 سال و میانگین فشار شریانی 11/4±74/4 میلی‌متر جیوه بود.
نرمال بودن توزیع داده‌ها با استفاده از آزمون شاپیرو ویلک ارزیابی شد که نشان داد تمام داده‌های به‌دست‌آمده از سه روش اندازه‌گیری قند خون، از توزیع نرمال پیروی می‌کنند (0/08=P).
مقایسه سطوح گلوکز شریانی آزمایشگاهی با گلوکومتری برای گلوکز خون شریانی و مویرگی شرکت‌کنندگان
همان‌طورکه در جدول شماره 2 نشان داده شده است، مقادیر متوسط سطوح گلوکز شریانی آزمایشگاهی، مقادیر گلوکومتر برای گلوکز خون شریانی و مقادیر گلوکومتر برای گلوکز خون مویرگی در شرکت‌کنندگان به‌ترتیب 69/11±213/88، 71/16±215/47 و 71/22±225/22 بود.
جدول شماره 2 مقادیر میانگین را برای سه روش اندازه‌گیری قند خون نشان می‌دهد که نشان‌دهنده تفاوت آماری معنی‌دار است (0/001>P). براساس آزمون بونفرونی، تفاوت معنی‌داری بین قند خون شریانی آزمایشگاهی و قند خون شریانی اندازه‌گیری‌شده توسط گلوکومتر وجود نداشت (0/99=P). بااین‌حال، تفاوت آماری معنی‌داری بین گلوکز خون شریانی آزمایشگاهی و گلوکز خون مویرگی مشاهده شد (0/001>P). علاوه‌براین، بین گلوکز خون شریانی اندازه‌گیری‌شده با گلوکومتر و قند خون مویرگی تفاوت معنی‌داری وجود داشت (0/001=P).
نتایج مطالعه نشان داد تفاوت مطلق در سطح قند خون بین روش شریانی آزمایشگاهی و روش گلوکومتر شریانی 13/16±11/12 بود. علاوه‌براین، تفاوت مطلق بین روش شریانی آزمایشگاهی و روش مویرگی 17/43±18/96 و تفاوت مطلق بین روش شریانی و مویرگی گلوکومتر 78/17±15/93 بود. در مقایسه با مقدار آزمون (0)، میانگین تفاوت مطلق بین سه روش ازنظر آماری معنی‌دار بود (0/001>P). باتوجه‌به نتایج آزمون تی تک‌نمونه‌ای، روش مویرگی تفاوت بیشتری با روش آزمایشگاهی در مقایسه با روش شریانی گلوکومتری نشان داد. حداکثر تفاوت مشاهده‌شده بین شریانی گلوکومتری و روش‌های آزمایشگاهی 54 میلی‌گرم در دسی‌لیتر بود، درحالی‌که حداکثر تفاوت بین روش مویرگی و روش آزمایشگاهی 72 میلی‌گرم در دسی‌لیتر بود.
جدول شماره 3 نشان می‌دهد که دقت روش گلوکومتر شریانی برای اندازه‌گیری قند خون 94/52 درصد با فاصله اطمینان 95 درصد از 87/50 تا 98/12 درصد است.
دقت روش مویرگی 89/04 درصد با فاصله اطمینان 95 درصد،80/39 تا 94/68 درصد می‌باشد. براساس آزمون مک نمار، تفاوت آماری معنی‌داری در دقت بین روش مویرگی (89/04 درصد) و روش شریانی گلوکومتری (94/52 درصد) وجود ندارد (0/344=P).
نتایج نشان داد که در مقایسه با روش آزمایشگاهی، روش شریانی در 38/4 درصد موارد تخمین پایینی و در 56/2 درصد موارد تخمین بالایی داشت که تنها 5/5 درصد مقادیر با نتایج آزمایشگاهی یکسان بود. ازسوی دیگر، روش مویرگی در 21/9 درصد موارد تخمین پایین و در 74 درصد موارد تخمین بالایی را نشان داد که تنها 4/1 درصد مقادیر دقیقاً با روش آزمایشگاهی مطابقت داشتند. بنابراین، هر دو روش تمایل به تخمین بیش از حد سطح گلوکز خون در مقایسه با روش آزمایشگاهی داشته و روش مویرگی تمایل بیشتری برای تخمین‌های بالاتر نشان می‌دهد.
همچنین نتایج نشان داد ضریب تطابق روش گلوکومتر شریانی با روش آزمایشگاهی 0/985 و ضریب تطابق روش مویرگی و آزمایشگاه 0/972 بود. ضریب توافق بین روش گلوکومتر شریانی و روش مویرگی 0/976 بود. با در نظر گرفتن مقدار موردانتظار ضریب توافق 0/8، ضرایب به‌دست‌آمده برای هر سه روش از نظر آماری تطابق معنی‌داری نشان دادند.
همان‌طورکه در تصویر شماره 1 نشان داده شده است، میانگین خطای شریانی گلوکومتر در اندازه‌گیری قند خون 1/59 میلی‌گرم در دسی‌لیتر است.
دیابت، شایع‌ترین بیماری سیستم غدد درون‌ریز و یک نگرانی جهانی می‌باشد [1, 2]. سازمان بین‌المللی دیابت 463 میلیون مورد را در سال 2019 در سراسر جهان گزارش کرده است و پیشبینی می‌کند تا سال 2030، به 578 میلیون و تا سال 2045 به 700 میلیون برسد [3]. در هر سال، 1/6 میلیون مرگ را به‌طور مستقیم به دیابت نسبت می‌دهند [4]. همچنین پیشبینی می‌شود در سال‌های آتی، ایران جزء کشورهایی باشد که در آن دیابت، بالاترین شیوع را دارد [5]، زیرا در هر سال، به‌طور متوسط 500 هزار نفر در کشور ما به دیابت مبتلا می‌شوند [6].
علاوه‌بر شیوع بالای این بیماری، دیابت اغلب باعث تغییرات قابل‌توجهی در عروق خونی می‌شود و آسیب‌پذیری بیماران را در برابر بیماری‌های مختلف قلبی‌عروقی افزایش می‌دهد [7, 8]. در حال حاضر جراحی قلب، یک روش متداول برای درمان این شرایط است [9, 10]. بیماران دیابتی اغلب تغییرات قابل‌توجهی در سطح قند خون خود تجربه می‌کنند. ناتوانی در حفظ تعادل قند خون پس از جراحی قلب می‌تواند به عوارض شدیدی منجر شود [11]. این عوارض شامل اختلالات همودینامیک، آریتمی‌های قلبی، تأخیر در بهبود زخم محل جراحی و عفونت‌ها و غیره است [12، 13].
جهت پیشگیری از عوارض ناشی از میزان نامتعادل قند خون، اندازه‌گیری و بررسی مرتب و منظم آن حیاتی می‌باشد [14]. نظارت بر سطح قند خون در بیماران دیابتی یک وظیفه روتین برای پرستاران است [15]. هرگونه اختلال در فرآیند نمونه‌برداری یا استفاده از روش‌های نامناسب می‌تواند به تفسیرهای نادرست و انتخاب درمان اشتباه منجر شود، مثل اشتباه در دُز انسولین یا سایر داروها. اهمیت این موضوع برای بیماران بستری در بخش‌های مراقبت ویژه به‌دلیل شرایط منحصر به فرد آن‌ها بیشتر می‌باشد. بنابراین پرستاران باید از روشی کاملاً مطمئن و دقیق استفاده کنند [16].
روش‌های گرفتن آزمایش قند خون معمولاً شامل گرفتن نمونه‌های شریانی، وریدی یا مویرگی است [17]. برای بیماران اغلب از سوندهای اختصاصی برای نمونه‌های شریانی و یا وریدی استفاده می‌شود، اما استفاده از آن‌ها می‌تواند تهاجمی و دردناک باشد. این موضوع ممکن است به عوارضی مانند هماتوم، عفونت، آسیب عصبی و آمبولی نیز منجر شود. روش‌های آزمایشگاهی اندازه‌گیری قند خون نه‌تنها زمان‌بر هستند، بلکه نتایج فوری نیز ارائه نمی‌دهند [18]، درحالی‌که روش مویرگی گلوکومتری سریع‌تر و کم‌هزینه‌تر از روش شریانی است، به‌طور معمول توسط پرستاران در بخش مراقبتهای ویژه استفاده نمی‌شود. دلیل این امر عدم اطمینان در مورد دقت آن، به‌ویژه در شرایط بحرانی است [13].
