مقدمه
ایمنی بیمار یک چالش جدی جهانی و یک بعد بسیار مهم از کیفیت مراقبت بهداشتی است. اطمینان از ایمنی بیمار و ارائه مراقبتهای ایمن باید بهعنوان اولین قدم حیاتی در ارائه مراقبتهای بهداشتی موردتوجه ارائهدهندگان سلامت قرار بگیرد [
1 ,2]. ایمنی بیمار به معنای »جلوگیری از آسیب رساندن به بیماران حین دریافت خدمات سلامت« است [
3]. سازمان بهداشت جهانی، ایمنی بیمار را یک نگرانی جدی برای سلامت عمومی اعلام کرد، زیرا از هر 10 بیمار 1 نفر در هنگام دریافت مراقبتهای بیمارستانی در کشورهای با درآمد بالا آسیب میبیند و از هر 300 نفر 1 نفر در نتیجه عوارض ناشی از آن آسیب میمیرد [
4].
ایمنی بیمار بهویژه در بخش اورژانس بسیار حائز اهمیت است، زیرا اورژانسها به میزان زیادی مستعد به خطر انداختن ایمنی بیمار به دلیل پیچیدگی و محیط پویای خود هستند [
5]. بین 6 درصد و 8/5 درصد از بیمارانی که در بخش اورژانس مراقبت دریافت کردهاند، یک خطای پزشکی را تجربه کردهاند [
5]. خطاهای پزشکی در تمام دنیا یکی از چالشهای بزرگ و مهم نظام سلامت است که تمامی کشورها را تهدید میکند، اما با همه این توصیفات قابل پیشگیری است [
6]. دلایل بروز نرخ بالای خطای پزشکی، پیچیده و چند عاملی است که میتوان به وظایف همزمان، درگیری با قوانین مختلف، سیستمهای پیچیده، انتقال بیماران با شرایط خطرناک و سایر موارد اشاره کرد [
7, 8].
در حفظ ایمنی بیمار، شایستگی نیروی انسانی بهویژه پرستاران بهعنوان خط مقدم نظام سلامت از اهمیت ویژهای برخوردار است [
9]. از آنجایی که پرستاران بزرگترین بخش نیروهای حرفهای نظام سلامت را تشکیل میدهند، توجه به شایستگی پرستاران در زمینه ایمنی بیمار اهمیت زیادی دارد [
10]. شایستگی، دانش و مهارت پرستاران همراه با نگرش ساختاری آنها نسبت به ایمنی بیمار برای اجرای وظایفشان بسیار مهم است [
11]. عدم شایستگی پرستاران در بخش اورژانس پیامدهای زیادی دارد که مهمترین این پیامدها بروز آسیب و صدمه به بیمار است [
12]. شایستگی، چند بعدی و پویا است [
13]. دانش، نگرش و مهارت در کنار سابقه کار، محیط کار، سطح تحصیلات، پایبندی به حرفه، تفکر انتقادی و عوامل شخصی بهعنوان ابعاد و فاکتورهای مؤثر اصلی در افزایش شایستگی پرستاران برای ایمنی بیمار در بین متخصصان مراقبتهای بهداشتی درنظر گرفته میشوند [
14]. بهطور معمول شایستگی پرستاران در زمینه ایمنی با استفاده از یک پرسشنامه خودگزارشدهی ارزیابی میشود.
مطالعاتی برای بررسی سطح دانش، مهارتها و نگرشهای مربوط به ایمنی بیمار در بین متخصصان مراقبتهای بهداشتی از جمله پرستاران انجام شده است [
15 ،
9]. اما مطالعات انجام شده در زمینه سطوح دانش، نگرش و مهارت پرستاران در زمینه ایمنی بیمار در بخشهای اورژانس نتایج متناقضی را نشان داد. بهطور مثال در بررسی برخی متون، نگرش پرستاران در مورد ایمنی بیماران در بخش اورژانس محدود گزارش شده است [
16 ،
15]. در مطالعه دیگری نگرش ایمنی بیمار از دیدگاه پرستاران بخش اورژانس مورد بررسی قرار گرفت. نگرش آنها نسبت به مسئله ایمنی بیمار در حد متوسط بود [
15]. در یک بررسی سیستماتیک با هدف تعیین دانش، نگرش و عملکرد متخصصان مراقبت بهداشتی در مورد ایمنی بیمار، طبق نظر محققین، سطح دانش و نگرش در بعضی از مقالات خوب و در بعضی دیگر کمبود دانش و نگرش وجود داشت [
17]. مطالعه دیگری در 3 بیمارستان کرهجنوبی در مورد شایستگی ایمنی بیماران بر روی پرستاران انجام شد. نتایج، متوسط بودن شایستگی ایمنی را نشان دادند [
10]. در یک مطالعه، سن، جنس، نژاد و قومیت دانشجویان پرستاری بر روی دانش، مهارت و نگرش آنان در ایمنی بیمار مؤثر بود [
18]. در مطالعهای در کرهجنوبی در زمینه ایمنی بیمار، شایستگی پرستاران متأهل دارای سابقه بیشتر بالاتر از سایر پرستاران بود [
19].
