جلد 36، شماره 146 - ( اسفند 1402 )
جلد 36 شماره 146 صفحات 589-576 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Asghari E, Jabarzadeh F, Sarbakhsh P, Kajabadi A S, Davoodi A. Clinical Reasoning and Its Relationship With Innovation in Nurses Working in the Emergency Departments of Hospitals in Tabriz, Iran. IJN 2024; 36 (146) :576-589
URL: http://ijn.iums.ac.ir/article-1-3750-fa.html
URL: http://ijn.iums.ac.ir/article-1-3750-fa.html
اصغری ال ناز، جبارزاده فرانک، سربخش پروین، صابری کجابادی امیر، داودی عارفه. استدلال بالینی و ارتباط آن با نوآوری در پرستاران شاغل در بخش‌های اورژانس مراکز آموزشی درمانی شهر تبریز. نشریه پرستاری ایران. 1402; 36 (146) :576-589
ال ناز اصغری1 
، فرانک جبارزاده1 ، پروین سربخش2 ، امیر صابری کجابادی 3، عارفه داودی1
، فرانک جبارزاده1 ، پروین سربخش2 ، امیر صابری کجابادی 3، عارفه داودی1
1- گروه داخلی-جراحی پرستاری، دانشکده پرستاری و مامایی تبریز، دانشگاه علوم پزشکی تبریز، تبریز، ایران.
2- گروه آمار و اپیدمیولوژی، دانشکده بهداشت تبریز، دانشگاه علوم پزشکی تبریز، تبریز، ایران.
3- گروه داخلی-جراحی پرستاری، دانشکده پرستاری و مامایی تبریز، دانشگاه علوم پزشکی تبریز، تبریز، ایران. ،amir.tanha107@gmail.com
2- گروه آمار و اپیدمیولوژی، دانشکده بهداشت تبریز، دانشگاه علوم پزشکی تبریز، تبریز، ایران.
3- گروه داخلی-جراحی پرستاری، دانشکده پرستاری و مامایی تبریز، دانشگاه علوم پزشکی تبریز، تبریز، ایران. ،
متن کامل [PDF 5819 kb]
(259 دریافت)
| چکیده (HTML) (949 مشاهده)
متن کامل: (307 مشاهده)
مقدمه
استدلال بالینی فرایند منطقی جمع‌آوری نکات کلیدی اطلاعات، درک مشکلات و وضعیت بیمار، برنامه‌ریزی و اجرای مداخلات، ارزیابی مداخلات و بازخورد در فرایند یادگیری است [1]. استدلال بالینی نوعی فرایند چند جانبه و پیچیده است و از زمان اولین ملاقات با بیمار آغاز می‌شود [2] که طی آن متخصصان بهداشت نشانه‌ها را جمع‌آوری و اطلاعات را پردازش می‌کنند. به درک درستی از مشکل یا وضعیت بیمار می‌رسند. مداخلات را برنامه‌ریزی و اجرا و نتایج را ارزیابی می‌کنند؛ درمورد روند کار تأمل می‌کنند و می‌آموزند [3, 4].
استدلال بالینی در پرستاری با توصیف وضعیت بیمار، جمع‌آوری اطلاعات کلیدی، مرور اطلاعات، ارتباط دادن اطلاعات، یادآوری دانش، تفسیر اطلاعات، استنباط، مطابقت و پیش‌بینی اطلاعات، ترکیب اطلاعات برای تشخیص، شناسایی مشکلات یا مسئله، تعیین اهداف، برنامه‌ریزی و انتخاب روش کار، اجرای مداخلات، ارزیابی نتایج و استفاده از نتایج ارزیابی قابل‌توصیف می‌باشد [5]. پرستارانی که در شناخت و تشخیص شرایط، مشکلات و وضعیت بیمار استدلال بالینی ضعیفی دارند، در نجات بیمار موفق نخواهند بود [6]. این در حالی است که نتیجه مرور متون توسط روهد و دام نشان داد استدلال بالینی پرستاران در تجویز دارو ضعیف است [7]. همچنین بررسی استدلال بالینی پرستاران تازه فارغ التحصیل‌شده نشان می‌دهد که فقط 23 درصد از آنان توانایی استدلال بالینی موردنیاز برای یک پرستار را دارند [8].
یافته‌های مرتبط با استدلال بالینی ضعیف پرستاران به این دلیل اهمیت خود را نشان می‌دهد که پرستاری، حرفه‌ای پویا و کاربردی است که اغلب با شرایط غیرمنتظره‌ای مواجه شده و درگیر مراقبت از بیماران با شرایط مختلف و پیچیده است؛ برای‌مثال پیچیدگی مراقبت از بیماران بدحال و ناشناخته در اورژانس باعث شده است که همیشه نتوان در این بخش تنها به دستورالعمل‌ها و پروتکل‌ها متکی بود [9]. باتوجه‌به اینکه 80 درصد از مراقبتهای ارائه‌شده به مددجویان در بیمارستان‌ها توسط پرستاران انجام می‌شود [10]، بنابراین نه‌تنها استدلال بالینی، بلکه نوآوری در این گروه اهمیت دو چندان پیدا می‌کند.
منظور از نوآوری، نوعی تفکر است که به دیدگاه‌های جدید، رویکردهای نوظهور، دورنماهای تازه و راه‌هایی برای فهم و درک اشیا و موقعیت‌ها منجر می‌شود [11]. درواقع، می‌توان گفت نوآوری، توانایی ذهنی است که به‌طور تقریبی در همه انسان‌ها وجود دارد و به‌صورت یک اثر جدید و نو ظاهر می‌شود [10]. به نقل از اسوراکودی و شین، انجمن بین‌المللی پرستاران نوآوری را در زمره مهارت‌های حرفه‌ای ضروری برای پرستاران قرار داده است [12].
مفهوم نوآوری در پرستاری به معنای تبدیل ایده‌ها به روش‌ها و راه‌حل‌های جدید در مراقبت از بیمار است که درنهایت به ارتقاء کیفیت مراقبت منجر می‌شود [13]. کالوزنی و همکاران با ارزیابی بیمارستان‌های آمریکا به این نتیجه رسیده‌اند که بین نوآوری و ارائه خدمات بالینی مناسب ارتباط معنی‌داری وجود دارد [14]؛ علاوه‌برآن نوآوری یکی از معیارهای اساسی در ارزیابی بیماران و مراقبت از آسیب‌دیدگان است. ازاین‌رو اتخاد تصمیمات صحیح در محیط‌های بیمارستانی نیازمند به‌کارگیری عنصر نوآوری است [15]. نوآوری نه‌تنها در ارائه مراقبت پرستاری متعالی جایگاه ویژه‌ای دارد، بلکه در تعاملات بین بیمار و پرستار نیز ضرورت دارد [16] و تنها در سایه نوآوری پرستار است که ارتباط بین علم و هنر پرستاری برقرار می‌شود [17].
به‌عبارت‌دیگر، پرستاری علم و هنر مراقبت است. بنابراین پرستاران باید مهارت استدلال بالینی را در جهت استفاده از علم خود داشته باشند و با نوآوری خود، هنر مراقبتی را به نمایش بگذارند. این مسئله به‌ویژه در بخش اورژانس از اهمیت بالایی برخوردار است. شرایط ناپایدار بالینی به‌خصوص در بیماران بخش اورژانس، نیازمند پرستارانی با توانایی تصمیم‌گیری مناسب و مهارت تفکر بالا می‌باشد [18]. بخش اورژانس از مهم‌ترین اجزای بیمارستان است. بیمارانی که به این بخش مراجعه می‌کنند، مشکل حادی دارند و رسیدگی به وضعیت آن‌ها در اسرع وقت و با بالاترین کیفیت، از وظایف کادر پزشکی و پرستاری است [9]. این در حالی است که مروری بر مطالعات انجام‌شده در داخل و خارج از کشور نیز نشان می‌دهد که وضعیت استدلال بالینی در پرستاران و دانشجویان پرستاری ایدئآل نیست [19]. ازطرف‌دیگر به‌طورکلی مطالعات محدودی درخصوص نوآوری پرستاران انجام شده است و بالاخص مطالعه مشابهی که به بررسی ارتباط بین این دو متغیر پرداخته باشد، یافت نشد.
ازطرف‌دیگر، محققان خود به‌عنوان پرستار و مربی بخش اورژانس کم‌رنگ بودن و درعین‌حال ضرورت تبلور پررنگ‌تر این دو مفهوم در بخش‌های اورژانس را احساس کرده‌اند؛ چراکه به‌دلیل شلوغی و کم اهمیت جلوه دادن برخی علائم و نشانه‌ها در بخش اورژانس نسبت به سایر بخش‌ها، استدلال بالینی پرستار در ارزیابی دقیق و صحیح بیماران کم‌رنگ است. درمقابل، باید پرستاران بخش اورژانس برای صرفه‌جویی در زمان و مراقبت مؤثر و به‌موقع، نوآوری داشته باشند. ازاین‌رو پژوهش حاضر با هدف تعیین استدلال بالینی و ارتباط آن با نوآوری در پرستاران شاغل در بخش‌های اورژانس مراکز آموزشی درمانی شهر تبریز انجام شد.
روش
این مطالعه، یک پژوهش توصیفی‌همبستگی است که در سال 1400 در تبریز انجام شد. تعداد مراکز آموزشی درمانی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تبریز 10 بیمارستان است. بخش‌های اورژانس همه بیمارستان‌ها به‌عنوان محیط مطالعه در نظر گرفته شدند. تعداد پرستاران شاغل در محیط مطالعه در زمان نمونه‌گیری حدود 290 نفر بودند. حجم نمونه با در نظر گرفتن ضریب همبستگی 0/25 به‌عنوان مقدار همبستگی مهم و توان آزمون 90 درصد و اطمینان 95 درصد [20]، 164 نفر محاسبه شد. 10 درصد نیز احتمال ریزش در نظر گرفته شده و بنابراین مقرر شد پرسش‌نامه‌ها بین 180 نفر توزیع شد.
معیارهای ورود، داشتن حداقل مدرک کارشناسی پرستاری و سابقه کاری حداقل 6 ماه در اورژانس و معیار خروج از پژوهش خالی ماندن حداقل 10 درصد از پاسخ‌های گزینه های اصلی پرسش‌نامه‌ها بود [21]. نمونه‌گیری در آذرماه سال 1400 انجام شد. روش نمونه‌گیری در این پژوهش به‌صورت تصادفی طبقه‌ای بود. بدین منظور هر بیمارستان یک طبقه مجزا در نظر گرفته شد و همه طبقات وارد نمونه‌گیری شدند. نمونه‌گیری در داخل هر طبقه به‌صورت تصادفی ساده انجام شد. بدین صورت که به هر کدام از مراکز به‌صورت مجزا مراجعه شده و شماره پرسنلی افراد در برگه‌های کوچکی نوشته شده بود. سپس شماره‌ها توسط فردی خارج از پژوهش به‌صورت تصادفی ساده انتخاب شد و عددی که به دست آمده بود با شماره موجود در لیست پرسنل تطابق داده شد و فرد موردنظر انتخاب و نمونه‌گیری انجام شد. مقرر گردید در صورت تمایل نداشتن فرد به شرکت در پژوهش، نمونه دیگری به‌صورت تصادفی انتخاب و وارد پژوهش شود. تعداد افراد انتخاب‌شده از هر مرکز به‌صورت نسبت افراد واجد شرایط آن مرکز تقسیم بر کل حجم نمونه موردنیاز تعیین شد [22]. برای جمع‌آوری داده‌ها، علاوه‌بر داده‌های مشخصات زمینه‌ای مانند سن، جنس، و شرکت در کلاس‌های استدلال بالینی یا نوآوری از پرسش‌نامه‌های زیر نیز استفاده شد.