تحقیقات در این زمینه به یافته‌های متناقضی منجر شده است. به‌عنوان‌مثال، مطالعه‌ای که لی در چین در سال 2017 انجام داد، نشان داد که دقت تکنیک مویرگی مشابه روش شریانی است. این نتایج نشان می‌دهد که رویکرد مویرگی می‌تواند با موفقیت در این بیماران استفاده شود [19].
بااین‌حال، نتایج مطالعه جونجا در سال 2011 در هند نشان داد که استفاده از روش شریانی برای اندازه‌گیری قند خون در بیماران بخش مراقبتهای ویژه ارجحیت دارد، درحالی‌که روش مویرگی را می‌توان در دیگر بیماران استفاده کرد [13]. در تحقیقاتی که لانجارت در فرانسه در سال 2012 انجام داد، مشخص شد استفاده از گلوکومتر برای آزمایش نمونه‌های خون مویرگی در بخش‌های مراقبتهای ویژه نامناسب است و به‌طور بالقوه به عدم دقت در اندازه‌گیری گلوکز خون در این بیماران منجر می‌شود [20].
انجام این پژوهش می‌تواند به بررسی بیشتر دقت و کارایی روش‌های اندازه‌گیری قند خون کمک کند و از این طریق، مدیریت بهتری برای بیماران دیابتی در بخش مراقبتهای ویژه فراهم آورد. به‌ویژه در شرایط جراحی قلب که نوسانات قند خون می‌تواند تأثیرات جدی بر نتایج درمانی داشته باشد، دقت در اندازه‌گیری قند خون اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. همچنین باتوجه‌به تناقضات در مطالعات قبلی، این مطالعه در سال 1397 با هدف تعیین تفاوت دقت اندازه‌گیری قند خون بین روش مویرگی و روش شریانی در بیماران دیابتی تحت عمل جراحی قلب و بستری در بخش مراقبتهای ویژه انجام شد.
روش بررسی
طرح مطالعه
این مطالعه مقطعی بر روی بیماران تحت عمل جراحی قلب و بستری در بخش مراقبتهای ویژه بیمارستان تخصصی قلب و عروق در شمال ایران انجام شد. معیارهای ورود به مطالعه شامل افراد بالای 18 سال، تشخیص دیابت و جراحی قلب می‌باشد.
جمع‌آوری داده‌ها
گروه موردمطالعه شامل بیماران دیابتی تحت جراحی قلب از یک بیمارستان قلب شمال ایران است. 73 شرکت‌کننده با استفاده از روش نمونه‌گیری متوالی انتخاب شدند. به بیماران به‌طور کامل در مورد اهداف مطالعه توضیح داده شد. آن‌ها دستورالعمل‌های جامعی از پژوهشگر در مورد نحوه اندازه‌گیری سطح قند خون و پر کردن پرسش‌نامه دریافت کردند. علاوه‌براین، رضایت‌نامه کتبی آن‌ها برای شرکت در مطالعه نیز دریافت شد.
پرسش‌نامه
برای جمع‌آوری اطلاعات شخصی و بالینی بیماران از پرسش‌نامه‌ای حاوی 11 سؤال استفاده شد. این سؤالات در مورد موضوعات مختلفی مانند سن، جنس، شاخص توده بدنی، مدت ابتلا به دیابت، مصرف انسولین قبل از جراحی، دُز انسولین، سابقه فشار خون، عادات سیگار کشیدن، فشار متوسط شریانی (MAP)، برون‌ده قلبی و نوع جراحی قلب بود.
بررسی قند خون
سطح قند خون بیماران به محض بستری شدن در بخش مراقبتهای ویژه اندازه‌گیری شد. سه نوع نمونه در همه شرکت‌کنندگان تجزیهوتحلیل شد. نمونه اول شریانی بود که توسط پرستار طبق پروتکل بخش از خط شریانی جمع‌آوری و به آزمایشگاه ارسال شد. پرستار برای گرفتن نمونه گلوکز خون شریانی ابتدا 3 سی‌سی خون اضافی اولیه را از خط شریانی خارج کرده و دور انداخته و سپس با استفاده از دستگاه آنالایزر هیتاچی 707، 5 سی‌سی خون از خط شریانی برای ارزیابی در آزمایشگاه استخراج کرد. نمونه دوم یک قطره از همان نمونه شریانی بود که از خط شریانی گرفته شده و با گلوکومتر (برند Care Sens) اندازه‌گیری شد. نمونه سوم نمونه مویرگی بود که از بند آخر انگشت میانی و چهارم بیمار در مدت 2 دقیقه گرفته و با گلوکومتر اندازه‌گیری شد.
برای گرفتن نمونه مویرگی ابتدا محل مناسب را انتخاب کرده، با الکل ضدعفونی کردیم و اجازه داده شد تا خشک شود. سپس پوست با سوزن سوراخ شد (ارتفاع سوزن بین 0/85 تا 2/2 میلی‌متر). اولین قطره خون روی نوار چسب قرار داده و پوست با گاز تمیز شد. از فشار دادن ناحیه سوراخ‌شده برای استخراج خون خودداری شد. یک قطره از خون مویرگی موردنظر روی نوار گلوکومتر قرار داده شد. درنهایت در پایان جمع‌آوری، ناحیه سوراخ‌شده فشار داده شد تا خونریزی متوقف شود.
هیچ دارویی از طریق خط شریانی این بیماران که صرفاً برای نمونه‌گیری خون استفاده می‌شد، تجویز نمی‌شد. علاوه‌براین، طبق پروتکل، تمام داروها 12 ساعت قبل از عمل قطع شد.
برای تأیید صحت اندازه‌گیری، نتایج گلوکومتر از نمونه‌های شریانی و مویرگی با نمونه‌های آزمایشگاهی (شریانی) مقایسه شد. علاوه‌براین، پایایی دستگاه‌های گلوکومتر با اندازه‌گیری هم‌زمان نمونه‌های قند خون از هر 10 بیمار دیابتی با استفاده از دو دستگاه (CareSens و Easy Glucose) ارزیابی شد. نتایج مقایسه شدند و ضریب همبستگی 0/97 را نشان دادند که نشان‌دهنده قابلیت اطمینان قابل‌مقایسه بین دستگاه‌ها است.
تعداد نمونه‌ها
براساس مطالعه لانجارت و همکاران، حجم نمونه موردنیاز برای مقایسه سطح قند خون بین نمونه‌های شریانی و مویرگی با اطمینان 95 درصد و قدرت آماری 90 درصد تعیین شد. در این مطالعه میزان خطای 25/2 درصد برای روش مویرگی و 11/3 درصد برای روش شریانی گزارش شده است [20]. حجم نمونه 73 نفر با استفاده از فرمول نمونه‌گیری مشخص‌شده تعیین شد.
تجزیهوتحلیل آماری
تجزیهوتحلیل داده‌ها با استفاده از بسته نرم‌افزاری SPSS نسخه 21 انجام شد. برای ارزیابی میزان خطای روش‌های اندازه‌گیری قند خون، میانگین خطا و میانگین مطلق خطا محاسبه شد. آزمون تحلیل واریانس اندازه‌‌های تکراری آنووا برای مقایسه سطح قند خون در بین سه روش مورد استفاده قرار گرفت و پس از آن از آزمون بونفرونی برای مقایسه‌های زوجی استفاده شد. دقت، فراوانی و فواصل اطمینان با استفاده از فاصله اطمینان 95 درصد، با رعایت استانداردهای ISO تعیین شد که اختلاف تا 15 میلی‌گرم در دسی‌لیتر را برای سطوح قند خون زیر 75 میلی‌گرم در دسی‌لیتر و خطای زیر 20 درصد را برای سطوح قند خون 75 و بالای 75 میلی‌گرم در دسی‌لیتر قابل‌قبول می‌داند [19]. برای مقایسه فراوانی تخمین‌های صحیح بین دو روش از آزمون مک نمار استفاده شد. برای تخمین دقیق آزمایشگاهی براساس روش گلوکومتر شریانی و مویرگی، از مدل رگرسیون خطی استفاده شد. علاوه‌براین، یک نمودار بلند-آلتمن برای تصویرسازی میزان خطا و اهمیت ایجاد شد. سطح معنی‌داری برای تمام آزمون‌های انجام‌شده در این مطالعه 0/05>P تعیین شد.