به نظر میرسد هنوز اطلاعات مربوط به شایستگی ایمنی بیمار در پرستاران اورژانس بهطور دقیق مشخص نیست. بررسی سطح شایستگی ایمنی بیمار با استفاده از ابزارهای معتبر میتواند بینش ارزشمندی را برای آموزش ایمنی بیمار از طریق شناخت نقاط قوت و ضعف پرستاران ارائه دهد. پرستاران نقش کلیدی در پایش کیفیت مراقبت از بیمار و پیشگیری از مداخله در اشتباهات را بر عهده دارند. لازم است از شایستگی ایمنی (دانش، نگرش و مهارت) قابل قبولی بهویژه در بخش اورژانس برخوردار باشند تا بدین ترتیب به بیمار آسیب کمتر و هزینههای درمانی ناشی از این آسیبها به حداقل برسد. شایستگی پرستاران در زمینه ایمنی بیماران در اورژانس نامشخص است. بنابراین ضروری است پژوهشهایی در این زمینه انجام شود و نتایج آن مورداستفاده پرستاران و مدیران پرستاری قرار گیرد. نتایج این پژوهش میتواند پایهای برای مطالعات بعدی برای ارتقاء شایستگی ایمنی پرستاران در بخشهای اورژانس باشد. با توجه به اهمیت این موضوع در بخش اورژانس و نقشی که شایستگی بالینی پرستاران در این زمینه دارد، مطالعه حاضر با هدف تعیین شایستگی ایمنی بیمار در پرستاران اورژانس مراکز آموزشی درمانی علومپزشکی ایران در سال 1398 انجام شد.
روش بررسی
این پژوهش یک مطالعه توصیفی از نوع مقطعی بود که بر روی پرستاران اورژانس مراکز آموزشی درمانی دانشگاه علومپزشکی ایران در مدت زمان خرداد تا اسفند 1398 انجام شد. پرستاران قبل از پر کردن پرسشنامه با اهداف، روش مطالعه و روش کار آشنا شدند. رضایت آگاهانه از پرستاران قبل از مطالعه دریافت شد و به آنها در مورد رعایت کامل محرمانگی و بدون نام بودن اطلاعات، توضیحات لازم داده شد.
محیط این پژوهش شامل بخشهای اورژانس وابسته به دانشگاه علومپزشکی ایران شامل 7 بیمارستان ( حضرت رسول، شهید مطهری، هاشمینژاد، شهدای هفتمتیر، فیروزگر، شفا یحیائیان، فیروزآبادی) در شهر تهران بود که تحت نظام مدیریتی یکسان دانشگاه قرار داشتند. مشارکتکنندگان در این مطالعه تمامی پرستاران با حداقل مدرک کارشناسی، شاغل در بخش اورژانس مراکزآموزشی درمانی وابسته به دانشگاه علومپزشکی ایران بودند. برای تعیین حداقل حجم نمونه لازم برای برآورد شایستگی ایمنی بیمار در پرستاران اورژانس در سطح اطمینان 95 درصد و با دقت برآورد 0/05=d و انحراف معیار 0/35 که از مقاله نام جو لی و همکاران [
20] برآورد شده است. پس از محاسبه، حداقل حجم نمونه لازم 196 نفر برآورد شد که از آنجایی که تعداد کل پرستاران اورژانس در 7 بیمارستان منتخب تقریباً 199 نفر بود، همه پرستاران به روش سرشماری وارد مطالعه شدند. درنهایت، تعداد 183 پرستار حاضر به شرکت در مطالعه شدند. معیار ورود به مطالعه همه پرستاران شاغل در بخش اورژانس بود.پرسشنامههایی که در آنها به بیش از 20 درصد سؤالات پاسخ داده نشده بود بهعنوان معیار خروج درنظر گرفته و از آنالیز مطالعه خارج شد. نحوه گردآوری داده در این مطالعه، خودگزارشدهی بود. پرسشنامهها توسط پژوهشگر به پرستاران ارائه شد. ابزار مورداستفاده در این مطالعه شامل دو بخش: فرم مشخصات جمعیتشناختی( سن، جنس، تأهل، مدرک تحصیلی، فارغ التحصیل دانشگاه آزاد و یا دولتی، وضعیت استخدامی، نوبت کاری، سابقه کار، سابقه کار در بخش اورژانس، گذراندن دوره آموزشی در مورد ایمنی بیمار و سابقه خطا و اشتباه ) و پرسشنامه خودارزشیابی شایستگی ایمنی بیمار بود.