پرسش‌نامه استدلال بالینی پرستار
لیو و همکاران در سال 2016 در کشور تایوان این پرسش‌نامه را برای پرستاران طراحی و روان‌سنجی کرده‌اند [23]. این پرسش‌نامه 15 گزینه دارد. پاسخ هریک از سؤالات براساس پرسش‌نامه لیکرت 5 گزینه‌ای (هرگز:1، تا همیشه:5) نمره‌دهی می‌شود. محدوده نمرات پرسش‌نامه بین 15-75 است. هرچه امتیاز بیشتر باشد، درجه استدلال بالینی پرستار نیز بالاتر است [23].
پرسش‌نامه نوآوری
هارت-جوزف- کوک در سال 1977 این پرسش‌نامه را در انگلستان ساخته‌اند و شامل 20 گزینه است [24]. درخصوص نمره‌دهی این پرسش‌نامه، پاسخ هریک از سؤالات براساس مقیاس لیکرت 7 گزینه‌ای (کاملاً مخالفم: 1، تا کاملاً موافقم: 7) نمره‌دهی می‌شود. هر فرد حداکثر 140 امتیاز و حداقل 20 امتیاز می‌تواند کسب کند [25]. از این پرسش‌نامه در پژوهشی در کشور ترکیه بر روی پرستاران در سال 2020 استفاده شده است. در آن پژوهش پس از بررسی ازنظر شاخص و معیار روایی محتوا، آلفای کرونباخ پرسش‌نامه 0/91 به دست آمد [17].
برای ارزیابی روایی و پایایی پرسش‌نامه‌ها، پس از ترجمه پرسش‌نامه‌ها از انگلیسی به فارسی، برای اطمینان از ترجمه، یک‌بار دیگر فرد متخصص به انگلیسی پرسش‌نامه‌های فارسی را باز ترجمه کرد. سپس پرسش‌نامه‌های اصلی و بازترجمه‌شده توسط نفر سوم که مسلط به هر دو زبان بود بررسی شد. به‌دلیل شباهت بالا و تأیید مترجم ترجمه فارسی موردقبول واقع شد. سپس اعضای تیم در یک جلسه همفکری به‌صورت جداگانه و یک‌بار هم با حضور مترجم پرسش‌نامه‌ها را به دقت بررسی کردند تا مطمئن شوند که تضاد فرهنگی و معنایی وجود ندارد [26]. در این پژوهش پس از ترجمه-بازترجمه، شاخص روایی محتوا، روایی صوری و همچنین پایایی همسانی درونی برای پرسش‌نامه‌های فوق تعیین شد.
برای اطمینان از روایی محتوا، از شاخص روایی محتوا جهت بررسی مرتبط بودن عبارت‌ها استفاده شد. برای محاسبه این ضرایب از نظرات 18 نفر از افراد خبره در زمینه مدیریت پرستاری و ابزارسازی استفاده شد. آن‌ها میزان «مرتبط» بودن هر عبارت را در مقیاس 4 درجه‌ای لیکرت از 1= غیرمرتبط تا 4= بسیار مرتبط ارزیابی کردند. شاخص اعتبار محتوا برای هر مورد (I-CVI) براساس تعداد متخصصانی که به عبارت امتیاز 3 یا 4 می‌دهند، تقسیم بر تعداد متخصصان محاسبه شد. I-CVI≥0/80 اعتبار محتوای خوبی را منعکس می‌کند. ما همچنین میانگین CVI را برای کل پرسش‌نامه با جمع تمام I-CVI ها تقسیم بر تعداد عبارت‌ها محاسبه کردیم.
برای تعیین روایی صوری، پرسش‌نامه‌ها در اختیار 18 نفر از اعضای هیئت علمی پرستاری و 15 نفر از پرستاران اورژانس قرار داده شد تا نظر خود را درباره ظاهر سؤالات و قابل‌فهم بودن آن اعلام کنند. همچنین از آن‌ها خواسته شد تا نظرات و پیشنهادات خود را درمورد بهبود هر عبارت ارائه دهند. ارزیابی پایایی پرسش‌نامه‌ها پس از نمونه‌گیری به روش همسانی درونی با بهره‌گیری از ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شد. ضریب آلفای کرونباخ برای پرسش‌نامه استدلال بالینی 0/90 بود که در سطح عالی قرار دارد و برای پرسش‌نامه نوآوری 0/76 بود که مقدار قابل‌قبولی برای وجود همسانی درونی است.
پژوهشگر پس از کسب اجازه از ریاست بیمارستان‌ها و مسئولان بخش‌های درمانی، در نوبت‌های کاری صبح، عصر و شب در محل کار پرستاران حاضر می‌شد و پرسش‌نامه‌ها را در اختیار نمونه‌ها قرار می‌داد تا آن‌ها را تکمیل کنند. تجزیه‌وتحلیل داده‌های پژوهش در دو سطح آمار توصیفی و همبستگی صورت گرفت. آزمون کولموگروف اسمیرنوف توزیع داده‌ها را نرمال نشان داد. برای بررسی ارتباط استدلال بالینی و نوآوری با متغیرهای جمعیت‌شناختی از آزمون تی مستقل، آنالیز واریانس و همبستگی پیرسن استفاده شد. برای تعدیل اثر مخدوشگرها در بررسی ارتباط بین استدلال بالینی و نوآوری از رگرسیون چندگانه استفاده شد. سطح معنی‌داری 0/05>P در نظر گرفته شد. از SPSS نسخه 26 برای تحلیل استفاده شد.
یافته‌ها
از بین پرسش‌نامه‌های توزیع‌شده، 10 پرسش‌نامه به‌دلیل ناقص بودن، کنار گذاشته شد و در مجموع 170 پرسش‌نامه قابل‌ارزیابی بود (میزان پاسخ‌دهی 94/44 درصد). میانگین و انحراف‌معیار سن و سابقه کار مشارکت‌کنندگان به‌ترتیب برابر با 6/97±34/54 و 6/41±9/91 بود. میانگین و انحراف‌معیار سابقه کار در بخش اورژانس و تعداد نوبت‌های کاری در طول 1 هفته نیز به‌ترتیب برابر با 85/4±29/6 (حداقل 1و حداکثر 26) و 32/1±1/6 (حداقل 1 و حداکثر 12) بود. سایر مشخصات جمعیت‌شناختی-شغلی شرکت‌کنندگان در جدول شماره 1 نشان داده شده است.
میانگین و انحراف‌معیار میزان استدلال بالینی و نوآوری پرستاران شاغل در بخش‌های اورژانس مراکز آموزشی درمانی شهر تبریز به‌ترتیب برابر با 7/079±60/91 (حداقل 34 و حداکثر 75) و 10/26±102/11 (حداقل 72و حداکثر 135) بود. بررسی ارتباط استدلال بالینی و نوآوری با متغیرهای جمعیت‌شناختی در جداول شماره 2 و 3 نمایش داده شده است.
طبق یافته‌ها، نوبت کاری صبح ثابت با نوآوری (0/002>P) و گذراندن کلاس درخصوص استدلال بالینی با نمره استدلال بالینی (0/028>P) ارتباط آماری مثبت و معنی‌دار داشتند.
باتوجه‌به هدف مطالعه حاضر که بررسی ارتباط نوآوری با استدلال بالینی بود، در ارتباط بین این دو متغیر، برخی از متغیرهای جمعیت‌شناختی می‌تواند نقش مخدوشگری داشته باشد. این متغیرها برحسب مطالعات قبلی و نظر متخصصین این حوزه از بین متغیرهای ثبت‌شده موجود انتخاب و در مدل رگرسیون چندگانه وارد شد تا با تعدیل آن‌ها، ارتباط بین نوآوری و استدلال بالینی دقیق‌تر تعیین شود؛ به‌عبارتی، تا حد امکان میزان ارتباط نوآوری بر استدلال بالینی مستقل از سایر عوامل، تعیین شود. ضریب تعیین مدل رگرسیون چندگانه برازش‌یافته به داده‌ها برابر با 0/29 بود. رگرسیون خطی جهت بررسی ارتباط استدلال بالینی و نوآوری (جدول شماره 3) و همچنین رگرسیون چندگانه جهت بررسی ارتباط نوآوری با استدلال بالینی با تعدیل مخدوشگرها (جداول شماره 4 و 5) نشان داد پس از تعدیل اثر مخدوشگرها، به‌ازای یک واحد افزایش در استدلال بالینی، نوآوری به‌طور معنی‌داری 0/35 واحد افزایش پیدا می‌کند.
بحث
این مطالعه باهدف تعیین استدلال بالینی و ارتباط آن با نوآوری در پرستاران شاغل در بخش‌های اورژانس مراکز آموزشی درمانی شهر تبریز انجام شد. براساس یافته‌ها میانگین نمره استدلال بالینی برای پرستاران اورژانس بالاتر از میانه بود. در مطالعه لیو و همکاران جهت بررسی استدلال بالینی پرستاران بالینی و دانشجویان پرستاری که از پرسش‌نامه NCRS استفاده شده بود، میانگین هر دو گروه در حد میانه [23] و کمتر از مطالعه حاضر بود. در مطالعه اسریکان و همکاران جهت ارزیابی استدلال بالینی با پرسش‌نامه تعدیل‌شده NCRS در تایلند، میانگین نمره استدلال بالینی دانشجویان پرستاری کم، پرستاران متوسط و پرستاران متخصص سالمندی بالا بود [27]. در کشور هند، مطالعه کاور و همکاران استدلال بالینی دانشجویان سال چهارم پرستاری را خوب و قابل‌قبول ارزیابی نکرد [19]. در مطالعه لی و همکاران جهت ارزیابی استدلال بالینی برای آموزش پرستاری از پرسش‌نامه استدلال بالینی روبریک کره‌ای استفاده کردند. در این پژوهش نمره استدلال بالینی دانشجویان پرستاری پایین بود [28]. در مطالعه درویشی الموتی و همکاران جهت ارزیابی و مقایسه مهارت استدلال بالینی دانشجویان پرستاری دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، نتایج نشان داد سطح مهارت‌های استدلال بالینی دانشجویان سال اول تا چهارم به‌طور نسبی کاهش یافته است. به‌طورکلی سطح مهارت‌های بالینی در دانشجویان پرستاری دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی پایین بود [29].