یافته‌ها
همان‌طورکه در جدول شماره 1 نشان داده شده است، در مجموع 73 شرکت‌کننده در این مطالعه شرکت کردند. بیشتر شرکت‌کنندگان مرد (64/38)، دارای اضافه وزن (42/47) و غیرسیگاری (63/01) بودند.
علاوه‌براین، 57/53 درصد سابقه فشار خون بالا و 58/9 درصد برون‌ده قلبی بالای 40 درصد داشتند. بیشتر شرکت‌کنندگان تحت عمل جراحی بای‌پس عروق کرونر (CABG) قرار گرفته بودند (99/9) و هیچ‌یک قبل از عمل انسولین دریافت نکرده بودند. میانگین سنی شرکت‌کنندگان 8/26±60/34 سال با میانگین شاخص توده بدنی 3/92±26/37 کیلوگرم بر متر مربع بود. میانگین طول مدت دیابت 4/15±8/21 سال و میانگین فشار شریانی 11/4±74/4 میلی‌متر جیوه بود.
نرمال بودن توزیع داده‌ها با استفاده از آزمون شاپیرو ویلک ارزیابی شد که نشان داد تمام داده‌های به‌دست‌آمده از سه روش اندازه‌گیری قند خون، از توزیع نرمال پیروی می‌کنند (0/08=P).
مقایسه سطوح گلوکز شریانی آزمایشگاهی با گلوکومتری برای گلوکز خون شریانی و مویرگی شرکت‌کنندگان
همان‌طورکه در جدول شماره 2 نشان داده شده است، مقادیر متوسط سطوح گلوکز شریانی آزمایشگاهی، مقادیر گلوکومتر برای گلوکز خون شریانی و مقادیر گلوکومتر برای گلوکز خون مویرگی در شرکت‌کنندگان به‌ترتیب 69/11±213/88، 71/16±215/47 و 71/22±225/22 بود.
جدول شماره 2 مقادیر میانگین را برای سه روش اندازه‌گیری قند خون نشان می‌دهد که نشان‌دهنده تفاوت آماری معنی‌دار است (0/001>P). براساس آزمون بونفرونی، تفاوت معنی‌داری بین قند خون شریانی آزمایشگاهی و قند خون شریانی اندازه‌گیری‌شده توسط گلوکومتر وجود نداشت (0/99=P). بااین‌حال، تفاوت آماری معنی‌داری بین گلوکز خون شریانی آزمایشگاهی و گلوکز خون مویرگی مشاهده شد (0/001>P). علاوه‌براین، بین گلوکز خون شریانی اندازه‌گیری‌شده با گلوکومتر و قند خون مویرگی تفاوت معنی‌داری وجود داشت (0/001=P).
نتایج مطالعه نشان داد تفاوت مطلق در سطح قند خون بین روش شریانی آزمایشگاهی و روش گلوکومتر شریانی 13/16±11/12 بود. علاوه‌براین، تفاوت مطلق بین روش شریانی آزمایشگاهی و روش مویرگی 17/43±18/96 و تفاوت مطلق بین روش شریانی و مویرگی گلوکومتر 78/17±15/93 بود. در مقایسه با مقدار آزمون (0)، میانگین تفاوت مطلق بین سه روش ازنظر آماری معنی‌دار بود (0/001>P). باتوجه‌به نتایج آزمون تی تک‌نمونه‌ای، روش مویرگی تفاوت بیشتری با روش آزمایشگاهی در مقایسه با روش شریانی گلوکومتری نشان داد. حداکثر تفاوت مشاهده‌شده بین شریانی گلوکومتری و روش‌های آزمایشگاهی 54 میلی‌گرم در دسی‌لیتر بود، درحالی‌که حداکثر تفاوت بین روش مویرگی و روش آزمایشگاهی 72 میلی‌گرم در دسی‌لیتر بود.
جدول شماره 3 نشان می‌دهد که دقت روش گلوکومتر شریانی برای اندازه‌گیری قند خون 94/52 درصد با فاصله اطمینان 95 درصد از 87/50 تا 98/12 درصد است.
دقت روش مویرگی 89/04 درصد با فاصله اطمینان 95 درصد،80/39 تا 94/68 درصد می‌باشد. براساس آزمون مک نمار، تفاوت آماری معنی‌داری در دقت بین روش مویرگی (89/04 درصد) و روش شریانی گلوکومتری (94/52 درصد) وجود ندارد (0/344=P).
نتایج نشان داد که در مقایسه با روش آزمایشگاهی، روش شریانی در 38/4 درصد موارد تخمین پایینی و در 56/2 درصد موارد تخمین بالایی داشت که تنها 5/5 درصد مقادیر با نتایج آزمایشگاهی یکسان بود. ازسوی دیگر، روش مویرگی در 21/9 درصد موارد تخمین پایین و در 74 درصد موارد تخمین بالایی را نشان داد که تنها 4/1 درصد مقادیر دقیقاً با روش آزمایشگاهی مطابقت داشتند. بنابراین، هر دو روش تمایل به تخمین بیش از حد سطح گلوکز خون در مقایسه با روش آزمایشگاهی داشته و روش مویرگی تمایل بیشتری برای تخمین‌های بالاتر نشان می‌دهد.
همچنین نتایج نشان داد ضریب تطابق روش گلوکومتر شریانی با روش آزمایشگاهی 0/985 و ضریب تطابق روش مویرگی و آزمایشگاه 0/972 بود. ضریب توافق بین روش گلوکومتر شریانی و روش مویرگی 0/976 بود. با در نظر گرفتن مقدار موردانتظار ضریب توافق 0/8، ضرایب به‌دست‌آمده برای هر سه روش از نظر آماری تطابق معنی‌داری نشان دادند.
همان‌طورکه در تصویر شماره 1 نشان داده شده است، میانگین خطای شریانی گلوکومتر در اندازه‌گیری قند خون 1/59 میلی‌گرم در دسی‌لیتر است.
ازآنجایی‌که فاصله اطمینان 95 درصد خطای شریانی صفر را در بر می‌گیرد، خطای شریانی در مقایسه با روش آزمایشگاهی ازنظر آماری ناچیز می‌باشد (0/999=P).
همان‌طورکه در تصویر شماره 2 نشان داده شده است، میانگین خطای مویرگی 11/34 میلی‌گرم در دسی‌لیتر است.
همان‌طورکه در تصویر شماره 2 نشان داده شده است، میانگین خطای مویرگی 11/34 میلی‌گرم در دسی‌لیتر است.
باتوجه‌به اینکه خطوط فاصله اطمینان 95 درصد خطای صفر را دربر نمی‌گیرند، میزان خطای نمونه مویرگی در مقایسه با آزمایشگاه ازنظر آماری معنی‌دار است (0/001>P).
علاوه‌براین، همان‌طورکه در تصویر شماره 3 نشان داده شده است، یافته‌ها نشان می‌دهند که براساس خط رگرسیون خطی تخمین‌زده‌شده، افزایش 1 میلی‌گرم بر دسی‌لیتر در اندازه‌گیری گلوکز خون شریانی توسط گلوکومتر، معادل با افزایش 0/94 میلی‌گرم بر دسی‌لیتر در واحد گلوکز خون شریانی آزمایشگاهی است.
علاوه‌براین، همان‌طورکه در تصویر شماره 3 نشان داده شده است، یافته‌ها نشان می‌دهند که براساس خط رگرسیون خطی تخمین‌زده‌شده، افزایش 1 میلی‌گرم بر دسی‌لیتر در اندازه‌گیری گلوکز خون شریانی توسط گلوکومتر، معادل با افزایش 0/94 میلی‌گرم بر دسی‌لیتر در واحد گلوکز خون شریانی آزمایشگاهی است.
علاوه‌براین، براساس ضریب تعیین (R2)، توانایی پیشبینی اندازه‌گیری گلوکز خون شریانی توسط گلوکومتر در توافق با آزمایشگاه برابر با 0/94 درصد است.