پرسشنامه خودارزشیابی شایستگی در ایمنی بیمار در سال 2014 و در کره توسط لی و همکاران با استفاده از مرور متون برای بررسی شایستگی در ایمنی بیمار در دانشجویان پرستاری طراحی شده است [
20]. این پرسشنامه خود گزارشدهی شامل 41 گویه با مقیاس لیکرت 5 حالتی میباشد. این ابزار دارای 3 بعد دانش، نگرش و مهارت در ایمنی بیمار است: 6 گویه برای بررسی دانش (6-30)، 21 گویه برای بررسی مهارت(21-105) و 14 گویه برای بررسی نگرش (14-70). نمرات گویهها در هر بعد و در کل جمع بسته میشوند. بالاترین نمره در هر بعد نشاندهنده دانش زیاد، مهارت زیاد و نگرش مطلوب است. بالاترین نمره در کل نشاندهنده شایستگی بالای فرد در ایمنی بیمار است. دامنه نمره کل 41-205 بود. دانش در مورد مفهوم اجزای فرهنگ ایمنی بیمار، مفهوم خطا و تجزیهوتحلیل علت را مورد سنجش قرار میدهد و دامنه نمرات از 6 تا 30 درنظر گرفته میشود. بعد نگرش، ارتقای ایمنی بیمار/ استراتژی پیشگیری، مسئولیت متخصصان مراقبت بهداشتی برای فرهنگ ایمنی بیمار، افشا و گزارش خطا، اجزای فرهنگ ایمنی بیمار را میسنجد و محدوده نمرات بین 14 تا 70 است. بعد مهارت، گزارش خطا و پاسخ به خطا، ارتباط مرتبط با خطا، استفاده از منابع/عملکرد مبتنی بر شواهد، عملکرد پرستاری ایمن، پیشگیری از عفونت، ارتباط دقیق هنگام تحویل نوبت کاری را میسنجد و محدوده نمرات از 21 تا 105 متغیر است. آلفایکرونباخ بعد دانش 0/859، بعد نگرش 0/794، بعد مهارت 0/912 و در کل 0/907 گزارش شدند [
20].
برای استفاده این ابزار در این مطالعه، پرسشنامه انگلیسی به روش ترجمه بازترجمه به فارسی برگردانده شد. در ابتدا یک متخصص ترجمه و آشنا با مفاهیم پزشکی متن را به فارسی ترجمه کرد. سپس متن توسط یک مترجم دیگر ( متخصص دوزبانه) از فارسی به انگلیسی برگردانده شد. این مترجم نسبت به پرسشنامه اصلی ناآگاه بود. بنابراین، متنهای ترجمه شده توسط دو نفر از تیم تحقیق با متن پرسشنامه اصلی مقایسه شد و در مورد مفاهیم و واژهها به جمعبندی رسیدند. روایی محتوای این پرسشنامه توسط پانل متخصصان متشکل از سه نفر از اعضای هیئت علمی دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علومپزشکی ایران بررسی شد. در این مطالعه برای تخمین پایایی از ثبات درونی و پایایی(آزمون بازآزمون) استفاده شد. برای انجام آزمون- بازآزمون پرسشنامه در دو مرحله به فاصله زمانی تقریباً دو هفته در اختیار 30 نفر از کارکنان پرستاری واجد شرایط ورود به مطالعه قرارگرفت و ضریب همبستگی بین طبقهای برای کلیه سؤالات و همچنین برای کل پرسشنامه محاسبه شد. برای بررسی ثبات درونی از محاسبه ICC استفاده شد که برای ابعاد دانش، نگرش، مهارت به ترتیب 0/814، 0/794، 0/823 و برای کل ابعاد 0/762 به دست آمد. پایایی به روش آلفایکرونباخ برای ابعاد دانش، نگرش، مهارت به ترتیب 0/908، 0836 ، 0/922 و برای کل ابعاد 0/952 به دست آمد. دادههای این 30 نفر در نمونهگیری اصلی درنظر گرفته نشد.
