نشریه پرستاری ایران

سردبیر محترم
چکیده مهم‌ترین و کوتاه‌ترین شکل نگارش رسمی و نخستین متنی است که افراد قبل از خواندن کل مقاله مطالعه می‌کنند. چکیده، گزارشی مهم و مختصر است که نمایانگر اثری بزرگ‌تر می‌باشد؛ بنابراین باید کوشش و توجه بسیار دقیقی در نگارش آن مبذول شود [1، 2]. ازآنجایی‌که خلاصه کردن اساس یک مقاله در چند جمله کار مشکلی است و مهارت‌های حرفه‌ای را می‌طلبد [2, 3]، هدف این مقاله بیان اهمیت و تأثیرچکیده علمی و ارائه راهنمای کاربردی برای نگارش چکیده‌ای قابل‌درک و جذاب است. انتشارات علمی ستون بنیادی دستاوردها و همکاری دانشگاهی می‌باشند اما به‌دلیل روش سنتی نگارش تأثیر بسیار محدودی دارند [4]. 
اخیراً برخی از نویسندگان خواستار سبک نگارش روان‌تر و جذاب‌تری برای خواننده‌های مبتدی و متبحر شدند. چکیده دومین قسمت مهم یک مقاله پس از عنوان است که مرور اجمالی/خلاصه‌ای از مقاله را ارائه می‌دهد [5]. اطلاعات کافی مبنی‌بر مرتبط بودن مقاله را فراهم  [1، 3]، به تشخیص واژه‌های جست‌وجو کمک می‌کند و خلاصه‌ای خیلی کوتاه از محتوای مقاله را درست در ابتدای مقاله ارائه می‌دهد [6]. چکیده‌ها برای جلب توجه خواننده با هم رقابت می‌کنند و به همین دلیل باید بدون اشتباه، آموزنده و جذاب باشند [2، 4]. فریلینگ و همکاران [4] در پژوهش خود دریافتند که چکیده‌های علمی‌ایی که با سبک قابل‌درک نگارش شدند، سبب افزایش گرایش و درک و اعتماد خوانندگان شدند و اهمیت تغییر نحوه تبادل و ارتباط علمی فرهیختگان جهت ارتقای جامعه علمی فرهنگی متنوع مبتنی بر همکاری متقابل بین حرفه‌ای را خاطر نشان کردند [4]. 
رایج‌ترین سبک نگارش رسمی برای دانش‌پژوهان، نگارش چکیده برای پایان‌نامه و رساله است [1]. علاوه‌براین، یک چکیده بخش اساسی متن مقاله چاپ‌شده، کتاب، طرح پژوهش جهت دریافت کمک مالی، گزارش پژوهش یا متن سخنرانی کنفرانس است [3]. چکیده طبیعتاً نکته اصلی هر بخش (1 تا 2 جمله) را از مقاله بیرون می‌کشد و معمولاّ با مقدمه‌ای کوتاه آغاز می‌شود و با بیان مشکل/مسئله (چه موضوعی را شما می‌خواهید مطرح کنید)، هدف/سؤال پژوهش، شرح کلی روش پژوهش، نتایج اصلی (فقط یافته‌های کلیدی بیان شود)، نتیجه‌گیری (به سؤال پژوهش براساس داده‌ها و یافته‌ها پاسخ داده شود) و بیان کاربرد یا پیشنهادها براساس بخش نتیجه‌گیری (چنانچه امکان آن وجود داشته باشد) ادامه می‌یابد [2, 3, 5]. 
چکیده یک طرح پیشنهادی اساس موفقیت طرح پژوهش است و باید نشان دهد که چرا پژوهش به پشتیبانی مالی نیاز دارد و باید شامل اهمیت بالینی پروژه، هدف پژوهش، چهارچوب پنداشتی یا نظری، طرح و روش پژوهش (متغیرهای موردانتظار و مداخله‌گر پژوهش مطالعه بالینی ذکر می‌شوند) و نحوه تجزیه‌وتحلیل شود [7]. 