همچنین همان‌طور که در تصویر شماره 4 نشان داده شده است، خط رگرسیون خطی تخمین‌زده‌شده نشان می‌دهد که به‌ازای هر 1 میلی‌گرم در دسی‌لیتر افزایش در اندازه‌گیری گلوکز خون مویرگی، 0/91 واحد قند خون آزمایشگاهی افزایش می‌یابد.
همچنین همان‌طور که در تصویر شماره 4 نشان داده شده است، خط رگرسیون خطی تخمین‌زده‌شده نشان می‌دهد که به‌ازای هر 1 میلی‌گرم در دسی‌لیتر افزایش در اندازه‌گیری گلوکز خون مویرگی، 0/91 واحد قند خون آزمایشگاهی افزایش می‌یابد.
براساس ضریب تعیین (R2)، دقت پیشبینی اندازه‌گیری قند خون مویرگی مطابق با آزمایشگاه برابر با 6/89 درصد است.
بحث
یافته‌های این مطالعه نشان داد روش شریانی با دقت 94/5 درصد نسبت به آزمایشگاه دقیق‌تر بود، درحالی‌که روش مویرگی 89 درصد دقت دارد. هر دو روش تمایل به تخمین بالاتر قند خون در مقایسه با آزمایشگاه داشتند اما روش شریانی انحراف کمتری را نشان داد. بنابراین روش شریانی برای اندازه‌گیری دقیق‌تر توصیه می‌شود، اما روش مویرگی برای نظارت روزانه مناسب است.
در مطالعه لانجارت و همکاران، میانگین تفاوت گلوکز خون بین روش گلوکومتر شریانی و آزمایشگاهی کوچک‌تر از آنچه ما مشاهده کردیم، بود [20]. دلایل این اختلاف را می‌توان به عوامل مختلفی ازجمله نوع گلوکومتر مورداستفاده، شرایط بالینی نمونه‌های موردمطالعه و زمان ارسال نمونه خون به آزمایشگاه نسبت داد. در تحقیقات لانجارت، اختلاف مطلق بین میانگین سطح گلوکز خون مویرگی تعیین‌شده با روش گلوکومتر و نمونه خون شریانی تجزیه‌وتحلیل‌شده در آزمایشگاه 16±22 میلی‌گرم در دسی‌لیتر بود. این تفاوت کمتر از یافته‌های مطالعه حاضر می‌باشد [20]. در تحقیقی که پترسن و همکاران انجام دادند، واریانس بین میانگین گلوکز خون مویرگی تعیین‌شده از طریق گلوکومتر و خون شریانی که در آزمایشگاه آنالیز شد، کمتر از تفاوت‌های مشاهده‌شده در مطالعه حاضر و تحقیقات لانجارت بود [20، 21]. برخلاف یافته‌های ما، دنگ و همکاران، تفاوت معنی‌داری در سطح گلوکز بین خون مویرگی و شریانی مشاهده کردند [22].
با گسترش دلایل بالقوه این ناسازگاری‌ها در مطالعات، توجه به نقش ویژگی‌های بیمار و روش‌های درمانی مهم است. در مطالعاتی که انسولین یا داروهای وازوپرسور دخیل هستند، سطوح گلوکز خون می‌تواند با سرعت بیشتری و به‌طور غیرقابل‌پیش‌بینی در نوسان باشد که به‌طور بالقوه دقت گلوکومترها را تحت تأثیر قرار می‌دهد [23, 24]. چنین درمان‌هایی ممکن است وضعیت همودینامیک بدن را تغییر دهد و بر جریان خون مویرگی و شریانی و درنتیجه بر توزیع گلوکز تأثیر بگذارد [25]. این موضوع می‌تواند توضیح دهد که چرا تفاوت بین اندازه‌گیری‌های گلوکومتر و نتایج آزمایشگاهی در مطالعاتی که این درمان‌ها وجود داشتند، همان‌طور که توسط لانجارت و پترسن مشاهده شد، در مقایسه با مطالعه حاضر که این متغیرها معرفی نشدند، کمتر بود. درنتیجه، اختلافات بین مطالعه حاضر و تحقیقات قبلی، مانند آنچه توسط لانجارت، پترسن، و دنگ انجام شده است، تأثیر عوامل متعدد ازجمله نوع گلوکومتر، رژیم‌های درمانی بیمار و شرایط بالینی را برجسته می‌کند که می‌تواند بر دقت اندازه‌گیری گلوکز خون تأثیر بگذارد. این یافته‌ها بر اهمیت در نظر گرفتن این متغیرها هنگام مقایسه نتایج مطالعات مختلف تأکید می‌کند و بر نیاز به تحقیقات بیشتر برای استاندارد کردن روش‌های پایش گلوکز، به‌ویژه در بخش‌های مراقبتهای ویژه که کنترل دقیق و به موقع گلوکز برای نتایج مطلوب بیمار ضروری است، تأکید می‌کند.
برخلاف مطالعه حاضر در تحقیقی که لی و همکاران انجام دادند، میانگین گلوکز خون مویرگی و خوانش گلوکومتر شریانی، برخلاف آنچه در مطالعه ما مشاهده شد، تفاوت آماری معنی‌داری نشان نداد [19]. این اختلاف را می‌توان به عوامل متعددی ازجمله استفاده از انواع مختلف گلوکومتر، حجم نمونه کوچک‌تر در تحقیقات لی و همکاران، ویژگی‌های بالینی شرکت‌کنندگان، زمان و نحوه رسیدگی به نمونه‌های خون و روش‌های آماری نسبت داد. حجم نمونه بزرگ‌تر در مطالعه حاضر احتمالاً بینش‌های دقیق‌تری را در مورد تنوع بین دو روش اندازه‌گیری ارائه می‌دهد و تفاوت‌هایی را برجسته می‌کند که در مطالعات کوچک‌تر مانند لی و همکاران مشهود نبود. این یافته‌ها بر اهمیت در نظر گرفتن حجم نمونه، نوع دستگاه و زمینه بالینی هنگام تفسیر مطالعات اندازه‌گیری قند خون تأکید می‌کند.
در تحقیقاتی که لانجارت و همکاران انجام دادند، مشخص شد دقت گلوکز خون شریانی و گلوکومتری مویرگی، طبق استانداردهای سازمان بین‌المللی استانداردسازی(ISO)، در مقایسه با مطالعه ما کمتر است. هر دو روش به دقت کمتر از 90 درصد دست یافتند [20]. اختلاف بین یافته‌های ما و یافته‌های آن‌ها را می‌توان به این واقعیت نسبت داد که در مطالعه لانجارت، برخی از شرکت‌کنندگان تحت درمان با انسولین و داروهای وازوپرسور بودند که در مطالعه ما چنین شرایطی وجود نداشت. درنتیجه، دقت پایین‌تر اندازه‌گیری گلوکز خون شریانی و گلوکومتری مویرگی در مطالعه لانجارت و همکاران در مقایسه با مطالعه حاضر احتمالاً می‌تواند به چندین عامل کلیدی نسبت داده شود؛ این‌ها شامل تفاوت در وضعیت سلامت شرکت‌کنندگان (همه شرکت‌کنندگان در مطالعه حاضر مبتلا به دیابت هستند)، تغییرات در شرایط بالینی و درمان، تفاوت‌های احتمالی در انواع گلوکومترهای مورداستفاده و تفاوت در طراحی مطالعه و روش‌های تجزیهوتحلیل آماری است. این واقعیت که همه شرکت‌کنندگان در مطالعه حاضر دیابت داشتند، درحالی که مطالعه لانجارت این‌گونه نبود، ممکن است عامل مهمی در توضیح تفاوت در دقت اندازه‌گیری باشد. این امر اهمیت در نظر گرفتن ویژگی‌های بیمار، شرایط بالینی و انتخاب دستگاه را هنگام تفسیر دقت اندازه‌گیری‌های گلوکز خون در مطالعات مختلف نشان می‌دهد.
در مطالعه لانجارت و همکاران، میزان تخمین بیش از حد و کمتر از حد قند خون شریانی هندسی در مقایسه با قند خون آزمایشگاهی و همچنین مویرگی نسبت به قند خون آزمایشگاهی، کمتر از مطالعه حاضر بود [20]. این تفاوت را می‌توان به تغییرات در انواع شرکت‌کنندگان و شرایط بالینی آن‌ها بین دو مطالعه نسبت داد. همه شرکت‌کنندگان در مطالعه ما دیابت داشتند، درحالی‌که همه شرکت‌کنندگان در مطالعه لانجارت دیابتی نبودند.
