زمینه و هدف: نوجوانان و جوانان از آسیب پذیرترین گروه‌های سنی در برابر بیماری ایدز و سایر بیماری‌های منتقله جنسی هستند. هدف مطالعه حاضر تعیین تاثیر آموزش مبتنی بر نظریه رفتار برنامه‌ریزی شده بر مهارتهای پیشگیری از ایدز در دانش آموزان دبیرستانهای شهر قزوین بود.

  روش بررسی: این مطالعه یک پژوهش نیمه تجربی بود. نمونه پژوهش 120 نفر از دانش آموزان دبیرستان‌های پسرانه شهر قزوین بودند که از دو مرکز به طور تصادفی انتخاب و به گروه‌های آزمون و کنترل (هر گروه 60 نفر) تخصیص داده شدند. داده ها در دو مقطع زمانی قبل و پس از آموزش جمع‌آوری شد. پرسشنامه‌ مشتمل بر سوالات دموگرافیک، آگاهی نوجوانان در زمینه پیشگیری از ایدز و سازه‌های روانشناختی مرتبط با نظریه رفتار برنامه‌ریزی شده بود که در اختیار دانش آموزان گذاشته شد. پس از گردآوری اطلاعات در هر دو گروه، مداخله آموزشی در چارچوب نظریه رفتار برنامه‌ریزی شده در گروه آزمون صورت گرفت. برنامه آموزشی شامل 5 جلسه بحث گروهی 45 تا 60 دقیقه‌ای بر اساس سازه‌های تئوری رفتار برنامه ریزی ( Theory of Planned Behavior ) به همراه ارائه جزوه آموزشی هدفمند بود. داده‌های مطالعه قبل از مداخله و سه ماه پس از آن جمع‌آوری و وارد نرم افزار SPSS نسخه 17 گردید و توسط آزمون های آماری من ویتنی یو، تی زوجی، ویلکاکسون، آزمون کای اسکوئر و آنالیز واریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

  یافته‌ها: میانگین سنی دانش آموزان شرکت کننده در این مطالعه 29/3 ± ‌16 سال بود و اختلاف معناداری بین دو گروه از لحاظ متغیرهای دموگرافیک مشاهده نگردید. بین دو گروه آزمون و کنترل قبل از مداخله آموزشی، اختلاف معناداری از لحاظ آگاهی، قصد، نگرش، هنجار انتزاعی و کنترل رفتاری درک شده وجود نداشت، اما پس از اجرای برنامه آموزشی این متغیرها در گروه آزمون افزایش معناداری یافت (001/0> P ). اطلاعات حاصل از چک لیست سنجش مهارت‌ در زمینه رد پیشنهادهای خطرزا و فنون به تأخیر انداختن پیشنهادهای خطرزا نشان داد که قبل از اجرای مداخله آموزشی دو گروه از این حیث اختلاف معناداری با یکدیگر نداشتند ولی با اجرای مداخله آموزشی تئوری محور اجرای این مهارت‌ها در گروه آزمون افزایش معناداری یافت (05/0> P ).

  نتیجه‌گیری کلی: یافته‌های مطالعه حاضر نشان داد که مداخله آموزشی بر اساس نظریه رفتار برنامه‌ریزی شده منجر به شکل‌گیری مهارت‌های رد و به تاخیر انداختن پیشنهادات خطرآفرین در ارتباط با ایدز می شود.