مروری بر این مطالعات انجام‌شده دو یافته مهم را آشکار می‌کند. یافته اول اینکه نمره استدلال بالینی در پرستاران و دانشجویان پرستاری ایدئآل نیست؛ این یافته نه‌تنها در کشور ایران، بلکه سایر کشورها نیز مشهود است. این یافته را می‌توان به ضعف آموزش استدلال بالینی از زمان دانشجویی مرتبط دانست که احتمالاً به‌دلیل کم اهمیت دانستن موضوع است؛درحالی‌که بنر و همکاران استدلال کردند که استدلال بالینی در موقعیت‌هایی که شامل بیمار، خانواده، جامعه و تیمی از ارائه‌دهندگان مراقبتهای بهداشتی است، رخ می‌دهد و پرستاران موظف‌اند صلاحیت ارائه پیشنهادات درمورد برنامه‌های مراقبتی میان‌مدت تا بلندمدت را برای رفتار ارتقا دهنده سلامت و مدیریت سلامت مادام‌العمر و همچنین اقدام فوری برای درمان را داشته باشند. در چنین شرایطی، شایستگی پرستاران متکی بر دانش، تجربه و توانایی آن‌ها برای تسهیل استفاده از منابع مراقبتهای بهداشتی ازجمله منابع انسانی حرفه‌ای و سیاست‌های مراقبت بهداشتی دولت است [30].
یافته دوم این است که پرسش‌نامه یکسان یا مشابهی برای ارزیابی استدلال بالینی بین پرستاران و دانشجویان پرستاری وجود ندارد. عدم استفاده از پرسش‌نامه یکسان در پژوهش‌های مشابه، امکان تجمیع داده‌ها و تصمیم‌گیری قاطعانه را با مشکل مواجهه می‌کند. ازاین‌رو استفاده و یا تدوین پرسش‌نامه بسیار ضروری به نظر می‌رسد و پیشنهاد می‌شود. البته باید دقت شود که استدلال بالینی به‌جای اینکه یک فرآیند خطی باشد، یک فرآیند پویا است که به‌صورت چرخه‌ای حرکت می‌کند. این بدان معناست که پرستاران باید مهارت‌های متعدد و متنوعی را آموزش ببینند و باید این مهارت‌ها را توسعه دهند [31].
در این پژوهش ارتباط بین گذراندن دوره‌هایی درخصوص استدلال بالینی با نمره استدلال بالینی پرستاران ازنظر آماری معنی‌دار و مثبت بود. این مسئله ماهیت آموزش‌پذیری استدلال بالینی را نشان می‌دهد. به‌عبارتی‌دیگر نمی‌توان منتظر بود تا پرستاران به‌صورت خودبه‌خودی استدلال بالینی بالایی داشته باشند، بلکه نیاز است دوره‌ها و آموزش‌هایی در این خصوص ارائه شود. برای نمونه در پژوهش سیمونز و همکاران در آمریکا جهت ارزیابی استدلال بالینی از 15 پرستار باتجربه خواسته شد تا درمورد یافته‌های ارزیابی بیمار از روش تفکر با صدای بلند استفاده کنند. نتایج نشان داد این روش به‌طور معنی‌داری باعث می‌شود پرستاران از زبان مفهومی برای استدلال درمورد یافته‌های ارزیابی استفاده کنند و از روش‌های اکتشافی برای استدلال سریع‌تر و کارآمدتر استفاده کنند [32]. در یک پژوهش دیگر اندرسون و همکاران، تفاوت استدلال بالینی در بین پرستاران تازه کار، با تجربه و متخصص اطفال در سوئد را بررسی کردند که نشان داد گروه‌های دارای تجربه گسترده و تحصیلات تخصصی، متفاوت از سایر گروه‌ها استدلال می‌کنند. این نشان می‌دهد به‌طور معنی‌داری تجربه همراه با آموزش بیشتر برای توسعه صلاحیت حرفه‌ای و استدلال بالینی مؤثر در مراقبت از کودکان مهم به نظر می‌رسد [33]. در پژوهشی دیگر لیجسر و همکاران میزان استدلال بالینی دانشجویان پرستاری سال دوم، سوم و چهارم در هلند را ارزیابی کردند که دانشجویان سال چهارم در مقایسه با دانشجویان سال دوم و سوم در سطح قابل‌توجهی از استدلال بالینی نمره بالاتری کسب کردند و این نشان داد که سطوح استدلال بالینی با سال تحصیلی و تعداد روزهای کارآموزی در بیمارستان ارتباط معنی‌داری دارد [34]. البته در برخی پژوهش‌ها نیز یافته‌های نسبتاً متناقضی مشاهده شده است. برای نمونه در پژوهش کاور و همکاران جهت بررسی استدلال بالینی سال چهارم دانشجویان پرستاری یافته‌ها نشان داد که متغیرهای اجتماعی و جمعیت‌شناختی هیچ ارتباطی با مهارت استدلال بالینی آن‌ها نداشتند [19]. همچنن در پژوهش درویشی الموتی و همکاران که ارزیابی استدلال بالینی دانشجویان سال اول، دوم و سوم را انجام دادند، سطح مهارت استدلال بالینی دانشجویان سال اول ضعیف و برای سال دوم و سوم بسیار ضعیف بود. همچنین نتایج نشان داده بود که سطح مهارت استدلال بالینی دانشجویان از سال اول تا سوم کاهش یافته است. نتایج آزمون پیگیری نیز نشان داد که بین نمرات کسب‌شده از دانش آموزان سال اول و دوم تفاوت معنی‌داری وجود ندارد، اما بین نمرات دانشجویان سال سوم و سال اول و دوم تفاوت معنی‌داری وجود داشت که نشان می‌داد هرچه از سال اول به سه سال سوم نزدیک شویم، مهارت استدلال بالینی دانشجویان ضعیف‌تر می‌شود [29].
میانگین نمره نوآوری برای پرستاران اورژانس بالاتر از میانه بود. مطالعات محدودی درخصوص نوآوری پرستاران انجام شده است که مقایسه این یافته با سایر مطالعات را دشوار می‌کند. در پژوهش حاضر هرچند میانگین نمره بالاتر از میانه بود، اما با حداکثر نمره ممکن نیز تفاوت زیادی داشت. اما در مطالعه نصیری و همکاران، پرستاران از نوآوری خوبی برخوردار بودند [16]. مدیران و سیاستگذاران بخش سلامت و درمان باید با ایجاد فضای مناسب، جهت تسهیل در ارائه و اجرای ایده‌های بدیع و خلاق پرستاران، زمینه حل برخی از مشکلات سیستم‌های مراقبت سلامتی را فراهم کنند، چراکه انجام مراقبتهای بالینی به مرورزمان به روزمرگی تبدیل شده و این نوآوری در بالین است که باعث می‌شود با تفکر خلاق روش‌های جدید ابداع شده و انجام کارها راحت و مفیدتر شود.
در این پژوهش بین نوآوری و نوبت ثابت صبح ارتباط آماری معنی‌داری وجود داشت. مقاله مشابهی که نوآوری و نوع نوبت کاری را بررسی کند، یافت نشد؛ اما می‌توان این‌گونه توجیه کرد که در بیشتر مواقع، افرادی نوبت کاری ثابت صبح دارند که سن و سابقه کار بالاتری دارند و ارتباط مثبت سن و سابقه کاری با نوآوری در برخی مطالعات نشان داده شده است. برای نمونه نتیجه مطالعه نصیری و همکاران نشان داده است که بین میزان نوآوری با سن و سابقه کار پرستاران ارتباط معنی‌دار آماری وجود دارد، به‌طوری‌که با افزایش 1 سال در سن پرستاران شانس نسبی نوآوری بیشتر از میانگین 1/08 افزایش می‌یابد. به نظر می‌رسد باتوجه‌به کمبودها، مشکلات و تصمیم‌گیری‌هایی که پرستاران به‌ویژه پرستاران بخش‌های ویژه در محیط کار با آن مواجه هستند، مهارت نوآوری در آن‌ها با افزایش سابقه کار رشد بیشتری می‌کند [16]. از بررسی عوامل مؤثر بر نوآوری طی مطالعات متعدد هم می‌توان نتیجه گرفت که داشتن قدرت سازمانی و در اختیار داشتن منابع در مدیران پرستاری باعث می‌شود نوآوری که شامل شکل‌گیری افکار جدید و خلاقیت می‌باشد در آن‌ها بیشتر باشد. به نظر می‌رسد پرستارانی که قدرت کمتر دارند کمتر نوآور هستند که این نتیجه همسو با تفکرات برخی دیگر از محققین می‌باشد [35]. عیوض و همکاران نیز این مسئله را تأیید کردند که بالا بودن امتیاز مهارت نوآوری در کارکنان بیمارستان به‌ویژه در رشته پرستاری از جنبه‌های مختلف و باتوجه‌به مفهوم مهارت نوآوری قابل‌بحث می‌باشد؛ چراکه در بیمارستان‌ها باتوجه‌به نوع مراجعه‌کننده و نوع خدمات ارائه‌شده نیاز به تفکر انتقادی و تخصصی و خلاقیت در کارکنان آن بالا است [35].
در پژوهش حاضر ارتباط بین استدلال بالینی با نوآوری ازنظر آماری معنی‌دار بود. مطالعه مشابهی که به بررسی ارتباط بین این دو متغیر پرداخته باشد، یافت نشد؛ اما مروری بر متون نشان می‌دهد که این ارتباط ازنظر مفهومی با الگوی کارآفرینی سازمانی کورنوال و پرلمن قابل‌دفاع است که ادعا می ند تجزیه‌وتحلیل داده‌های حاصل از محیط بیرون جهت کارآفرینی مورداستفاده قرار می‌گیرد [36]. می‌توان این گونه تفسیر کرد که منظور از اطلاعات حاصل از محیط‌های بیرونی داده‌هایی است که افراد از اطراف و مددجویان جمع‌آوری می‌کند [37]. (برای نمونه داده‌های حاصل از بررسی بیمار). همچنین منظور از اطلاعات حاصل از محیط‌های درونی همان طرز تفکر، قضاوت و جمع‌بندی نهایی است که فرد براساس داده‌ها به آن‌ها می‌رسد [37]. شاید بتوان استدلال بالینی را یک نوع محیط درونی تلقی کرد که در آن فرد براساس داده‌هایی که از محیط بیرون کسب کرده است، آن‌ها را جمع‌بندی، نتیجه‌گیری و استدلال می‌کند [3]. طبق این الگو داده‌های حاصل از محیط‌های بیرونی و درونی می‌توانند به کارآفرینی منجر شوند [36]. برای ایجاد کارآفرینی ابتدا لازم است تا نوآوری صورت بگیرد، یعنی ایجاد تغییر درجهت اصلاح، بهبود و ارتقاء امکانات و شرایط موجود است [38]. از این نظریه می توان به‌عنوان چارچوب مطالعه استفاده کرد. بدین صورت که طبق این الگو، داده‌هایی که پرستار از ارزیابی بیمار جمع‌آوری می‌کند و سپس براساس قدرت تفکر استدلال خود آن‌ها را جمع‌بندی می‌کند می‌تواند با ایجاد نوآوری در ارائه مراقبت مرتبط باشد؛ یعنی نوآوری فرد به دنبال استدلال بالینی است که براساس داده‌های جمع‌آوری‌شده صورت گرفته است. البته این فقط یک فرضیه است که نیاز به پژوهش‌ها و بررسی‌های بیشتر دارد.