در تحقیقی که مازر و همکاران انجام دادند، مشابه مطالعه لانجارت و مطالعه حاضر، ضریب تطابق بین روش مویرگی و آزمایشگاه و همچنین روش شریانی گلوکومتری و آزمایشگاهی، هر دو نزدیک به 1 بود. علاوه‌براین، آن‌ها ارتباط قوی با روش آزمایشگاهی نشان دادند [26]. درنتیجه، مطالعه مازر و همکاران، یافته‌های مطالعه حاضر را تقویت می‌کند و نشان می‌دهد که همبستگی قوی بین گلوکومتری مویرگی و شریانی با نتایج آزمایشگاهی وجود دارد، درحالی‌که هر دو روش برای تعیین سطح گلوکز خون نسبتاً قابل‌اعتماد هستند، تفاوت‌های مشاهده‌شده نیاز به تحقیقات بیشتر را برجسته می‌کند. بررسی اینکه چگونه شرایط بالینی مختلف، جمعیت بیماران و انواع گلوکومترها بر دقت این روش‌ها تأثیر می‌گذارند، مهم است. ادامه تحقیقات به اصلاح تکنیک‌های پایش گلوکز کمک می‌کند و اطمینان حاصل می‌کند که دقیق‌ترین، غیرتهاجمی‌ترین و قابل‌اعتمادترین روش‌ها در محیط‌های بالینی مختلف استفاده می‌شوند و درنهایت مراقبت بیمار را بهبود می‌بخشند.
نتیجه‌گیری
یافته‌های پژوهش ما نشان می‌دهد که هر دو روش گلوکومتر مویرگی و شریانی برای ارزیابی سطح گلوکز خون قابل‌استفاده هستند. بااین‌حال، روش شریانی دقت و قابلیت اطمینان بالاتری را نشان می‌دهد و به همین دلیل برای اندازه‌گیری‌های دقیق و حیاتی گلوکز ترجیح داده می‌شود. این ارجحیت به‌ویژه در محیط‌های بالینی که نظارت دقیق بر گلوکز خون برای مدیریت و تصمیم‌گیری‌های درمانی مؤثر ضروری است، اهمیت دارد. دقت بالاتر روش شریانی ناشی از توانایی آن در بازتاب سطح واقعی گلوکز خون فیزیولوژیکی است که اختلافات احتمالی را به حداقل می‌رساند و داده‌های قابل‌اطمینان‌تری را به متخصصان بهداشت ارائه می‌دهد. بنابراین، درحالی‌که روش مویرگی گلوکومتری به‌طور آسان‌تری نتایج را فراهم می‌کند و برای نظارت روزمره مناسب است، روش شریانی برای موقعیت‌هایی که نیاز به دقت بالایی دارند توصیه می‌شود. این نتیجه‌گیری، اهمیت انتخاب روش گلوکومتر مناسب براساس زمینه بالینی خاص و نیاز به دقت در ارزیابی گلوکز خون را برجسته می‌کند.
ازآنجایی‌که نمونه‌ها ممکن است در معرض استفاده از داروهای وازوپرسور در اتاق عمل قرار گرفته باشند، محدودیت این مطالعه عدم کنترل بر تجویز داروهای وازوپرسور بود. همچنین این مطالعه تأثیر انسولین قبل از عمل جراحی را بر دقت گلوکز خون بررسی نکرد. بهتر است پژوهش‌های بعدی این عامل را نیز در نظر بگیرند. علاوه‌براین، مقایسه دقت نمونه‌های مویرگی و شریانی با سطح گلوکز وریدی در مطالعات دیگر توصیه می‌شود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
توضیحات کامل درباره روند انجام مطالعه و نمونه‌گیری به شرکت‌کنندگان ارائه شده و رضایت کتبی از نمونه‌ها برای شرکت کردن در پژوهش دریافت گردید. نمونه خون لازم، به همان میزان ذکرشده در بخش مواد و روش‌ها دریافت شد و لازم به استفاده از میزان اضافه‌تری از خون نبود. بنابراین، هیچ‌گونه ضرری برای شرکت‌کنندگان وجود نداشت. به‌طور مستقیم هیچ‌گونه سودی نیز برای شرکت‌کنندگان دیده نشد. این پژوهش بعد از دریافت کد اخلاق IR.GUMS.REC.1398.087از کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی گیلان انجام شد.
حامی مالی
این مقاله برگرفته از پایان‌نامه سولماز موسوی، گروه پرستاری داخلی جراحی دانشگاه علوم پزشکی گیلان است و با حمایت معاونت تحقیقات دانشگاه علوم پزشکی گیلان انجام شد.
مشارکت نویسندگان
مفهوم‌سازی، تحقیق و بررسی: سولماز موسوی؛ منابع و نگارش پیش‌نویس: تارا علیزاده؛ ویراستاری و نهایی‌سازی نوشته: پویان قربانی واجارگاه؛ روش‌شناسی و تحلیل آماری: احسان کاظم نژاد لیلی؛ نظارت و مدیریت پروژه: زهرا مجد تیموری و نازیلا جوادی پاشاکی.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
محققین از دانشگاه علوم پزشکی گیلان برای کمک به پیشبرد این پژوهش قدردانی می‌کنند.
بحث
یافته‌های این مطالعه نشان داد روش شریانی با دقت 94/5 درصد نسبت به آزمایشگاه دقیق‌تر بود، درحالی‌که روش مویرگی 89 درصد دقت دارد. هر دو روش تمایل به تخمین بالاتر قند خون در مقایسه با آزمایشگاه داشتند اما روش شریانی انحراف کمتری را نشان داد. بنابراین روش شریانی برای اندازه‌گیری دقیق‌تر توصیه می‌شود، اما روش مویرگی برای نظارت روزانه مناسب است.
در مطالعه لانجارت و همکاران، میانگین تفاوت گلوکز خون بین روش گلوکومتر شریانی و آزمایشگاهی کوچک‌تر از آنچه ما مشاهده کردیم، بود [20]. دلایل این اختلاف را می‌توان به عوامل مختلفی ازجمله نوع گلوکومتر مورداستفاده، شرایط بالینی نمونه‌های موردمطالعه و زمان ارسال نمونه خون به آزمایشگاه نسبت داد. در تحقیقات لانجارت، اختلاف مطلق بین میانگین سطح گلوکز خون مویرگی تعیین‌شده با روش گلوکومتر و نمونه خون شریانی تجزیه‌وتحلیل‌شده در آزمایشگاه 16±22 میلی‌گرم در دسی‌لیتر بود. این تفاوت کمتر از یافته‌های مطالعه حاضر می‌باشد [20]. در تحقیقی که پترسن و همکاران انجام دادند، واریانس بین میانگین گلوکز خون مویرگی تعیین‌شده از طریق گلوکومتر و خون شریانی که در آزمایشگاه آنالیز شد، کمتر از تفاوت‌های مشاهده‌شده در مطالعه حاضر و تحقیقات لانجارت بود [20، 21]. برخلاف یافته‌های ما، دنگ و همکاران، تفاوت معنی‌داری در سطح گلوکز بین خون مویرگی و شریانی مشاهده کردند [22].