دادههای جمعآوری شده توسط نسخه 16 نرمافزار SPSS تحلیل شد و سطح معناداری کمتر از 0/05 درنظر گرفته شد. برای تجزیهوتحلیل دادهها در راستای اهداف پژوهش از آمار توصیفی (فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار) و آمار استنباطی (از آزمون تی مستقل، آنالیز واریانس یک طرفه، ضریب همبستگی پیرسن و نیز آنالیز رگرسیون خطی چندگانه) و برای بررسی نرمالبودن توزیع متغیرها از آزمون کولموگروف اسمیرنوف استفاده شد. برای بررسی اینکه کدامیک از متغیرهای جمعیتشناختی با شایستگی بالینی پرستار در زمینه ایمنی بیمار و ابعاد آن ( دانش، نگرش و مهارت) ارتباط بیشتری دارند از تحلیل رگرسیون خطی به روش اینتر استفاده شد.
یافتهها
میانگین سنی پرستاران بخش اورژانس در این مطالعه 5/71±33/18 سال و 83/1 درصد پرستاران زن و 16/9 درصد بودند. در این مطالعه 74/2 درصد پرستاران متأهل، 70 درصد فارغالتحصیل دانشگاه دولتی و 91/3 درصد دارای مدرک تحصیلی لیسانس پرستاری بودند. میانگین سابقهکار بهعنوان پرستار 4/98±9/05 سال، میانگین سابقهکار در بخش اورژانس 4/21±6/93 سال و 49/7 درصد از افراد موردمطالعه نیروی رسمی بودند. 86/3 درصد پرستاران دارای نوبت کاری در گردش و 63/9 درصد پرستاران سابقه آموزش ضمن خدمت داشتند.همچنین میانگین سابقه آموزش ضمن خدمت 13/28±13/91 ماه بود. 96 درصد از پرستاران به گفته خودشان سابقه خطا و اشتباه نداشتند. از 7 نفری که سابقه خطا داشتند 85/7 درصد فقط 1 مورد خطا و 14/3 درصد 3 مورد خطا داشتند (
جدول شماره 1).
نتایج مطالعه نشان داد میانگین نمره شایستگی ایمنی پرستاران برابر با 17/83±139/35 و از میانه نمره ابزار (123) بیشتر بود. میانگین نمره دانش 3/35±18/04 و با میانه نمره (18) یکسان، میانگین نمره نگرش 6/20±51/33 و از میانه نمره (42) بیشتر و میانگین نمره مهارت 11/08±69/96 و از میانه نمره (63) بیشتر بود. در بعد دانش عامل «مفهوم خطا و تجزیهوتحلیل علت» دارای بیشترین میانگین (0/65±3/08) بود. در بعد نگرش عامل«ارتقاء ایمنی بیمار/استراتژی پیشگیری» دارای بیشترین میانگین (0/60±3/88) و عامل «افشا و گزارش خطا» دارای کمترین میانگین (0/54±3/27) بودند. در بعد مهارت نیز عامل «پیشگیری از عفونت» بیشترین میانگین (0/66±3/59) و عامل «ارتباط مرتبط با خطا» کمترین میانگین (0/7±2/9) را داشتند (
جدول شماره 2).