نتیجه‌گیری
میانگین نمره استدلال بالینی و نوآوری برای پرستاران اورژانس موردقبول نبود. ازاین‌رو تلاش برای تقویت این دو مفهوم مهم ضروری به نظر می‌رسد. ارتباط آماری معنی‌دار این دو مفهوم کمک می‌کند که با تقویت هرکدام از این مفاهیم، بتوان در رشد مفهوم دیگر نیز مؤثر بود. یافته‌های این مطالعه در مدیریت خدمات پرستاری کاربرد مهمی دارد؛ باتوجه‌به نتایج به دور از ایدئآل درخصوص نمره استدلال بالینی و نوآوری و ارتباط این دو مفهوم با پیامدهای کاری پرستاری، پیشنهاد می‌شود مسئولان امر شرایط را برای تقویت و بهبود این دو مفهوم مهم و پیامدهای مراقبتی پرستاران فراهم کنند. همچنین باتوجه‌به نتایج، پیشنهاد می‌شود مدرسان پرستاری از همان زمان دانشجویی، زمینه را برای یادگیری و تقویت این دو مفهوم مهم فراهم و تدریس‌های خود را بر پایه افزایش این مفاهیم مهم برنامه‌ریزی کنند.
محدودیت‌ها
هرچند این مطالعه به‌عنوان یکی از اولین مطالعات در زمینه همبستگی استدلال بالینی و نوآوری، می‌تواند اطلاعات اولیه و پایه برای انجام پژوهش‌های مشابه در پرستاران اورژانس و همچنین سایر بخش‌ها و حیطه‌های پرستاری مانند آموزش و مدیریت پرستاری را فراهم کند، اما محدودیت‌هایی نیز دارد. در این پژوهش تفسیر شایستگی‌های استدلال بالینی که با NCRS اندازه‌گیری می‌شود، محدود است، زیرا این پرسش‌نامه به‌جای شایستگی‌های عملی اثبات‌شده، شایستگی‌های خود ادراک‌شده را اندازه‌گیری می‌کند. براین‌اساس پیشنهاد می‌شود در مطالعات بعدی، از روش‌های متنوع و متعدد جمع‌آوری داده، مانند مشاهده و ارزیابی توسط همکاران و مسئولان نیز استفاده شود.
از دیگر محدودیت‌ها، محدود بودن مطالعه به مراکز اورژانس است که تعمیم نتایج آن را محدود می‌کند. ازاین‌رو پیشنهاد می‌شود محیط پژوهشی گسترده‌تر باشد تا تعمیم نتایج تسهیل شود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این پژوهش پس از گرفتن مجوز از کمیته منطقه‌ای اخلاق دانشگاه علوم پزشکی تبریز با کد (IR.TBZMED.REC.1400.607) انجام شد.
حامی مالی
این مطالعه با حمایت مالی معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی تبریز انجام شد.
مشارکت نویسندگان
طراحی مطالعه: الناز اصغری؛ جمع‌آوری داده‌ها: امیر صابری؛ تجزیه‌وتحلیل داده‌ها: پروین سربخش؛ نظارت و مشاوره تخصصی: فرانک جبارزاده؛ ویرایش نقادانه و مشاوره تخصصی: عارفه داوودی.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
از پرستارانی که زحمت تکمیل فرم را با وجود مشغله کاری تقبل کردند، از مؤسسه خیریه مرکز آموزشی درمانی قلب شهید مدنی تبریز (محق) به شماره ثبت 5140، از مسئولان مؤسسه با تشویق و مشاوره علمی، همچنین از کمیته تحقیقات مرکز آموزشی درمانی سینا تبریز تشکر و قدردانی می‌شود.
استدلال بالینی فرایند منطقی جمع‌آوری نکات کلیدی اطلاعات، درک مشکلات و وضعیت بیمار، برنامه‌ریزی و اجرای مداخلات، ارزیابی مداخلات و بازخورد در فرایند یادگیری است [1]. استدلال بالینی نوعی فرایند چند جانبه و پیچیده است و از زمان اولین ملاقات با بیمار آغاز می‌شود [2] که طی آن متخصصان بهداشت نشانه‌ها را جمع‌آوری و اطلاعات را پردازش می‌کنند. به درک درستی از مشکل یا وضعیت بیمار می‌رسند. مداخلات را برنامه‌ریزی و اجرا و نتایج را ارزیابی می‌کنند؛ درمورد روند کار تأمل می‌کنند و می‌آموزند [3, 4].
استدلال بالینی در پرستاری با توصیف وضعیت بیمار، جمع‌آوری اطلاعات کلیدی، مرور اطلاعات، ارتباط دادن اطلاعات، یادآوری دانش، تفسیر اطلاعات، استنباط، مطابقت و پیش‌بینی اطلاعات، ترکیب اطلاعات برای تشخیص، شناسایی مشکلات یا مسئله، تعیین اهداف، برنامه‌ریزی و انتخاب روش کار، اجرای مداخلات، ارزیابی نتایج و استفاده از نتایج ارزیابی قابل‌توصیف می‌باشد [5]. پرستارانی که در شناخت و تشخیص شرایط، مشکلات و وضعیت بیمار استدلال بالینی ضعیفی دارند، در نجات بیمار موفق نخواهند بود [6]. این در حالی است که نتیجه مرور متون توسط روهد و دام نشان داد استدلال بالینی پرستاران در تجویز دارو ضعیف است [7]. همچنین بررسی استدلال بالینی پرستاران تازه فارغ التحصیل‌شده نشان می‌دهد که فقط 23 درصد از آنان توانایی استدلال بالینی موردنیاز برای یک پرستار را دارند [8].
یافته‌های مرتبط با استدلال بالینی ضعیف پرستاران به این دلیل اهمیت خود را نشان می‌دهد که پرستاری، حرفه‌ای پویا و کاربردی است که اغلب با شرایط غیرمنتظره‌ای مواجه شده و درگیر مراقبت از بیماران با شرایط مختلف و پیچیده است؛ برای‌مثال پیچیدگی مراقبت از بیماران بدحال و ناشناخته در اورژانس باعث شده است که همیشه نتوان در این بخش تنها به دستورالعمل‌ها و پروتکل‌ها متکی بود [9]. باتوجه‌به اینکه 80 درصد از مراقبتهای ارائه‌شده به مددجویان در بیمارستان‌ها توسط پرستاران انجام می‌شود [10]، بنابراین نه‌تنها استدلال بالینی، بلکه نوآوری در این گروه اهمیت دو چندان پیدا می‌کند.
منظور از نوآوری، نوعی تفکر است که به دیدگاه‌های جدید، رویکردهای نوظهور، دورنماهای تازه و راه‌هایی برای فهم و درک اشیا و موقعیت‌ها منجر می‌شود [11]. درواقع، می‌توان گفت نوآوری، توانایی ذهنی است که به‌طور تقریبی در همه انسان‌ها وجود دارد و به‌صورت یک اثر جدید و نو ظاهر می‌شود [10]. به نقل از اسوراکودی و شین، انجمن بین‌المللی پرستاران نوآوری را در زمره مهارت‌های حرفه‌ای ضروری برای پرستاران قرار داده است [12].
مفهوم نوآوری در پرستاری به معنای تبدیل ایده‌ها به روش‌ها و راه‌حل‌های جدید در مراقبت از بیمار است که درنهایت به ارتقاء کیفیت مراقبت منجر می‌شود [13]. کالوزنی و همکاران با ارزیابی بیمارستان‌های آمریکا به این نتیجه رسیده‌اند که بین نوآوری و ارائه خدمات بالینی مناسب ارتباط معنی‌داری وجود دارد [14]؛ علاوه‌برآن نوآوری یکی از معیارهای اساسی در ارزیابی بیماران و مراقبت از آسیب‌دیدگان است. ازاین‌رو اتخاد تصمیمات صحیح در محیط‌های بیمارستانی نیازمند به‌کارگیری عنصر نوآوری است [15]. نوآوری نه‌تنها در ارائه مراقبت پرستاری متعالی جایگاه ویژه‌ای دارد، بلکه در تعاملات بین بیمار و پرستار نیز ضرورت دارد [16] و تنها در سایه نوآوری پرستار است که ارتباط بین علم و هنر پرستاری برقرار می‌شود [17].
به‌عبارت‌دیگر، پرستاری علم و هنر مراقبت است. بنابراین پرستاران باید مهارت استدلال بالینی را در جهت استفاده از علم خود داشته باشند و با نوآوری خود، هنر مراقبتی را به نمایش بگذارند. این مسئله به‌ویژه در بخش اورژانس از اهمیت بالایی برخوردار است. شرایط ناپایدار بالینی به‌خصوص در بیماران بخش اورژانس، نیازمند پرستارانی با توانایی تصمیم‌گیری مناسب و مهارت تفکر بالا می‌باشد [18]. بخش اورژانس از مهم‌ترین اجزای بیمارستان است. بیمارانی که به این بخش مراجعه می‌کنند، مشکل حادی دارند و رسیدگی به وضعیت آن‌ها در اسرع وقت و با بالاترین کیفیت، از وظایف کادر پزشکی و پرستاری است [9]. این در حالی است که مروری بر مطالعات انجام‌شده در داخل و خارج از کشور نیز نشان می‌دهد که وضعیت استدلال بالینی در پرستاران و دانشجویان پرستاری ایدئآل نیست [19]. ازطرف‌دیگر به‌طورکلی مطالعات محدودی درخصوص نوآوری پرستاران انجام شده است و بالاخص مطالعه مشابهی که به بررسی ارتباط بین این دو متغیر پرداخته باشد، یافت نشد.
ازطرف‌دیگر، محققان خود به‌عنوان پرستار و مربی بخش اورژانس کم‌رنگ بودن و درعین‌حال ضرورت تبلور پررنگ‌تر این دو مفهوم در بخش‌های اورژانس را احساس کرده‌اند؛ چراکه به‌دلیل شلوغی و کم اهمیت جلوه دادن برخی علائم و نشانه‌ها در بخش اورژانس نسبت به سایر بخش‌ها، استدلال بالینی پرستار در ارزیابی دقیق و صحیح بیماران کم‌رنگ است. درمقابل، باید پرستاران بخش اورژانس برای صرفه‌جویی در زمان و مراقبت مؤثر و به‌موقع، نوآوری داشته باشند. ازاین‌رو پژوهش حاضر با هدف تعیین استدلال بالینی و ارتباط آن با نوآوری در پرستاران شاغل در بخش‌های اورژانس مراکز آموزشی درمانی شهر تبریز انجام شد.
روش
این مطالعه، یک پژوهش توصیفی‌همبستگی است که در سال 1400 در تبریز انجام شد. تعداد مراکز آموزشی درمانی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تبریز 10 بیمارستان است. بخش‌های اورژانس همه بیمارستان‌ها به‌عنوان محیط مطالعه در نظر گرفته شدند. تعداد پرستاران شاغل در محیط مطالعه در زمان نمونه‌گیری حدود 290 نفر بودند. حجم نمونه با در نظر گرفتن ضریب همبستگی 0/25 به‌عنوان مقدار همبستگی مهم و توان آزمون 90 درصد و اطمینان 95 درصد [20]، 164 نفر محاسبه شد. 10 درصد نیز احتمال ریزش در نظر گرفته شده و بنابراین مقرر شد پرسش‌نامه‌ها بین 180 نفر توزیع شد.