با گسترش دلایل بالقوه این ناسازگاری‌ها در مطالعات، توجه به نقش ویژگی‌های بیمار و روش‌های درمانی مهم است. در مطالعاتی که انسولین یا داروهای وازوپرسور دخیل هستند، سطوح گلوکز خون می‌تواند با سرعت بیشتری و به‌طور غیرقابل‌پیش‌بینی در نوسان باشد که به‌طور بالقوه دقت گلوکومترها را تحت تأثیر قرار می‌دهد [23, 24]. چنین درمان‌هایی ممکن است وضعیت همودینامیک بدن را تغییر دهد و بر جریان خون مویرگی و شریانی و درنتیجه بر توزیع گلوکز تأثیر بگذارد [25]. این موضوع می‌تواند توضیح دهد که چرا تفاوت بین اندازه‌گیری‌های گلوکومتر و نتایج آزمایشگاهی در مطالعاتی که این درمان‌ها وجود داشتند، همان‌طور که توسط لانجارت و پترسن مشاهده شد، در مقایسه با مطالعه حاضر که این متغیرها معرفی نشدند، کمتر بود. درنتیجه، اختلافات بین مطالعه حاضر و تحقیقات قبلی، مانند آنچه توسط لانجارت، پترسن، و دنگ انجام شده است، تأثیر عوامل متعدد ازجمله نوع گلوکومتر، رژیم‌های درمانی بیمار و شرایط بالینی را برجسته می‌کند که می‌تواند بر دقت اندازه‌گیری گلوکز خون تأثیر بگذارد. این یافته‌ها بر اهمیت در نظر گرفتن این متغیرها هنگام مقایسه نتایج مطالعات مختلف تأکید می‌کند و بر نیاز به تحقیقات بیشتر برای استاندارد کردن روش‌های پایش گلوکز، به‌ویژه در بخش‌های مراقبتهای ویژه که کنترل دقیق و به موقع گلوکز برای نتایج مطلوب بیمار ضروری است، تأکید می‌کند.
برخلاف مطالعه حاضر در تحقیقی که لی و همکاران انجام دادند، میانگین گلوکز خون مویرگی و خوانش گلوکومتر شریانی، برخلاف آنچه در مطالعه ما مشاهده شد، تفاوت آماری معنی‌داری نشان نداد [19]. این اختلاف را می‌توان به عوامل متعددی ازجمله استفاده از انواع مختلف گلوکومتر، حجم نمونه کوچک‌تر در تحقیقات لی و همکاران، ویژگی‌های بالینی شرکت‌کنندگان، زمان و نحوه رسیدگی به نمونه‌های خون و روش‌های آماری نسبت داد. حجم نمونه بزرگ‌تر در مطالعه حاضر احتمالاً بینش‌های دقیق‌تری را در مورد تنوع بین دو روش اندازه‌گیری ارائه می‌دهد و تفاوت‌هایی را برجسته می‌کند که در مطالعات کوچک‌تر مانند لی و همکاران مشهود نبود. این یافته‌ها بر اهمیت در نظر گرفتن حجم نمونه، نوع دستگاه و زمینه بالینی هنگام تفسیر مطالعات اندازه‌گیری قند خون تأکید می‌کند.
در تحقیقاتی که لانجارت و همکاران انجام دادند، مشخص شد دقت گلوکز خون شریانی و گلوکومتری مویرگی، طبق استانداردهای سازمان بین‌المللی استانداردسازی(ISO)، در مقایسه با مطالعه ما کمتر است. هر دو روش به دقت کمتر از 90 درصد دست یافتند [20]. اختلاف بین یافته‌های ما و یافته‌های آن‌ها را می‌توان به این واقعیت نسبت داد که در مطالعه لانجارت، برخی از شرکت‌کنندگان تحت درمان با انسولین و داروهای وازوپرسور بودند که در مطالعه ما چنین شرایطی وجود نداشت. درنتیجه، دقت پایین‌تر اندازه‌گیری گلوکز خون شریانی و گلوکومتری مویرگی در مطالعه لانجارت و همکاران در مقایسه با مطالعه حاضر احتمالاً می‌تواند به چندین عامل کلیدی نسبت داده شود؛ این‌ها شامل تفاوت در وضعیت سلامت شرکت‌کنندگان (همه شرکت‌کنندگان در مطالعه حاضر مبتلا به دیابت هستند)، تغییرات در شرایط بالینی و درمان، تفاوت‌های احتمالی در انواع گلوکومترهای مورداستفاده و تفاوت در طراحی مطالعه و روش‌های تجزیهوتحلیل آماری است. این واقعیت که همه شرکت‌کنندگان در مطالعه حاضر دیابت داشتند، درحالی که مطالعه لانجارت این‌گونه نبود، ممکن است عامل مهمی در توضیح تفاوت در دقت اندازه‌گیری باشد. این امر اهمیت در نظر گرفتن ویژگی‌های بیمار، شرایط بالینی و انتخاب دستگاه را هنگام تفسیر دقت اندازه‌گیری‌های گلوکز خون در مطالعات مختلف نشان می‌دهد.
در مطالعه لانجارت و همکاران، میزان تخمین بیش از حد و کمتر از حد قند خون شریانی هندسی در مقایسه با قند خون آزمایشگاهی و همچنین مویرگی نسبت به قند خون آزمایشگاهی، کمتر از مطالعه حاضر بود [20]. این تفاوت را می‌توان به تغییرات در انواع شرکت‌کنندگان و شرایط بالینی آن‌ها بین دو مطالعه نسبت داد. همه شرکت‌کنندگان در مطالعه ما دیابت داشتند، درحالی‌که همه شرکت‌کنندگان در مطالعه لانجارت دیابتی نبودند.
در تحقیقی که مازر و همکاران انجام دادند، مشابه مطالعه لانجارت و مطالعه حاضر، ضریب تطابق بین روش مویرگی و آزمایشگاه و همچنین روش شریانی گلوکومتری و آزمایشگاهی، هر دو نزدیک به 1 بود. علاوه‌براین، آن‌ها ارتباط قوی با روش آزمایشگاهی نشان دادند [26]. درنتیجه، مطالعه مازر و همکاران، یافته‌های مطالعه حاضر را تقویت می‌کند و نشان می‌دهد که همبستگی قوی بین گلوکومتری مویرگی و شریانی با نتایج آزمایشگاهی وجود دارد، درحالی‌که هر دو روش برای تعیین سطح گلوکز خون نسبتاً قابل‌اعتماد هستند، تفاوت‌های مشاهده‌شده نیاز به تحقیقات بیشتر را برجسته می‌کند. بررسی اینکه چگونه شرایط بالینی مختلف، جمعیت بیماران و انواع گلوکومترها بر دقت این روش‌ها تأثیر می‌گذارند، مهم است. ادامه تحقیقات به اصلاح تکنیک‌های پایش گلوکز کمک می‌کند و اطمینان حاصل می‌کند که دقیق‌ترین، غیرتهاجمی‌ترین و قابل‌اعتمادترین روش‌ها در محیط‌های بالینی مختلف استفاده می‌شوند و درنهایت مراقبت بیمار را بهبود می‌بخشند.
نتیجه‌گیری
یافته‌های پژوهش ما نشان می‌دهد که هر دو روش گلوکومتر مویرگی و شریانی برای ارزیابی سطح گلوکز خون قابل‌استفاده هستند. بااین‌حال، روش شریانی دقت و قابلیت اطمینان بالاتری را نشان می‌دهد و به همین دلیل برای اندازه‌گیری‌های دقیق و حیاتی گلوکز ترجیح داده می‌شود. این ارجحیت به‌ویژه در محیط‌های بالینی که نظارت دقیق بر گلوکز خون برای مدیریت و تصمیم‌گیری‌های درمانی مؤثر ضروری است، اهمیت دارد. دقت بالاتر روش شریانی ناشی از توانایی آن در بازتاب سطح واقعی گلوکز خون فیزیولوژیکی است که اختلافات احتمالی را به حداقل می‌رساند و داده‌های قابل‌اطمینان‌تری را به متخصصان بهداشت ارائه می‌دهد. بنابراین، درحالی‌که روش مویرگی گلوکومتری به‌طور آسان‌تری نتایج را فراهم می‌کند و برای نظارت روزمره مناسب است، روش شریانی برای موقعیت‌هایی که نیاز به دقت بالایی دارند توصیه می‌شود. این نتیجه‌گیری، اهمیت انتخاب روش گلوکومتر مناسب براساس زمینه بالینی خاص و نیاز به دقت در ارزیابی گلوکز خون را برجسته می‌کند.