انتظار نمی‌رود خوانندگان هیچ‌گونه تصمیمی درباره کیفیت و اعتبار یک پژوهش صرفاّ براساس چکیده بگیرند. آن‌ها نباید بدون مطالعه کل مقاله روش، یافته‌ها، نتایج و پیشنهادات را قبول کنند [5]. چکیده شباهتی به خلاصه ندارد، زیرا هدف خلاصه معرفی و فشرده کردن کل متن مقاله است، به‌طوری‌که مرور آن بدون خواندن کل مقاله میسر می‌باشد. در نگارش چکیده باید به درخواست نشریه درباره ویژگی‌های نحوه تنظیم نگارش و ساختار چکیده عمل شود. 
کارکرد یا وظیفه چکیده را می‌توان بدین قرار مشخص کرد: 
1. مرور اجمالی از تمام بخش‌های یک گزارش پژوهشی ارائه می‌دهد. 
2. پیش‌نمایشی روشن و صریح از داستان اصلی یا اجزاء بنیادی پژوهش و یا یک مقاله غیرپژوهشی مانند مرور مطالعات که مبتنی بر نظر کارشناسی است و چند مورد از جزئیات را معرفی می‌کند [3, 5]، به‌عنوان یک ابزار غربالگری خوب به خواننده فرصت دریافت تطابق مقاله با آنچه موردنظر اوست را می‌دهد [4]، قابلیت دسترسی به آن را در هنگامی که کل متن مقاله در دسترس نمی‌باشد، میسر می‌کند [1, 3 ,5]، از آن به منظور فهرست راهنما/ نمایه استفاده می‌شود، زیرا بیشتر پایگاه‌های مربوط به داده‌ها اجازه جست‌وجو برای چکیده را می‌دهند [2, 3, 6]. 
عمدتاّ دو نوع چکیده علمی وجود دارد: چکیده نشری و چکیده غیرنشری. چکیده نشری را می‌توان به آموزنده، ساختاری و توصیفی/روشی طبقه‌بندی کرد [5]. چکیده آموزنده به آزمون فرضیه هم معروف است که بیشتر اطلاعات یک پیش‌نویس مقاله را در یک پارگراف کتبی با بخش‌های مقدمه، روش، نتایج و نتیجه‌گیری (عموماّ 150-250 واژه) گزارش می‌دهد. 
چکیده ساختاری برای آزمون فرضیه به کار برده می‌شود و اطلاعات ویژه‌ای را با زیر عنوان‌های پیشینه، مقصود/اهداف، شرکت‌کنندگان/بیماران، روش‌ها، یافته‌ها و نتیجه‌گیری‌های کلی مبنی بر رهنمودهای نشریه ارائه می‌دهد [2, 5]. چکیده‌های ساختاری اساساّ برای مقالات پژوهشی جدید و بنیادی، همانند گزارش آزمایش‌های بالینی استفاده و تا 400 واژه را شامل می‌شود. 
چکیده های توصیفی/خبری قاعدتاّ برای مقالات نظری، روش‌شناسی، مرور تاریخچه/ادبیات یا مرور استفاده می‌شود [2, 5] و جهت گزارش پژوهش‌های ناب و اصلی به کار نمی‌روند. آن‌ها محتوای مقاله را اساساّ همانند فهرست محتوا در یک پارگراف توصیف می‌کنند. 
چکیده غیرنشری در موارد گوناگونی مانند گزارش کتبی برنامه‌های کنفرانس، بخش مقدمه پوستر و یا نمایش اسلاید سخنرانی به کار می‌رود [5]. این‌گونه چکیده‌ها همچنین پیش‌از چاپ مقاله یا قبل از اتمام پژوهش ممکن است مطرح شوند؛ بنابراین، معمولاّ طولانی‌تر می‌باشند و دارای جداول و نمودارها هستند. 