نتایج
جدول شماره 1 نشان داد دانش ایمنی بیمار پرستارانی که سابقه آموزش داشتند بهصورت معناداری بیشتر از سایر پرستاران بود (0/012=P). بین دانش پرستاران اورژانس نسبت به ایمنی بیمار با سن (0/001=P) و سابقهکار (0/02=P) همبستگی مستقیم و معنادار آماری وجود داشت. نتایج رگرسیون خطی چندگانه نشان داد متغیرهای سابقه آموزش (0/008=P) و سن (0/039=P) با دانش ایمنی بیمار ارتباط معناداری داشت بهصورتی که دانش ایمنی بیمار در پرستارانی که آموزش ندیده بودند به اندازه 1/392 واحد از سایر پرستاران کمتر بود. همچنین با افزایش سن، دانش در زمینه ایمنی بیمار به اندازه 0/238 واحد افزایش نمره داشت. بر اساس ضریب استاندارد ملاحظه میشود که سن با ضریب 0/387 بیشترین اثر را بر دانش پرستاران در زمینه ایمنی بیمار داشته است (
جدول شماره 3).
نتایج
جدول شماره 1 نشان داد نگرش ایمنی بیمار پرستاران فارغالتحصیل دانشگاه دولتی بهصورت معناداری از دانشگاه آزاد بیشتر بود (0/025=P). بین متغیرهای سن (0/029=P) و سابقهکار (0/028=P) با این متغیر همبستگی مستقیم و معنادار آماری وجود داشت. نتایج رگرسیون خطی چندگانه نشان داد تنها متغیر نوع دانشگاه فارغالتحصیلی در مدل معناداری بود (0/048=P)، بهطوری که نگرش در افراد فارغالتحصیل در دانشگاه دولتی نسبت به دانشگاه آزاد به اندازه 0/152 بیشتر میباشد (
جدول شماره 3).
نتایج
جدول شماره 1 نشان داد بین میانگین نمرات مهارت ایمنی بیمار پرستاران بخش اورژانس با نوع استخدام (0/001
P) بیشتر و مهارت ایمنی پرستاران نیروی طرحی از سایر استخدامیها (0/015=P) کمتر بود. همچنین نتایج آزمون همبستگی پیرسون بین مهارت پرستاران با سن (0/001>P)، سابقه کار (0/001>P) و سابقه کار در بخش اورژانس(0/001=P) همبستگی مستقیم و معنادار آماری نشان داد. نتایج رگرسیون خطی چندگانه نشان داد هیچکدام از متغیرها تأثیری در مدل نداشتند (جدول شماره 3).
نتایج جدول شماره 1 نشان داد میانگین نمره شایستگی ایمنی بیمار پرستاران اورژانس با نوع استخدام آنها ارتباط معنادار آماری داشت (0/001>P). نتایج آزمون دوبهدو توکی نشان داد شایستگی پرستاران رسمی بهصورت معناداری از پرستاران طرحی بیشتر بود (0/002>P). همچنین نتایج آزمون همبستگی پیرسون بین شایستگی پرستاران با سن (0/001>P)، سابقه کار (0/001>P) و سابقه کار در بخش اورژانس (0/017>P)همبستگی مستقیم و معنادار آماری نشان داد. نتایج رگرسیون خطی چندگانه نشان داد هیچکدام از متغیرها تأثیری در مدل نداشتند (جدول شماره 3).
بحث و نتیجهگیری
این مطالعه شایستگی ایمنی بیمار در پرستاران اورژانس مراکز آموزشی درمانی دانشگاه علومپزشکی ایران را مورد بررسی قرارداد. نتایج این مطالعه حاکی از نسبتاً بالا بودن دانش ایمنی بیمار در پرستاران اورژانس میباشد. برای افزایش مراقبت ایمن از بیماران باید دانش ارائهدهندگان خدمات سلامت در زمینه مراقبت ایمن در سطح بالایی باشد. همسو با یافتههای مطالعه حاضر میتوان به یافتههای فون فوگلسانگ و همکاران بر روی پرستاران بخشهای مختلف بیمارستانهای سوئد در سال 2020 اشاره کرد. یافتههای این مطالعه نشانداد دانش بالای پرستاران در زمینه ایمنی بیماران نقش مؤثری ایفا میکند [21]. همچنین مطالعه ال اذب و همکاران بر روی پرستاران در بخشهای روانپزشکی در مصر در سال 2018 دانش بالایی را در پرستاران بخشهای روانپزشکی گزارشداد [22]. همچنین مطالعهای نشان داد در بیمارستانها حداقل استاندارد توافق شده در مورد آنچه که مراقبتهای پرستاری ایمن درنظر گرفته میشود، وجود ندارد [23]. باید براساس نیازهای بیماران و حقوق قانونی، مراقبتهای