معیارهای ورود، داشتن حداقل مدرک کارشناسی پرستاری و سابقه کاری حداقل 6 ماه در اورژانس و معیار خروج از پژوهش خالی ماندن حداقل 10 درصد از پاسخ‌های گزینه های اصلی پرسش‌نامه‌ها بود [21]. نمونه‌گیری در آذرماه سال 1400 انجام شد. روش نمونه‌گیری در این پژوهش به‌صورت تصادفی طبقه‌ای بود. بدین منظور هر بیمارستان یک طبقه مجزا در نظر گرفته شد و همه طبقات وارد نمونه‌گیری شدند. نمونه‌گیری در داخل هر طبقه به‌صورت تصادفی ساده انجام شد. بدین صورت که به هر کدام از مراکز به‌صورت مجزا مراجعه شده و شماره پرسنلی افراد در برگه‌های کوچکی نوشته شده بود. سپس شماره‌ها توسط فردی خارج از پژوهش به‌صورت تصادفی ساده انتخاب شد و عددی که به دست آمده بود با شماره موجود در لیست پرسنل تطابق داده شد و فرد موردنظر انتخاب و نمونه‌گیری انجام شد. مقرر گردید در صورت تمایل نداشتن فرد به شرکت در پژوهش، نمونه دیگری به‌صورت تصادفی انتخاب و وارد پژوهش شود. تعداد افراد انتخاب‌شده از هر مرکز به‌صورت نسبت افراد واجد شرایط آن مرکز تقسیم بر کل حجم نمونه موردنیاز تعیین شد [22]. برای جمع‌آوری داده‌ها، علاوه‌بر داده‌های مشخصات زمینه‌ای مانند سن، جنس، و شرکت در کلاس‌های استدلال بالینی یا نوآوری از پرسش‌نامه‌های زیر نیز استفاده شد.
پرسش‌نامه استدلال بالینی پرستار
لیو و همکاران در سال 2016 در کشور تایوان این پرسش‌نامه را برای پرستاران طراحی و روان‌سنجی کرده‌اند [23]. این پرسش‌نامه 15 گزینه دارد. پاسخ هریک از سؤالات براساس پرسش‌نامه لیکرت 5 گزینه‌ای (هرگز:1، تا همیشه:5) نمره‌دهی می‌شود. محدوده نمرات پرسش‌نامه بین 15-75 است. هرچه امتیاز بیشتر باشد، درجه استدلال بالینی پرستار نیز بالاتر است [23].
پرسش‌نامه نوآوری
هارت-جوزف- کوک در سال 1977 این پرسش‌نامه را در انگلستان ساخته‌اند و شامل 20 گزینه است [24]. درخصوص نمره‌دهی این پرسش‌نامه، پاسخ هریک از سؤالات براساس مقیاس لیکرت 7 گزینه‌ای (کاملاً مخالفم: 1، تا کاملاً موافقم: 7) نمره‌دهی می‌شود. هر فرد حداکثر 140 امتیاز و حداقل 20 امتیاز می‌تواند کسب کند [25]. از این پرسش‌نامه در پژوهشی در کشور ترکیه بر روی پرستاران در سال 2020 استفاده شده است. در آن پژوهش پس از بررسی ازنظر شاخص و معیار روایی محتوا، آلفای کرونباخ پرسش‌نامه 0/91 به دست آمد [17].
برای ارزیابی روایی و پایایی پرسش‌نامه‌ها، پس از ترجمه پرسش‌نامه‌ها از انگلیسی به فارسی، برای اطمینان از ترجمه، یک‌بار دیگر فرد متخصص به انگلیسی پرسش‌نامه‌های فارسی را باز ترجمه کرد. سپس پرسش‌نامه‌های اصلی و بازترجمه‌شده توسط نفر سوم که مسلط به هر دو زبان بود بررسی شد. به‌دلیل شباهت بالا و تأیید مترجم ترجمه فارسی موردقبول واقع شد. سپس اعضای تیم در یک جلسه همفکری به‌صورت جداگانه و یک‌بار هم با حضور مترجم پرسش‌نامه‌ها را به دقت بررسی کردند تا مطمئن شوند که تضاد فرهنگی و معنایی وجود ندارد [26]. در این پژوهش پس از ترجمه-بازترجمه، شاخص روایی محتوا، روایی صوری و همچنین پایایی همسانی درونی برای پرسش‌نامه‌های فوق تعیین شد.
برای اطمینان از روایی محتوا، از شاخص روایی محتوا جهت بررسی مرتبط بودن عبارت‌ها استفاده شد. برای محاسبه این ضرایب از نظرات 18 نفر از افراد خبره در زمینه مدیریت پرستاری و ابزارسازی استفاده شد. آن‌ها میزان «مرتبط» بودن هر عبارت را در مقیاس 4 درجه‌ای لیکرت از 1= غیرمرتبط تا 4= بسیار مرتبط ارزیابی کردند. شاخص اعتبار محتوا برای هر مورد (I-CVI) براساس تعداد متخصصانی که به عبارت امتیاز 3 یا 4 می‌دهند، تقسیم بر تعداد متخصصان محاسبه شد. I-CVI≥0/80 اعتبار محتوای خوبی را منعکس می‌کند. ما همچنین میانگین CVI را برای کل پرسش‌نامه با جمع تمام I-CVI ها تقسیم بر تعداد عبارت‌ها محاسبه کردیم.
برای تعیین روایی صوری، پرسش‌نامه‌ها در اختیار 18 نفر از اعضای هیئت علمی پرستاری و 15 نفر از پرستاران اورژانس قرار داده شد تا نظر خود را درباره ظاهر سؤالات و قابل‌فهم بودن آن اعلام کنند. همچنین از آن‌ها خواسته شد تا نظرات و پیشنهادات خود را درمورد بهبود هر عبارت ارائه دهند. ارزیابی پایایی پرسش‌نامه‌ها پس از نمونه‌گیری به روش همسانی درونی با بهره‌گیری از ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شد. ضریب آلفای کرونباخ برای پرسش‌نامه استدلال بالینی 0/90 بود که در سطح عالی قرار دارد و برای پرسش‌نامه نوآوری 0/76 بود که مقدار قابل‌قبولی برای وجود همسانی درونی است.
پژوهشگر پس از کسب اجازه از ریاست بیمارستان‌ها و مسئولان بخش‌های درمانی، در نوبت‌های کاری صبح، عصر و شب در محل کار پرستاران حاضر می‌شد و پرسش‌نامه‌ها را در اختیار نمونه‌ها قرار می‌داد تا آن‌ها را تکمیل کنند. تجزیه‌وتحلیل داده‌های پژوهش در دو سطح آمار توصیفی و همبستگی صورت گرفت. آزمون کولموگروف اسمیرنوف توزیع داده‌ها را نرمال نشان داد. برای بررسی ارتباط استدلال بالینی و نوآوری با متغیرهای جمعیت‌شناختی از آزمون تی مستقل، آنالیز واریانس و همبستگی پیرسن استفاده شد. برای تعدیل اثر مخدوشگرها در بررسی ارتباط بین استدلال بالینی و نوآوری از رگرسیون چندگانه استفاده شد. سطح معنی‌داری 0/05>P در نظر گرفته شد. از SPSS نسخه 26 برای تحلیل استفاده شد.
یافته‌ها
از بین پرسش‌نامه‌های توزیع‌شده، 10 پرسش‌نامه به‌دلیل ناقص بودن، کنار گذاشته شد و در مجموع 170 پرسش‌نامه قابل‌ارزیابی بود (میزان پاسخ‌دهی 94/44 درصد). میانگین و انحراف‌معیار سن و سابقه کار مشارکت‌کنندگان به‌ترتیب برابر با 6/97±34/54 و 6/41±9/91 بود. میانگین و انحراف‌معیار سابقه کار در بخش اورژانس و تعداد نوبت‌های کاری در طول 1 هفته نیز به‌ترتیب برابر با 85/4±29/6 (حداقل 1و حداکثر 26) و 32/1±1/6 (حداقل 1 و حداکثر 12) بود. سایر مشخصات جمعیت‌شناختی-شغلی شرکت‌کنندگان در جدول شماره 1 نشان داده شده است.
میانگین و انحراف‌معیار میزان استدلال بالینی و نوآوری پرستاران شاغل در بخش‌های اورژانس مراکز آموزشی درمانی شهر تبریز به‌ترتیب برابر با 7/079±60/91 (حداقل 34 و حداکثر 75) و 10/26±102/11 (حداقل 72و حداکثر 135) بود. بررسی ارتباط استدلال بالینی و نوآوری با متغیرهای جمعیت‌شناختی در جداول شماره 2 و 3 نمایش داده شده است.
طبق یافته‌ها، نوبت کاری صبح ثابت با نوآوری (0/002>P) و گذراندن کلاس درخصوص استدلال بالینی با نمره استدلال بالینی (0/028>P) ارتباط آماری مثبت و معنی‌دار داشتند.
باتوجه‌به هدف مطالعه حاضر که بررسی ارتباط نوآوری با استدلال بالینی بود، در ارتباط بین این دو متغیر، برخی از متغیرهای جمعیت‌شناختی می‌تواند نقش مخدوشگری داشته باشد. این متغیرها برحسب مطالعات قبلی و نظر متخصصین این حوزه از بین متغیرهای ثبت‌شده موجود انتخاب و در مدل رگرسیون چندگانه وارد شد تا با تعدیل آن‌ها، ارتباط بین نوآوری و استدلال بالینی دقیق‌تر تعیین شود؛ به‌عبارتی، تا حد امکان میزان ارتباط نوآوری بر استدلال بالینی مستقل از سایر عوامل، تعیین شود. ضریب تعیین مدل رگرسیون چندگانه برازش‌یافته به داده‌ها برابر با 0/29 بود. رگرسیون خطی جهت بررسی ارتباط استدلال بالینی و نوآوری (جدول شماره 3) و همچنین رگرسیون چندگانه جهت بررسی ارتباط نوآوری با استدلال بالینی با تعدیل مخدوشگرها (جداول شماره 4 و 5) نشان داد پس از تعدیل اثر مخدوشگرها، به‌ازای یک واحد افزایش در استدلال بالینی، نوآوری به‌طور معنی‌داری 0/35 واحد افزایش پیدا می‌کند.
بحث
این مطالعه باهدف تعیین استدلال بالینی و ارتباط آن با نوآوری در پرستاران شاغل در بخش‌های اورژانس مراکز آموزشی درمانی شهر تبریز انجام شد. براساس یافته‌ها میانگین نمره استدلال بالینی برای پرستاران اورژانس بالاتر از میانه بود. در مطالعه لیو و همکاران جهت بررسی استدلال بالینی پرستاران بالینی و دانشجویان پرستاری که از پرسش‌نامه NCRS استفاده شده بود، میانگین هر دو گروه در حد میانه [23] و کمتر از مطالعه حاضر بود. در مطالعه اسریکان و همکاران جهت ارزیابی استدلال بالینی با پرسش‌نامه تعدیل‌شده NCRS در تایلند، میانگین نمره استدلال بالینی دانشجویان پرستاری کم، پرستاران متوسط و پرستاران متخصص سالمندی بالا بود [27]. در کشور هند، مطالعه کاور و همکاران استدلال بالینی دانشجویان سال چهارم پرستاری را خوب و قابل‌قبول ارزیابی نکرد [19]. در مطالعه لی و همکاران جهت ارزیابی استدلال بالینی برای آموزش پرستاری از پرسش‌نامه استدلال بالینی روبریک کره‌ای استفاده کردند. در این پژوهش نمره استدلال بالینی دانشجویان پرستاری پایین بود [28]. در مطالعه درویشی الموتی و همکاران جهت ارزیابی و مقایسه مهارت استدلال بالینی دانشجویان پرستاری دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، نتایج نشان داد سطح مهارت‌های استدلال بالینی دانشجویان سال اول تا چهارم به‌طور نسبی کاهش یافته است. به‌طورکلی سطح مهارت‌های بالینی در دانشجویان پرستاری دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی پایین بود [29].