نکات کلیدی و راهنمای عملی
بدیهی است که بدون خواندن کل مقاله، چکیده باید صریح و قابل‌درک باشد. توصیه می‌شود چکیده پس از تکمیل مقاله نوشته شود [5]. خوانندگان نباید حدس بزنند که شما سعی دارید چه بگویید. نکات کلیدی عبارت‌اند از: 
1. از اشتباهات دستور زبان و زبان‌شناختی اجتناب کنید. 
2. از واژه‌ها و جملات واضح استفاده کنید. 
3. واژه‌های کلیدی موجود در مقاله به کار برده شود و ساختار و روش نگارش چکیده براساس رهنمودهای نشریه برای نویسندگان نوشته شود. 
4. از به‌کار بردن علائم اختصاری تعریف‌نشده و واژه‌های ناآشنا و نقل‌قول در چکیده خودداری کنید. 
5. محتوای چکیده و مقررات مربوط به زمان‌بندی افعال باید با کل مقاله هم‌خوانی داشته باشد. 
6. از اضافه کردن مطالبی که در مقاله نوشته نشده باید اجتناب کرد و به جداول و نمودارهای مقاله اشاره نشود. 
واژه‌های کلیدی معمولاً 3 تا 5 کلمه می‌باشند که زیر چکیده نوشته می‌شوند [6] و این واژه‌ها مربوط به عناصر اساسی مقاله ازجمله کلمات کلیدی در عنوان پژوهش مانند شرکت‌کنندگان (مثل پرستاران)، روش (مثل نظرسنجی) و کاربرد یافته‌ها را شامل می‌شوند. علاوه‌براین، واژه‌های کنترل‌شده به منظورجست‌وجو در نشریه‌های مشابه در پایگاه‌های داده‌های همگون به کار می‌روند و باید از فهرست واژه‌ها انتخاب شوند. از به‌کاربردن چندین صفت پشت سرهم (صفات مرکب) به‌عنوان واژه کلیدی باید خودداری شود. 
همراه با تنوع جهانی اندیشمندان درزمینه پژوهش در قرن بیست‌ویکم، باید توسعه تدابیر مربوط به حق اختیار دادن به خوانندگان و قابل‌دسترس بودن دانش را مورد هدف قرار داد [4]. چکیده کلید توفیق برای ایجاد مدرک قانع‌کننده‌ای جهت اینکه چرا خواننده باید مقاله را بخواند فراهم می‌کند و باید صریح، قابل‌دسترس، جذاب و همسو با محتوای کل متن مقاله باشد. چکیده باید اعتماد، تمایل و درک خواننده را برانگیزد. پیروی از درخواست‌ها و رهنمودهای نشریه در ارتباط با نحوه تنظیم نگارش و ساختار چکیده امری مسلم است. نویسنده با استفاده از مهارت‌های حرفه‌ای خود، چکیده‌ای علمی، صحیح و قابل‌دسترسی را باهدف جلب توجه گسترده‌تر خوانندگانی که مایل به خواندن کل مقاله می‌باشند را طراحی می‌کند. 

References
1.Klimova BF. Common mistakes in writing an abstract in English. Procedia Soc Behav Sci. 2013; 93(1):512-6. [Link]
2.Bahadoran Z, Mirmiran P, Kashfi K, Ghasemi A. The principles of biomedical scientific writing: Abstract and keywords. Int J Endocrinol Metab. 2020; 18(1):e100159. [DOI:10.5812/ijem.100159] [PMID]
3.Patten ML. Understanding research methods: An overview of the essentials. New York: Routledge; 2018 [DOI:10.4324/9781315213033]
4.Freeling BS, Doubleday ZA, Dry MJ, Semmler C, Connell SD. Better writing in scientific publications builds reader confidence and understanding. Front Psychol. 2021; 12:714321.  [DOI:10.3389/fpsyg.2021.714321] [PMID]  
5.Hoffmann AH. Scientific writing and communication. Oxford: Oxford University Press, 2014. [Link]
6.American Psychological Association. Publication manual of the American Psychological Association. Washington: American Psychological Association; 2020. [Link]
7.Melnyk BM, Finout-Overholt E. Evidence-based practice in nursing & healthcare: A guide to best practice. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins; 2022. [Link]