بهداشتی و قوانین اخلاقی پرستاران مطابق با دانش پذیرفته شده پرستاری مبتنی بر شواهد باشند تا چنین استانداردهایی در ارائه مراقبتهای پرستاری ایمن کمککننده باشد، [24]. در مطالعه دیگری در کرهجنوبی دانش پرستاران آموزشدهنده در زمینه ایمنی بیمار، در سطح پایین گزارش شد [12]. مطالعهای که توسط بیرساو و همکاران در اتیوپی انجام شد، نشان داد تنها 48/4 درصد پرستاران دانش خوب در زمینه ایمنی بیمار داشتند [25]. نتایج پژوهش دیگری دانش پرستاران در زمینه ایمنی بیمار در غرب لیتوانی پایین نشان داد. [26]. با توجه به تفاوت در نتایج مطالعه میتوان نتیجه گرفت دانش ایمنی در بین پرستاران در جوامع مختلف و حتی در بین بخشهای مختلف نیز متفاوت است. بر این اساس میتوان نتیجه گرفت دانش ایمنی در هر بخش باید بررسی و براساس آن برای همان گروه تصمیم مناسب برای سیاستهای ایمنی اتخاذ کرد.
مطابق این مطالعه دانش در پرستاران آموزشندیده در مورد ایمنی بیمار نسبت به پرستاران آموزشدیده کمتر است. همچنین با افزایش سن، دانش در زمینه ایمنی افزایش مییابد و سن بیشترین اثر را بر دانش پرستاران در زمینه ایمنی داشت. مطالعهای بر روی پرستاران بیمارستان نشان داد پرستاران با تجربه بالاتر میزان بیشتری از رعایت ایمنی بیماران را دارا هستند و خطاهای کمتری از آنها سر میزند [27]. مطالعه جانگ و همکاران در سال 2017 نیز نشان داد دانش در زمینه ایمنی با سابقه آموزشی در مورد ایمنی بیمار ارتباط دارد، هرچند با سن ارتباط معنیداری گزارش نشد [12]. در مطالعه ال-اذب و همکاران در سال 2018، بین دانش در مورد ایمنی بیمار با سن، جنس، سابقهکار و مدرک تحصیلی رابطه بسیار ضعیفی وجود داشت [22]. در مطالعه دیگری یافتهها نشان داد بین دانش در مورد ایمنی بیمار با سن و سابقه آموزش در این زمینه ارتباط وجود دارد [25]. با توجه به یافتهها میتوان گفت سابقه آموزشی و تجربه کاری میتواند جزء مؤلفههای اصلی در دانش ایمنی پرستاران باشد. به نظر میرسد برقراری دورههای آموزشی در زمینه ایمنی بهصورت دورهای و منظم میتواند به افزایش سطح دانش ایمنی کمک کند.
همچنین نتایج نشان داد نگرش پرستاران اورژانس در مورد ایمنی بیمار نسبتاً مطلوب است. مطالعه جانگ و همکاران در کرهجنوبی در سال 2017 نشان داد نگرش پرستاران در زمینه ایمنی بیمار در سطح بالا است [12]. نتایج مطالعهای در کشور اتیوپی نشان داد 1/56 درصد پرستاران نگرش مطلوب در زمینه ایمنی بیمار داشتند [25]. در مطالعهای در فلسطین گزارش شد نگرش پرستاران درباره ایمنی بیمار تا حدودی مثبت است [28]، اما در مغایر با پژوهش حاضر مطالعهای نشان داد نگرش پرستاران شاغل در بخشهای روانپزشکی در مورد ایمنی بیمار نامطلوب بود [22]. تفاوت در نتایج این مطالعه میتواند به تفاوت ویژگیهای جامعه موردمطالعه مرتبط باشد. از جمله عناصر فرهنگ ایمنی بیمار، داشتن نگرش مطلوب در امر ایمنی در مراقبت است. همانطور که در مطالعه یون و همکاران بر روی پرستاران شاغل در نیروهای مسلح نشان داد شایستگی ارتباطی پرستاران و درک فرهنگ ایمنی بیمار بر ایمنی بیمار در بیمارستانهای نیروهای مسلح تأثیر دارد، نگرش پرستاران بهعنوان عوامل مهم و تأثیرگذار بر ایمنی بیمار مورد تأیید قرارگرفت [29]. مطالعه بنی و همکاران در سال 2020 نشان داد نگرش و تسلط شخصی پرستاران بر بهبود کیفیت و عملکرد ایمنی بیمار تأثیر معنادار دارد. در این مورد، نتایج نشان داد مدلهای تسلط شخصی، عملکرد پرستار را 36/98 درصد بهبود میبخشد و مدل تسلط شخصی از طریق پشتیبانی سازمانی، شفافیت شرح شغل آنها و افزایش ظرفیت تکتک پرستاران ایجاد میشود [30].