مروری بر این مطالعات انجام‌شده دو یافته مهم را آشکار می‌کند. یافته اول اینکه نمره استدلال بالینی در پرستاران و دانشجویان پرستاری ایدئآل نیست؛ این یافته نه‌تنها در کشور ایران، بلکه سایر کشورها نیز مشهود است. این یافته را می‌توان به ضعف آموزش استدلال بالینی از زمان دانشجویی مرتبط دانست که احتمالاً به‌دلیل کم اهمیت دانستن موضوع است؛درحالی‌که بنر و همکاران استدلال کردند که استدلال بالینی در موقعیت‌هایی که شامل بیمار، خانواده، جامعه و تیمی از ارائه‌دهندگان مراقبتهای بهداشتی است، رخ می‌دهد و پرستاران موظف‌اند صلاحیت ارائه پیشنهادات درمورد برنامه‌های مراقبتی میان‌مدت تا بلندمدت را برای رفتار ارتقا دهنده سلامت و مدیریت سلامت مادام‌العمر و همچنین اقدام فوری برای درمان را داشته باشند. در چنین شرایطی، شایستگی پرستاران متکی بر دانش، تجربه و توانایی آن‌ها برای تسهیل استفاده از منابع مراقبتهای بهداشتی ازجمله منابع انسانی حرفه‌ای و سیاست‌های مراقبت بهداشتی دولت است [30].
یافته دوم این است که پرسش‌نامه یکسان یا مشابهی برای ارزیابی استدلال بالینی بین پرستاران و دانشجویان پرستاری وجود ندارد. عدم استفاده از پرسش‌نامه یکسان در پژوهش‌های مشابه، امکان تجمیع داده‌ها و تصمیم‌گیری قاطعانه را با مشکل مواجهه می‌کند. ازاین‌رو استفاده و یا تدوین پرسش‌نامه بسیار ضروری به نظر می‌رسد و پیشنهاد می‌شود. البته باید دقت شود که استدلال بالینی به‌جای اینکه یک فرآیند خطی باشد، یک فرآیند پویا است که به‌صورت چرخه‌ای حرکت می‌کند. این بدان معناست که پرستاران باید مهارت‌های متعدد و متنوعی را آموزش ببینند و باید این مهارت‌ها را توسعه دهند [31].
در این پژوهش ارتباط بین گذراندن دوره‌هایی درخصوص استدلال بالینی با نمره استدلال بالینی پرستاران ازنظر آماری معنی‌دار و مثبت بود. این مسئله ماهیت آموزش‌پذیری استدلال بالینی را نشان می‌دهد. به‌عبارتی‌دیگر نمی‌توان منتظر بود تا پرستاران به‌صورت خودبه‌خودی استدلال بالینی بالایی داشته باشند، بلکه نیاز است دوره‌ها و آموزش‌هایی در این خصوص ارائه شود. برای نمونه در پژوهش سیمونز و همکاران در آمریکا جهت ارزیابی استدلال بالینی از 15 پرستار باتجربه خواسته شد تا درمورد یافته‌های ارزیابی بیمار از روش تفکر با صدای بلند استفاده کنند. نتایج نشان داد این روش به‌طور معنی‌داری باعث می‌شود پرستاران از زبان مفهومی برای استدلال درمورد یافته‌های ارزیابی استفاده کنند و از روش‌های اکتشافی برای استدلال سریع‌تر و کارآمدتر استفاده کنند [32]. در یک پژوهش دیگر اندرسون و همکاران، تفاوت استدلال بالینی در بین پرستاران تازه کار، با تجربه و متخصص اطفال در سوئد را بررسی کردند که نشان داد گروه‌های دارای تجربه گسترده و تحصیلات تخصصی، متفاوت از سایر گروه‌ها استدلال می‌کنند. این نشان می‌دهد به‌طور معنی‌داری تجربه همراه با آموزش بیشتر برای توسعه صلاحیت حرفه‌ای و استدلال بالینی مؤثر در مراقبت از کودکان مهم به نظر می‌رسد [33]. در پژوهشی دیگر لیجسر و همکاران میزان استدلال بالینی دانشجویان پرستاری سال دوم، سوم و چهارم در هلند را ارزیابی کردند که دانشجویان سال چهارم در مقایسه با دانشجویان سال دوم و سوم در سطح قابل‌توجهی از استدلال بالینی نمره بالاتری کسب کردند و این نشان داد که سطوح استدلال بالینی با سال تحصیلی و تعداد روزهای کارآموزی در بیمارستان ارتباط معنی‌داری دارد [34]. البته در برخی پژوهش‌ها نیز یافته‌های نسبتاً متناقضی مشاهده شده است. برای نمونه در پژوهش کاور و همکاران جهت بررسی استدلال بالینی سال چهارم دانشجویان پرستاری یافته‌ها نشان داد که متغیرهای اجتماعی و جمعیت‌شناختی هیچ ارتباطی با مهارت استدلال بالینی آن‌ها نداشتند [19]. همچنن در پژوهش درویشی الموتی و همکاران که ارزیابی استدلال بالینی دانشجویان سال اول، دوم و سوم را انجام دادند، سطح مهارت استدلال بالینی دانشجویان سال اول ضعیف و برای سال دوم و سوم بسیار ضعیف بود. همچنین نتایج نشان داده بود که سطح مهارت استدلال بالینی دانشجویان از سال اول تا سوم کاهش یافته است. نتایج آزمون پیگیری نیز نشان داد که بین نمرات کسب‌شده از دانش آموزان سال اول و دوم تفاوت معنی‌داری وجود ندارد، اما بین نمرات دانشجویان سال سوم و سال اول و دوم تفاوت معنی‌داری وجود داشت که نشان می‌داد هرچه از سال اول به سه سال سوم نزدیک شویم، مهارت استدلال بالینی دانشجویان ضعیف‌تر می‌شود [29].
میانگین نمره نوآوری برای پرستاران اورژانس بالاتر از میانه بود. مطالعات محدودی درخصوص نوآوری پرستاران انجام شده است که مقایسه این یافته با سایر مطالعات را دشوار می‌کند. در پژوهش حاضر هرچند میانگین نمره بالاتر از میانه بود، اما با حداکثر نمره ممکن نیز تفاوت زیادی داشت. اما در مطالعه نصیری و همکاران، پرستاران از نوآوری خوبی برخوردار بودند [16]. مدیران و سیاستگذاران بخش سلامت و درمان باید با ایجاد فضای مناسب، جهت تسهیل در ارائه و اجرای ایده‌های بدیع و خلاق پرستاران، زمینه حل برخی از مشکلات سیستم‌های مراقبت سلامتی را فراهم کنند، چراکه انجام مراقبتهای بالینی به مرورزمان به روزمرگی تبدیل شده و این نوآوری در بالین است که باعث می‌شود با تفکر خلاق روش‌های جدید ابداع شده و انجام کارها راحت و مفیدتر شود.
در این پژوهش بین نوآوری و نوبت ثابت صبح ارتباط آماری معنی‌داری وجود داشت. مقاله مشابهی که نوآوری و نوع نوبت کاری را بررسی کند، یافت نشد؛ اما می‌توان این‌گونه توجیه کرد که در بیشتر مواقع، افرادی نوبت کاری ثابت صبح دارند که سن و سابقه کار بالاتری دارند و ارتباط مثبت سن و سابقه کاری با نوآوری در برخی مطالعات نشان داده شده است. برای نمونه نتیجه مطالعه نصیری و همکاران نشان داده است که بین میزان نوآوری با سن و سابقه کار پرستاران ارتباط معنی‌دار آماری وجود دارد، به‌طوری‌که با افزایش 1 سال در سن پرستاران شانس نسبی نوآوری بیشتر از میانگین 1/08 افزایش می‌یابد. به نظر می‌رسد باتوجه‌به کمبودها، مشکلات و تصمیم‌گیری‌هایی که پرستاران به‌ویژه پرستاران بخش‌های ویژه در محیط کار با آن مواجه هستند، مهارت نوآوری در آن‌ها با افزایش سابقه کار رشد بیشتری می‌کند [16]. از بررسی عوامل مؤثر بر نوآوری طی مطالعات متعدد هم می‌توان نتیجه گرفت که داشتن قدرت سازمانی و در اختیار داشتن منابع در مدیران پرستاری باعث می‌شود نوآوری که شامل شکل‌گیری افکار جدید و خلاقیت می‌باشد در آن‌ها بیشتر باشد. به نظر می‌رسد پرستارانی که قدرت کمتر دارند کمتر نوآور هستند که این نتیجه همسو با تفکرات برخی دیگر از محققین می‌باشد [35]. عیوض و همکاران نیز این مسئله را تأیید کردند که بالا بودن امتیاز مهارت نوآوری در کارکنان بیمارستان به‌ویژه در رشته پرستاری از جنبه‌های مختلف و باتوجه‌به مفهوم مهارت نوآوری قابل‌بحث می‌باشد؛ چراکه در بیمارستان‌ها باتوجه‌به نوع مراجعه‌کننده و نوع خدمات ارائه‌شده نیاز به تفکر انتقادی و تخصصی و خلاقیت در کارکنان آن بالا است [35].
در پژوهش حاضر ارتباط بین استدلال بالینی با نوآوری ازنظر آماری معنی‌دار بود. مطالعه مشابهی که به بررسی ارتباط بین این دو متغیر پرداخته باشد، یافت نشد؛ اما مروری بر متون نشان می‌دهد که این ارتباط ازنظر مفهومی با الگوی کارآفرینی سازمانی کورنوال و پرلمن قابل‌دفاع است که ادعا می ند تجزیه‌وتحلیل داده‌های حاصل از محیط بیرون جهت کارآفرینی مورداستفاده قرار می‌گیرد [36]. می‌توان این گونه تفسیر کرد که منظور از اطلاعات حاصل از محیط‌های بیرونی داده‌هایی است که افراد از اطراف و مددجویان جمع‌آوری می‌کند [37]. (برای نمونه داده‌های حاصل از بررسی بیمار). همچنین منظور از اطلاعات حاصل از محیط‌های درونی همان طرز تفکر، قضاوت و جمع‌بندی نهایی است که فرد براساس داده‌ها به آن‌ها می‌رسد [37]. شاید بتوان استدلال بالینی را یک نوع محیط درونی تلقی کرد که در آن فرد براساس داده‌هایی که از محیط بیرون کسب کرده است، آن‌ها را جمع‌بندی، نتیجه‌گیری و استدلال می‌کند [3]. طبق این الگو داده‌های حاصل از محیط‌های بیرونی و درونی می‌توانند به کارآفرینی منجر شوند [36]. برای ایجاد کارآفرینی ابتدا لازم است تا نوآوری صورت بگیرد، یعنی ایجاد تغییر درجهت اصلاح، بهبود و ارتقاء امکانات و شرایط موجود است [38]. از این نظریه می توان به‌عنوان چارچوب مطالعه استفاده کرد. بدین صورت که طبق این الگو، داده‌هایی که پرستار از ارزیابی بیمار جمع‌آوری می‌کند و سپس براساس قدرت تفکر استدلال خود آن‌ها را جمع‌بندی می‌کند می‌تواند با ایجاد نوآوری در ارائه مراقبت مرتبط باشد؛ یعنی نوآوری فرد به دنبال استدلال بالینی است که براساس داده‌های جمع‌آوری‌شده صورت گرفته است. البته این فقط یک فرضیه است که نیاز به پژوهش‌ها و بررسی‌های بیشتر دارد.