ازآنجایی‌که نمونه‌ها ممکن است در معرض استفاده از داروهای وازوپرسور در اتاق عمل قرار گرفته باشند، محدودیت این مطالعه عدم کنترل بر تجویز داروهای وازوپرسور بود. همچنین این مطالعه تأثیر انسولین قبل از عمل جراحی را بر دقت گلوکز خون بررسی نکرد. بهتر است پژوهش‌های بعدی این عامل را نیز در نظر بگیرند. علاوه‌براین، مقایسه دقت نمونه‌های مویرگی و شریانی با سطح گلوکز وریدی در مطالعات دیگر توصیه می‌شود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
توضیحات کامل درباره روند انجام مطالعه و نمونه‌گیری به شرکت‌کنندگان ارائه شده و رضایت کتبی از نمونه‌ها برای شرکت کردن در پژوهش دریافت گردید. نمونه خون لازم، به همان میزان ذکرشده در بخش مواد و روش‌ها دریافت شد و لازم به استفاده از میزان اضافه‌تری از خون نبود. بنابراین، هیچ‌گونه ضرری برای شرکت‌کنندگان وجود نداشت. به‌طور مستقیم هیچ‌گونه سودی نیز برای شرکت‌کنندگان دیده نشد. این پژوهش بعد از دریافت کد اخلاق IR.GUMS.REC.1398.087از کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی گیلان انجام شد.
حامی مالی
این مقاله برگرفته از پایان‌نامه سولماز موسوی، گروه پرستاری داخلی جراحی دانشگاه علوم پزشکی گیلان است و با حمایت معاونت تحقیقات دانشگاه علوم پزشکی گیلان انجام شد.
مشارکت نویسندگان
مفهوم‌سازی، تحقیق و بررسی: سولماز موسوی؛ منابع و نگارش پیش‌نویس: تارا علیزاده؛ ویراستاری و نهایی‌سازی نوشته: پویان قربانی واجارگاه؛ روش‌شناسی و تحلیل آماری: احسان کاظم نژاد لیلی؛ نظارت و مدیریت پروژه: زهرا مجد تیموری و نازیلا جوادی پاشاکی.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
محققین از دانشگاه علوم پزشکی گیلان برای کمک به پیشبرد این پژوهش قدردانی می‌کنند.
References
1.Moghaddasi H, Rabiei R, Rahimi F, Ayani S. Deliberating blood glucose control of diabetic patients using insulin therapy decision support systems. J Sabzevar Univ Med Sci. 2016; 22(Special Issue):1180-91. [Link]
2.Mukhtar Y, Galalain A, Yunusa U. A modern overview on diabetes mellitus: A chronic endocrine disorder. Eur J Biol. 2020; 5(2):1-14. [DOI:10.47672/ejb.409]
3.Saeedi P, Petersohn I, Salpea P, Malanda B, Karuranga S, Unwin N, et al. Global and regional diabetes prevalence estimates for 2019 and projections for 2030 and 2045: Results from the International Diabetes Federation Diabetes Atlas, 9th edition. Diabetes Res Clin Pract. 2019; 157:107843. [DOI:10.1016/j.diabres.2019.107843] [PMID]
4.Mania K, Kambiz S, Zabol I. [Prevalence of type II diabetes after pregnancy in women with a history of gestational diabetes: A systematic review and meta-analysis (Persian)]. Prevalence. 2020; 8(3):1-10. [Link]
5.Alijani M, Siavash M, Abazari P. Describing the process and outcome of diabetes self-management education and support in comprehensive health service centers and diabetes clinics in isfahan province. Iran J Diabetes Lipid Disord. 2023; 23(5):282-96. [Link]
6.Abbasian M, Delvarianzadeh M. [Investigation of complications of diabetes in patients referred to the diabetes clinic in Shahrood City (Persian)]. J Knowl Health Basic Med Sci. 2013; 2(4):16-20. [Link]
7.Petrie JR, Guzik TJ, Touyz RM. Diabetes, hypertension, and cardiovascular disease: Clinical insights and vascular mechanisms. Can J Cardiol. 2018; 34(5):575-84. [DOI:10.1016/j.cjca.2017.12.005] [PMID] [PMCID]
8.Zanjani F, Mohammad Khan Kermanshahi S, Gholami Fesharaki M. [The effect of health promotion support program on quality of life in patients with type 2 diabetes (Persian)]. Qom Univ Med Sci J. 2021; 15(4):296-305. [DOI:10.32598/qums.15.4.296]
9.Rezai Asl H, Mazhari MS, Pishgooi SAH, Alhani F. [The effectiveness of “family-centered empowerment model” on the treatment adherence of patients with type II diabetes and heart disorder admitted to AJA Hospitals, during year 2015 (Persian)]. Mil Caring Sci. 2017; 4(1):58-69. [DOI:10.29252/mcs.4.1.58]
10.Rouhi BL, Paryad E, Kazemnezhad LE, Bouraki S, Sadeghi MA, Nasiri SN. [Study status of care adherence and its related factors in patients undergoing coronary artery bypass surgery (Persian)]. J Holistic Nurs Midwifery. 2015; 77. [Link]
11.Lazar HL, McDonnell M, Chipkin SR, Furnary AP, Engelman RM, Sadhu AR, et al. The society of thoracic surgeons practice guideline series: Blood glucose management during adult cardiac surgery. Ann Thorac Surg. 2009; 87(2):663-9. [DOI:10.1016/j.athoracsur.2008.11.011] [PMID]
12.Carson JL, Scholz PM, Chen AY, Peterson ED, Gold J, Schneider SH. Diabetes mellitus increases short-term mortality and morbidity in patients undergoing coronary artery bypass graft surgery. J Am Coll Cardiol. 2002; 40(3):418-23. [DOI:10.1016/S0735-1097(02)01969-1] [PMID]
13.Juneja D, Pandey R, Singh O. Comparison between arterial and capillary blood glucose monitoring in patients with shock. Eur J Intern Med. 2011; 22(3):241-4. [DOI:10.1016/j.ejim.2011.01.004] [PMID]
14.Asif M. The prevention and control the type-2 diabetes by changing lifestyle and dietary pattern. J Educ Health Promot. 2014; 3:1. [DOI:10.4103/2277-9531.127541] [PMID] [PMCID]
15.Alotaibi A, Gholizadeh L, Al-Ganmi AHA, Perry L. Factors influencing nurses' knowledge acquisition of diabetes care and its management: A qualitative study. J Clin Nurs. 2018; 27(23-24):4340-52. [DOI:10.1111/jocn.14544] [PMID]
16.Sajjadi M, Bijari H, Soltani M, Kianmehr M. Comparison of glucometry and venous blood sugar results in diabetic patients undergoing open heart surgery with hemodynamic instability. Intern Med Today. 2017; 23(1):1-5. [DOI:10.18869/acadpub.hms.23.1.1]
17.Mathew TK, Zubair M, Tadi P. Blood glucose monitoring. Treasure Island: StatPearls; 2023. [Link]
18.Salinas PD, Mendez CE. Glucose management technologies for the critically Ill. J Diabetes Sci Technol. 2019; 13(4):682-90. [DOI:10.1177/1932296818822838] [PMID] [PMCID]
19.Li X, Ma Y, Chen T, Tang J, Ma X. Bedside blood glucose monitoring in critically Ill patients: Comparison between arterial and capillary glucose. Am J Med Sci. 2017; 354(5):458-61. [DOI:10.1016/j.amjms.2017.05.005] [PMID]
20.Lonjaret L, Claverie V, Berard E, Riu-Poulenc B, Geeraerts T, Genestal M, et al. Relative accuracy of arterial and capillary glucose meter measurements in critically ill patients. Diabetes Metab. 2012; 38(3):230-5. [DOI:10.1016/j.diabet.2011.12.003] [PMID]
21.Petersen JR, Graves DF, Tacker DH, Okorodudu AO, Mohammad AA, Cardenas VJ Jr. Comparison of POCT and central laboratory blood glucose results using arterial, capillary, and venous samples from MICU patients on a tight glycemic protocol. Clin Chim Acta. 2008; 396(1-2):10-3. [DOI:10.1016/j.cca.2008.06.010] [PMID]
22.Deng T, Liu M, Pan L, Jiang K, Li Y. A comparison of arterial blood glucose and peripheral blood glucose levels in critically ill patients: Measurements using the arterial blood gas analyzer and the rapid glucose meter. Ann Palliat Med. 2021; 10(3):3179-84. [DOI:10.21037/apm-21-354] [PMID]
23.Hoedemaekers CW, Klein Gunnewiek JM, Van der Hoeven JG. Point-of-care glucose measurement systems should be used with great caution in critically ill intensive care unit patients. Crit Care Med. 2010; 38(1):339. [DOI:10.1097/CCM.0b013e3181c0da87] [PMID]