مطابق نتایج این مطالعه، نگرش در افراد فارغالتحصیل در دانشگاه دولتی نسبت به دانشگاه آزاد بیشتر است. این یافته میتواند به فرایند اجرای برنامههای آموزشی در مراکز دولتی با فراهمکردن شرایط کسب تجربههای مختلف حرفهای برای دانشجویان و نیز توانمندی اساتید در آموزش مباحث در زمینه ایمنی بیمار و ایجاد تغییر نگرش در آنها مرتبط باشد. هرچند مطالعهای مشابه با این پژوهش یافت نشد، اما در مطالعه دیگری بین نگرش در مورد ایمنی بیمار با سن و سابقه آموزش در این زمینه ارتباط وجود داشت [25]. در برخی مطالعات هیچ ارتباطی بین متغیرهای جمعیتشناختی و یا شغلی با نگرش وجود نداشت [22 ،12]. برای کشف این ارتباط به مطالعات بیشتری در این زمینه نیاز است.
نتایج حاکی از آن بود که مهارت پرستاران اورژانس موردمطالعه در زمینه ایمنی بیمار نسبتاً مطلوب است. مطالعهای مشابه با مطالعه حاضر یافت نشد. نتایج مطالعهای در کرهجنوبی [12] و فلسطین [28] نیز نشان داد مهارت پرستاران آموزشدهنده در زمینه ایمنی بیمار پایین است که با نتایج پژوهش حاضر مغایرت دارد. پرستاران بهعنوان متخصصان مراقبتهای بهداشتی که بهطور مستقیم از بیماران مراقبت میکنند، ضمن ارزیابی مداوم وضعیت سلامت بیماران در شناسایی خطرات ایمنی و جلوگیری از خطاها و حوادث ایمنی نقش اساسی دارند [31]. آنها باید بتوانند بهطور مناسب به حوادث ناگوار پاسخ دهند تا آسیب ناشی از خطاها را به حداقل برسانند [32]. مغایرت نتایج در این مطالعه با سایر مطالعات نشان داد هنوز در این زمینه به مطالعات بیشتری نیاز است.
نتایج تعیین شایستگی پرستاران اورژانس در زمینه ایمنی بیمار حاکی از آن است که شایستگی پرستاران اورژانس موردمطالعه در زمینه ایمنی بیمار نسبتاً مطلوب بود. با توجه به پیچیدگی خدمات پرستاری، بیمارستانها به پرستاران شایسته برای بهبود کیفیت مراقبت بالینی نیازمند هستند. بنابراین، صرفنظر از شرایط و محیطکاری، پرستاران باید دارای مهارتهای تکنیکی، ارتباطی و تفکر خلاق بوده و توانایی ترکیب منابع مختلف اطلاعات و ادغام آنها در تصمیمگیری نهایی و بهکارگیری آن در بالین را داشته باشند [33]. مطالعهای مشابه با مطالعه حاضر یافت نشد. هرچند نتایج مطالعهای در کرهجنوبی نشان داد شایستگی پرستاران آموزشدهنده در زمینه ایمنی بیمار در سطح بالا بود [12]. مطالعهای در ایتالیا شایستگی دانشجویان پرستاری در زمینه ایمنی بیمار را در سطح بالا گزارش داد [34]. شایستگی ایمنی بیمار یک موضوع حیاتی است، زیرا پرستار مسئول مراقبت بیمار برای 24 ساعت شبانهروز میباشد. این شایستگی به دانش، نگرش و مهارت مرتبط با ایمنی بیمار اشاره میکند [5].