نتیجه‌گیری
میانگین نمره استدلال بالینی و نوآوری برای پرستاران اورژانس موردقبول نبود. ازاین‌رو تلاش برای تقویت این دو مفهوم مهم ضروری به نظر می‌رسد. ارتباط آماری معنی‌دار این دو مفهوم کمک می‌کند که با تقویت هرکدام از این مفاهیم، بتوان در رشد مفهوم دیگر نیز مؤثر بود. یافته‌های این مطالعه در مدیریت خدمات پرستاری کاربرد مهمی دارد؛ باتوجه‌به نتایج به دور از ایدئآل درخصوص نمره استدلال بالینی و نوآوری و ارتباط این دو مفهوم با پیامدهای کاری پرستاری، پیشنهاد می‌شود مسئولان امر شرایط را برای تقویت و بهبود این دو مفهوم مهم و پیامدهای مراقبتی پرستاران فراهم کنند. همچنین باتوجه‌به نتایج، پیشنهاد می‌شود مدرسان پرستاری از همان زمان دانشجویی، زمینه را برای یادگیری و تقویت این دو مفهوم مهم فراهم و تدریس‌های خود را بر پایه افزایش این مفاهیم مهم برنامه‌ریزی کنند.
محدودیت‌ها
هرچند این مطالعه به‌عنوان یکی از اولین مطالعات در زمینه همبستگی استدلال بالینی و نوآوری، می‌تواند اطلاعات اولیه و پایه برای انجام پژوهش‌های مشابه در پرستاران اورژانس و همچنین سایر بخش‌ها و حیطه‌های پرستاری مانند آموزش و مدیریت پرستاری را فراهم کند، اما محدودیت‌هایی نیز دارد. در این پژوهش تفسیر شایستگی‌های استدلال بالینی که با NCRS اندازه‌گیری می‌شود، محدود است، زیرا این پرسش‌نامه به‌جای شایستگی‌های عملی اثبات‌شده، شایستگی‌های خود ادراک‌شده را اندازه‌گیری می‌کند. براین‌اساس پیشنهاد می‌شود در مطالعات بعدی، از روش‌های متنوع و متعدد جمع‌آوری داده، مانند مشاهده و ارزیابی توسط همکاران و مسئولان نیز استفاده شود.
از دیگر محدودیت‌ها، محدود بودن مطالعه به مراکز اورژانس است که تعمیم نتایج آن را محدود می‌کند. ازاین‌رو پیشنهاد می‌شود محیط پژوهشی گسترده‌تر باشد تا تعمیم نتایج تسهیل شود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این پژوهش پس از گرفتن مجوز از کمیته منطقه‌ای اخلاق دانشگاه علوم پزشکی تبریز با کد (IR.TBZMED.REC.1400.607) انجام شد.
حامی مالی
این مطالعه با حمایت مالی معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی تبریز انجام شد.
مشارکت نویسندگان
طراحی مطالعه: الناز اصغری؛ جمع‌آوری داده‌ها: امیر صابری؛ تجزیه‌وتحلیل داده‌ها: پروین سربخش؛ نظارت و مشاوره تخصصی: فرانک جبارزاده؛ ویرایش نقادانه و مشاوره تخصصی: عارفه داوودی.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
از پرستارانی که زحمت تکمیل فرم را با وجود مشغله کاری تقبل کردند، از مؤسسه خیریه مرکز آموزشی درمانی قلب شهید مدنی تبریز (محق) به شماره ثبت 5140، از مسئولان مؤسسه با تشویق و مشاوره علمی، همچنین از کمیته تحقیقات مرکز آموزشی درمانی سینا تبریز تشکر و قدردانی می‌شود.
References
1.Barratt J. Developing clinical reasoning and effective communication skills in advanced practice. Nurs Stand. 2018. [DOI:10.7748/ns.2018.e11109] [PMID]
2.Blanié A, Amorim MA, Benhamou D. Comparative value of a simulation by gaming and a traditional teaching method to improve clinical reasoning skills necessary to detect patient deterioration: A randomized study in nursing students. BMC Med Educ. 2020; 20(1):53. [DOI:10.1186/s12909-020-1939-6] [PMID]
3.Carvalho EC, Oliveira-Kumakura ARS, Morais SCRV. Clinical reasoning in nursing: Teaching strategies and assessment tools. Rev Bras Enferm. 2017; 70(3):662-8. [DOI:10.1590/0034-7167-2016-0509] [PMID]
4.Gonzalez L. Teaching clinical reasoning piece by piece: A clinical reasoning concept-based learning method. J Nurs Educ. 2018; 57(12):727-35. [DOI:10.3928/01484834-20181119-05] [PMID]
5.Theobald KA, Tutticci N, Ramsbotham J, Johnston S. Effectiveness of using simulation in the development of clinical reasoning in undergraduate nursing students: A systematic review. Nurse Educ Pract. 2021; 57:103220. [DOI:10.1016/j.nepr.2021.103220] [PMID]
6.Liaw SY, Rashasegaran A, Wong LF, Deneen CC, Cooper S, Levett-Jones T, et al. Development and psychometric testing of a Clinical Reasoning Evaluation Simulation Tool (CREST) for assessing nursing students’ abilities to recognize and respond to clinical deterioration. Nurse Educ Today. 2018; 62:74-79. [DOI:10.1016/j.nedt.2017.12.009] [PMID]
7.Rohde E, Domm E. Nurses’ clinical reasoning practices that support safe medication administration: An integrative review of the literature. J Clin Nurs. 2018; 27(3-4):e402-11. [DOI:10.1111/jocn.14077] [PMID]
8.Kavanagh JM, Szweda C. A crisis in competency: The strategic and ethical imperative to assessing new graduate nurses’ clinical reasoning. Nurs Educ Perspect. 2017; 38(2):57-62. [DOI:10.1097/01.NEP.0000000000000112] [PMID]
9.Fontova-Almató A, Suñer-Soler R, Salleras-Duran L, Bertran-Noguer C, Congost-Devesa L, Ferrer-Padrosa M, et al. Evolution of job satisfaction and burnout levels of emergency department professionals during a period of economic recession. Int J Environ Res Public Health. 2020; 17(3):921. [DOI:10.3390/ijerph17030921] [PMID]
10.Dehghannezhad J, Bagheriyeh F, Ebrahimi H, Hasani NS, Dadashzadeh A. [Innovation in nursing: Conceptual analysis based on a Hybrid model (Persian)]. Nurs Midwifery J. 2019; 16(10):719-29. [Link]
11.Demirel N, Turan N. Relationship between individualized care perception and innovativeness among final-year nursing students. Perspect Psychiatr Care. 2021; 57(2):891-9. [DOI:10.1111/ppc.12632] [PMID]
12.Asurakkody TA, Shin SY. Innovative behavior in nursing context: A concept analysis. Asian Nurs Res (Korean Soc Nurs Sci). 2018; 12(4):237-44. [DOI:10.1016/j.anr.2018.11.003] [PMID]
13.Yang K, Zhou L, Wang Z, Lin C, Luo Z. Humble leadership and innovative behaviour among Chinese nurses: The mediating role of work engagement. J Nurs Manag. 2019; 27(8):1801-8. [DOI:10.1111/jonm.12879] [PMID]
14.Kaluzny AD, Veney JE, Gentry JT. Innovation of health services: A comparative study of hospitals and health departments. In: Organizational Innovation. Oxfordshire: Routledge; 2018. [Link]
15.Stilgenbauer DJ, Fitzpatrick JJ. Levels of innovativeness among nurse leaders in acute care hospitals. J Nurs Adm. 2019; 49(3):150-5. [DOI:10.1097/NNA.0000000000000729] [PMID]
16.Nasiri E, Tabari R, Salami-Kohan K, Kazem-Nezhad LE. [A study on the level of innovation and its related factors in critical care nurses employed in intensive care units (Persian)]. J Multidiscip Care. 2013; 2(3):8-18. [Link]
17.Sarıköse S, Türkmen E. The relationship between demographic and occupational variables, transformational leadership perceptions and individual innovativeness in nurses. J Nurs Manag. 2020; 28(5):1126-33. [DOI:10.1111/jonm.13060] [PMID]
18.Abuzour AS, Lewis PJ, Tully MP. Factors influencing secondary care pharmacist and nurse independent prescribers’ clinical reasoning: An interprofessional analysis. J Interprof Care. 2018; 32(2):160-8. [DOI:10.1080/13561820.2017.1394279] [PMID]
19.Kaur G. Assessment of Clinical Reasoning Skills among BSc Nursing Students: Script Concordance Test. Nurs J India. 2021; 112(4):153-6. [Link]
20.Kang H. Sample size determination and power analysis using the G* Power software. J Educ Eval Health Prof. 2021; 18:17. [DOI:10.3352/jeehp.2021.18.17] [PMID]
21.LoBiondo-Wood G, Haber J. Nursing research E-book: Methods and critical appraisal for evidence-based practice. Amsterdam: Elsevier Health Sciences; 2008. [Link]
22.Grove SK, Gray JR. Understanding nursing research: Building an evidence-based practice. Amsterdam: Elsevier Health Sciences; 2018. [Link]
23.Liou SR, Liu HC, Tsai HM, Tsai YH, Lin YC, Chang CH, et al. The development and psychometric testing of a theory-based instrument to evaluate nurses’ perception of clinical reasoning competence. J Adv Nurs. 2016; 72(3):707-17. [DOI:10.1111/jan.12831] [PMID]
24.Hurt HT, Joseph K, Cook CD. Scales for the measurement of innovativeness. Hum Commun Res. 1977; 4(1):58-65. [DOI:10.1111/j.1468-2958.1977.tb00597.x]
25.Chan ZC. A systematic review of creative thinking/creativity in nursing education. Nurse Educ Today. 2013; 33(11):1382-7. [DOI:10.1016/j.nedt.2012.09.005] [PMID]
26.Phongphanngam S, Lach HW. Cross-cultural instrument translation and adaptation: Challenges and strategies. Pac Rim Int J Nurs Res. 2019; 23(2):170-9. [Link]
27.Srikan P, Tachvises S. Development and Psychometric Testing of the Gerontological Nursing Clinical Reasoning Scale. Pac Rim Int J Nurs Res. 2019; 23(3):243-57. [Link]
28.Lee J, Park CG, Kim SH, Bae J. Psychometric properties of a clinical reasoning assessment rubric for nursing education. BMC Nurs. 2021; 20(1):177. [DOI:10.1186/s12912-021-00695-z] [PMID]
29.Alamouti HD, Mofrad MN, Farahani ZB, Amini AR. Clinical reasoning in nursing students. Adv Nurs Midwifery. 2020; 29(4):24-30. [Link]
30.Benner P, Hughes RG, Sutphen M. Clinical reasoning, decisionmaking, and action: Thinking critically and clinically. In: Hughes RG, editor. Patient safety and quality: An evidence-based handbook for nurses. Rockville (MD): Agency for Healthcare Research and Quality (US); 2008. [Link]
31.Abdulmohdi N, Mcvicar A. Investigating the clinical decision-making of nursing students using high-fidelity simulation, observation and think aloud: A mixed methods research study. J Adv Nurs. 2023; 79(2):811-24. [DOI:10.1111/jan.15507] [PMID]