24.Khoury N, McGill JB. Reduction in insulin sensitivity following administration of the clinically used low-dose pressor, norepinephrine. Diabetes Metab Res Rev. 2011; 27(6):604-8. [DOI:10.1002/dmrr.1212] [PMID] [PMCID]
25.Ellis MF, Benjamin K, Cornell M, Decker K, Farrell D, McGugan L, et al. Suitability of capillary blood glucose analysis in patients receiving vasopressors. Am J Crit Care. 2013; 22(5):423-9. [DOI:10.4037/ajcc2013692] [PMID] [PMCID]
26.Maser RE, Butler MA, DeCherney GS. Use of arterial blood with bedside glucose reflectance meters in an intensive care unit: Are they accurate? Crit Care Med. 1994; 22(4):595-9. [DOI:10.1097/00003246-199404000-00014] [PMID]
1.Moghaddasi H, Rabiei R, Rahimi F, Ayani S. Deliberating blood glucose control of diabetic patients using insulin therapy decision support systems. J Sabzevar Univ Med Sci. 2016; 22(Special Issue):1180-91. [Link]
2.Mukhtar Y, Galalain A, Yunusa U. A modern overview on diabetes mellitus: A chronic endocrine disorder. Eur J Biol. 2020; 5(2):1-14. [DOI:10.47672/ejb.409]
3.Saeedi P, Petersohn I, Salpea P, Malanda B, Karuranga S, Unwin N, et al. Global and regional diabetes prevalence estimates for 2019 and projections for 2030 and 2045: Results from the International Diabetes Federation Diabetes Atlas, 9th edition. Diabetes Res Clin Pract. 2019; 157:107843. [DOI:10.1016/j.diabres.2019.107843] [PMID]
4.Mania K, Kambiz S, Zabol I. [Prevalence of type II diabetes after pregnancy in women with a history of gestational diabetes: A systematic review and meta-analysis (Persian)]. Prevalence. 2020; 8(3):1-10. [Link]
5.Alijani M, Siavash M, Abazari P. Describing the process and outcome of diabetes self-management education and support in comprehensive health service centers and diabetes clinics in isfahan province. Iran J Diabetes Lipid Disord. 2023; 23(5):282-96. [Link]
6.Abbasian M, Delvarianzadeh M. [Investigation of complications of diabetes in patients referred to the diabetes clinic in Shahrood City (Persian)]. J Knowl Health Basic Med Sci. 2013; 2(4):16-20. [Link]
7.Petrie JR, Guzik TJ, Touyz RM. Diabetes, hypertension, and cardiovascular disease: Clinical insights and vascular mechanisms. Can J Cardiol. 2018; 34(5):575-84. [DOI:10.1016/j.cjca.2017.12.005] [PMID] [PMCID]
8.Zanjani F, Mohammad Khan Kermanshahi S, Gholami Fesharaki M. [The effect of health promotion support program on quality of life in patients with type 2 diabetes (Persian)]. Qom Univ Med Sci J. 2021; 15(4):296-305. [DOI:10.32598/qums.15.4.296]
9.Rezai Asl H, Mazhari MS, Pishgooi SAH, Alhani F. [The effectiveness of “family-centered empowerment model” on the treatment adherence of patients with type II diabetes and heart disorder admitted to AJA Hospitals, during year 2015 (Persian)]. Mil Caring Sci. 2017; 4(1):58-69. [DOI:10.29252/mcs.4.1.58]
10.Rouhi BL, Paryad E, Kazemnezhad LE, Bouraki S, Sadeghi MA, Nasiri SN. [Study status of care adherence and its related factors in patients undergoing coronary artery bypass surgery (Persian)]. J Holistic Nurs Midwifery. 2015; 77. [Link]
11.Lazar HL, McDonnell M, Chipkin SR, Furnary AP, Engelman RM, Sadhu AR, et al. The society of thoracic surgeons practice guideline series: Blood glucose management during adult cardiac surgery. Ann Thorac Surg. 2009; 87(2):663-9. [DOI:10.1016/j.athoracsur.2008.11.011] [PMID]
12.Carson JL, Scholz PM, Chen AY, Peterson ED, Gold J, Schneider SH. Diabetes mellitus increases short-term mortality and morbidity in patients undergoing coronary artery bypass graft surgery. J Am Coll Cardiol. 2002; 40(3):418-23. [DOI:10.1016/S0735-1097(02)01969-1] [PMID]
13.Juneja D, Pandey R, Singh O. Comparison between arterial and capillary blood glucose monitoring in patients with shock. Eur J Intern Med. 2011; 22(3):241-4. [DOI:10.1016/j.ejim.2011.01.004] [PMID]
14.Asif M. The prevention and control the type-2 diabetes by changing lifestyle and dietary pattern. J Educ Health Promot. 2014; 3:1. [DOI:10.4103/2277-9531.127541] [PMID] [PMCID]
15.Alotaibi A, Gholizadeh L, Al-Ganmi AHA, Perry L. Factors influencing nurses' knowledge acquisition of diabetes care and its management: A qualitative study. J Clin Nurs. 2018; 27(23-24):4340-52. [DOI:10.1111/jocn.14544] [PMID]
16.Sajjadi M, Bijari H, Soltani M, Kianmehr M. Comparison of glucometry and venous blood sugar results in diabetic patients undergoing open heart surgery with hemodynamic instability. Intern Med Today. 2017; 23(1):1-5. [DOI:10.18869/acadpub.hms.23.1.1]
17.Mathew TK, Zubair M, Tadi P. Blood glucose monitoring. Treasure Island: StatPearls; 2023. [Link]
18.Salinas PD, Mendez CE. Glucose management technologies for the critically Ill. J Diabetes Sci Technol. 2019; 13(4):682-90. [DOI:10.1177/1932296818822838] [PMID] [PMCID]
19.Li X, Ma Y, Chen T, Tang J, Ma X. Bedside blood glucose monitoring in critically Ill patients: Comparison between arterial and capillary glucose. Am J Med Sci. 2017; 354(5):458-61. [DOI:10.1016/j.amjms.2017.05.005] [PMID]
20.Lonjaret L, Claverie V, Berard E, Riu-Poulenc B, Geeraerts T, Genestal M, et al. Relative accuracy of arterial and capillary glucose meter measurements in critically ill patients. Diabetes Metab. 2012; 38(3):230-5. [DOI:10.1016/j.diabet.2011.12.003] [PMID]
21.Petersen JR, Graves DF, Tacker DH, Okorodudu AO, Mohammad AA, Cardenas VJ Jr. Comparison of POCT and central laboratory blood glucose results using arterial, capillary, and venous samples from MICU patients on a tight glycemic protocol. Clin Chim Acta. 2008; 396(1-2):10-3. [DOI:10.1016/j.cca.2008.06.010] [PMID]
22.Deng T, Liu M, Pan L, Jiang K, Li Y. A comparison of arterial blood glucose and peripheral blood glucose levels in critically ill patients: Measurements using the arterial blood gas analyzer and the rapid glucose meter. Ann Palliat Med. 2021; 10(3):3179-84. [DOI:10.21037/apm-21-354] [PMID]
23.Hoedemaekers CW, Klein Gunnewiek JM, Van der Hoeven JG. Point-of-care glucose measurement systems should be used with great caution in critically ill intensive care unit patients. Crit Care Med. 2010; 38(1):339. [DOI:10.1097/CCM.0b013e3181c0da87] [PMID]
24.Khoury N, McGill JB. Reduction in insulin sensitivity following administration of the clinically used low-dose pressor, norepinephrine. Diabetes Metab Res Rev. 2011; 27(6):604-8. [DOI:10.1002/dmrr.1212] [PMID] [PMCID]
25.Ellis MF, Benjamin K, Cornell M, Decker K, Farrell D, McGugan L, et al. Suitability of capillary blood glucose analysis in patients receiving vasopressors. Am J Crit Care. 2013; 22(5):423-9. [DOI:10.4037/ajcc2013692] [PMID] [PMCID]
26.Maser RE, Butler MA, DeCherney GS. Use of arterial blood with bedside glucose reflectance meters in an intensive care unit: Are they accurate? Crit Care Med. 1994; 22(4):595-9. [DOI:10.1097/00003246-199404000-00014] [PMID]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