نتایج این پژوهش ضرورت پرداختن به موضوع ارتقاء شایستگی پرستاران اورژانس در زمینه ایمنی بیمار بهویژه در زمینه اجزای فرهنگ ایمنی بیمار به سطح بسیار مطلوب توسط مسئولین و مدیران پرستاری بیمارستانها را نشان میدهد. از محدودیتهای این مطالعه میتوان به محدودیتهای مربوط بهبکارگیری پرسشنامه خودگزارشدهی برای بررسی شایستگی ایمنی بیمار در پرستاران اورژانس در این مطالعه اشاره کرد. همچنین به دلیل همزمانی تهیه نمونه و توزیع پرسشنامه با شیوع بیماری همهگیری تنفسی ویروس کرونا تعدادی از مراکز آموزشی درمانی از لیست جمعآوری نمونه خارج شدند و نمونهگیری از سایر مراکز انجام شد. بنابراین توصیه میشود در مطالعات بعدی، این موضوع با انتخاب حجم نمونه بزرگتر بررسی شود.
براساس یافتههای این مطالعه، دانش پرستاران اورژانس در سطح نسبتاً بالا و مهارت، نگرش و بهطور کلی شایستگی ایمنی بیمار در پرستاران شاغل در اورژانس در سطح نسبتاً مطلوب بود. یافتههای این مطالعه درک اساسی از شایستگی ایمنی بیمار در پرستاران شاغل در اورژانس را با هدف نهایی برای بهبود ایمنی بیمار و کیفیت پرستاری در زمینه بالینی و افزایش آموزش ایمنی بیمار در برنامه آموزشی برای پرستاران ارائه میدهد. نتایج این مطالعه میتواند به مسئولین آموزش پرستاری و همچنین مسئولین کمیتههای ایمنی بیمار در بیمارستانها برای برنامهریزی آموزشی و یا ارتقاء شایستگی پرستاران در ایمنی بیماران بهویژه در بخش اورژانس کمککننده باشد. پیشنهاد میشود برنامههای آموزشی یکپارچه در زمینه شایستگی ایمنی پرستاران بر اساس ارزیابیهای مداوم انجام شده در مطالعات بهروز طراحی و اجرا شود. یافتههای این مطالعه میتواند برای متولیان سیاستهای آموزش پرستاری در زمینه ساخت، ارتقاء و اجرای آموزش در زمینه ایمنی بیمار به پرستاران کمککننده باشد. همچنین متولیان سیاستهای آموزشی میتوانند نتایج شایستگی پرستاران در بخشهای مختلف خود را با نتایج این مطالعه مقایسه و ارزیابی کنند.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
مجوز اخلاقی برای این مطالعه از کمیته اخلاق دانشگاه علومپزشکی ایران با کد IR.IUMS.REC.1398.523 دریافت شده است.
حامی مالی
حامی مالی این مطالعه دانشگاه علومپزشکی ایران است.
مشارکت نویسندگان
تنظیم ایده، اخذ حمایت مالی، تهیه پروتکل مداخله و محتواهای آموزشی، تحلیل داده و تفسیر نتایج و تهیه درفت اولیه: طاهره نجفی قزلجه؛ تهیه طرح اولیه، تهیه پروتکل مداخله و محتواهای آموزشی، جمعآورری داده، تحلیل داده و تفسیر نتایج و تهیه درفت اولیه: طیبه محمدبیگی؛ تفسیر نتایج و تهیه درفت اولیه مقاله: سحر کیوانلو؛ تحلیل داده و تفسیر نتایج و تهیه درفت اولیه: شیما حقانی. همه نویسندگان در بخش نهاییسازی مقاله مشارکت داشتند.
تعارض منافع
در این مطالعه هیچگونه تعارض منافعی وجود ندارد.
تشکر و قدردانی
از کلیه پرستاران و سرپرستاران شاغل در مراکز آموزشی درمانی تحت پوشش دانشگاه علومپزشکی ایران که در اجرای این مطالعه ما را یاری کردند تشکر و قدردانی میشود.لقه فی مع. لق التسلیمکنک الظلالبعض فی مستخداء الذی یمکن تحکم کنک إضافی مستخدارب بها جمیع أدام أدوالصوص. لقه کن تنقیحه. لق إلی استویه فی أو ترغب باستویات إعالأفکارب الإنشاءا جمیله. صمیمکنک یدیه لالأو ترغب ال أنیقه الملفهارس. لقه مستخدام باعه.