32.Simmons B, Lanuza D, Fonteyn M, Hicks F, Holm K. Clinical reasoning in experienced nurses. West J Nurs Res. 2003; 25(6):701-19; discussion 720-4. [DOI:10.1177/0193945903253092] [PMID]
33.Andersson N, Klang B, Petersson G. Differences in clinical reasoning among nurses working in highly specialised paediatric care. J Clin Nurs. 2012; 21(5-6):870-9. [DOI:10.1111/j.1365-2702.2011.03935.x] [PMID]
34.Leijser J, Spek B. Level of clinical reasoning in intermediate nursing students explained by education year and days of internships per healthcare branches: A cross-sectional study. Nurse Educ Today. 2021; 96:104641. [DOI:10.1016/j.nedt.2020.104641] [PMID]
35.Ayvaz MY, Akyol YE, DEMİRAL M. Innovation in nursing and innovative attitudes of nurses. Int J Health Adm Educ Congr (Sanitas Magisterium). 2019; 5(2):52-9. [Link]
36.Cornwall JR, Perlman B. Organizational entrepreneurship. : New York: McGraw-Hill; 1990. [Link]
37.Sinha E. Towards an integrative framework of intrapreneurship by focusing on individual level competencies. J Asia Entrep Sustain. 2021; 17(1):106-63. [Link]
38.Green K. Access to healthcare in Hawai’i: Entrepreneurship for advanced practice nurses. Hawaii: University of Hawai’i Hilo; 2020. [Link]
1.Barratt J. Developing clinical reasoning and effective communication skills in advanced practice. Nurs Stand. 2018. [DOI:10.7748/ns.2018.e11109] [PMID]
2.Blanié A, Amorim MA, Benhamou D. Comparative value of a simulation by gaming and a traditional teaching method to improve clinical reasoning skills necessary to detect patient deterioration: A randomized study in nursing students. BMC Med Educ. 2020; 20(1):53. [DOI:10.1186/s12909-020-1939-6] [PMID]
3.Carvalho EC, Oliveira-Kumakura ARS, Morais SCRV. Clinical reasoning in nursing: Teaching strategies and assessment tools. Rev Bras Enferm. 2017; 70(3):662-8. [DOI:10.1590/0034-7167-2016-0509] [PMID]
4.Gonzalez L. Teaching clinical reasoning piece by piece: A clinical reasoning concept-based learning method. J Nurs Educ. 2018; 57(12):727-35. [DOI:10.3928/01484834-20181119-05] [PMID]
5.Theobald KA, Tutticci N, Ramsbotham J, Johnston S. Effectiveness of using simulation in the development of clinical reasoning in undergraduate nursing students: A systematic review. Nurse Educ Pract. 2021; 57:103220. [DOI:10.1016/j.nepr.2021.103220] [PMID]
6.Liaw SY, Rashasegaran A, Wong LF, Deneen CC, Cooper S, Levett-Jones T, et al. Development and psychometric testing of a Clinical Reasoning Evaluation Simulation Tool (CREST) for assessing nursing students’ abilities to recognize and respond to clinical deterioration. Nurse Educ Today. 2018; 62:74-79. [DOI:10.1016/j.nedt.2017.12.009] [PMID]
7.Rohde E, Domm E. Nurses’ clinical reasoning practices that support safe medication administration: An integrative review of the literature. J Clin Nurs. 2018; 27(3-4):e402-11. [DOI:10.1111/jocn.14077] [PMID]
8.Kavanagh JM, Szweda C. A crisis in competency: The strategic and ethical imperative to assessing new graduate nurses’ clinical reasoning. Nurs Educ Perspect. 2017; 38(2):57-62. [DOI:10.1097/01.NEP.0000000000000112] [PMID]
9.Fontova-Almató A, Suñer-Soler R, Salleras-Duran L, Bertran-Noguer C, Congost-Devesa L, Ferrer-Padrosa M, et al. Evolution of job satisfaction and burnout levels of emergency department professionals during a period of economic recession. Int J Environ Res Public Health. 2020; 17(3):921. [DOI:10.3390/ijerph17030921] [PMID]
10.Dehghannezhad J, Bagheriyeh F, Ebrahimi H, Hasani NS, Dadashzadeh A. [Innovation in nursing: Conceptual analysis based on a Hybrid model (Persian)]. Nurs Midwifery J. 2019; 16(10):719-29. [Link]
11.Demirel N, Turan N. Relationship between individualized care perception and innovativeness among final-year nursing students. Perspect Psychiatr Care. 2021; 57(2):891-9. [DOI:10.1111/ppc.12632] [PMID]
12.Asurakkody TA, Shin SY. Innovative behavior in nursing context: A concept analysis. Asian Nurs Res (Korean Soc Nurs Sci). 2018; 12(4):237-44. [DOI:10.1016/j.anr.2018.11.003] [PMID]
13.Yang K, Zhou L, Wang Z, Lin C, Luo Z. Humble leadership and innovative behaviour among Chinese nurses: The mediating role of work engagement. J Nurs Manag. 2019; 27(8):1801-8. [DOI:10.1111/jonm.12879] [PMID]
14.Kaluzny AD, Veney JE, Gentry JT. Innovation of health services: A comparative study of hospitals and health departments. In: Organizational Innovation. Oxfordshire: Routledge; 2018. [Link]
15.Stilgenbauer DJ, Fitzpatrick JJ. Levels of innovativeness among nurse leaders in acute care hospitals. J Nurs Adm. 2019; 49(3):150-5. [DOI:10.1097/NNA.0000000000000729] [PMID]
16.Nasiri E, Tabari R, Salami-Kohan K, Kazem-Nezhad LE. [A study on the level of innovation and its related factors in critical care nurses employed in intensive care units (Persian)]. J Multidiscip Care. 2013; 2(3):8-18. [Link]
17.Sarıköse S, Türkmen E. The relationship between demographic and occupational variables, transformational leadership perceptions and individual innovativeness in nurses. J Nurs Manag. 2020; 28(5):1126-33. [DOI:10.1111/jonm.13060] [PMID]
18.Abuzour AS, Lewis PJ, Tully MP. Factors influencing secondary care pharmacist and nurse independent prescribers’ clinical reasoning: An interprofessional analysis. J Interprof Care. 2018; 32(2):160-8. [DOI:10.1080/13561820.2017.1394279] [PMID]
19.Kaur G. Assessment of Clinical Reasoning Skills among BSc Nursing Students: Script Concordance Test. Nurs J India. 2021; 112(4):153-6. [Link]
20.Kang H. Sample size determination and power analysis using the G* Power software. J Educ Eval Health Prof. 2021; 18:17. [DOI:10.3352/jeehp.2021.18.17] [PMID]
21.LoBiondo-Wood G, Haber J. Nursing research E-book: Methods and critical appraisal for evidence-based practice. Amsterdam: Elsevier Health Sciences; 2008. [Link]
22.Grove SK, Gray JR. Understanding nursing research: Building an evidence-based practice. Amsterdam: Elsevier Health Sciences; 2018. [Link]
23.Liou SR, Liu HC, Tsai HM, Tsai YH, Lin YC, Chang CH, et al. The development and psychometric testing of a theory-based instrument to evaluate nurses’ perception of clinical reasoning competence. J Adv Nurs. 2016; 72(3):707-17. [DOI:10.1111/jan.12831] [PMID]
24.Hurt HT, Joseph K, Cook CD. Scales for the measurement of innovativeness. Hum Commun Res. 1977; 4(1):58-65. [DOI:10.1111/j.1468-2958.1977.tb00597.x]
25.Chan ZC. A systematic review of creative thinking/creativity in nursing education. Nurse Educ Today. 2013; 33(11):1382-7. [DOI:10.1016/j.nedt.2012.09.005] [PMID]
26.Phongphanngam S, Lach HW. Cross-cultural instrument translation and adaptation: Challenges and strategies. Pac Rim Int J Nurs Res. 2019; 23(2):170-9. [Link]
27.Srikan P, Tachvises S. Development and Psychometric Testing of the Gerontological Nursing Clinical Reasoning Scale. Pac Rim Int J Nurs Res. 2019; 23(3):243-57. [Link]
28.Lee J, Park CG, Kim SH, Bae J. Psychometric properties of a clinical reasoning assessment rubric for nursing education. BMC Nurs. 2021; 20(1):177. [DOI:10.1186/s12912-021-00695-z] [PMID]
29.Alamouti HD, Mofrad MN, Farahani ZB, Amini AR. Clinical reasoning in nursing students. Adv Nurs Midwifery. 2020; 29(4):24-30. [Link]
30.Benner P, Hughes RG, Sutphen M. Clinical reasoning, decisionmaking, and action: Thinking critically and clinically. In: Hughes RG, editor. Patient safety and quality: An evidence-based handbook for nurses. Rockville (MD): Agency for Healthcare Research and Quality (US); 2008. [Link]
31.Abdulmohdi N, Mcvicar A. Investigating the clinical decision-making of nursing students using high-fidelity simulation, observation and think aloud: A mixed methods research study. J Adv Nurs. 2023; 79(2):811-24. [DOI:10.1111/jan.15507] [PMID]
32.Simmons B, Lanuza D, Fonteyn M, Hicks F, Holm K. Clinical reasoning in experienced nurses. West J Nurs Res. 2003; 25(6):701-19; discussion 720-4. [DOI:10.1177/0193945903253092] [PMID]
33.Andersson N, Klang B, Petersson G. Differences in clinical reasoning among nurses working in highly specialised paediatric care. J Clin Nurs. 2012; 21(5-6):870-9. [DOI:10.1111/j.1365-2702.2011.03935.x] [PMID]
34.Leijser J, Spek B. Level of clinical reasoning in intermediate nursing students explained by education year and days of internships per healthcare branches: A cross-sectional study. Nurse Educ Today. 2021; 96:104641. [DOI:10.1016/j.nedt.2020.104641] [PMID]
35.Ayvaz MY, Akyol YE, DEMİRAL M. Innovation in nursing and innovative attitudes of nurses. Int J Health Adm Educ Congr (Sanitas Magisterium). 2019; 5(2):52-9. [Link]
36.Cornwall JR, Perlman B. Organizational entrepreneurship. : New York: McGraw-Hill; 1990. [Link]
37.Sinha E. Towards an integrative framework of intrapreneurship by focusing on individual level competencies. J Asia Entrep Sustain. 2021; 17(1):106-63. [Link]
38.Green K. Access to healthcare in Hawai’i: Entrepreneurship for advanced practice nurses. Hawaii: University of Hawai’i Hilo; 2020. [Link]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
